Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Մարի Ավետիսյան/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Dosya:Misak-ı Millî Beyannamesi.pdf|200px|küçükresim|Beyannamenin orijinal metni.]]
'''Mîsâk-ı Millî''' ([[Osmanlı Türkçesi]]: '''ميثاق ملى''') veya '''Millî Misak''' ([[Türkçe|Günümüz Türkçesi]] ile ''Millî Yemin'' veya ''Ulusal Ant''), [[Türk Kurtuluş Savaşı]]'nın siyasi manifestosu olan altı maddelik bildiri.<ref>{{web kaynağı|başlık=Ulusal Ant (Misak-ı Millî)|url=http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=244|yayıncı=ttk.gov.tr|erişimtarihi=11 Nisan 2014|arşivurl=http://www.webcitation.org/6Ol8KkhHX|arşivtarihi=11 Nisan 2014|tarih=28 Ocak 1920}}</ref> [[İstanbul]]'da toplanan son [[Meclis-i Mebûsan]] tarafından 28 Ocak 1920'de [[oy birliği]] ile kabul edilmiş ve 17 Şubat'ta kamuoyuna açıklanmıştır. Bildiri, [[I. Dünya Savaşı]]'nı sona erdirecek olan barış antlaşmasında Türkiye'nin kabul ettiği asgari barış şartlarını içerir.
 
'''Ազգային ուխտ''' ([[Օսմաներեն|օսմ.]]՝ '''ميثاق ملى''', [[Թուրքերեն|թուրք]].՝ Millî Yemin կամ Ulusal Ant), 6 կետից բաղկացած փաստաթուղթ, որը հանդիսանում է [[Թուրքիայի անկախության պատերազմ|քեմալական շարժման]] (Անկախության պատերազմ) քաղաքական մանիֆեստը<ref>{{web kaynağı|başlık=Ulusal Ant (Misak-ı Millî)|url=http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=244|yayıncı=ttk.gov.tr|erişimtarihi=11 Nisan 2014|arşivurl=http://www.webcitation.org/6Ol8KkhHX|arşivtarihi=11 Nisan 2014|tarih=28 Ocak 1920}}</ref>: Փաստաթուղթն ընդունվել է 1920 թվականի հունվարի 28-ին [[Ստամբուլ|Ստամբուլում]] հավաքված խորհրդարանի (Meclis-i Mebûsan) կողմից և հանրությանն է ներկայացվել փետրվարի 17-ին: Փաստաթղթում ներառված են այն նվազագույն պայմանները, որոնց Թուրքիան համաձայնվել է [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմի]] ավարտին կնքված հաշտության պայմանագրով: [[Թուրքիա|Թուրքիայի Հանրապետության]] սահմանները հիմնականում ձևավորվել են համաձայն Ազգային ուխտի սկզբունքների:
Bildiri mecliste ''Ahd-i Millî Beyannâmesi'' adıyla kabul edilmiş, ancak daha sonra "Mîsâk-ı Millî" olarak anılmıştır. Her iki deyim de ''Ulusal Yemin'' anlamına da gelir. [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]'nin sınırları, büyük ölçüde, Mîsâk-ı Millî ilkeleri doğrultusunda oluşmuştur.
 
== Բանակցություններ շրջաբերականի համար ==
== Genelgeler için yapılan görüşmeler ==
Ազգային ուխտը ուրվագծվել է Էրզրումի (հուլիսի 22 - օգոստոսի 7 1919) և Սվասի (Սեբաստիա) (սեպտեմբերի 4-11 1919) կոնգրեսներում:
Misak-ı Millî'nin ana hatları [[Erzurum Kongresi]] (22 Temmuz - 7 Ağustos 1919) ve [[Sivas Kongresi]]'nde (4-11 Eylül 1919) biçimlendi.
 
Սվասի կոնգրեսի պահանջների համաձայն օսմանյան կառավարությունը որոշում է կայացրել 1919 թվականի սեպտեմբերի 11-ին անցկացնել ընդհանուր ընտրություններ: Նոյեմբեր ամսին տեղի ունեցած ընտրություններում Անատոլիայի գրեթե բոլոր նահանգներում ընտրվել են Իրավունքների պաշտպանության ընկերության (Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti) թեկնածուները: Ընտրված թեկնածուները դեկտեմբերին և 1920 թվականի հունվարի առաջին կեսին երկուական-երեքական խմբերով գնացել են Անկարա և հանդիպել [[Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք|Մուսթաֆա Քեմալ փաշայի]] և Ներկայացուցչական հանձնաժողովի (Heyet-i Temsiliye) անդամների հետ: Ազգային ուխտի տեքստը այս հանդիպումների ընթացքում ավարտին է հասցվել: Ներկայացուցչական հանձնաժողովի անդամների կողմից ստորագրված փաստաթուղթը Տրապիզոնի պատգամավոր Հյուսրև Սամի բեյի միջոցով ուղարկվել է Ստամբուլ<ref>Nejat Kaymaz, “Misak-ı Millî Üzerinde Yapılan Tartışmalar Hakkında”, ''VIII. Türk Tarih Kongresi,'' Ankara, 1977, s. 2.</ref>:
Sivas Kongresi'nin talepleri doğrultusunda Osmanlı Hükümeti [[11 Eylül]]'de genel seçim kararı aldı. Kasım ayında yapılan seçimlerde, Anadolu'nun her ilinde [[Müdafaa-i Hukuk]] Cemiyeti'nin gösterdiği adaylar kazandı. Seçilen adaylar Aralık ayı ve 1920 Ocak ayının ilk günleri boyunca ikişer üçer kişilik gruplar halinde Ankara'ya gelerek [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal Paşa]] ve [[Heyet-i Temsiliye]] (Temsil Heyeti) üyeleriyle görüştüler. Bildiri metni bu görüşmelerde son halini aldı. Heyet-i Temsiliye üyelerince imzalanan metin, Trabzon mebusu [[Hüsrev Gerede|Hüsrev Sami Bey]] (Gerede) aracılığıyla İstanbul'a gönderildi.<ref>Nejat Kaymaz, “Misak-ı Millî Üzerinde Yapılan Tartışmalar Hakkında”, ''VIII. Türk Tarih Kongresi,'' Ankara, 1977, s. 2.</ref>
 
1920 թվականի հունվարի 12-ին Ստամբուլում իր աշխատանքները սկսած խորհրդարանը կառավարման մարմինների ընտրությունից անմիջապես հետո անդրադարձել է փաստաթղթին: Հունվարի 28-ին տեղի ունեցած փակ նստաշրջանում Ազգային ուխտը ընդունվել է: Փետրվարի 12-ին Էդիրնեի պատգամավոր Շերեֆ բեյի առաջարկով որոշվել է փաստաթուղթը ուղարկել աշխարհի բոլոր պետությունների խորհրդարաններին և մամուլին:
12 Ocak 1920’de İstanbul’da çalışmalarına başlayan Meclis, yönetim organlarını seçtikten hemen sonra bildiri konusunu ele aldı. 28 Ocak'ta yapılan bir kapalı oturumda “Ahd-ı Millî Beyannamesi” kabul edildi. 12 Şubat'ta Edirne mebusu [[Mehmet Şerafettin Aykut|Şeref Bey]]’in önerisi üzerine, beyannamenin bütün dünya parlamentolarına ve basına açıklanması kararlaştırıldı.
 
Հռչակագրի ընդունման և հրապարակման հետ կապվաշ որոշ կետեր կան, որոնք դեռևս հստակեցված չեն: Առաջին հերթին հռչակագրի քննարկումները և բնագիր տեքստը խորհրդարանի արձանագրություններում չկան: Ուստի տեսակետ կա, որ հռչակագիրը ընդունվել է ոչ թե պաշտոնական նստաշրջանի քննարկումների արդյունքում, այլ Հայրենիքի փրկության (Felah-ı Vatan) խմբի կողմից: Մեծ Բրիտանիայի դեսպան սըր Հորաս Ռումբոլդը պնդել է, որ «ստորագրությունների որևէ ցուցակ չի հրապարակվել», ուստի հաջորդող գործընթացը «կասկածի տակ է դնում է հռչակագրի վավերությունը»<ref>Nejat Kaymaz, a.g.e. s. 8.</ref>:
Beyannamenin kabulü ve yayımlanma biçimiyle ilgili henüz açıklığa kavuşturulmamış bazı noktalar mevcuttur. Her şeyden önce beyannameye ilişkin görüşmeler ve özgün metin Meclis-i Mebusan zabıtlarında yoktur. Bu durumda beyannamenin resmi bir oturumda değil, (Meclis üyelerinin tümüne yakınını kapsayan) [[Felah-ı Vatan]] grubunda kabul edilmiş olduğu ihtimali dile getirilmiştir. Birleşik Krallık Büyükelçisi Sir Horace Rumbold, "yayınlanmış hiçbir imza listesi yoktur" diyerek, izlenen prosedürün “misakın geçerliliğini kuşkulu kıldığını” iddia eder.<ref>Nejat Kaymaz, a.g.e. s. 8.</ref>
 
Բացի այդ, Անկարայում պատրաստված տեքստը բաղկացած է եղել 8 կետից, իսկ Ստամբուլում ընդունված տեքստը՝ 6 կետից, ընդ որում դրանց միջև բավականին շատ տարբերություններ կան: Անկարայի տեքստում դրույթ է եղել ռազմական հանցագործներին պատժելու վերաբերյալ, մինչդեռ այն բացակայում է վերջնական տարբերակում: Անկարայի տեքստի երկու առանձին «զինադադարի սահման» և «մուսուլման ժողովրդի անքակտելիությունը» կետերը Ստամբուլի տեքստում միաձուլվել են: Վերջին կետում Ազգերի լիգային աջակցող արտահայտությունը Ստամբուլի տարբերակում հանվել է:
Bunun yanı sıra Ankara'da hazırlanan 8 maddelik metinle İstanbul'da kabul edilen 6 maddelik metin arasında da farklar vardır. Ankara metninde bulunan, savaş suçlularının cezalandırılmasına ilişkin madde son metinden çıkarılmıştır. Ankara metninde iki ayrı maddede yazılan “mütareke sınırı” ve “Müslüman halkın bölünmezliği” konuları İstanbul’da birleştirilmiştir. Son maddede ''Milletler Cemiyeti''’ni savunan bir ibare İstanbul’da ilan edilen metinden çıkarılmıştır.
 
Ամենամեծ տարակուսանքն առաջացնում է առաջին հոդվածը: Անկարայում պատրաստված տեքստում շեշտվում է, որ Մուդրոսի զինադադարով որոշված սահմանների «ներսում» բնակող օսմանցի-մուսուլման մեծամասնությունը «անբաժանելի ամբողջություն» է, մինչդեռ որոշ աղբյուրների համաձայն, Ստամբուլում ընդունված հռչակագրում այդ արտահայտությունը փոխարինվել է «զինադադարով որոշված սահմանների ներսում և դրսում» ապրող օսմանցի-մուսուլմանների մեծամասնություն արտահայտությունով: Հրատարակված Ազգային ուխտի տեքստերի մի մասում «և դրսում» արտահայտությունը կա, իսկ որոշներում այն բացակայում է<ref>Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, 2. Kitap, Ankara, 1992, s. 89-90.</ref>:
En önemli belirsizlik birinci maddededir. Ankara'da düzenlenen metinde, [[Mondros Mütarekesi]]’yle belirlenen sınırların “içinde” yaşayan Osmanlı İslam çoğunluğunun “bölünmez bir bütün” olduğu vurgulanırken, İstanbul’da bu ifade –bazı kaynaklara göre– “mütareke çizgisinin içinde ve dışında” yaşayan Osmanlı İslam çoğunluğu olarak değiştirilmiştir. Yayımlanmış olan Misak-ı Millî metinlerinin bir bölümünde "ve dışında" deyimi vardır, bir kısmında ise yoktur. Misak-ı Millî'nin can damarını oluşturan sınırlar meselesindeki bu belirsizlik dikkat çekicidir.<ref>Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, 2. Kitap, Ankara, 1992, s. 89-90.</ref>
 
== Sınırlar ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Մարի_Ավետիսյան/Ավազարկղ» էջից