«Թոքեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
վֆ |
վիքիֆիկացում, + Միջլեզվային հղումներ, կատեգորիա, պատկեր |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Pig lungs.jpg|thumb|Խոզի թոքերը:]]
'''Թոքեր''' ({{lang-la|pulmo}}, {{lang-grc|πνεύμων}}), [[մարդ|մարդու]], ցամաքային [[ողնաշարավորներ]]ի և որոշ [[ձկներ]]ի շնչառության [[օրգան]] են: Հիմնական ֆունկցիան գազափոխանակությունն է:
== Տեղադրություն ==
Մարդու թոքերը գտնվում են կրծքի խոռոչում՝ ստոծանու համապատասխան գմբեթների վրա` [[սիրտ|սրտից]], [[արյուն|արյան]] խոշոր անոթներից և միջնորմի օրգաններից աջ ու ձախ` պարփակված կրծքամզային պարկերի մեջ:
== Կառուցվածք ==
Թոքերը կիսակոնաձև են, գագաթով՝ ուղղված վեր, իսկ հիմքով՝ վար, ունեն 3 մակերևույթ. առաջինը կողերին հպվող ուռուցիկ մակերևույթն է, դարձած է դեպի միջնորմը, երկրորդը ստորին գոգն է, որը կիպ հպվում է ստոծանուն, երրորդը միջային մակերևույթն է, որի վրա կա ռոմբաձև կամ օվալաձև մի փոս՝ թոքի դրունքը, որով անցնում են թոքի արմատը կազմող գլխավոր բրոնխը, թոքային զարկերակը, թոքային 2 [[երակն]]երը, ավշային անոթները և նյարդերը: Աջ թոքն ավելի լայն է ու կարճ և 2 ակոսներով բաժանվում է վերին, միջին ու ստորին, իսկ ձախը՝ 1 ակոսով՝ վերին և ստորին բլթերի: Գլխավոր բրոնխը թոքի դրունքում բաժանվում է բլթային [[բրոնխներ]]ի, որոնք, թոքանյութի մեջ ծառանման ճյուղավորվելով, հաջորդաբար բաժանվում են հատվածային, բլթակային, ապա` ավելի փոքր տրամաչափերի սահմանային և շնչառական բրոնխիոլների: Վերջիններս առաջացնում են 2 կամ 3 թոքաբշտիկային պարկիկներ, որոնց նուրբ պատերի արտափքումները կոչվում են թոքաբշտիկներ: Թոքային [[զարկերակ]]ի և երակների ճյուղերն իրենց ընթացքով ուղեկցում են բրոնխներին և բրոնխիոլներին: Թոքերում գազափոխանակությունը կատարվում է թոքաբշտիկներում պարունակվող [[օդ]]ի և թոքային զարկերակով հոսող արյան միջև: Թոքերը նյարդավորվում են թափառող նյարդի և սիմպաթիկ ցողունի ճյուղերից կազմված թոքային հյուսակով:
== Ֆունկցիաները ==
Թոքերի հիմնական ֆունկցիան գազափոխանակությունն է: Թոքերի միջոցով օրգանիզմը ստանում է [[թթվածին]], իսկ [[արյուն]]ը մաքրվում է [[ածխաթթու գազ]]ից
Գազափոխանակությունից բացի, թոքերը կատարում են նաև արտաթորման գործառույթ. արտաշնչման փուլում արտազատում են [[ջուր|ջրի]] գոլորշիներ և նյութափոխանակության այլ արգասիքներ: Թոքերը մասնակցում են մարմնի հաստատուն ջերմաստիճանի պահպանմանը, արյան մակարդման կարգավորմանը, իմունային հակամարմինների մշակմանը, սպիտակուցների, [[ճարպ]]երի ու [[ածխաջուր|ածխաջրերի]] փոխանակությանը:
{{Commons category|lungs}}
{{Wiktionary|lungs}}
{{ՀՀՀ}}
[[Կատեգորիա:Թոքեր]]
[[Կատեգորիա:Շնչառական համակարգ]]
[[Կատեգորիա:Օրգաններ]]
[[Կատեգորիա:Մարդու ֆիզիոլոգիա]]
[[af:Long]]
[[als:Lunge]]
[[am:ሳምባ]]
[[ar:رئة]]
[[an:Pulmón]]
[[arc:ܪܐܬܐ]]
[[gn:Ñe'ãvevúi]]
[[av:Гьуърул]]
[[ay:Chuyma]]
[[az:Ağciyər]]
[[bn:ফুসফুস]]
[[zh-min-nan:Hì (khì-koan)]]
[[map-bms:Paru-paru]]
[[be:Лёгкія]]
[[be-x-old:Лёгкія]]
[[bg:Бял дроб]]
[[bs:Pluća]]
[[br:Skevent]]
[[ca:Pulmó]]
[[cv:Ӳпке]]
[[cs:Plíce]]
[[sn:Mapapu]]
[[cy:Ysgyfant]]
[[da:Lunge]]
[[de:Lunge]]
[[dv:ފުއްޕާމޭ]]
[[et:Kopsud]]
[[el:Πνεύμονας]]
[[es:Pulmón]]
[[eo:Pulmo]]
[[eu:Birika]]
[[fa:شش]]
[[fr:Poumon]]
[[fy:Longen]]
[[ga:Scamhóg]]
[[gd:Sgamhan]]
[[gl:Pulmón]]
[[hak:Hi]]
[[xal:Оошг]]
[[ko:허파]]
[[hi:फेफड़ा]]
[[hr:Pluća]]
[[io:Pulmono]]
[[id:Paru-paru]]
[[is:Lunga]]
[[it:Polmone]]
[[he:ריאה]]
[[jv:Paru-paru]]
[[pam:Baga]]
[[ka:ფილტვები]]
[[kk:Өкпе]]
[[sw:Mapafu]]
[[ku:Pişik]]
[[mrj:Шоды]]
[[lbe:Гьутру]]
[[la:Pulmo]]
[[lv:Plaušas]]
[[lt:Plautis]]
[[ln:Lipúlúlú]]
[[jbo:fepri]]
[[hu:Tüdő]]
[[mk:Бел дроб]]
[[ml:ശ്വാസകോശം]]
[[mt:Pulmun]]
[[ms:Paru-paru]]
[[my:အဆုတ်]]
[[nl:Long (orgaan)]]
[[ne:फोक्सो]]
[[new:लुङ]]
[[ja:肺]]
[[no:Lunge]]
[[nn:Lunge]]
[[oc:Palmon]]
[[uz:Oʻpka]]
[[pag:Bala]]
[[pnb:پھپھرے]]
[[ps:سږي]]
[[pl:Płuco]]
[[pt:Pulmão humano]]
[[ro:Plămân]]
[[qu:Surq'an]]
[[ru:Лёгкие]]
[[sah:Тыҥа]]
[[sa:फुफ्फुसः]]
[[sco:Buffs]]
[[sq:Mushkëria]]
[[scn:Purmuna]]
[[simple:Lung]]
[[sk:Pľúca]]
[[sl:Pljuča]]
[[so:Sambab]]
[[sr:Плућа]]
[[sh:Pluća]]
[[su:Bayah]]
[[fi:Keuhkot]]
[[sv:Lunga]]
[[tl:Baga (anatomiya)]]
[[ta:நுரையீரல்]]
[[te:ఊపిరితిత్తులు]]
[[th:ปอด]]
[[tr:Akciğer]]
[[uk:Легені]]
[[ur:پھیپھڑے]]
[[ug:ئۆپكە]]
[[za:Bwt]]
[[vec:Polmon]]
[[vi:Phổi]]
[[fiu-vro:Täü]]
[[war:Baga]]
[[yi:לונג]]
[[zh-yue:肺]]
[[zh:肺]]
| |||