«Արևելյան Հայաստանը Ռուսական կայսրության կազմում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ մանր-մունր ուղղումներ, փոխարինվեց: → (3) |
չNo edit summary |
||
Տող 34.
19-րդ դարի ընթացքում Ռուսական կայսրությանը գերազանցապես միացել էին Արևելյան Հայաստանի գավառները: Թեև ռուսները 1828-29 և 1877-78 թվականներին հաջող հաղթանակներ կարողացան տանել Արևմտյան Հայաստանում, սակայն Էրզրումը, Վանը, Մուշը և Բայազետը շարունակեցին մնալ Օսմանյան կայսրության տարածքում: Էրզրումի վիլայեթը մասամբ ընդգրկում էր Այրարատ նահանգի որոշ գավառներ:
Պատմական Հայաստանի արևելյան
{| class="wikitable"
Տող 172.
=== Ռուսական հեղափոխություն ===
{{Հիմնական|Ռուսական հեղափոխություն (
1905 թվականի հունվարի 9-ին (22) Պետերբուրգում գնդակահարում են խաղաղ ցույցի ելած բանվորներին: Այդ օրը հայտնի է դարձել որպես «[[Արյունոտ կիրակի (1905)|Արյունոտ կիրակի]]»։ Դրանով սկսվեց Ռուսաստանում բուրժուա-դեմոկրատական [[Ռուսական հեղափոխություն (
[[Պատկեր:CroixIllustre1905ArmenoTatarclashes.jpg|մինի|ձախից]]
Բախումներն ընդգրկեցին հայաբնակ, բայց և թուրքաշատ Ելիզավետպոլի նահանգը: Բախումներ տեղի ունեցան [[Հայ-թաթարական ընդհարումներ (1905-1906, Բանանց)|Բանանց]], [[Հայ-թաթարական ընդհարումներ (1905-1906, Գետաբեկ-Սոգութլու)|Գետաբեկ]] և այլ գյուղերում, Գանձակ և Շուշի քաղաքներում: Հայ ժողովրդի ինքնապաշտպանությունն իր վրա էր վերցրել նորաստեղծ Դաշնակցություն կուսակցությունը։ Նշանավոր հայդուկներ [[Նիկոլ Դուման]]ը, Վարդանը ([[Խանասորի Վարդան]]), Քեռին ([[Արշակ Գավաֆյան (Քեռի)|Արշակ Գավաֆյան]]) և մյուսները ղեկավարում էին դիմադրական մարտերը։ Շուշիում տեղի ունեցան արյունալի բախումներ, որից հետո քաղաքից հեռացավ ինչպես հայ, այնպես էլ իսլամադավան բնակչության մի զգալի հատված: Ազգային բախումները հասան նաև Երևանի նահանգ. [[Նախիջևանի գավառ]]ի 52 խառը բնակչությամբ գյուղերից 47-ը ենթարկվեցին հարձակումների, որոնցից 19-ը արդյունքում լքվեցին: [[Նախիջևան (քաղաք)|Նախիջևան]] քաղաքում սպանվածների թիվը հասավ 239-ի: Հետագայում հայերը հարձակվեցին թաթարական մի գյուղի վրա և կազմակերպեցին 39 մարդու սպանդ<ref>Villari, Luigi. Fire and Sword in the Caucasus. London: T. F. Unwin, 1906 ISBN 0-7007-1624-6 p. 270-274.</ref>: Ավելի ուշ Բաքվում հրդեհվեցին հայերին պատկանող նավթահորեր և նավթագործարաններ։ 1905 թվականի աշնանը ընդհարումների ալիքը հասավ հայաշատ Թիֆլիս քաղաք. հայկական ինքնապաշտպանությունը գլխավորեց Արմեն Գարոն ([[Գարեգին Փաստրմաճյան]])։ Հայ-թաթարական կռիվների ժամանակ համերաշխության կոչերով հանդես եկան [[Հովհաննես Թումանյան]]ն ու ադրբեջանցի գրող [[Միրզա Սաբիր]]ը։
|