«Գրիգոր Լուսավորիչ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 29.
276-ին, երբ պարսից Վռամ թագավորը գրավել է Հայաստանը, Գրիգոր Պարթևը [[Տրդատ Գ|Տրդատ Գ Մեծ]]<nowiki/>ի հետ գնացել է [[Հռոմեական կայսրություն]]: 287-ին վերադառնալով Հայոց գահին՝ [[Տրդատ Գ|Տրդատ Գ Մեծ]]<nowiki/>ը, ի նշան հաղթության, Եկեղյաց գավառի Երիզա ավանի մոտ՝ [[Անահիտ]]<nowiki/>ի մեհյանում գոհության տոնախմբություն է կազմակերպել: Հայոց թագավորը քրիստոնյա պալատականներին, այդ թվում՝ Գրիգոր Պարթևին (որոնք ազատվել էին կռապաշտ. արարողություններից), հրամայել է մասնակցել պաշտամունքին և երկրպագություն մատուցել Անահիտի մեհյանում: Գրիգոր Պարթևը մերժել է, և Տրդատ Գ, ըստ [[Ագաթանգեղոս]]<nowiki/>ի, որի Պատմությունը Գրիգոր Լուսավորչի վարքի հիմնական սկզբնաղբյուրն է, նրան ենթարկել է չարչարանքների՝ հուսալով, որ նա տեղի կտա և կուրանա Քրիստոսին: Գրիգոր Լուսավորչի չարչարանքների վայրում կառուցվել է ցայսօր կանգուն Չարչարանց Ս. Լուսավորիչ վանքը (Երզնկայից հարավ, Մեղուցիկ գ. մոտ, լեռան ստորոտին): Այդ խոշտանգումները (12 չարչարանքներ) հետևյալ կերպ է նկարագրում Ագաթանգեղոսը.
* ա. Ձեռքերը կապած, գայլ ի բերան, թիկունքին՝ աղի բեռ, կուրծքը բարձր գելարանից վար կախեցին:
* բ. Մեկ ոտքից կախելով՝ աղբ ծխեցրին և դալար բրերով ծեծեցին: ▼
* գ. Ոտքերը կոճղերի մեջ ճզմեցին: ▼
* դ. Ոտքին երկաթյա բևեռներ մխելով՝ վազեցրին: ▼
* ե. Գլուխը կռփահար անելով՝ ծեծեցին: ▼
* զ. Գլուխը մամլիչի մեջ դնելով՝ քթի մեջ քացախ և բորակ փչեցին: ▼
* է. Գլուխը մոխրով լեցուն պարկի մեջ կապեցին: ▼
* ը. Գլխիվայր կախելով՝ նստատեղից ձագարով ջուր լցրեցին: ▼
* թ. Կողերը երկաթե ճանկերով քերեցին: ▼
* ժ. Երկաթե դաստակների վրա քաշելով՝ քերեցին: ▼
* ժա. Ծնկները երկաթե կապիճների մեջ ձգելով՝ կախեցին: ▼
* ժբ. Հալած կապարով մարմինը այրեցին: ▼
[[Ագաթանգեղոս]]
▲բ. Մեկ ոտքից կախելով՝ աղբ ծխեցրին և դալար բրերով ծեծեցին:
▲գ. Ոտքերը կոճղերի մեջ ճզմեցին:
▲դ. Ոտքին երկաթյա բևեռներ մխելով՝ վազեցրին:
▲ե. Գլուխը կռփահար անելով՝ ծեծեցին:
▲զ. Գլուխը մամլիչի մեջ դնելով՝ քթի մեջ քացախ և բորակ փչեցին:
▲է. Գլուխը մոխրով լեցուն պարկի մեջ կապեցին:
▲ը. Գլխիվայր կախելով՝ նստատեղից ձագարով ջուր լցրեցին:
▲թ. Կողերը երկաթե ճանկերով քերեցին:
▲ժ. Երկաթե դաստակների վրա քաշելով՝ քերեցին:
▲ժա. Ծնկները երկաթե կապիճների մեջ ձգելով՝ կախեցին:
▲ժբ. Հալած կապարով մարմինը այրեցին:
▲[[Ագաթանգեղոս]]<nowiki/>ի հետևողությամբ հայ միջնադարյան [[մատենագիր]]<nowiki/>ները առանձնակի հոգևոր խորհուրդ են հաղորդել չարչարանքներից յուրաքանչյուրին և դրանց թվով տասներկուսը լինելուն: Այս մեկնաբանություններն ամբողջական և համակարգված տվել է [[Գրիգոր Տաթևացի]]<nowiki/>ն: Ըստ նրա՝ 12 չարչարանքները փոխկապակցված երկու խորհուրդ ունեն: Առաջինը խարսխվում է միջնադարյան բնագիտական այն ըմբռնման վրա, որ մարդը 12 անդամներ ու զգայարաններ ունի, որոնք ապականվել էին [[Ադամ]]<nowiki/>ի կողմից մեղքի պտուղը ճաշակելիս, երբ նա իր զգայարաններով խաբվել է և ցանկացել ոտքերով ուղղվել դեպի ծառը, ձեռքով պոկել և բերանով ճաշակել: Ըստ այդմ՝ Գրիգորն իր տասներկու չարչարանքներից յուրաքանչյուրով, որոնցից ամեն մեկը հարաբերվում է մարդկային մարմնի տվյալ անդամի և զգայարանի հետ, ջնջել է դրանց ապականությունը: Երկրորդ բացատրությունն առնչվում է տասներկու առաքյալների հետ:
Քրիստոնեությունը քարոզելիս և տարածելիս [[առաքյալներ]]<nowiki/>ից յուրաքանչյուրը նահատակվել է մյուսներից տարբերվող առանձին մի չարչարանքով: Համաձայն Գրիգոր Տաթևացու՝ առաքյալների կրած այս տասներկու չարչարանքներից յուրաքանչյուրը Գրիգոր Լուսավորիչն է կրել՝ դառնալով բոլոր առաքյալներին չարչարանակից: Բռնություններից հետո (ավելի քան մեկամսյա) նախարար Արտավազդ Մանդակունու քրոջ ամուսին Տաճատ Աշոցյանը հայտնել է, որ Գրիգոր Պարթևը թագավորահորն սպանողի որդին է: Տրդատ Գ-ի հրամանով 287-ին նրան նետել են մահապարտների բանտ՝ [[Խոր Վիրապ|Խոր վիրապ]]:
Ըստ ավանդության, Խոր վիրապում Գրիգոր Պարթևը մնացել է շուրջ 14 տարի: Նրա վիրապային կյանքը հրաշք է, և այդտեղ կենդանի մնալը աստվածային սքանչելիների մի հատուկ նշան է համարվում: Աստվածային գթությամբ մի այրի կին գաղտնի զնդան է նետել հանապազօրյա հացը, և մի հրեշտակ ամենօրյա այցելություններով քաջալերել է Գրիգորին:
== Քրիստոնեության ընդունումը ==
|