Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Greyan77.../Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
'''Մասշտաբից տնտեսում''', [[Միկրոէկոնոմիկա|միկրոէկոնոմիկայում]] դրանք այն ծախսերի առավելություններն են, որոնք ձեռնարկությունները ձեռք են բերում իրենց գործունեության մասշտաբի պատճառով (սովորաբար չափվում են արտադրված արտադրանքի քանակով),մեկ միավորի ծախսի արժեքը նվազում է աճող մասշտաբով: Մասշտաբից տնտեսման հիմքում կարող են լինել տեխնիկական, վիճակագրական, կազմակերպչական կամ հարակից գործոններ [[Շուկա|շուկայի]] վերահսկման աստիճանի:
{{short description|Cost advantages obtained via scale of operation}}
[[Image:Economies of scale.svg|thumb|330px|right|AsԱրտադրության quantity of production increases fromքանակը Q- toից Q2, the [[unitավելանում cost|averageէ, costյուրաքանչյուր ofմիավորի eachմիջին unit]]արժեքը decreasesնվազում fromէ C- toից մինչև C1.: LRAC- is theը longերկարաժամկետ runմիջին averageարժեքն costէ]]
Մասշտաբից տնտեսումը տարածվում է մի շարք կազմակերպչական և գործարար իրավիճակների վրա, տարբեր մակարդակներում, ինչպիսիք են արտադրությունը, գործարանը կամ ամբողջ ձեռնարկությունը։ Երբ միջին ծախսերը սկսում են նվազել, արտադրանքի մեծացմամբ, այդ ժամանակ առաջանում է մասշտաբից տնտեսումը։ Մի շարք մասշտաբից տնտեսման ձևեր, ինչպիսիք են արտադրական օբյեկտների կապիտալ ինքնարժեքը, տրանսպորտի և արդյունաբերական սարքավորումների շփումից առաջացած կորուստները, ունեն [[ֆիզիկական կամ ինժեներական հիմք]]:
In [[microeconomics]], '''economies of scale''' are the cost advantages that enterprises obtain due to their scale of operation (typically measured by amount of output produced), with [[unit cost|cost per unit]] of output decreasing with increasing scale. At the basis of economies of scale there may be technical, statistical, organizational or related factors to the degree of [[Market (economics)|market]] control.
 
Մասշտաբից տնտեսման մեկ այլ աղբյուր է յուրաքանչյուր միավոր ցածր գնով ձեռք բերելու հնարավորությունը, երբ դրանք գնվում են մեծ քանակությամբ։
Economies of scale apply to a variety of organizational and business situations and at various levels, such as a production, plant or an entire enterprise. When average costs start falling as output increases, then economies of scale are occurring.
Some economies of scale, such as capital cost of manufacturing facilities and friction loss of transportation and industrial equipment, have a [[Economies of scale#Physical and engineering basis|physical or engineering basis]].
 
Տնտեսական հայեցակարգը սկսվում է Ադամ Սմիթից և ավելի մեծ արտադրություն ձեռք բերելու գաղափարը իրականացվում է աշխատանքի բաժանման միջոցով<ref>{{cite book
Another source of scale economies is the possibility of purchasing inputs at a lower per-unit cost when they are purchased in large quantities.
 
The economic concept dates back to [[Adam Smith]] and the idea of obtaining larger production returns through the use of division of labor.<ref>{{cite book
| last = O'Sullivan
| first = Arthur
Տող 18 ⟶ 15՝
| location = Upper Saddle River, NJ
| pages = 157
| isbn = 978-0-13-063085-8}}</ref>: [[DiseconomiesՄասշտաբից ofծախսերը scale]]հակառակ areձևն the opposite.է։
 
Մասշտաբից տնտեսումը հաճախ ունի սահմանափակումներ, ինչպիսիք են սահմանված օպտիմալ կետն անցնելը, երբ մեկ լրացուցիչ միավորի համար ծախսերը սկսում են մեծանալ: Ընդհանուր սահմանափակումներից է նաև այն, երբ հումքի մոտակա մատակարարումը շատ է, այդպիսիք են ՝ [[Փայտանյութեր|փայտանյութի]], [[Պղպեղ|պղպեղի]] և [[Թուղթ (նյութ)|թղթի]] [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերությունը]]։ Մեկ միավորի քաշի համար ցածր գների ընդհանուր սահմանը ցույց է տալիս տարածաշրջանային շուկայի հագեցվածությունը, այդպիսով ստիպված լինելով արտադրանք իրականացնել ոչ տնտեսական հեռավորությունների վրա: Այլ սահմանափակումները ներառում են ավելի քիչ արդյունավետ էներգիա կիրառումը, կամ թերի ապրանքի բարձր մակարդակ ունենալը։
Economies of scale often have limits, such as passing the optimum design point where costs per additional unit begin to increase. Common limits include exceeding the nearby raw material supply, such as wood in the lumber, [[pulp and paper industry]]. A common limit for low cost per unit weight commodities is saturating the regional market, thus having to ship product uneconomic distances. Other limits include using energy less efficiently or having a higher defect rate.
 
LargeԽոշոր producersարտադրողները areսովորաբար usuallyարդյունավետ efficientեն at long runs of a product gradeարտադրանքի (a commodityապրանքատեսակի) andերկարաժամկետ findհեռանկարում itև costlyթանկ toեն switchհամարում gradesհաճախակի frequently.որակը փոխելը: TheyՀետևաբար willնրանք thereforeխուսափում avoidեն specialtyմասնագիտական gradesորակներից, evenչնայած thoughավելի theyբարձր haveշահույթ higherունեն: margins.Հաճախ ավելի Often smallerփոքր (usuallyսովորաբար olderավելի հին) manufacturingարտադրական օբյեկտները facilitiesմնում remainեն viableկենսունակ by՝ changingապրանքային fromսովորական commodityարտադրությունից gradeդեպի productionմասնագիտացված toապրանքների specialtyարտադրություն products.փոխվելով<ref>Manufacture of specialty grades by small scale producers is a common practice in steel, paper and many commodity industries today. See various industry trade publications.</ref><ref>
{{cite book
|title=The Unbound Prometheus: Technological Change and Industrial Development in Western Europe from 1750 to the Present
Տող 31 ⟶ 28՝
|isbn= 978-0-521-09418-4|pages=470
| postscript = <Landes describes the problem of new steel mills in late 19th century Britain being too large for the market and unable to economically produce short production runs of specialty grades. The old mills had another advantage in that they were fully amortized.>}}
</ref>:
 
Մասշտաբից տնտեսումը պետք է տարբերակվի գործարանին տրված աճից։ Երբ գործարանը օգտագործվում է իր արտադրության օպտիմալ հնարավորությունից ցածր մակարդակ, դրա օգտագործման աստիճանի բարձրացումը բերում է արտադրության ընդհանուր միջին արժեքի նվազմանը: Ինչպես նկատել են [[Նիկոլաս Գեորգեսկու-Ռոյգեն|Նիկոլաս Գեորգեսկու-Ռոյգենը]] (1966) և [[Նիկոլաս Կալդոր|Նիկոլաս Կալդորին]] (1972) տնտեսումների արժեքը մասշտաբի տնտեսումներ չեն:
Economies of scale must be distinguished by economies stemming from an increase in the production of a given plant. When a plant is used below its optimal [[Productive capacity|production capacity]], increases of its degree of utilization bring about decreases in the total average cost of production. As noticed, among the others, by [[Nicholas Georgescu-Roegen]] (1966) and [[Nicholas Kaldor]] (1972) these economies cost are not economies of scale.
 
==OverviewԱկնարկ==
Մասշտաբից տնտեսման ամենապարզ բացատրությունն է շատ ավելի արդյունավետ գործեր կատարել՝ ավելացնելով մեծությունը<ref>
The simple meaning of economies of scale is doing things more efficiently with increasing size.<ref>
{{cite book |title = The Visible Hand: The Management Revolution in American Business
|last = Chandler Jr.
Տող 47 ⟶ 44՝
|url = https://archive.org/details/visiblehandmanag00chan/page/236
}}
</ref>։ Մասշտաբից տնտեսման ընդհանուր գործառույթներն են․ գնումները (երկարաժամկետ պայմանագրերով նյութերի մեծաքանակ գնումներ), կառավարչականը (ղեկավարների մասնագիտացման բարձրացում), ֆինանսականը(բանկերից վարկեր վերցնելիս ցածր տոկոսադրույքով գանձումներ ստանալը և ֆինանսական գործիքների ավելի լայն տեսականի ունենալը) ), շուկայավարումը (լրատվամիջոցների շուկաներում գովազդի արժեքի մեծ տարածում ավելի մեծ արտադրանքի վրա) և տեխնոլոգիականը (օգտագործելով արտադրության գործառույթում մասշտաբի վերադարձը): Այս գործառույթներից յուրաքանչյուրը նվազեցնում է արտադրանքի երկարաժամկետ միջին ծախսերը(LRAC)՝ ծախսերի կարճաժամկետ միջին ընդհանուր արժեքի (SRATC) կորը ներքև և աջով տեղափոխելով:
</ref> Common sources of economies of scale are [[Purchase|purchasing]] (bulk buying of materials through long-term contracts), managerial (increasing the specialization of managers), financial (obtaining lower-[[interest]] charges when borrowing from banks and having access to a greater range of financial instruments), [[marketing]] (spreading the cost of advertising over a greater range of output in [[media market]]s), and technological (taking advantage of [[returns to scale]] in the production function). Each of these factors reduces the [[long run average cost]]s (LRAC) of production by shifting the [[cost curve|short-run average total cost (SRATC) curve]] down and to the right.
 
Մասշտաբից տնտեսման գաղափարը այն է, որ նրանով կարող է բացատրվել իրական աշխարհի երևույթները, ինչպիսիք են միջազգային առևտրի մոդելը կամ շուկայում ֆիրմաների թիվը։ Մասշտաբից տնտեսման երևույթի մշակումը հնարավորություն է տալիս բացատրել, թե ինչու է ընկերությունների աճը բարձր որոշ արդյունաբերական ճյուղերում։ Դա նաև առևտրի 3 քաղաքականությունների բացատրությունն է, քանի որ որոշ մասշտաբի տնտեսման տեսակներ կարող են պահանջել ավելի մեծ շուկա, քան դա հնարավոր է ունենալ տվյալ երկրում, դա, օրինակ, արդյունավետ չի լինի [[Լիխտենշտայնների պալատ|Լիխտեյնշտենի]] համար՝ ունենալ իր սեփական ավտոմեքենա արտադրող ընկերությունը, եթե նրանք պետք է վաճառեն միայն ներքին շուկայում։ Մեքենա արտադրող ընկերությունը կարող է շահութաբեր լինել միայն այն ժամանակ, երբ նրանք բացի ներքին շուկայում վաճառելւց նաև արտահանեն դրանք։ Մասշտաբից տնտեսումը դեր ունի նաև [[«բնական մենաշնորհ»]]<nowiki/>ի մեջ։ Մասշտաբից տնտեսման 2 տարբերակների միջև կա տարբերություն, դրանք են՝ ներքինը և արտաքինը։ Այն արդյունաբերությունը, որը ներկայացնում է ներքին տնտեսությունը, դա այն է, որտեղ արտադրության գները ընկնում են երբ արդյունաբերության մեջ ֆիրմաների թիվը նվազում է, բայց այս ֆիրմաները բարձրացնում են իրանց արտադրանքի քանակը, որպեսզի հասնեն նախորդ մակարդակին։ Հակառակը այն է, երբ արդյունաբերությունը դրսևորում է մասշտաբի արտաքին տնտեսում, երբ ծախսերն իջնում են ավելի շատ ֆիրմաների պատճառով, դրանով իսկ թույլ տալով ավելի արդյունավետ օգտագործել մասնագիտացված ծառայություններն ու մեքենաները:
Economies of scale is a concept that may explain real-world phenomena such as patterns of international trade or the number of firms in a market. The exploitation of economies of scale helps explain why companies grow large in some industries. It is also a justification for [[free trade]] policies, since some economies of scale may require a larger market than is possible within a particular country—for example, it would not be efficient for [[Liechtenstein]] to have its own carmaker if they only sold to their local market. A lone carmaker may be profitable, but even more so if they exported cars to global markets in addition to selling to the local market. Economies of scale also play a role in a "[[natural monopoly]]". There is a distinction between two types of economies of scale: internal and external. An industry that exhibits an internal economy of scale is one where the costs of production fall when the number of firms in the industry drops, but the remaining firms increase their production to match previous levels. Conversely, an industry exhibits an external economy of scale when costs drop due to the introduction of more firms, thus allowing for more efficient use of specialized services and machinery.
 
The management thinker and translator of the [[Տոյոտա|Toyota Production System]] forընկերության service,արտադրության Professorծառայությունների կառավարիչ և թարգմանիչ՝ պրոֆեսոր [[JohnՋոն SeddonՍեդդոն]], arguesպնդում thatէ, attemptingոր toմասշտաբից createտնտեսման economiesփորձ byկատարելը increasingծառայությունների scaleոլորտում isմիֆ poweredէ։ byՓոխարենը mythնա in the service sector.հավատում Insteadէ, heոր believesտնտեսումը thatբխելու economiesէ willծառայության comeհոսքի from improving the flow of a serviceբարելավումից, fromհաճախորդի theպահանջարկի firstառաջին receiptստացումից ofմինչև aայդ customer'sպահանջարկի demandվերջնական toբավարարում։ theՓորձելով eventualկառավարել satisfactionև of that demand. In trying to manage and reduceնվազեցնել unitմիավոր costsծախսերը, firmsֆիրմաները oftenհաճախ raiseբարձրացնում totalեն costsընդհանուր byծախսերը creatingստեղծելով [[failureպահանջարկի demand]].պակաս։ SeddonՍեդդոմնը claimsպնդում thatէր, argumentsոր forմասշտաբից anտնտեսման economyփաստարկները ofհավանականորեն scaleակնհայտ areև a mixմի ofփոքր (a)կոշտ theտվյալների plausiblyխառնուրդ obviousեն, andորոնք (b)հավաքվել aեն littleերկու hardլայն data,պնդումներ broughtներկայացնելու together to produce two broad assertionsհամար, forորոնց whichհամար thereփաստացի isքիչ littleփաստեր hard factual evidence.կան<ref>{{cite web|url=http://s3.amazonaws.com/connected_republic/attachments/33/Why_do_we_believe_in_economy_of_scale.pdf|title=Why do we believe in economy of scale? : Professor John Seddon, managing director Vanguard|date=July 2010|website=S3.amazonaws.com|accessdate=23 December 2017}}</ref>։
 
== Մասշտաբի տնտեսման որոշիչ գործոններ ==
==The determinants of economies of scale==
===Physical and engineering basis: economies of increased dimension===
Some of the economies of scale recognized in engineering have a physical basis, such as the [[square-cube law]], by which the surface of a vessel increases by the square of the dimensions while the volume increases by the cube. This law has a direct effect on the capital cost of such things as buildings, factories, pipelines, ships and airplanes.<ref>See various estimating guides, such as Means. Also see various engineering economics texts related to plant design and construction, etc.</ref>
 
=== Ֆիզիկական և ինժեներական հիմք. Բարձրացված հարթության տնտեսություններ ===
In structural engineering, the strength of [[Beam (structure)|beams]] increases with the cube of the thickness.
Ինժեներագիտության ոլորտում ճանաչված որոշակի մասշտաբի տնտեսուներ ունեն ֆիզիկական հիմք, որոնցից է [[Քառակուսի-խորանարդի օրենք|քառակուսի-խորանարդի օրենքը]], որով նավի մակերեսը մեծանում է քառակուսիով,մինչդեռ ծավալը մեծանում է խորանարդով: Այս օրենքն ուղղակիորեն ազդում է այնպիսի բաների կապիտալի արժեքի վրա, ինչպիսիք են շինությունները, գործարանները, խողովակաշարերը, նավերը և ինքնաթիռները<ref>See various estimating guides, such as Means. Also see various engineering economics texts related to plant design and construction, etc.</ref>։
 
Կառուցվածքային ճարտարագիտության մեջ [[Ճառագայթ (այլ կիրառումներ)|ճառագայթների]] ամրությունը ավելանում է հաստության խորանարդներով:
[[Drag (physics)|Drag]] loss of vehicles like aircraft or ships generally increases less than proportional with increasing cargo volume, although the physical details can be quite complicated. Therefore, making them larger usually results in less fuel consumption per ton of cargo at a given speed.
 
Օդանավերի կամ նավերի նման տրանսպորտային միջոցների քաշի կորուստն ընդհանուր առմամբ աճում է ավելի քիչ, քան համամասնականը բեռի ծավալի մեծացման հետ, չնայած ֆիզիկական մասերը կարող են բավականին բարդ լինել: Հետևաբար, դրանք մեծ պատրաստելու նպատակը այն է, որպեսզի նվազեցնեն վառելիքի ծախսը յուրաքանչյուր բեռին հաղորդված արագության համար։
Heat loss from industrial processes vary per unit of volume for pipes, tanks and other vessels in a relationship somewhat similar to the square-cube law.<ref>The relationship is rather complex. See engineering texts on heat transfer.</ref><ref>Robinson (1931, pp. 22-3); Scherer (1980, pp. 82-3); Pratten (1991, pp. 16-17).</ref> In some productions, an increase in the size of the plant reduces the average variable cost, thanks to the energy savings resulting from the lower dispersion of heat.
 
Արդյունաբերական պրոցեսներից ջերմության կորուստը տարբերվում է խողովակների, տանկերի և այլ անոթների համար նախատեսված ծավալի մեկ միավորից, որը փոխհարաբերությունների մեջ է քառակուսի-խորանարդի օրենքի հետ<ref>The relationship is rather complex. See engineering texts on heat transfer.</ref><ref>Robinson (1931, pp. 22-3); Scherer (1980, pp. 82-3); Pratten (1991, pp. 16-17).</ref>: Որոշ արտադրական ոլորտներում, գործարանների չափերի մեծացումը կրճատում է միջին փոփոխական ծախսերը ջերմության խնայողության շնորհիվ , որը արդյունք է ջերմության ցածր ցրման։
Economies of increased dimension are often misinterpreted because of the confusion between indivisibility and three-dimensionality of space. This confusion arises from the fact that three-dimensional production elements, such as pipes and ovens, once installed and operating, are always technically indivisible. However, the economies of scale due to the increase in size do not depend on indivisibility but exclusively on the three-dimensionality of space. Indeed, indivisibility only entails the existence of economies of scale produced by the balancing of productive capacities, considered above; or of increasing returns in te utilisation of a single plant, due to its more efficient use as the quantity produced increases. However, this latter phenomenon has nothing to do with the economies of scale which, by definition, are linked to the use of a larger plant.<ref>Morroni (2006, pp. 169-70).</ref>
 
Բարձրացված հարթության տնտեսությունները հաճախ սխալ են մեկնաբանվում անբաժանելիության և տարածության եռաչափության միջև շփոթության պատճառով: Այդ շփոթության առաջացման պատճառ է արտադրության եռաչափ տարրերի փաստը, ինչպիսիք են խողովակները և վառարանները, տեղադրվելուց և օգտագործելուց հետո միշտ տեխնիկապես անբաժանելի են։ Ինչևէ, մասշտաբի տնտեսումը չափերի մեծացումից կախված չէ անբաժանելիությունից, այլ բացառապես տարածության եռաչափությունից։ Իսկապես, անբաժանելիությունը ներառում է միայն արտադրական կարողությունների հավասարակշռմամբ արտադրվող մասշտաբի տնտեսման առկայությունը, վերևում դիտարկվածը, մեկ գործարանի օգտագործման արդյունքում ավելացող եկամտաբերությունն է, դրա ավելի արդյունավետ օգտագործման շնորհիվ արտադրված քանակօ ավելացումը: Այնուամենայնիվ, այս վերջին երևույթը ոչ մի կապ չունի մասշտաբի տնտեսման հետ, որը, ըստ սահմանման, կապված է ավելի մեծ գործարանի օգտագործման հետ<ref>Morroni (2006, pp. 169-70).</ref>:
===Economies in holding stocks and reserves===
At the base of economies of scale there are also returns to scale linked to statistical factors. In fact, the greater of the number of resources involved, the smaller, in proportion, is the quantity of reserves necessary to cope with unforeseen contingencies (for instance, machine spare parts, inventories, circulating capital, etc.).<ref>Baumol (1961, p. 1).</ref>
 
=== Տնտեսում պահուստների և պաշարների պահպանման մեջ ===
===Transaction economies===
Մասշտաբի տնտեսման հիմքում կան նաև մասշտաբի վերադարձներ, որոնք կապված են վիճակագրական գործոնների հետ: Իրականում, եթե ներգրավված ռեսուրսների քանակը ավելի մեծ է, այնքան փոքր է այն պահուստների քանակը, որոնք անհրաժեշտ են անկանխատեսելի իրավիճակների (օրինակ ՝ մեքենայի պահեստամասեր, գույքագրում, շրջանառու կապիտալ և այլն) հաղթահարելու համար<ref>Baumol (1961, p. 1).</ref>:
A larger scale generally determines greater bargaining power over input prices and therefore benefits from pecuniary economies in terms of purchasing raw materials and intermediate goods compared to companies that make orders for smaller amounts. In this case we speak of pecuniary economies, to highlight the fact that nothing changes from the "physical" point of view of the returns to scale. Furthermore, supply contracts entail fixed costs which lead to decreasing average costs if the scale of production increases.<ref>Morroni (2006, pp. 170-1).</ref>
 
=== Գործարքների տնտեսումներ ===
===Economies deriving from the balancing of production capacity===
Ընդհանուր առմամբ ավելի մեծ մասշտաբները որոշում են ավելի մեծ սակարկելի ուժ ՝ ներդրումների նկատմամբ և հետևաբար օգուտներ են քաղում ֆինանսական տնտեսումից՝ հումքի և միջանկյալ ապրանքների ձեռքբերման առումով, համեմատած այն ընկերությունների հետ, որոնք ավելի փոքր քանակ են պատվիրում: Այս իրավիճակում մենք խոսում ենք ֆինանսական տնտեսման մասին, ընդգծելով այն փաստը, որ ոչինչ չի փոխվում «վերադարձի մասշտաբի» ֆիզիկական տեսակետից։ Ավելին, մատակարարման պայմանագրերը ենթադրում են կայուն ծախսեր, որոնք արտադրության մասշտաբի աճի դեպքում հանգեցնում են միջին ծախսերի նվազմանը<ref>Morroni (2006, pp. 170-1).</ref>։
Economies of productive capacity balancing derives from the possibility that a larger scale of production involves a more efficient use of the production capacities of the individual phases of the production process. If the inputs are indivisible and complementary, a small scale may be subject to idle times or to the underutilization of the productive capacity of some sub-processes. A higher production scale can make the different production capacities compatible. The reduction in machinery idle times is crucial in the case of a high cost of machinery.<ref>Morroni (2006, p. 166).</ref>
 
=== Արտադրության կարողությունների հավասարակշռությունից բխող տնտեսումներ ===
===Economies resulting from the division of labour and the use of superior techniques===
Արտադրության կարողությունների հավասարակշռությունից բխող տնտեսումները սկսում է այն հնարավորությունից, որ արտադրության ավելի մեծ մասշտաբը ներառում է արտադրության գործընթացի անհատական փուլերի արտադրական կարողությունների ավելի արդյունավետ օգտագործում: Եթե ներդրումներ անբաժանելի և լրացնող են, փոքր մասշտաբը կարող է ենթարկվել պարապ ժամանակների կամ որոշ ենթաօրենսդրական պրոցեսների արտադրունակության անօգտագործման: Արտադրության ավելի բարձր սանդղակը կարող է համատեղել արտադրության տարբեր կարողությունները։Մեքենաների պարապ ժամանակի նվազեցումը խիստ կարևոր է մեքենաների բարձր գնի դեպքում<ref>Morroni (2006, p. 166).</ref>:
A larger scale allows for a more efficient division of labour. The economies of division of labour derive from the increase in production speed, from the possibility of using specialized personnel and adopting more efficient techniques. An increase in the division of labour inevitably leads to changes in the quality of inputs and outputs.<ref>Smith (1776); Pratten (1991, pp. 7, 17-8). On the relationship between built-in technical change and scale growth, see Evangelista (1999, chapter 4).</ref>
 
=== Աշխատուժի բաժանման և վերադաս տեխնիկայի օգտագործման արդյունքում առաջացած տնտեսումներ ===
===Managerial Economics===
Մեծ մասշտաբի տնտեսությունը թույլ է տալիս ավելի արդյունավետ աշխատանքի բաժանում կատարել։ Աշխատանքի բաժանման տնտեսումը բխում է արտադրության արագության բարձրացումից, կարողությունը կիռառել մասնագիտացված անձնակազմ և առավել արդյունավետ տեխնիկա։ Աշխատանքի բաժանման աճը անխուսափելիորեն բերում է մուտքերի և արդյունքների որակի փոփոխության<ref>Smith (1776); Pratten (1991, pp. 7, 17-8). On the relationship between built-in technical change and scale growth, see Evangelista (1999, chapter 4).</ref>:
Many administrative and organizational activities are mostly cognitive and, therefore, largely independent of the scale of production.<ref>Demsetz (1995, pp. 11, 31-2) shows how these economies of scale in the acquisition of specialized knowledge play an essential role in the existence of the company.</ref> When the size of the company and the division of labour increase, there are a number of advantages due to the possibility of making organizational management more effective and perfecting accounting and control techniques.<ref>Scherer (1980, p. 86); cf. Penrose (1959, pp. 92 ff.); Demsetz (1995, pp. 31-2).</ref> Furthermore, the procedures and routines that turned out to be the best can be reproduced by managers at different times and places.
 
=== Կառավարչական տնտեսում ===
===Learning and growth economies===
Մի շարք ադմինիստրատիվ և կազմակերպչական գործունեությունները հիմնականում ճանաչողական են և հետևաբար մեծապես կախված են արտադրության մասշտաբից<ref>Demsetz (1995, pp. 11, 31-2) shows how these economies of scale in the acquisition of specialized knowledge play an essential role in the existence of the company.</ref>։ Երբ գործարանի և աշղատանքի բաժանման վարչության չափերը մեծանում են, հնարավորությունների պատճառով առաջանում են մի շարք առավելություններ կազմակերպա-կառավարչական գործունեությունը ավելի արդյունավետ իրականացման և հաշվապահական հաշվառման և հսկման տեխնիկայի կատարելագործման համար<ref>Scherer (1980, p. 86); cf. Penrose (1959, pp. 92 ff.); Demsetz (1995, pp. 31-2).</ref>։ Ավելին, այն ընթացակարգերը և ռեժիմները, որոնք պարզվել են, որ լավագույնն են, կարող են վերարտադրվել ղեկավարների կողմից տարբեր ժամանակներում և վայրերում։
[[Learning-by-doing (economics)|Learning]] and [[Economic growth|growth economies]] are at the base of dynamic economies of scale, associated with the process of growth of the scale dimension and not to the dimension of scale per se. Learning by doing implies improvements in the ability to perform and promotes the introduction of incremental innovations with a progressive lowering of average costs.<ref>Rosenberg (1982); Levin et al. (1988); Scherer (2000, p. 22).</ref> Learning economies are directly proportional to the cumulative production ([[Experience curve effects|experience curve]]).
Growth economies occur when a company acquires an advantage by increasing its size. These economies are due to the presence of some resource or competence that is not fully utilized, or to the existence of specific market positions that create a differential advantage in expanding the size of the firms. That growth economies disappear once the scale size expansion process is completed. For example, a company that owns a supermarket chain benefits from an economy of growth if, opening a new supermarket, it gets an increase in the price of the land it owns around the new supermarket. The sale of these lands to economic operators, who wish to open shops near the supermarket, allows the company in question to make a profit, making a profit on the revaluation of the value of building land.<ref>Penrose (1959, pp. 99-101); Morroni (2006, p. 172).</ref>
 
=== Ուսուցման և աճի տնտեսումներ ===
===Capital and operating cost===
Ուսուցման և աճի տնտեսումները մասշտաբի դինամիկ տնտեսումների հիմքն է, որը ասոցացվում է մասշտաբի հարթության աճի գործընթացով և ոչ թե ինքնուրույն մասշտաբի չափով։ Սովորելն անելով, ենթադրում է կատարելագործման կարողության բարելավում և նպաստում է լրացուցիչ նորարարությունների ներդրմանը` միջին ծախսերի առաջանցիկ իջեցմամբ<ref>Rosenberg (1982); Levin et al. (1988); Scherer (2000, p. 22).</ref>: Ուսուցման տնտեսումները ուղղակիորեն համամասնական են կուտակային արտադրությանը(փորձի կորին): Աճի տնտեսումը պատահում է այն ժամանակ, երբ ընկերությունը առավելություն է ձեռք բերում ` ավելացնելով դրա չափը: Այս տնտեսումները պայմանավորված են որոշակի ռեսուրսների կամ իրավասությունների առկայությամբ, որոնք լիովին չեն օգտագործվում հատուկ շուկայական դիրքերի առկայության պատճառով, և ստեղծում են դիֆերենցիալ առավելություն ֆիրմաների չափի ընդլայնման համար։ Աճի տնտեսումը անհետանում է,երբ մասշտաբի չափի ընդլայնման գործընթացը ավարտվում է։ Օրինակ, մի ընկերություն որը ունի սուպերմարկետների ցանց, օգուտ է ստանում աճի տնտեսությունից, եթե բացում է նոր սուպերմարկետ, նա ստանում է նոր սուպերմարկետի շուրջ իր ունեցած հողի գնի աճ։ Այս հողերի վաճառքը տնտեսական օպերատորներին, ովքեր ցանկանում են բացել խանութ սուպերմարկետի տարածքում, թուլտվություն են հայցում ընկերությունից շահույթ ստանալու համար, շահույթ ստանալով շինարարական նշանակության հողերի արժեքի վերագնահատումից<ref>Penrose (1959, pp. 99-101); Morroni (2006, p. 172).</ref>:
 
=== Կապիտալ և գործառնական արժեք ===
Overall costs of capital projects are known to be subject to economies of scale. A crude estimate is that if the capital cost for a given sized piece of equipment is known, changing the size will change the capital cost by the 0.6 power of the capacity ratio (the point six to the power rule).<ref>{{ Cite journal
Հայտնի է, որ կապիտալ նախագծերի ընդհանուր ծախսերը ենթակա են մասշտաբի տնտեսմանը։ Կիրառելի գնահատական է, որ եթե տվյալ չափի սարքավորումների համար կապիտալի արժեքը հայտնի է, չափի փոփոխումը կփոխի կապիտալի ինքնարժեքը հզորության հարաբերակցության 0.6 հզորությամբ (կետ վեցը ուժի կանոն)<ref>In practice, capital cost estimates are prepared from specifications, budget grade vendor pricing for equipment, general arrangement drawings and materials take-offs from the drawings. This information is then used in cost formulas to arrive at a final detailed estimate.</ref><ref>{{Cite journal
| last = Moore
| first =Fredrick T.
Տող 99 ⟶ 95՝
|url=http://msuweb.montclair.edu/~lebelp/MooreEcsScaleQJE1959.pdf
| jstor =1883722
}}</ref>:
}}</ref><ref>In practice, capital cost estimates are prepared from specifications, budget grade vendor pricing for equipment, general arrangement drawings and materials take-offs from the drawings. This information is then used in cost formulas to arrive at a final detailed estimate.</ref>
 
Կապիտալի արժեքը գնահատելիս, որպես կանոն, դա պահանջում է աննշան աշխատանք և, հավանաբար, նյութերից ոչ ավելին ՝ տեղադրելու ավելի մեծ հզորության էլեկտրական լար կամ խողովակ, որն ունի զգալիորեն ավելի մեծ հզորություն<ref>
In estimating capital cost, it typically requires an insignificant amount of labor, and possibly not much more in materials, to install a larger capacity electrical wire or pipe having significantly greater capacity.<ref>See various estimating guides that publish tables of tasks commonly encountered in building trades with estimates of labor hours and costs per hour for the trade, often with regional pricing.</ref>
{{cite book|title=Inside the Black Box: Technology and Economics|last=Rosenberg|first=Nathan|date=1982|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, New York|isbn=978-0-521-27367-1|page=[https://archive.org/details/insideblackboxte00rose/page/63 63]|postscript=<Specifically mentions ships.>|url=https://archive.org/details/insideblackboxte00rose/page/63}}</ref>։
 
Բազմաթիվ սարքավորումների, ինչպիսիք են էլեկտրական շարժիչները, կենտրոնախույս պոմպերը, դիզելային և բենզինային շարժիչները, դրանց հզորության միավորի գինը նվազում է, քանի որ չափը մեծանում է: Նաև արդյունավետությունը մեծանում է չափսերով<ref>See various estimating guides that publish tables of tasks commonly encountered in building trades with estimates of labor hours and costs per hour for the trade, often with regional pricing.</ref>։
The cost of a unit of capacity of many types of equipment, such as electric motors, centrifugal pumps, diesel and gasoline engines, decreases as size increases. Also, the efficiency increases with size.<ref>See various engineering handbooks and manufacturers data.</ref>
 
=== Նավի, գնացքների և ինքնաթիռների համար անձնակազմի չափի և այլ գործառնական ծախսեր ===
===Crew size and other operating costs for ships, trains and airplanes===
Նավի, ինքնաթիռների, գնացքների և այլ փոխադրամիջոցների անձնակազմի չափը չի ավելանում հզորության ուղղակի համամասնությամբ<ref>See various engineering handbooks and manufacturers data.</ref>։ Գործող անձնակազմը բաղկացած է օդաչուից, երկրորդ օդաչուից, նավարկողներից և այլն, և չի ընդգրկում ուղևորատար ծառայության անձնակազմ): Օդանավերի շատ մոդելներ զգալիորեն երկարացվել կամ «ձգվել են» ՝ բեռնվածքի մեծացման համար<ref>{{Harvnb|Rosenberg|1982|pp=127–128}}</ref>:
 
Շատ արտադրական օբյեկտներ, հատկապես նրանք, ովքեր պատրաստում են քիմիական նյութեր, զտված նավթամթերք, ցեմենտ և թուղթ, ունեն աշխատանքային պահանջներ, որոնց վրա մեծապես չի ազդում գործարանների կարողությունների փոփոխությունը։ Դա նրա համար է, քանի որ ավտոմատացված պրոցեսների աշխատանքային պահանջները հակված են գործողության բարդության, այլ ոչ թե արտադրության տեմպի, և շատ արտադրական օբյեկտներ ունեն գրեթե նույն հիմնական թվով վերամշակման քայլեր և սարքավորումների կտորներ ՝ անկախ արտադրական հզորությունից:
Operating crew size for ships, airplanes, trains, etc., does not increase in direct proportion to capacity.<ref>
{{cite book|title=Inside the Black Box: Technology and Economics|last=Rosenberg|first=Nathan|date=1982|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, New York|isbn=978-0-521-27367-1|page=[https://archive.org/details/insideblackboxte00rose/page/63 63]|postscript=<Specifically mentions ships.>|url=https://archive.org/details/insideblackboxte00rose/page/63}}</ref> (Operating crew consists of pilots, co-pilots, navigators, etc. and does not include passenger service personnel.) Many aircraft models were significantly lengthened or "stretched" to increase payload.<ref>{{Harvnb|Rosenberg|1982|pp=127–128}}</ref>
 
=== Ապրանքների տնտեսական օգտագործում ===
Many manufacturing facilities, especially those making bulk materials like chemicals, refined petroleum products, cement and paper, have labor requirements that are not greatly influenced by changes in plant capacity. This is because labor requirements of automated processes tend to be based on the complexity of the operation rather than production rate, and many manufacturing facilities have nearly the same basic number of processing steps and pieces of equipment, regardless of production capacity.
[[Կարլ Մարքս|Կարլ Մարքսը]] նկատել է, որ մեծ մասշտաբը արտադրությանը թույլ է տալիս իրականացնել արտադրանքի տնտեսական օգտագործում, որը հակառակ դեպքում աղբ կլիներ<ref>{{Harvnb|Rosenberg|1982}}</ref>: Մարքսը որպես օրինակ բերեց քիմիական արդյունաբերությունը, որն այսօր նավթաքիմիական նյութերի հետ միասին շարունակում է կախված լինել տարբեր մնացորդային ռեակտիվ հոսքեր աղի արտադրանքներից վերածելուց: Պղպեղի և թղթի արդյունաբերության մեջ տնտեսապես այրվում է կեղևը և փայտանյութի մասնիկները, որպեսզի արտադրեն պրոցեսային գոլորշի և վերականգնեն ծախսված փխրուն քիմիական նյութերը ՝ օգտագործելի ձևի վերածվելու համար:
 
== Մասշտաբից տնտեսում և մասշտաբից վերադարձ ==
===Economical use of byproducts===
 
Մասշտաբից տնտեսումը կապված է, և կարող է հեշտությամբ շփոթվել մասշտաբի վերադարձի տեսական տնտեսական հասկացության հետ։ Որտեղ մասշտաբից տնտեսումը վերաբերում է ֆիրմաների ծախսերին, մասշտաբից վերադարձը նկարագրում է արտադրության գործառույթում ներդրումների և ծախսերի միջև փոխհարաբերությունը երկար ժամանակահատվածում։ Արտադրական գործառույթը ունի հաստատուն մասշտաբից վերադարձ, եթե որոշ համամասնությամբ բոլոր մուտքերը ավելացնելով, արդյունքն աճում է նույն նույն համամասնությամբ: Վերադարձը նվազում է, եթե ասենք, որ կրկնակի մուտքերը հանգեցնում են արդյունքի կրկնակի նվազման, և կաճի, եթե արդյունքը ավելին է կրկնակիից։ Եթե մաթեմատիկական ֆունկցիան օգտագործվում է, որպեսզի նեկայացվի արտադրական գործառույթը, և եթե արտադրական գործառույթը [[Համասեբաստահայ Վերաշինաց Միություն|համասեռ]] է, մասշտաբից վերադարձը արտահայտվում է համասեռության աստիճանային ֆունկցիայով։ Համասեռ արտադրական գործառույթը հաստատուն մասշտաբի վերադարձի հետ համասեռության առաջին աստիճանն է, մասշտաբից վերադարձի աճը ներկայացվում է համասեռության մեկից բարձր աստիճանով, և նվազող մասշտաբից վերադարձըներկայացվում է համասեռության մեկից ցածր աստիճանով։
[[Karl Marx]] noted that large scale manufacturing allowed economical use of products that would otherwise be waste.<ref>{{Harvnb|Rosenberg|1982}}</ref> Marx cited the chemical industry as an example, which today along with petrochemicals, remains highly dependent on turning various residual reactant streams into salable products. In the pulp and paper industry it is economical to burn bark and fine wood particles to produce [[process steam]] and to recover the spent pulping chemicals for conversion back to a usable form.
 
Եթե ֆիրման կատարյալ մրցակից է բոլոր ներդրումային շուկաներում, ուրեմն մեկ միավոր ներդրման արժեքը չի փոխվում նրանից, թե որքան ներդրումներ է ֆիրման գնել, հետո դրանով կարելի է ցույց տալ, որ արտադրանքի որոշակի մակարդակում, ֆիրման ունի մասշտաբից տնտեսում և դա միայն այն դեպքում, եթե այն աճել է մասշտաբով վերադառնալու դեպքում։ Այն ունի մասշտաբի դիսեկոնոմներ, միայն այն դեպքում, երբ այն նվազում է մասշտաբի վերադարձից, և եթե այն չունի տնտեսում և մասշտաբի դիսեկոնոմներ, ուրեմն անընդհատ վերադառնում է մասշտաբով<ref>{{cite journal |last=Gelles |first=Gregory M. |last2=Mitchell |first2=Douglas W. |title=Returns to Scale and Economies of Scale: Further Observations |journal=Journal of Economic Education |volume=27 |date=1996 |issue=3 |pages=259–261 |jstor=1183297 |doi=10.1080/00220485.1996.10844915}}</ref><ref>{{cite book |last=Frisch |first=R. |authorlink=Ragnar Frisch |title=Theory of Production |url=https://archive.org/details/theoryofproducti0000fris |url-access=registration |location=Dordrecht |publisher=D. Reidel |date=1965 }}</ref><ref>{{cite book |last=Ferguson |first=C. E. |title=The Neoclassical Theory of Production &amp; Distribution |location=London |publisher=Cambridge University Press |date=1969 |isbn=978-0-521-07453-7 }}</ref>։ Այս դեպքում, վաճառքի շուկայում կատարյալ մրցակցության պայմաններում երկարաժամկետ հավասարակշռությունը կներառի բոլոր այն ընկերություններին, որոնք գործում են իրենց երկարաժամկետ միջին արժեքի կորերի նվազագույն կետում (այսինքն ՝մասշտաբի տնտեսումների և մասշտաբի ծախսերի միջև սահմանային գծում):
==Economies of scale and returns to scale==
 
Այնուամենայնիվ, եթե ֆիրման կատարյալ մրցակից չէ ներդրումների շուկայում, ապա վերևում արված եզրակացությունը փոփոխվում է։ Օրինակ ,եթե կա աճող մասշտաբից վերադարձ վաճառքի շուկաների որոշ տիրույթներում, բայց ֆիրման այնքան մեծ է մեկ կամ մի քանի ներդրումային շուկաներում, որ իր մուտքի մեծացումը մղում է մուտքի մեկ միավորի արժեքը մեծացման, այդ դեպքում արտադրանքը կարող է ունենալ մասշտաբի դիսեկոնոմյա վաճառքի շուկաների այդ մակարդակների շարքում: Հակառակը, եթե ընկերությունն ի վիճակի է ունենալ մուտքային մասի մեծ զեղչեր, ապա դա կարող է ունենալ մասշտաբի տնտեսում արտադրության որոշ մակարդակների արտադրանքի մեջ, նույնիսկ եթե այդ արտադրանքի սահմաններում նվազում է արտադրության եկամտաբերությամբ:
Economies of scale is related to and can easily be confused with the theoretical economic notion of returns to scale. Where economies of scale refer to a firm's costs, returns to scale describe the relationship between inputs and outputs in a long-run (all inputs variable) production function. A production function has ''constant'' returns to scale if increasing all inputs by some proportion results in output increasing by that same proportion. Returns are ''decreasing'' if, say, doubling inputs results in less than double the output, and ''increasing'' if more than double the output. If a mathematical function is used to represent the production function, and if that production function is [[homogeneous function|homogeneous]], returns to scale are represented by the degree of homogeneity of the function. Homogeneous production functions with constant returns to scale are first degree homogeneous, increasing returns to scale are represented by degrees of homogeneity greater than one, and decreasing returns to scale by degrees of homogeneity less than one.
 
Ըստ էության, մասշտաբից վերադարձը վերաբերում է ներդրումների և վաճառքի միջև փոփոխությանը։ Այս հարաբերությունը արտահայտվում է «ֆիզիկական» իմաստներով: Բայց երբ խոսքը գնում է մասշտաբից տնտեսման մասին, քննարկվում է այն հարաբերությունը, որը կա արտադրության միջին արժեքի և մասշտաբի չափի միջև: Մասշտաբից տնտեսման վրա ազդում է ներդրումների գների փոփոխությունը։ Եթե ներդրումների գները պահպանվում են մույմը, ֆիրմաների կողմից ձեռք բերվող քանակները ավելանում են, մասշտաբից վերադարձի և մասշտաբից տնտեսումների աճը կարելի է համարել հավասար: Այնուամենայնիվ, եթե ներդրումների գները տարբեր են իրենց քանակների հետ համեմատած, որոնք գնվում են ֆիրմաների կողմից, այս դեպքում անհրաժեշտ է տարբերել մասշտաբից վերադարձը և մասշտաբից տնտեսումը։ Մասշտաբից տնտեսման գաղափարը ավելի ընդհանուր է, քան մասշտաբից վերադարձինը, քանի որ դա ներառում է ներդրումների գների փոփոխության հնարավորությունը երբ ներդրումների գնված քանակը տատանվում է արտադրության մասշտաբի փոփոխություններով<ref>Morroni (1992, p. 142; 2006, pp. 164-5).</ref>:
If the firm is a perfect competitor in all input markets, and thus the per-unit prices of all its inputs are unaffected by how much of the inputs the firm purchases, then it can be shown that at a particular level of output, the firm has economies of scale if and only if it has increasing returns to scale, has diseconomies of scale if and only if it has decreasing returns to scale, and has neither economies nor diseconomies of scale if it has constant returns to scale.<ref>{{cite journal |last=Gelles |first=Gregory M. |last2=Mitchell |first2=Douglas W. |title=Returns to Scale and Economies of Scale: Further Observations |journal=Journal of Economic Education |volume=27 |date=1996 |issue=3 |pages=259–261 |jstor=1183297 |doi=10.1080/00220485.1996.10844915}}</ref><ref>{{cite book |last=Frisch |first=R. |authorlink=Ragnar Frisch |title=Theory of Production |url=https://archive.org/details/theoryofproducti0000fris |url-access=registration |location=Dordrecht |publisher=D. Reidel |date=1965 }}</ref><ref>{{cite book |last=Ferguson |first=C. E. |title=The Neoclassical Theory of Production &amp; Distribution |location=London |publisher=Cambridge University Press |date=1969 |isbn=978-0-521-07453-7 }}</ref> In this case, with [[perfect competition]] in the output market the long-run equilibrium will involve all firms operating at the minimum point of their long-run average cost curves (i.e., at the borderline between economies and diseconomies of scale).
 
Գրականությունը ենթադրում է, որ հակադարձ աճուրդների մրցակցային բնույթի շնորհիվ, և ավելի ցածր գներ ու ցածր մարժաները փոխհատուցելու շնորհիվ, մատակարարները ավելի մեծ ծավալներ են փնտրում `ընդհանուր եկամուտները պահպանելու կամ ավելացնելու համար: Գնորդները հակառակը, փորձում են օգտվեն ավելի մեծ ծավալների արդյունքում գործարքների ավելի ցածր ծախսերից և մասշտաբից տնտեսումից: Արդյունքում բազմաթիվ ուսումնասիրություններ ցույց են տվել, որ գնումների ծավալը պետք է լինի բավականաչափ բարձր, որպեսզի ապահովի բավարար շահույթ `բավարար մատակարարներ ներգրավելու համար, և գնորդներին տրամադրի բավարար խնայողություններ` իրենց լրացուցիչ ծախսերը հոգալու համար<ref name="ShalevAsbjornsen2010">{{cite journal |last=Shalev |first=Moshe Eitan |last2=Asbjornsen |first2=Stee |title=Electronic Reverse Auctions and the Public Sector – Factors of Success |journal=Journal of Public Procurement |volume=10 |issue=3 |pages=428–452 |date=2010 |ssrn=1727409 }}</ref>:
If, however, the firm is not a perfect competitor in the input markets, then the above conclusions are modified. For example, if there are increasing returns to scale in some range of output levels, but the firm is so big in one or more input markets that increasing its purchases of an input drives up the input's per-unit cost, then the firm could have diseconomies of scale in that range of output levels. Conversely, if the firm is able to get bulk discounts of an input, then it could have economies of scale in some range of output levels even if it has decreasing returns in production in that output range.
 
Այնուամենայնիվ, բավական զարմանալիորեն, Շալևը և Ասբյորսենը իրենց հետազոտության հիման վրա գտել են պետական հատվածի գնորդների կողմից պետական հատվածում անցկացվող 139 հակադարձ աճուրդներ, որ աճուրդի ավելի բարձր ծավալը կամ մասշտաբի տնտեսությունները չեն հանգեցրել աճուրդի ավելի լավ հաջողության: Նրանք պարզեցին, որ աճուրդի ծավալը կապ չունի ոչ մրցակցության հետ, ոչ էլ գնորդների քանակով,և առաջարկեցին այն տեսակետը, որ աճուրդների ծավալը չի նպաստում լրացուցիչ մրցակցության: Նրանք նշել են, սակայն, որ իրենց տվյալները պարունակում են ապրանքների լայն տեսականի, և յուրաքանչյուր շուկայում մրցակցության աստիճանը էականորեն տարբերվում է, և առաջարկում են, որ այս խնդրի վերաբերյալ հետագա հետազոտություններ իրականացվեն `որոշելու, թե արդյոք այդ գտածոները մնում են նույնը` նույն ապրանքը գնելիս, ինչպես փոքր, այնպես էլ մեծ ծավալի համար: Մրցակցային գործոնների կայուն պահպանումը, աճուրդների ծավալը մեծացնելով կարող է էլ ավելի մեծացնել մրցակցությունը<ref name="ShalevAsbjornsen2010" />:
In essence, [[returns to scale]] refer to the variation in the relationship between [[Factors of production|inputs]] and [[Output (economics)|output]]. This relationship is therefore expressed in "physical" terms. But when talking about economies of scale, the relation taken into consideration is that between the average production cost and the dimension of scale. Economies of scale therefore are affected by variations in input prices. If input prices remain the same as their quantities purchased by the firm increase, the notions of increasing returns to scale and economies of scale can be considered equivalent. However, if input prices vary in relation to their quantities purchased by the company, it is necessary to distinguish between returns to scale and economies of scale. The concept of economies of scale is more general than that of returns to scale since it includes the possibility of changes in the price of inputs when the quantity purchased of inputs varies with changes in the scale of production.<ref>Morroni (1992, p. 142; 2006, pp. 164-5).</ref>
 
== Մասշտաբից տնտեսման տնտեսական վերլուծությունը պատմության մեջ ==
The literature assumed that due to the competitive nature of [[reverse auction]]s, and in order to compensate for lower prices and lower margins, suppliers seek higher volumes to maintain or increase the total revenue. Buyers, in turn, benefit from the lower transaction costs and economies of scale that result from larger volumes. In part as a result, numerous studies have indicated that the procurement volume must be sufficiently high to provide sufficient profits to attract enough suppliers, and provide buyers with enough savings to cover their additional costs.<ref name="ShalevAsbjornsen2010">{{cite journal |last=Shalev |first=Moshe Eitan |last2=Asbjornsen |first2=Stee |title=Electronic Reverse Auctions and the Public Sector – Factors of Success |journal=Journal of Public Procurement |volume=10 |issue=3 |pages=428–452 |date=2010 |ssrn=1727409 }}</ref>
 
=== Դասական տնտեսագետների մասշտաբից տնտեսումը ===
However, surprisingly enough, Shalev and Asbjornse found, in their research based on 139 reverse auctions conducted in the public sector by public sector buyers, that the higher auction volume, or economies of scale, did not lead to better success of the auction. They found that auction volume did not correlate with competition, nor with the number of bidders, suggesting that auction volume does not promote additional competition. They noted, however, that their data included a wide range of products, and the degree of competition in each market varied significantly, and offer that further research on this issue should be conducted to determine whether these findings remain the same when purchasing the same product for both small and high volumes. Keeping competitive factors constant, increasing auction volume may further increase competition.<ref name="ShalevAsbjornsen2010" />
Աշխատուժի բաժանման առավելությունների առաջին համակարգված վերլուծությունը, որը ունակ է մասշտաբից տնտեսում առաջացնել և՛ ստատիկ, և՛ դինամիկ իմաստով, գրված էր [[Ադամ Սմիթ|Ադամ Սմիթի]] առաջին հայտնի գրքում (1776), որը ընդհանուր առմամբ, քաղաքական տնտեսության հիմնադիր էր համարում ինքնավար կարգապահությունը:
 
[[Ջոն Ստյուարտ Միլ|Ջոն Ստյուարտ Միլը]],իր Սկզբունքների առաջին գրքի IX գլուխում, անդրադառնալով [[Չարլզ Բաբբաժ|Չարլզ Բաբբաժի]] աշխատանքին (Մեքենաների և արտադրությունների տնտեսագիտության վերաբերյալ), լայնորեն վերլուծում է արտադրական միավորի ներսում աճող եկամուտների և արտադրության մասշտաբների միջև փոխհարաբերությունները:
==Economies of scale in the history of economic analysis==
===Economies of scale in classical economists===
The first systematic analysis of the advantages of the [[division of labour]] capable of generating economies of scale, both in a static and dynamic sense, was that contained in the famous First Book of [[The Wealth of Nations|Wealth of Nations]] (1776) by [[Adam Smith]], generally considered the founder of [[political economy]] as an autonomous discipline.
 
=== Մարքսի մասշտաբից տնտեսումը և բաշխման հետևանքները ===
[[John Stuart Mill]], in Chapter IX of the First Book of his Principles, referring to the work of [[Charles Babbage]] (On the economics of machines and manufactories), widely analyses the relationships between increasing returns and scale of production all inside the production unit.
[[Կարլ Մարքս|Կարլ Մարքսը]] իր [[Das Kapital|«Das Kapital»]]-ում (1867),անդրադառնում է Չարլզ Բաբբաժին, լայնորեն վերլուծում է մասշտաբից տնտեսումը և եզրակացնում, որ դրանք կապիտալի անընդհատ աճող կենտրոնացման հիմքում ընկած գործոններից են: Մարքսը նկատում է, որ կապիտալիստական համակարգում շարունակաբար հեղափոխվում են աշխատանքային գործընթացի տեխնիկական պայմանները ՝ ավելացնելու ավելցուկը ՝ բարելավելով աշխատանքի արտադրողական ուժը: Ըստ Մարքսի, շատ աշխատողների համագործակցության արդյունքում տնտեսություն է ստեղծվում արտադրության միջոցների օգտագործման և արտադրողականության բարձրացման շնորհիվ ՝ աշխատանքի բաժանման ավելացման պատճառով: Ավելին,մեքենաների չափսերի բարձրացումը թույլ է տալիս զգալի խնայողություններ կատարել շինարարության, տեղադրման և շահագործման ծախսերում: Մասշտաբից տնտեսումը շահագործելու միտումը ենթադրում է արտադրության ծավալի շարունակական աճ, ինչը իր հերթին, պահանջում է շուկայի չափի անընդհատ ընդլայնում<ref>Marx (1867 in 1990, pp. 432-42, 469).</ref>: Այնուամենայնիվ, եթե շուկան չի ընդլայնվում նույն տեմպերով, որով արտադրությունն աճում է, կարող են առաջանալ գերարտադրության ճգնաժամեր: Ըստ Մարքսի կապիտալիստական համակարգը բնութագրվում է 2 տենդենցներով, որոնք կապված են մասշտաբից տնտեսման հետ՝ աճող համակենտրոնացման և տնտեսական ճգնաժամերի նկատմամբ ` կապված արտադրության գերբարձրության հետ<ref>Marx (1894 in 1981, pp. 172, 288, 360-5).</ref>:
 
Իր 1844 թվականի [[Տնտեսական և փիլիսոփայական ձեռագրեր|Տնտեսական և փիլիսոփայական ձեռագրերում]] [[Կարլ Մարքս|Կարլ Մարքսը]] նշում է, որ մասշտաբի տնտեսությունները պատմականորեն կապված են մասնավոր հարստությամբ աճող կենտրոնացման հետ և օգտագործվել են նման կենտրոնացումը հիմնավորելու համար: Մարքսը նշում է, որ լայնածավալ տնտեսական ձեռնարկությունների մասնավոր սեփականության իրավունքը պատմականորեն պայմանական փաստ է և էական չէ նման ձեռնարկությունների բնույթի համար: Գյուղատնտեսության դեպքում, օրինակ, Մարքսը ուշադրություն է դարձնում այն փաստարկների իմաստուն բնույթին, որոնք օգտագործվում են հողերի կենտրոնացված սեփականության իրավունքի համակարգը արդարացնելու համար։
===The economies of scale in Marx and Distributional consequences ===
In “[[Das Kapital]]” (1867), [[Karl Marx]], referring to [[Charles Babbage]], extensively analyses economies of scale and concludes that they are one of the factors underlying the ever-increasing concentration of capital. Marx observes that in the capitalist system the technical conditions of the work process are continuously revolutionized in order to increase the surplus by improving the productive force of work. According to Marx, with the cooperation of many workers brings about an economy in the use of the means of production and an increase in productivity due to the increase in the division of labour. Furthermore, the increase in the size of the machinery allows significant savings in construction, installation and operation costs. The tendency to exploit economies of scale entails a continuous increase in the volume of production which, in turn, requires a constant expansion of the size of the market.<ref>Marx (1867 in 1990, pp. 432-42, 469).</ref> However, if the market does not expand at the same rate as production increases, overproduction crises can occur. According to Marx the capitalist system is therefore characterized by two tendencies, connected to economies of scale: towards a growing concentration and towards economic crises due to overproduction.<ref>Marx (1894 in 1981, pp. 172, 288, 360-5).</ref>
 
Ինչ վերաբերում է խոշոր հողօգտագործման ունեցվածքին, ապա դրա պաշտպանները միշտ բծախնդրորեն ճանաչել են լայնածավալ գյուղատնտեսության կողմից առաջարկվող տնտեսական առավելությունները լայնածավալ հողատարածքներով, կարծես թե դա հենց այնպես չի հանդիսացել գույքի ոչնչացման արդյունքում և այդ առավելությունը մի բանի համար ստացավ իր ամենամեծ հնարավոր ընդլայնումը, և մեկ այլի համար միայն այդ դեպքում սոցիալական օգուտ կստանա<ref name="marx1844">Karl Marx, ''[[Economic and Philosophic Manuscripts of 1844]]'', M. Milligan, trans. (1988), p. 65–66</ref>:
In his 1844 ''[[Economic and Philosophic Manuscripts of 1844|Economic and Philosophic Manuscripts]]'', [[Karl Marx]] observes that economies of scale have historically been associated with an increasing concentration of private wealth and have been used to justify such concentration. Marx points out that concentrated private ownership of large-scale economic enterprises is a historically contingent fact, and not essential to the nature of such enterprises. In the case of agriculture, for example, Marx calls attention to the [[wikt:sophistry|sophistical]] nature of the arguments used to justify the system of concentrated ownership of land:
 
: Հողի կենտրոնացված մասնավոր սեփականության փոխարեն Մարքսն առաջարկում է, որ դրա փոխարեն մասշտաբից տնտեսումը իրականացվի [[Ասոցիացիա|ասոցիացիաների]] կողմից։
: As for large landed property, its defenders have always sophistically identified the economic advantages offered by large-scale agriculture with large-scale landed property, as if it were not precisely as a result of the abolition of property that this advantage, for one thing, received its greatest possible extension, and, for another, only then would be of social benefit.<ref name=marx1844>Karl Marx, ''[[Economic and Philosophic Manuscripts of 1844]]'', M. Milligan, trans. (1988), p. 65–66</ref>
 
Ասոցիացիան, որը դիմել է հողի համար, կիսում է լայնածավալ հողատարածքների տնտեսական առավելությունը և առաջին հերթին իրականացնում է հողերի բաժանման, մասնավորապես ՝ հավասարությանը բնորոշ սկզբնական տենդենցը: Նույն ձևով, ասոցիացիան այժմ ՝ ռացիոնալ հիմունքներով վերահաստատում է, այլևս միջնորդավորված չէ սերունդների, գերլարվածության և սեփականության հիմար միստիցիզմի, մարդու մտերմիկ կապերի և երկրի հետ, քանզի երկիրը դադարում է լինել հաքերության առարկա և ազատ աշխատանքի և ազատ վայելքի միջոցով կրկին դառնում է մարդու իսկական անձնական սեփականություն<ref name="marx1844" />:
Instead of concentrated private ownership of land, Marx recommends that economies of scale should instead be realized by [[Cooperative|associations]]:
 
===Մարշալի մասշտաբից տնտեսումը===
:Association, applied to land, shares the economic advantage of large-scale landed property, and first brings to realization the original tendency inherent in land-division, namely, equality. In the same way association re-establishes, now on a rational basis, no longer mediated by serfdom, overlordship and the silly mysticism of property, the intimate ties of man with the earth, for the earth ceases to be an object of huckstering, and through free labor and free enjoyment becomes once more a true personal property of man.<ref name=marx1844/>
Ալֆրեդ Մարշալը նշում է, որ «ոմանք, որոնց շարքում հենց ինքը ՝ Կուրնոտն է», համարել են «ներքին տնտեսությունները [...] ըստ երևույթին առանց նկատելու, որ իրենց տարածքները անխուսափելիորեն հանգեցնում են այն եզրակացության, որ, դրանց շնորհիվ հաստատությունը առաջին հերթին կսկսի լավ սկիզբ ունենալ, ձեռք կբերի մենաշնորհ իր առևտրի ամբողջ բիզնեսում… »<ref>Marshall (1890 in 1990, p. 380, note 1); cf. Cournot (1838 in 1938, pp. 96 ff.).</ref>: Մարշալը կարծում է, որ կան գործոններ, որոնք սահմանափակում են այս միտումը դեպի մենաշնորհ, և մասնավորապես.
 
* ֆիրմայի հիմնադրի մահը և այն դժվարությունը, որ իրավահաջորդները կարող են ժառանգել նրա ձեռնարկատիրական հմտություններից
===Economies of scale in Marshall===
* ապրանքի ՝ նոր շուկա գրավելու դժվարությունները
[[Alfred Marshall]] notes that "some, among whom Cournot himself", have considered "the internal economies [...] apparently without noticing that their premises lead inevitably to the conclusion that, whatever firm first gets a good start will obtain a monopoly of the whole business of its trade … ".<ref>Marshall (1890 in 1990, p. 380, note 1); cf. Cournot (1838 in 1938, pp. 96 ff.).</ref> Marshall believes that there are factors that limit this trend toward monopoly, and in particular:
* աճի դժվարությունը `կարողանալու հարմարվել պահանջարկի փոփոխություններին և արտադրության նոր տեխնիկային
* the death of the founder of the firm and the difficulty that the successors may have inherited his/her entrepreneurial skills;
* արտաքին տնտեսությունների հետևանքները, այսինքն մասշտաբի տնտեսությունների հատուկ տեսակ է, որը կապված է ոչ թե առանձին արտադրական միավորի արտադրության մասշտաբի, այլ մի ամբողջ հատվածի արդյունքների հետ<ref>Marshall (1890 in 1990, pp. 232-8, 378-80).</ref>:
* the difficulty of reaching new markets for one's goods;
* the growing difficulty of being able to adapt to changes in demand and to new techniques of production;
* The effects of external economies, that is the particular type of economies of scale connected not to the production scale of an individual production unit, but to that of an entire sector.<ref>Marshall (1890 in 1990, pp. 232-8, 378-80).</ref>
 
=== Սրաֆայի քննադատություն ===
===Sraffa’s critique===
Պիերո Սրաֆան նկատում է, որ Մարշալը փոխանակ արդարացնի եկամտի ավելացման մասին օրենքի գործողությունը, առանց այն հակասելու ազատ մրցակցության վարկածին , միտված էր առանձնացնել արտաքին տնտեսությունների առավելությունները , որոնք կապված են գործունեության մի ամբողջ հատվածի արտադրության աճի հետ: Այնուամենայնիվ , «այն տնտեսությունները , որոնք արտաքին են ֆիրմաների տեսանկյունից, բայց ներքին` իր համախառն արդյունաբերության առումով, կազմում են հենց այն դասը, որին առավել հազվադեպ է հանդիպել »: « Ամեն դեպքում , - նշում է Սրաֆան , - այնքանով, որքանով որ առկա է արտաքին տիպի տնտեսություններ, դրանք կապված չեն արտադրության փոքր աճի հետ» , ինչպես դա պահանջվում է գների մարգինալիստական տեսությամբ<ref>Sraffa (1926 in 2003, p. 49); cf. Sraffa (1925).</ref>: Սրաֆան նշում է, որ առանձին արդյունաբերության հավասարակշռության տեսության մեջ, արտաքին տնտեսությունների առկայությունը չի կարող կարևոր դեր խաղալ , որովհետև այս տեսությունը հիմնված է արտադրված քանակների սահմանային փոփոխությունների վրա։
[[Piero Sraffa]] observes that Marshall, in order to justify the operation of the law of increasing returns without it coming into conflict with the hypothesis of free competition, tended to highlight the advantages of external economies linked to an increase in the production of an entire sector of activity. However, “those economies which are external from the point of view of the individual firm, but internal as regards the industry in its aggregate, constitute precisely the class which is most seldom to be met with”. “In any case - Sraffa notes – in so far as external economies of the kind in question exist, they are not linked to be called forth by small increases in production”, as required by the marginalist theory of price.<ref>Sraffa (1926 in 2003, p. 49); cf. Sraffa (1925).</ref> Sraffa points out that, in the equilibrium theory of the individual industries, the presence of external economies cannot play an important role because this theory is based on marginal changes in the quantities produced.
 
Սրաֆան եզրակացրեց , որ եթե կատարյալ մրցակցության հիպոթեզը պահպանվում է , մասշտաբից տնտեսումը պետք է բացառվի։ Այնուհետև նա առաջարկեց ազատ մրցակցության ենթադրությունից հրաժարվելու հնարավորությունը` ուղղված իրենք իրենցով առանձնահատուկ շուկա ունեցող ֆիրմաների ուսումնասիրությանը<ref>Sraffa (1926 in 2003, p. 58).</ref>: Սա խթանեց Քեմբրիջում անցկացվող մի շարք ուսումնասիրությունների՝ [[Ոչ կատարյալ մրցակցություն|ոչ կատարյալ մրցակցության]] վերաբերյալ: Այնուամենայնիվ, հաջորդ տարիներին Սրաֆան ուսումնասիրեց հետազոտության այլ ուղի, որը նրան բերեց գրելու և հրապարակելու իր հիմնական աշխատանքը " Ապրանքների արտադրություն ապրանքների միջոցով" (Սրաֆֆա, 1960): Այս գրքում Սրաֆֆա- ն որոշում է հարաբերական գները` ենթադրելով, որ արդյունքի փոփոխություն չի նախատեսվում, այնպես որ հարց չի առաջանում եկամտի փոփոխության կամ կայունության մասին:
Sraffa concludes that, if the hypothesis of [[perfect competition]] is maintained, economies of scale should be excluded. He then suggests the possibility of abandoning the assumption of free competition to address the study of firms that have their own particular market.<ref>Sraffa (1926 in 2003, p. 58).</ref> This stimulated a whole series of studies on the cases of [[imperfect competition]] in Cambridge. However, in the succeeding years Sraffa will follow a different path of research that will bring him to write and publish his main work ''Production of commodities by means of commodities'' (Sraffa, 1960). In this book Sraffa determines relative prices assuming no changes in output, so that no question arises as to the variation or constancy of returns.
 
=== Մասշտաբից տնտեսում և մոնոպոլիայի միտում. «Կուրնոթի երկընտրանք» ===
===Economies of scale and the tendency towards monopoly: ‘Cournot's dilemma’===
Նշվել է, որ շատ արդյունաբերական հատվածներում կան տարբեր չափերով և կազմակերպչական կառուցվածքով տարբերվող բազմաթիվ ընկերություններ, չնայած մասշտաբից զգալի տնտեսման առկայությանը: Այս հակասությունը, էմպիրիկ ապացույցների և տրամաբանական անհամատեղելիության, մասշտաբից տնտեսման և մրցակցության միջև, կոչվել է «Կուրնոտի երկընտրանք»<ref>Arrow (1979, p. 156).</ref>: Ինչպես նկատում է Մարիո Մորոնին, Կուրնոտի երկընտրանքը անլուծելի է, եթե մենք հաշվի ենք առնում միայն մասշտաբից տնտեսման էֆֆեկտները՝ մասշտաբի հարթության վրա<ref name="Morroni">Morroni (2006, pp. 253-6).</ref>: Մյուս կողմից, եթե վերլուծությունները ընդլայնվում են, ներառելով գիտելիքների զարգացմանը և գործարքների կազմակերպմանը վերաբերող ասպեկտները, հնարավոր կլինի եզրակացնել, որ մասշտաբից տնտեսումը միշտ չէ, որ հանգեցնում է մենաշնորհի։ Փաստորեն, մրցակցային առավելությունները, որոնք բխում են ֆիրմայի հնարավորությունների զարգացումից և մատակարարների ու հաճախորդների հետ գործարքների կառավարումից, կարող են հակակշռել սանդղակով նախատեսվածը, դրանով իսկ հակադրելով մասշտաբից տնտեսմանը բնորոշ մենաշնորհի միտմանը։ Այլ կերպ ասած, կազմակերպչական ձևերի և գործունեության մի հատվածում գործող ընկերությունների չափի տարաձայնությունը կարող է որոշվել արտադրանքի որակի, արտադրության ճկունության, պայմանագրային մեթոդների, ուսումնառության հնարավորությունների, այլասեռության գործոններով: հաճախորդների նախապատվությունները, որոնք տարբերակված պահանջ են արտահայտում արտադրանքի որակի նկատմամբ և աջակցություն վաճառքից առաջ և հետո: Այսպիսով, շատ տարբեր կազմակերպչական ձևեր կարող են գոյություն ունենալ նույն գործունեության նույն հատվածում, նույնիսկ մասշտաբից տնտեսումների առկայության դեպքում, ինչպիսիք են, օրինակ, ճկուն արտադրությունը մեծ մասշտաբով, փոքր մասշտաբով ճկուն արտադրությունը, զանգվածային արտադրությունը, արդյունաբերական արտադրությունը ՝ հիմնված կոշտ տեխնոլոգիաների վրա, որոնք կապված են ճկուն կազմակերպչական համակարգերի և արհեստական ավանդական արտադրության հետ: Հետևաբար մասշտաբից տնտեսումներին վերաբերող նկատառումները կարևոր են, բայց ոչ բավարար ՝ ընկերության չափսի և շուկայի կառուցվածքի բացատրության համար: Անհրաժեշտ է նաև հաշվի առնել այն գործոնները, որոնք կապված են հնարավորությունների զարգացման և գործարքի ծախսերի կառավարման հետ<ref name="Morroni" />:
It has been noted that in many industrial sectors there are numerous companies with different sizes and organizational structures, despite the presence of significant economies of scale. This contradiction, between the empirical evidence and the logical incompatibility between economies of scale and competition, has been called the ‘Cournot dilemma’.<ref>Arrow (1979, p. 156).</ref> As Mario Morroni observes, Cournot's dilemma appears to be unsolvable if we only consider the effects of economies of scale on the dimension of scale.<ref name=Morroni>Morroni (2006, pp. 253-6).</ref> If, on the other hand, the analysis is expanded, including the aspects concerning the development of knowledge and the organization of transactions, it is possible to conclude that economies of scale do not always lead to monopoly. In fact, the competitive advantages deriving from the development of the firm's capabilities and from the management of transactions with suppliers and customers can counterbalance those provided by the scale, thus counteracting the tendency towards a monopoly inherent in economies of scale. In other words, the heterogeneity of the organizational forms and of the size of the companies operating in a sector of activity can be determined by factors regarding the quality of the products, the production flexibility, the contractual methods, the learning opportunities, the heterogeneity of preferences of customers who express a differentiated demand with respect to the quality of the product, and assistance before and after the sale. Very different organizational forms can therefore co-exist in the same sector of activity, even in the presence of economies of scale, such as, for example, flexible production on a large scale, small-scale flexible production, mass production, industrial production based on rigid technologies associated with flexible organizational systems and traditional artisan production. The considerations regarding economies of scale are therefore important, but not sufficient to explain the size of the company and the market structure. It is also necessary to take into account the factors linked to the development of capabilities and the management of transaction costs.<ref name=Morroni/>
<br />
 
==Ծանոթագրություններ==
==See also==
{{Portal|Economics}}
{{cols}}
* [[Economies of scope]]
* [[Ideal firm size]]
* [[Long tail]]
* [[Mass production]]
* [[Network effect]]
* [[Economies of density]]
{{colend}}
 
==Notes==
{{Reflist}}
 
==Հղումներ==
==References==
*{{cite book |last=Arrow |first=Kenneth |editor-last=O’Driscoll|editor-first=Gerald P. Jr |authorlink=Kenneth Arrow |title=Adam Smith and Modern Political Economy. Bicentennial Essays on the Wealth of Nations |location=Uckfield |publisher=The Iowa State University Press |date=1979 |pages=153–164 |chapter=The division of labor in the economy, the polity, and society |isbn= 978-0813819006}}
*{{cite book
Տող 547 ⟶ 533՝
* [https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11123-013-0361-z Zelenyuk V. (2014) “Scale efficiency and homotheticity: equivalence of primal and dual measures” Journal of Productivity Analysis 42:1, pp. 15–24.]
 
==Արտաքին հղումներ==
==External links==
{{wikiquote}}
* [http://www.linfo.org/economies_of_scale.html Economies of Scale Definition] by The Linux Information Project (LINFO)
* [http://economicsonline.co.uk/Business_economics/Economies_of_scale.html Economies of Scale] by Economics Online
 
{{microeconomics}}
 
{{Authority control}}
 
{{DEFAULTSORT:Economies Of Scale}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Greyan77.../Ավազարկղ» էջից