«Ռադիոքիմիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Պիտակներ՝ Վիզուալ խմբագիր Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
No edit summary
Պիտակներ՝ Վիզուալ խմբագիր Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
Տող 1.
{{անաղբյուր}}
{{վիքիֆիկացում}}
'''Ռադիոքիմիա''', [[Քիմիա|քիմիայի]] բաժին, ուսումնասիրում է [[Ռադիոակտիվ իզոտոպներ|ռադիոակտիվ իզոտոպների]], [[Քիմիական տարրեր|տարրերի]] և նյութերի քիմիան, նրանց ֆիզիկաքիմիական հատկությունները պայմանավորող օրինաչափությունները, ռադիոակտիվ փոխարկումների քիմիան և այդ փոխարկումներին ուղեկցող ֆիզիկաքիմիական երևույթները։ Հետազոտվող նյութում ռադիոակտիվ իզոտոպների առկայությունը պայմանավորում է ռադիոքիմիայում կիրառվող եղանակների առանձնահատկությունները․ 1․ ռադիոակտիվ նյութերի քանակությունը որոշվում է [[ռադիոչափական]] եղանակներով, որոնք հնարավորություն են տալիս հայտնաբերել այլ եղանակներով չարձանագրվող քանակություններ (տես [[Ռադիոչափական տիտրում]])։ Ռադիոքիմիայում օգտագործվող սովորական ռադիոչափական սարքերի օգնությամբ կարելի է որոշել, օրինակ, մինչև 10^-12—10^-15 գ 224Ra-ի 10^-17 գ 222Rո-ի և 32P-ի առկայությունը։ Հատուկ զգայուն եղանակների միջոցով արձանագրվում է առանձին [[Ատոմ|ատոմների]] առկայությունը և նրանց [[Ռադիոակտիվ քայքայում|ռադիոակտիվ քայքայման]] [[փաստը]]; 2․ Պահանջվում է անվտանգության հատուկ [[Տեխնիկա|տեխնիկայի]] կիրառում, որը պաշտպանում է հետազոտողին և շրջապատի մարդկանց ճառագայթվելու վտանգից։ Թույլատրելի՝ սահմանային քանակներից ավելի [[Ճառագայթում|ճառագայթման]] ներգործությունը վնասակար է մարդու առողջության համար։ Ռադիոակտիվ նյութերի պահեստավորումը և թափոնների վնասազերծումն իրականացվում է ըստ հատուկ մշակված կանոնների։ Տարբերում են ռադիոքիմիայի հետևյալ բաժինները. 1) Ընդհանուր ռադիոքիմիա (ուսումնասիրում է ռադիոակտիվ իզոտոպների վարքի ֆիզ-քիմիական օրինաչափությունները, իզոտոպային փոխանակությունը, իզոտոպների միկրոքանակների բաշխումը տարբեր [[ֆազերում]], [[Ադսորբում|ադսորբումը]], [[լուծահանումը]], [[համատեղ նստեցումը]] և այլն; 2) Միջուկային փոխարկումների քիմիան ուսումնասիրում է այդ փոխարկումների արգասիքների բաժանման եղանակները, [[«տաք» ատոմների]] հատկությունները, սեփական ճառագայթման ներգործությամբ ընթացող փոխարկումները և այլն; 3) Ռադիոակտիվ տարրերի քիմիան ուսումնասիրում է բնական և արհեստական ռադիոակտիվ տարրերի ֆիզ-քիմիական հատկություններն ու քիմիական փոխարկումները, մշակում է [[Միջուկային վառելիք|միջուկային վառելիքի]] (մասնավորապես 239Pu, 238Ս, 235Ս) ստացման եղանակները և քիմիական տեխնոլոգիան; 4) Կիրառական ռադիոքիմիան զբաղվում է [[նշանակիր ատոմներ]] պարունակող միացությունների [[Սինթեզ|սինթեզի]], [[Գիտություն|գիտության]] և [[Արդյունաբերություն|արդյունաբերության]] մեջ ռադիոակտիվ [[Իզոտոպներ|իզոտոպները]] և [[ճառագայթները]] կիրառելու (տես նաև [[Ռադիոչափական վերւուծությունվերլուծություն]]) մեթոդների մշակմամբ։ Ռադիոքիմիան, որպես քիմիայի ինքնուրույն բաժին, ստեղծվեց Մ․ [[Սկլոդովսկայա-Մարի Կյուրի]] և Պ․ [[Կյուրի]] ամուսինների աշխատանքների շնորհիվ։ 1898-ին նրանք հայտնաբերեցին [[Պոլոնիում|պոլոնիումը]], [[Ռադիում|ռադիումը]] (տես նաև [[Ռադիոակտիվություն]]), իսկ 1902-ին՝ անջատեցին ռադիումի առաջին կշռելի քանակությունը։ Ռադիոքիմիայի ստեղծման առաջին շրջանում (1898—1913) հայտնաբերվեցին նաև [[Ռադոն|ռադոնը]], [[Ակտինիում|ակտինիումը]] (1899), [[Պրոտակտինիում|պրոտակտինիումը]], հետազոտվեցին բազմաթիվ բնական [[ռադիոակտիվ միներալներ]] և ջրեր, դրվեց ռադիոակտիվ տարրերի [[Երկրաքիմիա|երկրաքիմիայի]] հիմքը (1910—11, Վ․ Ի․ [[Վերնադսկի]])։ [[Իզոտոպային երևույթի]] (1913, Ֆ․ [[Սոդդի]]) և [[տեղաշարժի կանոնի]] (1913, Ֆ․ Սոդդի, Կ․ [[Ֆայանս]]) հայտնաբերումը թույլ տվեց պարզել [[իզոտոպների]] ծագումնաբանական կապը և որոշել նրանց տեղերը [[քիմիական տարրերի պարբերական համակարգում]]։ Ռադիքիմիայի ստեղծման և զարգացման երկրորդ փուլում (1914—33) հետազոտվեցին ռադիոակտիվ տարրերի վարքի օրինաչափությունները չափազանց նոսր [[հեղուկ]] և [[գազային համակարգերում]], հայտնաբերվեցին [[ռադիոակտիվ ինդիկատորները]] և իզոտոպային փոխանակության երևույթը (Դ․ [[Հևեշի]] և գերմ. քիմիկոս Ֆ․ [[Պանետ]], 1887—1958), համատեղ նստեցման և ադսորբման օրինաչափությունները (գերմ․ քիմիկոս՝ [[Օ․ Հան]], 1879—1968) և սովետական քիմիկոս՝ [[Վ․ Գ․ Խլոպին]], 1890— 1950), էմանացումը՝ ռադոնի առաջացումը ռադիում [[պարունակող պինդ նյութերում]] (սովետական գիտն․ Լ․ Ս․ [[Կոլովրատ-Չերվինսկի]] և Օ․ [[Հան]]), մշակվեց բյուրեղական և հեղուկ ֆազերում նյութերի բաշխման [[թերմոդինամիկական տեսությունը]] (սովետական քիմիկոս՝ [[Ա․ Ռատներ]]), ստացվեցին և հետազոտվեցին ռադոնի [[կլաստրատային միացությունները]] (սովետական քիմիկոս՝ Բ․ Ա․ [[Նիկիտին]]), ուսումնասիրվեցին [[թորիումի]] միացությունների [[լուծելիությունը]], [[ռադիոկոլոիդների]] առաջացման պայմանները ևն։ [[Արհեստական ռադիոակտիվության]] հայտնաբերումով (1934, Ի․ [[Ժոչիո-Կյուրի]] և Ֆ․ ժոչիո Կյուրի) սկսվեց ռադիոքիմիայի զարգացման երրորդ փուլը (1934—45)։ Քիմ․ տարրերի վրա [[նեյտրոնների]] ներգործության ուսումնասիրությունների (է․ [[Ֆերմի]]), արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպների [[միջուկային իզոմերիայի]] (Ի․ [[Կուրչաաով]]) և [[Սիլարդ-Չալմերսի էֆեկտի]] հայտնաբերման շնորհիվ մշակվեցին արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպների ստացման, կոնցենտրացման և անջատման եղանակները։ [[Ցիկլոտրոնի]] օգնությամբ սինթեզվեցին [[տեխնիցիումը]] և [[աստատը]], ռադիոչափական և տարրերի միկրոքանակների բաժանման նուրբ ռադիոքիմիական եղանակների օգնությամբ անջատվեց [[ֆրանսիումը]]։ Լայն տարածում գտան կիրառական ռադիոքիմիան և [[ռադիոակտիվ ինդիկատորների]] եղանակը։ Ռադիոքիմիայի զարգացման չորրորդ՝ ժամանակակից փուլը կապված է միջուկային մասնիկների հզոր [[արագացուցիչների]] և [[միջուկային ռեակտորների]] կիրառման հետ։ [[Ուրանի]] քայքայման արդյունքներում հայտնաբերվեց և անջատվեց [[պրոմեթիումը]], որը հայտնաբերելու փորձերը սկսվել էին 1922-ին։ Սինթեզվեցին [[տրանսուրանային տարրերը]]՝ N 93—107 (Դ․ [[Սիբորգ]], Դ․ [[Ֆչյորով]], Ցու․ [[Հովհաննիսյան]] և ուրիշներ)։ Կարևոր նշանակություն ստացավ [[միջուկային վառելիքի]] ստացման (և տեխնոլոգիայի), [[պլուտոնիումի]], միջուկային ռեակտորում ճառագայթված ուրանի քայքայման արդյունքների անջատման, ուրանի [[ռեգեներացման]] եղանակների մշակումը։ Զարգանում է արհեստական (հատկապես տրանսուրանային) և բնական (հատկապես, U, Th, Po) ռադիոակտիվ տարրերի և նրանց [[կոմպլեքսային միացությունների]] քիմիան։ Կարևոր նշանակություն են ստացել լուծահանումը ([[էքստրակցիա]]) և [[քրոմատոգրաֆիան]]։ Ստեղծվում է ատոմանման գոյացությունների՝ [[պոզիտրոնիումի]], մյուոնիումի (տես [[Մյուոններ]]) և [[Մեզոատոմ|մեզոատոմների]] քիմիան։ Ռադիոակտիվ ինդիկատորների եղանակը լայնորեն կիրառվում է քիմ․ միացությունների կառուցվածքի, քիմ․ ռեակցիաների մեխանիզմի և [[կինետիկայի]], [[ադսորբման]], համատեղ նստեցման, [[Կատալիզ|կատալիզի]] երևույթների ուսումնասիրություններում և ֆիզիկաքիմիական հաստատունների որոշման համար։ Ռադիոքիմիական եղանակներն օգտագործվում են երկրաքիմիայի և [[Տիեզերաքիմիա|տիեզերաքիմիայի]] խնդիրները լուծելու, [[օգտակար հանածոներ]] հայտնաբերելու համար։ Զարգանում է ռադիոքիմիայի նոր ուղղություն՝ միջուկային ռեակցիաների ժամանակ ստացվող և մեծ [[էներգիա]] ունեցող ատոմների առաջացրած [[պրոցեսների]] քիմիան։
 
[[Կատեգորիա:Քիմիայի բաժիններ]]