«Մանկաբուժություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{About|the branch of medicine|the journal|Pediatrics (journal)|the branch of dentistry|Pedodontics}}'''Մանկաբուժություն''', պեդիատրիա, բժշկական դիսցիպլին, ուսումնասիրում է [[մանկական օրգանիզմ]]ի [[անատոմիա]]ն ու [[ֆիզիոլոգիա]]ն ՝ տարիքային տարբեր շրջաններում, [[մանկական հիվանդություններ]]ը, դրանց բուժումն ու կանխարգելումը։ Երեխաների մտավոր և ֆիզիկական համաչափ զարգացումն ապահովող պայմանների ուսումնասիրությամբ զբաղվում է երեխաների և դեռահասների [[հիգիենա]]ն։ Մանկաբուժությունը, որպես ինքնուրույն գիտություն, ձևավորվել է XIX դարի 2-րդ կեսին։ Մանկաբուժության զարգացման ասպարեզում մեծ ներդրում ունեն XVIII դարի անգլիացի բժիշկներ Ու. Կադոգանը, Դ. Արմսթրոնգը, Մ. Ունդերվուդը, Է. Զենները։ Մինչև XIX դարի վերջը [[մանկաբույժների Փարիզյան դպրոց]]ն ամբողջ [[Եվրոպա]]յի համար մանկաբույժների պատրաստման կենտրոն էր։ Ռուսաստանում երեխաների առողջության պահպանման առաջին հետազոտությունները կատարել են Ս. Զիբելինը, Ն. Ամրոդիկ-Մաքսիմովիչը, Ն. Նովիկովը, Կ. Գրումը, իսկ Ս. Խոտովիցկին հրատարակել է [[մանկական հիվանդություններ]]ի վերաբերյալ առաջին ձեռնարկը՝ «Մանկաբուժություն» ([[1847]] թվական)։ [[1834]] թվականին Պետերբուրգում բացվել է առաջին մանկական հիվանդանոցը (ներկայումս՝ Ն. Ֆիլատովի անվ.)։ [[1866]] թվականին Ն. Տոլսկին [[Մոսկվա]]յի համալսարանին կից կազմակերպել է մանկական կլինիկա, որը հետագայում դարձավ մանկաբուժության կենտրոն։ Մանկաբուժությունն արմատապես վերափոխվել է [[Հոկտեմբերյան հեղափոխություն]]ից հետո։ Այն աստիճանաբար բաժանվել է ավելի նեղ մասնագիտությունների, ստեղծվել է բուժական և կանխարգելիչ մանկական հիմնարկների լայն ցանց։ Կազմակերպվել են գիտահետազոտական ինստիտուտներ և մանկաբույժներ պատրաստող հատուկ ֆակուլտետներ, ստեղծվել են մայրության և մանկության պահպանության, ինչպես նաև երեխաների և դեռահասների առողջության պահպանման համակարգեր, որոնք ապահովել են մանկական մահացության խիստ նվազումը։ Մանկաբուժության պրոբլեմների գիտական մշակմամբ զբաղվում էին ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիայի մանկաբուժության ինստիտուտը, հանրապետական 14 ԳՀԻ, ինչպես նաև բժշկական ինստիտուտների և համալսարանների մանկաբուժության մոտ 300 ամբիոններ։ Առաջինը ԽՍՀՄ-ում է ստեղծվել պաղի նախածնընդյան պահպանման համակարգը։
{{About|the branch of medicine|the journal|Pediatrics (journal)|the branch of dentistry|Pedodontics}}{{Infobox medical specialty|title=Pediatrics|subdivisions=Pediatric cardiology, neonatology, critical care, pediatric oncology, others (see below)|image=[[File:Newborn Examination 1967.jpg|250px]]|caption=A pediatrician examines a newborn.|focus=[[Children]] and [[adolescents]]|diseases=[[Congenital disease]]s, [[Infectious disease]]s, [[Childhood cancer]]|tests=[[World Health Organization]] [http://www.who.int/childgrowth/en/ Child Growth Standards]|specialist=Pediatrician|glossary=[[Glossary of medicine]]}} '''Pediatrics''' ([[American and British English differences|also spelled]] '''paediatrics''' or '''pædiatrics''') is the branch of [[medicine]] that involves the medical care of [[Infant|infants]], [[Child|children]], and [[Adolescence|adolescents]]. The American Academy of Pediatrics recommends people be under pediatric care up to the age of 21,<ref>{{cite journal|date=May 1988|title=Age limits of pediatrics|url=http://pediatrics.aappublications.org/content/81/5/736|journal=Pediatrics|volume=81|issue=5|page=736|pmid=3357740|accessdate=18 April 2017}}</ref> though usually only [[Minor (law)|minors]] under 81 are required to be under pediatric care. A [[Physician|medical doctor]] who specializes in this area is known as a '''pediatrician''', or '''paediatrician'''. The word ''pediatrics'' and its [[cognates]] mean "healer of children"; they derive from two [[Ancient Greek|Greek]] words: {{lang|grc|[[wikt:παῖς|παῖς]]}} (''pais'' "child") and {{lang|grc|[[wikt:ἰατρός|ἰατρός]]}} (''iatros'' "doctor, healer"). Pediatricians work both in [[Hospital|hospitals]], particularly those working in its subspecialties such as [[neonatology]], and as outpatient [[Primary care physician|primary care physicians]].
 
== History ==
[[Պատկեր:Great_Ormond_Street_Hospital.jpg|աջից|մինի|250x250փքս|Part of [[Great Ormond Street Hospital]] in [[London]], [[United Kingdom]], which was the first pediatric hospital in the English-speaking world.]]
Already [[Hippocrates]], [[Aristotle]], [[Celsus]], [[Soranus of Ephesus|Soranus]], and [[Galen]]<ref name="ColónColón1999">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=i8NsAAAAMAAJ|title=Nurturing children: a history of pediatrics|last1=Colón|first1=A. R.|last2=Colón|first2=P. A.|date=January 1999|publisher=Greenwood Press|isbn=9780313310805|accessdate=20 October 2012}}</ref> understood the differences in growing and maturing organisms that necessitated different treatment: ''{{Lang|la|Ex toto non sic pueri ut viri curari debent}}'' ("In general, boys should not be treated in the same way as men").<ref>Celsus, ''De Medicina'', Book 3, Chapter 7, § 1.</ref>
 
Some of the oldest traces of pediatrics can be discovered in [[Ancient India]] where children's doctors were called ''kumara bhrtya''.<ref name="ColónColón1999" /> ''[[Sushruta Samhita]]'' an [[Ayurveda|ayurvedic]] text, composed during the sixth century BC contains the text about pediatrics.<ref>{{cite book|title=Children's Surgery: A Worldwide History|author=John G. Raffensperger|publisher=McFarland|page=21}}</ref> Another ayurvedic text from this period is ''[[Kashyapa Samhita]]''.<ref>{{cite book|title=Encyclopedia of modern Asia|author=David Levinson|author2=Karen Christensen|publisher=Charles Scribner's Sons|volume=4|page=116}}</ref><ref>{{cite book|title=Textbook Of Paediatrics|author=Desai, A.B.|publisher=Orient blackswan|page=1}}</ref>
 
Մանկաբուժություն բժշկագիտության բնագավառ, որը կրծքահասակների, երեխաների և դեռահասների բժշկական օգնությունն է ներառում։ Մանկաբուժության ամերիկյան ակադեմիան խորհուրդ է տալիս մանկաբուժական օգնությունից մինչև 21 տարեկանը, մինչդեռ սովորաբար միայն մինչև 18 տարեկաններին է պահանջվում լինել հսկողության տակ։ Բժիշկը, ով մասնագիտացել է այս ոլորտում հայտնի է, որպես մանկաբույժ։ Մանկաբուժություն բառը և դրա ընդհանուր ծագում ունեցող բառերը նշանաակում են երեխաների բուժողներ, դրանք ծագում են հունարեն բառերի և բուժող, բժիշկ։ Մանկաբույժները և հիվանդանոցներում են աշխատում, մասնավորապես որոնք աշխատում են նեոնատոլոգիայի ենթամասնագիտացման մեջ և ամբուլատորիայում որպես առաջնային օգնության բժիշկ։
 
'''Մանկաբուժություն''', պեդիատրիա, բժշկական դիսցիպլին, ուսումնասիրում է [[մանկական օրգանիզմ]]ի [[անատոմիա]]ն ու [[ֆիզիոլոգիա]]ն ՝ տարիքային տարբեր շրջաններում, [[մանկական հիվանդություններ]]ը, դրանց բուժումն ու կանխարգելումը։ Երեխաների մտավոր և ֆիզիկական համաչափ զարգացումն ապահովող պայմանների ուսումնասիրությամբ զբաղվում է երեխաների և դեռահասների [[հիգիենա]]ն։ Մանկաբուժությունը, որպես ինքնուրույն գիտություն, ձևավորվել է XIX դարի 2-րդ կեսին։ Մանկաբուժության զարգացման ասպարեզում մեծ ներդրում ունեն XVIII դարի անգլիացի բժիշկներ Ու. Կադոգանը, Դ. Արմսթրոնգը, Մ. Ունդերվուդը, Է. Զենները։ Մինչև XIX դարի վերջը [[մանկաբույժների Փարիզյան դպրոց]]ն ամբողջ [[Եվրոպա]]յի համար մանկաբույժների պատրաստման կենտրոն էր։ Ռուսաստանում երեխաների առողջության պահպանման առաջին հետազոտությունները կատարել են Ս. Զիբելինը, Ն. Ամրոդիկ-Մաքսիմովիչը, Ն. Նովիկովը, Կ. Գրումը, իսկ Ս. Խոտովիցկին հրատարակել է [[մանկական հիվանդություններ]]ի վերաբերյալ առաջին ձեռնարկը՝ «Մանկաբուժություն» ([[1847]] թվական)։ [[1834]] թվականին Պետերբուրգում բացվել է առաջին մանկական հիվանդանոցը (ներկայումս՝ Ն. Ֆիլատովի անվ.)։ [[1866]] թվականին Ն. Տոլսկին [[Մոսկվա]]յի համալսարանին կից կազմակերպել է մանկական կլինիկա, որը հետագայում դարձավ մանկաբուժության կենտրոն։ Մանկաբուժությունն արմատապես վերափոխվել է [[Հոկտեմբերյան հեղափոխություն]]ից հետո։ Այն աստիճանաբար բաժանվել է ավելի նեղ մասնագիտությունների, ստեղծվել է բուժական և կանխարգելիչ մանկական հիմնարկների լայն ցանց։ Կազմակերպվել են գիտահետազոտական ինստիտուտներ և մանկաբույժներ պատրաստող հատուկ ֆակուլտետներ, ստեղծվել են մայրության և մանկության պահպանության, ինչպես նաև երեխաների և դեռահասների առողջության պահպանման համակարգեր, որոնք ապահովել են մանկական մահացության խիստ նվազումը։ Մանկաբուժության պրոբլեմների գիտական մշակմամբ զբաղվում էին ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիայի մանկաբուժության ինստիտուտը, հանրապետական 14 ԳՀԻ, ինչպես նաև բժշկական ինստիտուտների և համալսարանների մանկաբուժության մոտ 300 ամբիոններ։ Առաջինը ԽՍՀՄ-ում է ստեղծվել պաղի նախածնընդյան պահպանման համակարգը։
 
Մանկաբուժության ժամանակակից պրոբլեմներն են ՝ աճող օրգանիզմի ռեակտիվության ուսումնասիրությունը բնականոն ն ախտաբանական վիճակներում, երեխաների ռեակցիան իմունային պատրաստուկների նկատմամբ, քրոնիկական հիվանդությունների ծագման և զարգացման պայմանների, մոր և պտղի օրգանիզմների փոխհարաբերության մեխանիզմների ու խանգարման հետևանքների բացահայտումը, երեխաների մասնագիտական օգնության առավել արդյունավետ ձևերի մշակումը։ Մանկաբուժության պրոբլեմները լուսաբանվում են «Պեդիատրիա» («Педиатрия», [[1934]] թվականից), «Պեդիատրիա, ակուշերստվո ի գինեկոլոգիա» ([[1938]]-40 թվականներ, [[1945]] թվականից՝ «Օխորոնա մատերինստվա ի դիտինստվա»), «Վոպրոսի օխրանի մատերինստվա ի դետստվա» («Вопросы охраны материнства и детства», [[1956]] թվականից) ամսագրերում։ Հայաստանում մանկաբուժությունը զարգացել է խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո։