«Բեկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

''Բեկ,'' նաև սովորաբար հնչում է '''Բեյգ,''' '''Բեգ''', '''Բեյ''' կամ '''Խան''' ([[պարսկերեն]]՝ بیگ, ''Bay'', [[թուրքերեն]]՝ ''[[Բեյ]]'') կոչում, որն օգտագործվում էր որպես անուն տոհմը ճանաչելու համար:համար։ Նշանակում է ''առաջնորդ'' կամ ''հրամանատար'' և տարածված է [[Պակիստան|Պակիստանում]]ում, [[Հնդկաստան|Հնդկաստանում]]ում, [[Աֆղանստան|Աֆղանստանում]]ում, [[Բանգլադեշ|Բանգլադեշում]]ում, [[Թուրքիա|Թուրքիայում]]յում, [[Իրան|Իրանում]]ում, [[Կովկաս|Կովկասում]]ում, [[Կենտրոնական Ասիա|Կենտրոնական Ասիայում]]յում և [[Արևելյան Եվրոպա]] (նախկին Հարավսլավիա) և դրանց թվում նաև Սփյուռքում:Սփյուռքում։

Բեկի ծագումնաբանությունը դեռևս վիճելի է, չնայած հիմնականում այն փոխառություն է:է։ Առաջարկվել է երկու հիմնական ստուգաբանություն:ստուգաբանություն։ Առաջին ստուգաբանությունը միջին-իրանական ''[[Bhaga|բագա]]'' ձևից է, թեև իմաստը համապատասխանում էր միջին պարսկական ձևին, որը հաճախ նշանակում էր «տեր», և օգտագրործվում թագավորների և այլ մարդկանց կողմից:կողմից։ Երկրորդ ստուգաբանությունը չինարենից է՝ «ավագ (եղբայր), (ֆեոդալ) տիրակալ»:։ [[Gerhard Doerfer|Խերարդ Դոերֆերը]] լրջորեն խորհում է այն հավանակությունը, որ այս բառը իրականում թուրքերեն է:է։ Ինչ էլ, որ լինի ճշմարտությունը, ոչ մի կապ չկա թուրքական բերկի, մոնղոլական բերկի՝ «ուժեղ» կամ թուրքական բոգու, մոնղոլական «կախարդ, շաման»-ի հետ<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/beg-pers</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/baga-an-old-iranian-term-for-god-sometimes-designating-a-specific-god</ref>:։

Բեկը հետագայում օգտագործվել է որպես ռազմական կոչում [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրությունում]]:ում։

Այն օգտագործվել է նաև Չինաստանում Ցին կայսրության ժամանակ:ժամանակ։ Երբ [[Ցին կայսրություն|Ցին կայսրությունը]]ը կառավարում էր [[Սինծիան|Սինծիանը]]ը, դա թույլ տվեց թուրքական բեկերին պահպանել իրենց նախկին կարգավիճակը [[Altishahr|Ալտիշարում]], և նրանք կառավարում էին տարածքը Ցին կայսրության համար որպես պաշտոնատար անձինք<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=MT2D_0_eBPQC&pg=PA31#v=onepage&q&f=false|title=Oasis Identities: Uyghur Nationalism Along China's Silk Road|last1=Rudelson|first1=Justin Jon|last2=Rudelson|first2=Justin Ben-Adam|date=|publisher=Columbia University Press|others=|year=1997|isbn=0231107862|edition=illustrated|page=31|ref=harv|accessdate=24 April 2014|issue=}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jRhHphtBg-QC&pg=PA20#v=onepage&q&f=false|title=Xinjiang and China's Rise in Central Asia – A History|last=Clarke|first=Michael E.|publisher=Taylor & Francis|year=2011|isbn=1136827064|edition=|volume=|page=20|ref={{harvid||}}|accessdate=10 March 2014}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8FVsWq31MtMC&pg=PA101#v=onepage&q&f=false|title=Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang|last=Millward|first=James A.|publisher=Columbia University Press|year=2007|isbn=0231139241|edition=illustrated|volume=|page=101|ref={{harvid||}}|accessdate=10 March 2014}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EtNVMUx9qIIC&pg=PA121#v=onepage&q&f=false|title=Empire at the Margins: Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China|publisher=University of California Press|year=2006|isbn=0520230159|editor1-last=Crossley|editor1-first=Pamela Kyle|edition=illustrated|volume=Volume 28 of Studies on China|page=121|ref={{harvid||}}|accessdate=10 March 2014|editor2-last=Siu|editor2-first=Helen F.|editor3-last=Sutton|editor3-first=Donald S.}}</ref>:։ Բարձրաստիճան բեկերին թույլ էր տրվում կրել [[Queue (hairstyle)|սանրվածք]]<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=MC6sAAAAIAAJ&pg=PA204#v=onepage&q&f=false|title=Beyond the pass: economy, ethnicity, and empire in Qing Central Asia, 1759-1864|author=James A. Millward|publisher=Stanford University Press|year=1998|isbn=0-8047-2933-6|location=|page=204|accessdate=2010-11-28}}</ref>:։

Որպես պարսկական անուն, սովորական է տեսնել բեկ անունը '[[Zada (suffix)|զադա]]' (արական), 'զադի' (իգական) պարսկերեն ածանցներում, որը նշանակում է «որդի» կամ «դուստր»:։ Օրինակ՝ Միրզա Բեկզադա կամ Նուր Բեկզադի{{citation needed|date=March 2014}}:։ Որպես [[թուրքական]] անուն]], առավել հաճախ ընդունված է «բեկ» կամ «բեյ» ուղղագրությամբ: ուղղագրությամբ։

(Երբեմն, այն օգտագործվում է «Միրզա» կոչումի հետ, որը նման է մողոլի օգտագործմանը){{citation needed|date=July 2013}}:։

Մոնղոլների դինաստիայում բոլոր տղամարդկան տրվել է Միրզա ({{lang-fa|مرزا}}) պատվավոր կոչումը, ինչպես նաև «Բայգ» ({{lang-fa|بیگ}}) կոչումը կամ [[Begum|Բեգում]] ({{lang-fa|بگوم}}) տղամարդկանց համար, ավելացվել է որպես ընտանեկան անուն:անուն։ Օրինակ՝ Միրզա Աբդուլլահ Բեկ կամ Ֆարզանա Բեգում:Բեգում։ Սա մոնղոլյան դինաստիայի ժառանգների համար պատվավոր կոչում էր:էր։ Այսօր, այնուամենայնիվ, մոնղոլների սերունդներն օգտագործում են «Բայգ»-ը որպես միջին անուն, իսկ Միրզան որպես ազգանուն կամ հակառակը:հակառակը։ Օրինակ՝ Աբդուլլահ Բայգ Միրզա կամ Աբդուլլահ Միրզա Բայգ:Բայգ։

Որպես սլավոնական կամ բոսնիական անուն, բեկ անունին ավելանում է «ovic», «ovich» սլավոնական վերջածանցները, որոնք կոչվում են «սերունդ»:։ Չնայած «բեկ» տիտղոսը այլևս չի օգտագործվում Բոսնիայում, «բեկ» ծագմամբ ընտանիքների հետքերը պահպանվում են:են։ Սակայն «begović» վերջածանց պարունակող ազգանունը, ինքնին ծագման հստակ ցուցանիշ չէ:չէ։ Օրինակ՝ «Բեգովիչ» անվամբ մի շարք ընտանիքներ կան, ոմանք ազնվական ծագում ունեն, իսկ ոմանք՝ ոչ:ոչ։ «Իդրիզբեգովիչը» ոչ-ազնվական ընտանիքի ևս մեկ օրինակ կլիներ վերջածանցով:վերջածանցով։ «Բեկ» անվամբ ընտանքիների որոշ օրինակներ են՝ Շահբեկովիչ, Ռիզվանբեկիչ և այլն:այլն։ Մյուս կողմից «Կուկավիցան» հայտնի «բեկ» անվամբ ընտանիքի օրինակ է, որն ինքնին տիտղոս չի պարունակում:պարունակում։ Էնվեր Իմամովիչի «Porijeklo i pripadnost stanovništva Bosne i Hercegovine» գիրքը մանրամասն ներկայացնում է Բոսնիա և Հերցեգովինայում մեծ թվով ընտանիքների ծագումը{{citation needed|date=July 2013}}: ։

* [[Mirza Adigozal bey|Միրզա Ադիգոզալ բեյ]], 19-րդ դարի ադրբեջանցի պատմաբան էր:էր։

* [[Miran Shah|Միրզա Միրան Շահ Բեգ]], [[Լենկթեմուր|Լենկթեմուրի]]ի որդին էր, և [[Timurid dynasty|Թիմուրիդ]] դինաստիայի կառավարիչը իր հոր կառավարության ժամանակ:ժամանակ։

* [[Elbey Rzaguliyev|Էլբեյ Միրզա-Հասան օղլու Ռզագուլիև]], ադրբեջանցի սովետական նկարիչ և բեմադրող էր, Այտեն Ռզագուլիևայի հայրը:հայրը։

* [[Agha Muhammad Reza|Միրզա Մուհամմադ Ռեզա Բեգ]] - [[Iranian peoples|Իրանցի շիա մահմեդական]] ներգաղթյալ, որը բնակվում է [[Sylhet region|Սիլեթ շրջանում]] [[Bengal|Բենգալի]]:։ Հայտարարվել է որպես [[Mahdi|Մահդի]] և [[twelfth imam|տասներկուերորդ իմամ]], մարտընչելով [[Բրիտանական արևելահնդկական ընկերություն|Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության]] և [[Kachari Kingdom|Կաչարի Թագավորության]] դեմ:դեմ։

* [[Akbar|Միրզա Մուհամմադ Ակբար Բեգ]], նա Հնդկաստանի [[Մեծ մողոլների կայսրություն|Մեծ մողոլների կայսրության]] երրորդ և ամենամեծ իշխաններից մեկն էր:էր։

* [[Mirza Mehboob Beg|Միրզա Մեհուբ Բեգ]], հնդիկ քաղաքական գործիչ, որը պատկանում է [[Jammu & Kashmir National Conference|Ջամու և Քաշմիր Միջազգային համաժողովին]]:։

* [[Mirza Farhatullah Baig|Միրզքա Ֆարհաթուլլահ Բեգ]], հնդիկ ուրդու հումորի և արձակի գրող էր:էր։

* [[Mirza Muhammed Baig Chishti Qalandari Hyderabadi|Մուհամմադ Բեգ Քալանդարի Հայդերաբադի]], համարվում էր մեծ գիտնական:գիտնական։

* [[Ibrahim Khan Fath-i-Jang|Միրզա Իբրահիմ Բեգ]], [[Բենգալիա|Բենգալիայի]]յի սուբահդար էր [[Ջահանգիր|Ջահանգիր Բեգի]] թագավորության օրոք:օրոք։

* [[Wali Beg Zul-Qadr|Վալի Բեգ Զուլ-Քադր]], Զինվոր [[Աքբար Մեծ|Աքբար Մեծի]]՝ի՝ [[Mughal Emperor|Մողալ կայսրի]] կառավարման օրոք:օրոք։

* [[Tardi Beg|Տարդի Բեգ]], 16-րդ դարում ռազմական հրամանատար էր [[Մեծ մողոլների կայսրություն|Մեծ մողոլների կայսրությունում]]:ում։

* [[Mirza Mazhar Beg|Միրզա Մաժար Բեգ]], [[Napara Estate|Նապարա կալվածքի]] տերն էր Ռաջա Նանպարա [[Raja Saadat Ali Khan|Ռաջա Սաադաթ Ալի Խանի]] կառավարման օրոք:օրոք։

* Գեներալ [[Mirza Aslam Baig|Միրզա Ասլամ Բեգ]], [[Chief of Army Staff (Pakistan)|Բանակի շտաբի պետի (Պակիստան)]] պաշտոնից հրաժարվել է:է։

* [[Adina Beg|Ադինա Բեգ]], [[Փանջաբ|Փանջաբի]]ի, ինչպես նաև [[Լահոր|Լահորի]]ի, [[Ջալանդհար|Ջալանդհարի]]ի և [[Մուլտան|Մուլտանի]]ի կառավարիչն էր 1755 -ից 1758թթ.-ին:ին։

* [[Mirza Iqbal Baig|Միրզա Իքբալ Բեգ]], սպորտային մեկնաբան և մահակախաղի մրցավար է, ով ներկայումս աշխատում է հեռուստաշոուի հաղորդավար:հաղորդավար։

* [[Mirza Mohammad Afzal Beg|Միրզա Մոհամմադ Աֆզալ Բեգ]], Քաշմիրր քաղաքական գործիչ էր և [[Chief Minister of Jammu and Kashmir|Ջամուի և Քաշմիրի գլխավոր նախարարի]] լեյտենանտ:լեյտենանտ։

* [[Mirza Nazeer Baig Mughal|Միրզա Նազեեր Բեգ մողալ]], դերասան է:է։ Հանդես է եկել մի շարք ֆիլմերում, հեռուստաֆիլմերում, և հեռուստատեսային դրամատիկական սերիալներում:սերիալներում։

* [[Naeem Baig|Նաեմ Բեգ]], վիպասան է և պատմվածքների գրող, նաև գրել է հոդվածներ, կարճ պատմվածքներ, և վեպեր ուրդու և անգլերեն լեզուներով:լեզուներով։

* [[Obaidullah Baig|Օբեյդուլլահ Բեգ]], գիտնական էր, ուրդու գրող/վիպասան, թղթակից, մեդիա փորձագետ, և մասնավորապես, Կարաչիի վավերագրական կինոռեժիսոր:կինոռեժիսոր։

* [[Diana Baig|Դիաննա Բեգ]], միջազգային կրիկետ խաղացող և ֆուտբոլիստ Գիլգիթ Բալթիստանից:Բալթիստանից։

* [[Samina Baig|Սամինա Բեգ]], միակ պակիստանցի կինը, ով բարձրացել է էվերեստ լեռը:լեռը։

* [[Mirza Kazem-Bey|Միրզա Կազեմ-Բեյ]], Մուհամմադ Ալի Կազիմ-բեյ, ադրբեջանցի և իրանական ծագմամբ հայտնի արևելագետ, պատմաբան և բանասեր էր:էր։

* [[Alexander Lvovich Kazembek|Ալեքսանդր Լվովիչ Կազեմբեկ]] (հաճախ '''Կազեմ-Բեկ''' կամ '''Կասեմ-Բեգ'''), ռուս գաղթական և քաղաքական ակտիվիստ, և [[Mladorossi|Միլադորոսի]] քաղաքական խմբի հիմնադիր էր:էր։

* [[Aleksander Sulkiewicz|Ալեկսանդր Սուլկևիչ]], [[Թաթարներ|թաթարական]] ազգության լեհ քաղաքական գործիչ, ակտիվիստ սոցիալիստական և անկախության շարժումներում, և [[Polish Socialist Party|Լեհաստանի սոցիալիստական կուսակցության]] հիմնադիրներից մեկն էր:էր։

* [[Mohideen Baig|Մոհիդեն Բայգ]], Շրի Լանկայի հայտնի երաժիշտ էր:էր։

* [[Tugay Bey|Միրզա Թուգայ Բեյ]], [[Ղրիմի թաթարներ|Ղրիմի թաթարների]]ի նշանավոր ռազմական առաջնորդ և քաղաքական գործիչ էր:էր։

* [[Ed Baig|Էդ Բայգ]], ամերիկացի տեխնոլոգիական թղթակից է:է։