«Ֆրանկական թագավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[673|673 թ․]] Քլոտար III-ը մահանում է, և Նեյստրիայի ու Բուրգունդիայի ազնվականության առանձին ներկայացուցիչներ խնդրում են նրա կրտսեր եղբայր ՔիլդերիկIIՔիլդերիկ II-ին դառնալ ողջ թագավորության թագավորը, սակայն շուտով լուրջ վեճեր են սկսվում նրա և նեյստրիացի ազնվականության միջև, և [[675|675 թ․]] նա սպանվում է։ [[Թեոդորիխ III|Թեոդորիխ III-ի]] կառավարմամբ վերջնականապես հաստատվեց Մերովինգների արքայատոհմի մայրամուտը։ Լինելով բացարձակ նեյստրիացի՝ նա միավորվեց իր մայորդոմ [[Բերհար|Բերհարի]] հետ և զորոքով արշավեց Ավստրազիա, որտեղ Իռլանդիայից վերադարձրել էին Սիգիբերտ III-ի որդի [[Дагоберт II|Դագոբերտ II-ին]], և իրենց թագավոր հռչակեցինէին հռչակել (ի հակակշիռ [[Քլոդվիգ III|Քլոդվիգ III-ի]])։ [[687|687 թ․]] [[Թերթրիի ճակատամարտ|Թերթրիի ճակատամարտում]] նաԹեոդորիխը պարտություն կրեց Ավստրազիայի մայորդոմ [[Պիպին Հերիստալացի|Պիպին Հերիստալացուց]] , որը [[Առնուլթինգներ|Առնուլթինգների]] տոհմից էր և իրական իշխանություն ուներ այդ թագավորությունում, և, արդյունքում, ստիպված էր ճանաչել Պիպինին որպես ֆրանկների միակ մայորդոմ և [[Ֆրանկների դուքս|դուքս]] ([[Լատիներեն|լատ․]]՝ ''dux et princeps Francorum'') (պատվավոր տիտղոս, որը, ըստ [[Ֆրանկների պատմության գիրք|«Ֆրանկների պատմության գրքի»]] հեղինակի, կանխատեսում էր Պիպինյանների «կառավարման» դարաշրջանի սկիզբը)։ Հետագայում ''Մերովինգների արքայատոհմի'' միապետների գործունեությունը, համաձայն մեզ հասած աղբյուրների, միայն երբեմն էր էական և ինքնուրույն։

Խառնակ ժամանակաշրջանում՝ 670-680-ական թթ․, փորձեր արվեցին կրկին հաստատելու ֆրանկների գերիշխանությունը ֆրիզների նկատմամբ, սակայն այդ փորձերն անհաջող էին։ Այնուամենայնիվ 689 թ․ Պիպինն արշավանք սկսեց [[Արևմտյան Ֆրիզիա|Արևմտյան Ֆրիզիան]] (''Frisia Citerior'') իրեն ենթարկելու նպատակով և ճակատամարտում, որը տեղի ունեցավ ժամանակի երբեմնի կարևոր առևտրական տարանցիկ կետի՝ [[Դորեստադ]] քաղաքի մոտ, հաղթեց [[Ֆրիզիայի կառավարիչների ցանկ|Ֆրիզիայի Ռադբոդ թագավորին]]։ Արդյունքում Ֆրանկական պետությանն անցան [[Շելդա]] գետի և Վլի գետաբերանի միջև գտնվողբոլորգտնվող բոլոր հողերը։ Այնուհետև, շուրջ 690 թ․, Պիպինը հարձակվեց կենտրոնական Ֆրիզիայի վրա և նվաճեց [[Утрехт|Ուտրեխտը]]։ 695 թ․ Պիպինը, նույնիսկ, բարելավեց [[Ուտրեխտի արքեպիսկոպոսություն|Ուտրեխտի արքեպիսկոպոսության]] կրթությունը, որպեսզի ֆրիզները դավանեն քրիստոնեություն, որը գլխավորում էր [[Վիլլիբրորդ]] եպիսկոպոսը։Այնուամենայնիվեպիսկոպոսը։ Այնուամենայնիվ, [[Արևելյան Ֆրիզիա|Արևելյան Ֆրիզիան]] (''Frisia Ulterior'') ֆրանկների պրոտեկտորատից անկախ մնաց։

Ֆրիզներին նվաճելու մեջ հասնելով հսկայական հաջողության՝ Պիպինը ողջ ուշադրությունը կենտրոնացրեց [[Ալեմաններ|ալեմանների]] վրա։ [[709|709 թ․]] նա պատերազմ սկսեց [[Օրտենաու|Օրտենաուի]] դուքս [[Բիլլեհար|Բիլլեհարի]] դեմ, ենթադրաբար, մահացող [[Գոթֆրիդ (Ալեմաննիայի դուքս)|Գոթֆրիդի]] դքսության ժառանգությունը իր երիտասարդ որդիներին բաժին հնելուփոխանցելու համար։ Տարբեր արտաքին միջամտությունները 712 թ․ հանգեցրին ևս մեկ պատերազմի, որից հետո ալեմանները մի որոշ ժամանակ վերադարձվեցին ֆրանկների տիրապետության տակ։ Սակայն հարավային Գալլիայի այն մարզերը, որոնք չէին գտնվում [[Առնուլֆինգներ|Առնուլֆինգների]] տոհմի իշխանության տակ, սկսեցին հեռանալ թագավորական պալատիցանջատվել, ինչին ամեն կերպ նպաստեցիննպաստում էին նրանց ռազմառաջնորդները, այնուհետև՝ապա թագավորական արքունիքից սկսեցին հեռանալ [[Սավարիկ Օսերացի]] եպիսկոպոսը, Առնուլֆինգների իշխանությունը չճանաչող ազնվական [[Անտենոր Պրովանսացի|Անտենոր Պրովանսացին]] և Աքվիտանիայի դուքս [[Էդ Մեծ (Աքվիտանիայի դուքս)|Էդ Մեծը]]։ Դեռևս 13 տարեկանում մահացած [[Քլոդվիգ IV|Քլոդվիգ IV]]-ի]] և նրա եղբայր [[Քիլդիբերտ III|Քիլդեբերտ III-ի]] կառավարման տարիները՝ 691-711 թթ․, նշանավորվեցին, այսպես կոչված [[Ծույլ թագավորներ|«ծույլ թագավորների»]] կառավարմանը բնորոշ բոլոր նշաններով, թեև ապացուցված է, որ Քիլդեբերտը որոշումներ է կայացրել, որոնք հակասել են Առնուլֆինգների ընտանիքի ենթադրյալ հովանավորի շահերին։

Պիպինի մահից հետո [[714|714 թ․]] Պիպինի մահից հետո Ֆրանկական պետությունն ընկղմվեց [[Քաղաքացիական պատերազմ|քաղաքացիական պատերազմի]] մեջ, իսկ հեռավոր մարզերի դուքսերը փաստացիորեն անկախ դարձան։ Պիպինի կողմից նշանակված իրավահաջորդը՝ [[Թեոդոալդ|Թեոդոալդը]], որ գործում էր Պիպինի այրու և տատի՝ [[Պլեկտրուդա|Պլեկտրուդայի]] ազդեցության ներքո, սկզբից դիմադրում էր թագավոր [[Դագոբերտ III|Դագոբերտ III-ի]]՝ [[Ռահենֆրեդ|Ռահենֆրեդի]] բոլոր երեք թագավորություններում մայորդոմներ նշանակելու փորձերին, սակայն շուտով Ավստրազիայի մայորդոմութան երրորդ թեկնածուն է հայտնվումհայտնվում՝ ի դեմս Պիպինի անօրինական որդու՝ [[Կառլոս Մարտել|Կառլոս Մարտելի]]։ Այն բանից հետո, երբ թագավորը (այժմ արդեն [[Քիլպերիկ II|Քիլպերիկ II-ը]]) և Ռահենֆրեդը [[Կոմպիենի պարտություն (715 թ․)|պարտության]] մատնեցին Պլեկտրուդային և Թեոդոալդին, Կառլոսը կարողացավ կարճ ժամանակում հռչակել իր թագավորին՝ [[Քլոտար IV|Քլոտար IV-ին]], ի հակադրություն Քիլպերիկի։ Եվ, վերջապես, [[Սուասոնի ճակատամարտ (719 թ․)|719 թ․ Սուասոնի ճակատամարտում]] Կառլոսը վերջնականապես պարտության մատնեց իր մրցակիցներին և ստիպեց նրանց փախուստի դիմել՝ հետագայում հաշտվելով թագավորի վերադարձի հետ նրա հոր դիրքը զբաղեցնելու պայմանով (718 թ․)։ Այդ պահից Մերովինգների արքայատոհմիցարքայատոհմում այլևս չկար գործող թագավոր, և ֆրանկներին կառավարում էր Կառլոսը և նրա՝ [[Կարոլինգներ|Կառոլինգնյան]] արքայատոհմի ժառանգները։

[[718|718 թվականից]] հետո Կառլոս Մարտելը պատերազմների շարք սկսեց, որոնց նպատակն էր ֆրանկների գերիշխանության ամրապնդումն Արևմտյան Եվրոպայում։ 718 թ․ նա ջախջախեց ապստամբ սաքսերին, 719 թ․ ավերեց Արևմտյան Ֆրիզիան, 723 թ․ կրկին ճնշեց սաքսերին, իսկ 724 թ․ պարտության մատնեց Ռահենֆրեդին ու ապստամբած նեյստրացիներին՝ վերջնականապես ավարտելով իր կառավարման շրջանի քաղաքացիական պատերազմների փուլը։ [[721 год|721 թ․]] Քիլպերիկի մահից հետո նա թագավոր հռչակեց [[Թեոդորիխ IV|ԹեոդորիքԹեոդորիխ IV-ին]], սակայն նա Կառլոսի խամաճիկն էր։ 724 թ․ նա աջակցեց իր թեկնածու [[Հուգբերտ (Բավարիայի դուքս)|Հուգբերտին]] բավարական դքսության ժառանգման համար, և բավարական ռազմական արշավանքներում (725 և 726 թթ․) նրան օգնեցին ալեմանները, ինչից հետո օրենքներն այնտեղ հրապարակվում էին ԹեոդորիքիԹեոդորիխի անունից։ 730 թ․ Ալեմաննիան ուժով ստրկացվեց, իսկ նրա դուքս [[Լանթֆրիդ|Լանթֆրիդը]] սպանվեց։ 734 թ․ Կառլոսը կռվեց Արևելյան Ֆրիզիայի դեմ և [[Բորն գետի ճակատամարտ|Բորն գետի ճակատամարտում]] տարած հաղթաակից հետո, վերջիվերջո, տիրեց այդ հողերին։

730-ական թթ․ [[Պիրենեյան թերակղզու արաբական նվաճումներ|Իսպանիան նվաճած արաբները]] իրենց ենթարկեցինեն ենթարկում նաև [[Սեպտիմանիա|Սեպտիմանիան]] և սկսեցինսկսում իրենց առաջխաղացումը կենտրոնական Ֆրանկիայի հյուսիս և [[Լուարայի հովիտ]]։ Հենց այս ժամանակ (մոտավորապես 736 թ․) [[Մաուրոնտուս|Մաուրոնտուսը]]՝ Պրովանսի դուքսը, արաբներին օգնության կանչեցէ կանչում, որպեսզի դիմադրի Կառոլինգների աճող ընդարձակմանը։ Սակայն Կառլոսն իր եղբայր [[Քիլդեբրանդ I|Քիլդեբրանդ I-ի]] և լանգոբարդների բանակի հետ ներխուժում է [[Ронская низменность|Ռոնի հովիտ]] և ավերում այդ հողերը։ Արաբների դեմ լանգոբարդցիների հետ կազմած այս դաշինքի համար էլ Կառլոսն սկսեց չաջակցել [[Գրիգորիոս III (Հռոմի պապ)|Գրիգորիոս III պապին]] ընդդեմ լանգոբարդցիների։ 732 կամ 737 թ․ (ժամանակակից գիտնականները հստակ տարեթվի վերաբերյալ համաձայնության չեն եկել) Կառլոսը մարտնչեց արաբների դեմ [[Պուատիե|Պուատիեի]] և [[Թուրնաու|Թուրնի]] միջև ընկած հատվածում և ջախջախեց նրանց [[Պուատիեի ճակատամարտ (732 թ․)|Պուատիեի ճակատամարտում]]՝ կանգնեցնելով արաբների առաջխաղացումը Պիրենեյներից հյուսիս և նրանց փախուստի մատնելով․ իսկ Կառլոսի իրական շահերը հյուսիս-արևելքի հետ էին կապված, մասնավորապես, սաքսերի, որոնցից նա սկսեց հարկ ստանալ, որըոր դարեր շարունակ վճարումստանում էին Մերովինգներին։Մերովինգները։

[[741|741 թ․]] հոկտեմբերին՝ իր մահվանից ոչ շատ առաջ, Կառլոսը, ասես թե թագավոր լինելով, պետությունը բաժանեց առաջին կնոջից ունեցած իր երկու որդիների միջև՝ շրջանցելով իր ամենակրտսեր որդուն՝ [[Գրիթոն (Կառլոս Մարտելի որդին)|Գրիթոնին]], որը բավականին փոքր մաս ստացավ (հստակ հայտնի չէ, թե ինչ մաս)։ Չնայած նրան, որ [[737|737 թ․]] ԹեոդորիքիԹեոդորիխի մահվան ժամանակ պետության մեջ չկար կառավարող թագավոր, Կառլոսի որդիները՝ [[Պիպին Կարճահասակ|Պիպին Կարճահասակը]] և [[Կառլոման (ֆրանկների մայորդոմ)|Կառլոմանը]], դեռ մնում էին մայորդոմներ։ Կառոլինգները Մերովինգներից ժառանգեցին կարգավիճակը և թագավորական արարողակարգը, սակայնսակայն՝ ոչ թագավորական տիտղոսները։ Պետության բաժանումից հետո [[Ավստրազիա|Ավստրազիան]], [[Ալեմաննիա|Ալեմաննիան]] և [[Թյուրինգիա|Թյուրինգիան]] անցան Կառլոմանին, իսկ Նեյստրիան, Պրովանսը և Բուրգունդիան՝ Պիպինին։ Ամբողջովին ակնհայտ է Աքվիտանիայի ([[Հունալդ I (Աքվիտանիայի դուքս)|Հունալդ I-ի]] իշխանության ներքո) և Բավարիայի ([[Օդիլոն (Բավարիայի դուքս)|Օդիլոնի]] իշխանության ներքո) դքսությունների փաստացփաստացի անկախությունը, քանի որ դրանց, նույնիսկ, չէին ներառել Ֆրանկական պետության բաժանման մեջ։

Կառլոս մարտելի՝ [[Սեն Դենի աբբայություն|Սեն Դենի աբբայությունում]] Մերովինգ թագավորների կողքին հուղարկավորվելուց անմիջապես հետո հակամարտություն բռնկվեց մի կողմից Պիպինի և Կառլոմանի, մյուս կողմից՝ նրանց կրտսեր եղբայր ԳրիֆոնիԳրիթոնի միջև։ Չնայած նրան, որ Կառլոմանը գերի էր վերցրել ԳրիֆոնինԳրիթոնին և կալանքի տակ էր պահում, հավանաբար, ավագ եղբայրների միջև, թշնամություն կար, ինչի պատճառով Պիպինն ազատում է ԳրիֆոնինԳրիթոնին այն ժամանակ, երբ Կառլոման ուխտագնացություն էր կատարում Հռոմում։ Ամենայն հավանականությամբ, եղբոր հավակնությունները նվազեցնելու նպատակով Կառլոմանը 743 թ․ առաջարկեց մենաստանից ետ կանչել [[Քիլդերիկ III|Քիլդերիկ III]]-ին]] և թագավոր նշանակել։ ՄիՀամաձայն կանխավարկածիմի համաձայն,կանխավարկաերկծի՝ երկու եղբայրների դիրքերը բավականին թույլ էին , իսկ մյուսի համաձայնհամաձայն՝ Կառլոմանը, հիմնականում, գործում էրէր՝ ելնելով լեգիտիմիստների և լոյալիստների կուսակցությունների շահերից ելնելով։շահերից։

[[743|743 թ․]] Պիպինը ռազմական արշավանք է սկսում բավարական դուքս Օդիլոնի դեմ և ստիպում նրանճանաչելնրան ճանաչել ֆրանկների գերիշխանությունը։ Կառլոմանը, նույնպես, արշաավանքարշավանք է սկսում սաքսերի դեմ, և նրանք համատեղ ճնշում են [[Բասկեր|բասկերի]]՝ Հունալդի գլխավորած ապստամբությունը, ինչպես նաև, ալեմանների ապստամբությունը, որում, ամենայն հավանականությամբ, զոհվել է [[Թեուդեբալդ (Ալեմաննիայի դուքս)|Թեուդեբալդը]]՝ կռվելով մեկ եղբայրների կողմից, մեկ նրանց դեմ։ Սակայն [[746|746 թ․]] ֆրանկների բանակը կանգ առավ, քանի որ Կառլոմանը որոշ էրորոշեց հեռանալ [[Սորակտ լեռ|Սորակտ լեռան]] մենաստանը։ Պիպինի իշխանական դիրքնդիրքերն ամրապնդվեցամրապնդվեցին, և ճանապարհ բացվեց թագավոր հռչակվելու համար [[751|751 թ․]]։

[[Պիպին Կարճահասակ|Պիպին Կարճահասակը]] կառավարում էր որպես ''ընտրված'' թագավոր։ Թեև նման ընտրություններ պատմության մեջ շատ հազվադեպ էին կատարվում, ''տևտոնական օրենքներիիրավունքի'' ընդհանուր չափանիշընորմերը ցույց էրեն տալիս, որ թագավորը հենվում էէր հասարակության ճանաչված ու հեղինակավոր անդամների աջակցության վրա։ Հասարակության նման անդամներն իրավունք ունեին կառավարող արքայատոհմից ընտրելու նոր՝ «թագավոր լինելու արժանի» առաջնորդ այն դեպքում, երբ նրանք գտնում էին, որ նախկին առաջնորդն անկարող է իրենց առաջնորդել հաղթական մարտերում։ Նույնից չնայած նրան, որ հետագայում Ֆրանսիայում թագավորությունը ժառանգաբար էր փոխանցվում, ուշ [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] թագավորները չէին կարողանում վերացնել [[Կյուրֆուրստ|ընտրության իրավունքը]] և շարունակում էին իշխել որպես ընտրված կառավարիչներկառավարիչներ՝ ընդհուպ մինչև կայսրության անկումը՝ [[1806 թվական|1806 թ․]]։

Պիպինն իր դիրքնդիրքերն ամրապնդեց [[754|754 թ․]]՝ միության մեջ մտնելով [[Ստեփանոս II (III) (Հռոմի պապ)|Ստեփանոս II պապի]] հետ, որը Փարիզի [[Սեն Դենի աբբայություն|Սեն Դենի աբբայությունում]] շքեղ արարողության ժամանակ ֆրանկների թագավորին ներկայացրեց այն կեղծ հրովարտակի պատճենը, որը հայտնի է որպես ''[[Կոնստանտինի Պարգև]]՝'', Պիպինին և նրա ընտանիքին թագավոր օծելով և նրան հռչակելով ''կաթոլիկական եկեղեցու պաշտպան'' ([[Լատիներեն|լատ.]]՝ ''patricius Romanorum'')։ Մեկ տարի անց Պիպինը կատարեց պապին տված խոստումը և պապականությանը վերադարձրեց [[Ռավեննայի էկզարխություն|Ռավեննայի էկզարխությունը]]՝ նվաճելով այն [[Լանգոբարդներ|լանգոբարդներից]]։ Պիպինը պապին նվիրում է Հռոմի շուրջը նվաճած հողերը՝ որպես ''[[Պիպինյան պարգև]]՝'' դնելով [[Պապական մարզ|պապական պետության]] հիմքերը։ Պապական գահն ուներ բոլոր հիմքերը ենթադրելու, որ ֆրանկների մոտ միապետության վերականգնումը կստեղծի իշխանության ամուր հիմք ([[Լատիներեն|լատ․]]՝ ''potestas'')՝ նորի աշխարհակարգիդեմ տեսքովաշխարհակարգի, որի կենտրոնում կգտնվի [[Հռոմի Պապ|Հռոմի պապը]]։

[[768|768 թ․]]Պիպինի մահից հետո թագավորությունը բաժանվեց նրա որդիների՝ [[Կառլոս Մեծ|Կառլոսի]] և [[Կառլոման (ֆրանկների թագավոր)|Կառլոմանի]] միջև։ Եղբայրների հարաբերությունները վատ էին, և շուտով Կառլոմանը մահանում է, ինչից հետո ողջ իշխանությունը կենտրոնանում է եղբոր ձեռքերում, որն ավելի ուշ ստանում է «Մեծ» մականունը։ Նա հայտնի է որպես հավուր պատշաճի կրթված, խորագիտակ և էներգիայով լի կերպար, որըոր լեգենդ դարձավ ինչպես Ֆրանսիայի, այնպես էլ Գերմանիայի հետագա պատմության մեջ։ ''Կառլոս Մեծի'' գլխավոր արժանիքը համարվում է կայսեր և պապի միջև ուժերի հավասարակշռության վերականգնումը։

[[772|772 թվականից]] սկսած՝ ԿառլոսըԿառլոսն ենթարկեցրեցիրեն ենթարկեց [[Սաքսեր|սաքսերին]] և նրանց հողերը վերջնականապես ընդգրկեց ''ֆրանկների պետության մեջ''։ Այդ ռազմական արշավանքն ամրապնդեց զինված ուժերի օգնությամբ իրենց հարևան ոչ հռոմեացի կառավարիչներին քրիստոնեություն ընդունել տալու սովորույթը․ ֆրանկների թվին պատկանող կաթոլիկ քարոզիչները Իռլանդիայի և<nowiki/>[[Անգլոսաքսոնական շրջան|անգլոսաքսոնական Անգլիայի]] քարոզիչների հետ միասին ''սաքսերի'' հողեր էին գնումգնում՝ սկսած VIII դարի կեսերից, ինչը հակամարտության և, զուգահեռաբար, զինված ոտնձգության հանգեցրեց առաքյալների գործունեությանը դիմադրող սաքսերի հետ։ Կառլոսի հիմնական մրցակիցը՝ [[Վիդուքինդ Սաքսոնացի|Վիդուքինդ Սաքսոնացին]], [[785|785 թ․]] մկրտվեց (դա խաղաղ դաշինքի պայմաններից մեկն էր), սակայն սաքսերի մյուս առաջնորդները շարունակում էին դիմադրել։ 787 թ․ [[Վերդեն|Վերդենում]] տարած իր հաղթանակից հետո Կառլոսը հրամայեց մահապատժի ենթարկել մի քանի հազար սաքսոնացի գերված<nowiki/>[[Հեթանոսություն|հեթանոսների]]։ Հետագա ապստամբություններից հետո սաքսերն իրենց լիակատար պարտությունն ընդունեցին [[804|804 թ․]]։ Դրանից հետո ֆրանկների պետությունն արևելքում ընդլայնվեցընդլայնվեց՝ ընդհուպ մինչև [[Էլբա]] գետը։ ''Սաքսերի''՝ քրիստոնեություն ընդունելուն նպաստելու համար Կառլոսը հիմնադրեց մի քանի [[Դիոցեզ (եկեղեցա-վարչական միավոր)|եպիսկոպոսություներ]], որոնցից էին [[Բրեմեն|Բրեմենի]], [[Մյունստեր|Մյունստերի]], [[Պադերբորն|Պադերբորնի]] և [[Օսնաբրյուկ|Օսնաբրյուկի]] թեմերը։

[[788|788 թ․]] Կառլոսի դեմ ապստամբեց [[Բավարիա (դքսություն)|Բավարիայի դուքս]] [[Թասսիլոն III|Թասսիլոն III-ը]]։-ը։ Ապստամբության ճնշումից հետո Բավարիան ընդգրկվեց Կառլոսի թագավորության մեջ։ Դրանով ոչ միայն համալրվեց թագավորական ''[[Պետական գանձարան|գանձարանը]]'', այլև զգալիորեն թուլացավ [[Ահիլոլֆինգներ|Ահիլոլֆինգների]]՝ ֆրանկների երկրորդ գլխավոր արքայատոհմի և Կառլոսի պոտենցիալ մրցակիցների հզորությունն ու ազդեցությունը։ Ընդհուպ մինչև 796 թվականը Կառլոսը շարունակում էր ընդլայնել թագավորության սահմաններն ավելի հարավ-արևելքում՝ ժամանակակից Ավստրիայի և [[Խորվաթիա|Խորվաթիայի]] մի քանի մասերի տարածքում։

Այսպիսով, Կառլոսն ստեղծեց մի պետություն, որը ձգվում էր [[Պիրենեյներ|Պիրենեյներից]] մինչև հարավ-արևմուտք (փաստացիորեն 795 թվականից հետո ընդգրկելով ''հյուսիսային Իսպանիայի'' տարածքները ([[Իսպանական մարզ]])) գրեթե ժամանակակից Ֆրանսիայի ողջ տարածքով (բացառությամբ [[Բրետան (պատմական մարզ)|Բրետանի]], որը երբեք չի ենթարկվել ֆրանկներին) դեպի արևելք՝ ընդգրկելով ժամանակակից Գերմանիայի մեծ մասը, ինչպես նաև, Իտալիայի հյուսիսային շրջանները և ժամանակակից Ավստրիան։ Եկեղեցական հիերարխիայի մեջ եպիսկոպոսները և աբբաները ձգտում էին ստանալ թագավորական պալատի խնամակալությունը, որտեղ իրականում գտնվում էին հովանավորության ու պաշտպանության սկզբնաղբյուրները։ Կառլոսն իրեն լիովին դրսևորեց որպես ''քրիստոնեական աշխարհի'' արևմտյան հատվածի առաջնորդ, և նրա հովանավորությունը վանական մտավոր կենտրոնների նկատմամբ դրեց, այսպես կոչված, ''[[Կարոլինգյան արվեստ|Կառոլինգյան վերածննդի]]'' շրջանի սկիզբը։ Այս ամենի հետ մեկտեղ Կառլոսը Աախենում կառուցել էր մեծ պալատ, բազում ճանապարհներ և գրանցքներ։

[[800|800 թ․]] առաջին Սուրբ Ծննդյան օրը Հռոմում [[Լևոն III (Հռոմի պապ)|Լևոն III պապը]] Կառլոսին թագադրեց որպես ''[[Կայսր|Հռոմեական կայսր]],'' ինչը դիտվեց որպես անսպասելի արարողություն (Կառլոսը չէր ցանկանում պարտական լինել Հռոմի եպիսկոպոսին)։ Այս փաստը հանդիսացավ պապականության հերթական քայլն այն խորհրդանիշների շարքում, որոնք պիտի ընդգծեին պապական ''հեղինակության'' ([[Լատիներեն|լատ]]․՝ ''auctoritas'') և կայսերական ''հզորության'' ([[Լատիներեն|լատ]]․՝ ''potestas'') ընդհանրությունը։ Չնայած նրան, որ Կառլոսը, ուշադրություն դարձնելով [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիայի]] վրդովմունքին, նախընտրեց կրել ''Կայսեր'', ''ֆրանկների ու լանգոբարդների թագավորի'' տիտղոսները, այդ արարողությունը ''ֆրանկական պետությանը'' պաշտոնապես ճանաչեց որպես ''Արևմտյան Հռոմեական կայսրության'' իրավահաջորդ (հաշվի առնելով, որ միայն կեղծ «Պարգևն» էր պապին քաղաքական իրավունք տվել դա անելուучитываяանելու)՝ դրանով իսկ դնելով Բյուզանդիայի հետ հակասության սկիզբըսկիզբը՝ անվանման մեջ «Հռոմեական» բառի թեմայի շուրջ։ Սկզբում բողոքելով իրավունքների անօրինաչափ յուրացման դեմ՝ 812 թ․ [[Բյուզանդական կայսրերի անվանացանկ|Բյուզանդիայի կայսր Միքայել I-ը]] ''Կառլոս Մեծին'' ճանաչեց կայսր։ Թագադրությունը անվերադարձանվերապահ օրինականություն տրամադրեցէր հաղորդում''Կառոլինգների'' գերիշխանությանը ֆրանկական բոլոր արքայատոհմերի մեջ։ Ավելի ուշ՝ 962 թ․, նման պատճառահետևանքային կապը կօգտագործվի ևս մեկ անգամ, բայց, արդեն, [[Սաքսոնական արքայատոհմ|Օտտոնյան արքայատոհմի]] կողմից։

Կառլոս Մեծը մահացավ [[814|814 թվականի]] [[Հունվարի 28|հունվարի 28-ին]] [[Աախեն|Աախենում]] և թաղվեց հենց այնտեղ՝ սեփականիր կառուցած [[Ախենի տաճար|պալատական տաճարում]]։ Ի տարբերություն նախկին Հռոմեական կայսրության, որի զորքերը [[Տևտոբուրգյան անտառի ճակատամարտ|Տևտոբուրգյան անտառի ճակատամարտում]] կրած պարտությունից հետո 9 տարի շարունակ շրջում էին Հռենոսի տարածքում, որպեսզի վրեժխնդիր լինեն պարտության համար, ''Կառլոս Մեծը'' վերջնականապես ջախջախեց իր պետությունը պաշարած գերմանացիների ու սլավոնների ուժերը և ընդարձակեց իր կայսրության սահմանները մինչև Էլբա գետը։ Այս կայսրությունը պատմական աղբյուրներում անվանվում է '''Ֆրանկական կայսրություն''', '''Կառոլինգյան կայսրություն''' կամ '''Արևմուտքի կայսրություն։'''

[[Կառլոս Մեծ|Կառլոս I Մեծն]] ուներ մի քանի որդիներ, սակայն միայն մեկը հորից երկար ապրեց։ Այդ որդին՝ [[Լյուդովիկոս I Բարեպաշտ|Լյուդովիկոս Բարեպաշտը]], իր հորից ժառանգեց ողջ միացյալ ''Ֆրանկական կայսրությունըկայսրությունը․''։ Ընդընդ որում, նման միանձնյա ժառանգությունը ոչ թե դիտավորություն էր, այլ՝ պատահականություն։ Կառոլինգները հավատարիմ էին ''ժառանգության բաժանման'' սովորույթին, և Լյուդովիկոսի մահից հետո՝ [[840|840 թ․]], կարճատև [[Քաղաքացիական պատերազմ|քաղաքացիական պատերազմից]] հետո նրա երեք որդիները [[843 год|843 թ․]] կնքեցին, այսպես կոչված, [[Վերդենի պայմանագիր|Վերդենյան դաշինքը]], ըստ որի թագավորությունը բաժանվեց երեք մասի․

# Լյուդովիկոսի ավագ որդին՝ [[Լոթար I|Լոթար I-ը]], ստացավ կայսեր տիտղոսը, սակայն, գործնականում, նա դարձավ միայն [[Միջին թագավորություն|Միջին թագավորության]]՝ ''ֆրանկական պետության'' կենտրոնական շրջանների կառավարիչը։ Նրա երեք որդիները, իրենց հերթին, այդ թագավորությունը բաժանեցին իրենց միջև՝ ի դեմս [[Լոթարինգիա (դքսություն)|Լոթարինգիայի]], [[Բուրգունդական թագավորություն|Բուրգունդիայի]], ինչպես նաև Իտալիայի հյուսիսում գտնվող [[Լոմբարդիա|Լոմբարդիայի]]։ Բոլոոր այս հողերը, որոնք ունեին տարբեր [[Ավանդույթ|ավանդույթներ]], [[մշակույթ]] և ազգություն, ավելի ուշ դադարում են գոյատևել որպես ինքնուրույն թագավորություններ և, արդյունքում, վեր են ածվում [[Բելգիա|Բելգիայի]], [[Նիդեռլանդներ|Նիդեռլանդների]], [[Լյուքսեմբուրգ|Լյուքսեմբուրգի]], [[Լոթարինգիա|Լոթարինգիայի]], [[Շվեյցարիա|Շվեյցարիայի]], [[Լոմբարդիա|Լոմբարդիայի]], ինչպես նաև, [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայի]] զանազան վարչություննվարչությու<nowiki/>երինների, որոնք տեղակայված էին [[Ռոն]] գետի ավազանի և [[Յուրայան լեռներ|Յուրայան]] լեռնաշղթայի երկայնքով։

# Լյուդովիկոսի երկրորդ որդին՝ [[Լյուդովիկոս II Գերմանացի|Լյուդովիկոս II Գերմանացին]], դարձավ [[Արևելաֆրանկական թագավորություն|Արևելաֆրանկական]] թագավորության թագավոր։ Այս շրջանն ավելի ուշ դարձավ [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] կազմավորման հիմքը՝ Լոթարի ''Միջին թագավորությունից'' [[Գերմանական թագավորություն|Գերմանիայի թագավորությանը]] հավելյալ տարածքներ ավելացնելու ճանապարհով․ այս հողերըհողերի մեծ մասը արդյունքում վեր է ածվում ժամանակակից Գերմանիային, ՇվեյցարիայիՇվեյցարիային և Ավստրիային։ Լյուդովիկոս Գերմանացու հաջորդները ներկայացված են [[Գերմանիայի միապետների ցանկ|Գերմանիայի միապետների ցանկում]]։

Հետագայում՝ [[870|870 թ․]], [[Մերսենյան դաշինք|Մերսենյան դաշինքով]] բաժանման սահմանները վերանայվեցին, քանի որ արևմտյան և արևելյան թագավորություններն իրար մեջ բաժանել էին Լոթարինգիան։ [[884|884 թվականի]] [[Դեկտեմբերի 12|դեկտեմբերի 12-ին]] [[Կառլոս III Գեր|Կառլոս III Գերը]] ([[Լյուդովիկոս II Գերմանացի|Լյուդովիկոս Գերմանացու]] որդին) գրեթե ողջ ''Կառոլինգյան կայսրությունը'' միավորում է իր ձեռքերումձեռքերում՝ բացառությամբ [[Բուրգունդական թագավորություն|Բուրգունդիայի]]։ 887 թվականիթ․ վերջին նրա հաջորդը՝ [[Առնուլֆ Կարինտացի|Առնուլֆ Կարինտացին]], ապստամբության ժամանակ գահընկեց է անում իր հորեղբորը և դառնում ''արևելյան ֆրանկների'' թագավոր։ Կառլոսը գահից հրաժարվում է և շուտով (888 թ․ հունվարի 13-ին) մահանում։ [[Էդ (Փարիզի կոմս)|Փարիզի կոմս ԷդընԷդն]] ընտրվում է ''արևմտյան ֆրանկների'' կառավարիչ և մեկ ամսվա ընթացքում թագադրվում։ Այս փուլում [[Արևմտաֆրանկական թագավորություն|Արևմտաֆրանկական թագավորությունը]] կազմում էին ''Նեյստրիայի'' հողերն արևմուտքում և [[Մաաս]] ու [[Սեն (գետ)|Սեն]] գետերի միջև ընկած մարզերը։ Տասը տարի անց ''Արևմտյան Ֆրանկիայում'' վերականգնվում է ''Կառոլինգների արքայատոհմի'' կառավարումը, և նրանք կառավարում են ընդհուպ մինչև [[987|987 թվականը]], երբ մահանում է ֆրանկների վերջին արքան՝ [[Լյուդովիկոս V|Լյուդովիկոս V-ը]]։

*[[Արևմտաֆրանկական թագավորություն]], որը կառավարում էր [[Կառլոս II Ճաղատ|Կառլոս Ճաղատը]]։ Այդ թագավորությունը ժամանակակից Ֆրանսիայի նախորդն է հանդիսանում։ Այն բաղկացած էր հետևյալ խոշոր ավատատիրական տիրույթներից՝ [[Աքվիտանիա (երկրամաս)|Աքվիտանիա]], [[Բրետան (պատմական մարզ)|Բրետան]], Բորգունդիա, [[Կատալոնիա]], [[Ֆլանդրիա (պատմական մարզ)|Ֆլանդրիա]], [[Գասկոնիա]], [[Սեպտիմանիա]], [[Իլ դը Ֆրանս (երկրամաս)|Իլ- դը- Ֆրանս]] և [[Թուլուզ]]։ [[987|987 թվականից]] հետո թագավորությունը հայտնի դարձավ ''Ֆրանսիա'' անունով, քանի որ կառաավրող նոր արքայատոհմի՝ [[Կապետինգներ|Կապետինգների]] ներկայացուցիչներն ի սկզբանե հանդիսանում էին ''Իլ-դե-Ֆրանսի'' ''դուքսեր''։

*[[Միջին թագավորություն|Միջին թագավորությունում]], որի հողերը սեղմված էին Արևելյան և Արևմտյան Ֆրանկիաների միջև, կառավարում էր [[Լոթար I|Լոթար I-ը]]։ [[Վերդենի պայմանագիր|Վերդենյան դաշինքի]] արդյունքում կազմավորված թագավորությունը, որը ներառում էր [[Իտալիա (միջնադարյան թագավորություն)|Իտալական թագավորությունը]], Բուրգունդիան, [[Պրովանս|Պրովանսը]] և [[Ավստրազիա|Ավստրազիայի]] արևմտյան մասը, «արհեստական» կազմավորում էր, որ չուներ [[Էթնոս|ազգային]] կամ պատմական ընդհանրություններ։ Այս թագավորությունը 869թ․՝ [[Լոթար II (Լոթարինգիայի թագավոր)|Լոթար II-ի]] մահից հետո, պառակտվեց [[Լոթարինգիա (դքսություն)|Լոթարինգիայի]], Պրովանսի (ընդ որում Բուրգունդիան, իր հերթին, բաժանված էր Պրովանսի ու Լոթարինգիայի միջև), ինչպես նաև, ''հյուսիսային Իտալիայի''։

Ֆրանկների տարբեր ցեղեր, օրինակ, [[սալիական ֆրանկներ]], [[ռիպուարական ֆրանկներ]] և [[համավներ]], ունեին տարբեր ''իրավական նորմեր'', որոնք համակարգվեցին ու ամրապնդվեցին փոքր ինչ ուշ, գլխավորապես, ''Կառլոս Մեծի'' օրոք։ Կառոլինգների օրոք ի հայտ եկան, այսպես կոչված, ''բարբարոսական օրենսգրքեր''՝ ''[[Սալիական օրենսգիրք|Սալիական օրենսագիրք]], [[Ռիպուարական օրենսգիրք]]'' և ''[[Համավական օրենսգիրք]]''։ Մեր օրերում՝ երկար ժամանակ անց, գիտնականներին չափազանց դժվար է առանձնացնել դրանց հիմունքները վաղ ''ֆրանկական պետության'' մեջ։ ''Կառլոս Մեծի'' օրոք համակարգվեցին նաև [[Սաքսոնական օրենսգիրք|Սաքսոնական]] և [[Ֆրիզական օրենսգիրք|Ֆրիզական օրենսգրքերը]]։ ՌեյնիցՀռենոսից արևելք ընկած ''գերմանական մյուս ցեղերը'' ֆրանկների տիրապետության շրջանում սկսեցին համակարգել իրենց ցեղային իրավական նորմերը,նորմերը․ օրինակ,օրինակ՝ ''[[Ալեմաննական օրենսգիրք|Ալեմաննական]]'' և ''[[Բավարական օրենսգիրք|Բավարական օրենսգրքերի]]'' գրառումները , համապատասխանաբար, ալեմաններիվերաբերում ևէին բավարացիներիալեմաններին համարու էին։բավարացիներին։ Միաժամանակ [[Հռոմեական Գալլիա|Հռոմեական Գալլիայի]] ֆրանկական հողերի բնակչությունը գտնվում էր [[Հռոմեական իրավունք|հռոմեական օրենսգրքի]], իսկ հոգևորակա նությունը՝հոգևորականությունը՝ [[Կանոնական օրենսգիրք|կանոնական օրենսգրքի]] ազդեցության տակ։ Ֆրանկների՝ [[Սեպտիմանիա|Սեպտիմանիան]] և [[Կատալոնիա|Կատալոնիան]] իրենց ենթարկելուց հետո այս հողերը, որ նախկինում գտնվում էին ''գոթերի'' վերահսկողության տակ, նախկինի պես շարունակում էին կիրառել [[Վեստգոթական օրենսգիրք|վեստգոթերի օրենսգիրքը]]։

Վաղ շրջանում ֆրանկական օրենսդրության նորմերը պահպանվում էին ատենակալների ընտրյալ հանձնաժողովի՝ ''ռահիմբուրգներիռահիմբուրգների՝'' ատենակալների ընտրյալ հանձնաժողովի կողմից, որոնք հիշում էին այդ նորմերը և փոխանցում հաջորդներին։ Մերովինգների դարաշրջանում թագավորական օրենքների հրապարակման և պահպանման համար սկսեցին կիրառել ''[[Կապիտուլյարիա|կապիտուլյարիաներ]]'' ։ Դրանք կիրառվում էին նաև Կառոլինգների օրոք և, նույնիսկ, հետագայում՝ [[Սպոլետոյի դուքսերի ցանկ|Սպոլետոյի դքսեր Գվիդոյի]] և [[Լամբերտ Սպոլետացի|Լամբերտի]] օրոք, ''ֆրանկների թագավորության վերականգնման'' ընթացքում։

Ամենանշանակալիցը հանդիսանում է Մերովինգների վերջին ''կապիտուլյարիան''՝ ''Քլոտար II-ի'' կողմից իր աստիճանավորների ներկայությամբ [[614 год|614թ․]] հրապարակած [[Эдикт Хлотаря II|հրովարտակը]] (հայտնի է նաև որպես ''Փարիզյան հրովարտակ''), որն իր էությամբ հիշեցնում էր [[Ազատությունների մեծ խարտիա|Ազատությունների մեծ խարտիան]], քանի որ ամրապնդում էր ֆրանկական ազնվականության իրավունքները, թեև փաստացիորեն դրա նպատակը դատական համակարգում կաշառակերության վերացումը և տեղական ու մարզային խմբերի անձանց պաշտպանությունն էր։ Եվ, նույնիսկ, Մերովինգների վերջին ''կապիտուլյարիայից'' հետո այդ արքայատոհմի թագավորները շարունակում էին իրականացնել իրավաբանական որոշակի լիազորություններ։ ''Քիլդեբերտ III-ըն անգամ'', նույնիսկ, հետաքննություն սկսեց [[Պիպինյաններ|Պիպինյան]] հզոր ''մայորդոմական'' ընտանիքի դեմ և ժողովրդի մեջ հայտնի դարձավ իր արդարադատությամբ։ Սակայն ֆրանկների օրենսդրական նորմերին առաջիկայում՝ [[Կարոլինգյան արվեստ|Կառոլինգյան վերածննդի]] դարաշրջանում, փորձարկում էր սպասվում։

Ի թիվս ''Կառլոս Մեծի'' նախաձեռնած իրավական բարեփոխումներիբարեփոխումների՝ իրագործվեց նաև վերը հիշատակված ''սովորութային իրավունքի'' համակարգումն ու օրինակարգումը։ Նա ձգտում էր նաև վերահսկողության տակ առնել տեղական ու մարզային դատարաններին՝դատարանները՝ ''թագավորական դեսպանորդներին'' ([[Լատիներեն|լատ]]․՝ ''missi dominici'') զույգ-զույգ ուղարկելով առանձին մարզեր՝ կարճաժամկետ հսկողության։ Որպես կանոն, շահերի հակամարտությունից խուսափելու նպատակով ''դեսպանորդներն'' ընտրվում էին այլ մարզերի ներկայացուցիչներից։ Նրանց պարտավորությունները հրապարակվեցինհրապարակվել են 802 թվականի կապիտուլյարիայում։ կապիտուլյարիայում․ Նրանքնրանք պետք է արդարադատություն իրականացնեին, հետամուտ լինեին թագավորական օրենքների հարգանքին, վերահսկելվերահսկեին [[Դուքս|դուքսերի]] ու [[Կոմս|կոմսերի]] կառավարումը (որոնք, նախկինի նման, նշանակվում էին թագավորի կողմից), հավատարմության երդում ընդունելընդունեին, ինչպես նաև, հսկելհսկեին հոգևորականությանը։

[[Միջնադար|Միջնադարյան Գալլիայի]] հասարակական կյանքում ամենաէական փոփոխություններն էին [[Առևտուր|առևտրի]] անկումն ու քաղաքային կյանքի ճգնաժամը։ Թեև [[Միջնադարյան խավար դարեր|Խավար դարերում]] արդեն գոյություն ունեին բազում «քաղաքներ», նրանք համարվում էին, ընդամենը, ''ամրացված բնակավայրեր'' կամ առևտրի կենտրոններ՝ շրջապատված կառավարական կամ կրոնական կառույցներով․կառույցներով։ այդԱյդ քաղաքներից շատերը ծագել էին հռոմեական քաղաքներից։ Սակայն հատկանշական է [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] զարգացումը, մասնավորապես, նոր ծանր [[Գութան|գութանի]] կիրառման սկիզբը և [[Ցանքաշրջանառություն|եռադաշտային համակարգի]] կիրառման մասշտաբների մեծացումը։

Ֆրանկների պետության մեջ [[բյուզանդական դրամներ]] էին շրջանառվում մինչև այն ժամանակ, երբ [[Թեոդոբերտ I|Թեոդոբերտ I-ն]]-ն իր կառավարման արշալույսին սկսեց թողարկել սեփական [[Монета|դրամը]]։ ''Ֆրանկական պետության'' մեջ 534 և 679 թվականների միջև ընկած տարիներին թողարկում էին [[Սոլիդ|սոլիդներ]] և [[Թրիենս|թրիենսներ]]։ Ավելի ուշ, մոտավորապես 673-675 թթ․, շրջանառության մեջ մտան [[Դենար|դենարները]] (հայտնի են նաև որպես [[դենյե]])․ դրանք թողարկվում էին [[Քիլդերիկ II|Քիլդերիկ II-]]<nowiki/>ի և արքայական ծագում չունեցող տարբեր անձանց անուններից։ Սկսած 775 թվականից՝ ընդհուպ մինչև XI դարը Գալլիայում Մերովինգների դենարի և ֆրիզական [[Պֆենիգ|պֆեննիգի]] փոխարեն շրջանառվում էր ''Կառոլինգների դենարը''։