«Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
'''Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները''' պատմական և քաղաքական պատճառներով այժմ գտնվում են լարված վիճակում: Երկրների միջև պաշտոնական դիվանագիտական հարաբերություններ այժմ հաստատված չեն: Հարևան երկրների պաշտոնական հարաբերություններ ունեին [[1918]]-[[1921]] թվականներին, երբ կարճատև անկախություն ստացան [[Ռուսական կայսրություն]]ից, որի արդյունքում ձևավորվեցին [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ը և [[Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ը: Այդ հարաբերությունները գոյություն ունեին սկսած [[1917]] թվականի Ռուսական հեղափոխությունից մինչև Անդրկովկասի գրավումը և օկուպացումը Ռուսական կայսրության ժառանգորդ [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] կողմից: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տեղի ունեցած երկու պատերազմների արդյունքում՝ 1918–1921թթ. և 1988-1994թթ., երկկողմ հարաբերությունները, ավելի ճիշտ ասած հարաբերությունների բացակայությունը, վերջնականապես ձևավորվել են Արցախյան հակամարտության ընթացքում: Այժմ երկրների միջև չկան որևէ դիվանագիտական հարաբերություններ:
== Հարաբերությունները1918–1921 թվականներին ==
[[Անդրկովկասյան Դաշնություն|Անդրկովկասյան Դաշնության]] փլուզումից հետո տարածաշրջանի երեք երկները անկախություն են հռչակել՝ [[Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ը [[1918]] թվականի [[մայիսի 26]]-ին, իսկ [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ը և [[Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ը՝ [[1918]] թվականի [[մայիսի 28]]-ին:
== Խորհրդաին ժամանակաշրջան (1922–1991) ==
<!-- Upon the establishment of [[USSR]] in 1922, [[Azerbaijan SSR]] and [[Armenian SSR]] became constituent states, initially as a part of [[Transcaucasian SFSR]], and from 1936 as separate entities. The relations between the two nations, including in [[Nagorno-Karabakh Autonomous Oblast]] (NKAO), were generally peaceful and friendly under the Soviet rule. Though occasional confrontations did occur, particularly the 1948 and the 1964 public protests in Armenia which resulted in exodus of a large number of Azeris, they remained unknown to a broader public due to strict Soviet censorship.
{{Main|Nagorno-Karabakh War}}
The two countries went to war in 1988 over the territory resulting in the ''de facto'' independence of the Nagorno-Karabakh region. The war ended in a ceasefire in 1994.
In 1988, the Armenians of Karabakh voted to secede and join Armenia. This, along with mutual massacres in Azerbaijan and Armenia resulted in the conflict that became known as the [[Nagorno-Karabakh War]]. The violence resulted in ''de facto'' Armenian control of former NKAO and seven surrounding Azerbaijani regions which was effectively halted when both sides agreed to observe a cease-fire which has been in effect since May 1994. In late 1995, both also agreed to mediation of the [[OSCE Minsk Group]]. The Minsk Group is currently co-chaired by the US, France, and Russia and comprises Armenia, Azerbaijan, Turkey, and several Western European nations. Despite the cease fire, up to 40 clashes are reported along the Nagorno-Karabakh conflict lines of control each year.{{Citation needed|date=April 2010}} -->
== Սկսած 1994-ից ==
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ռազմական փուլը ծագել է 1991թ., երբ ի պատասխան ԼՂ բնակչության ինքնորոշման պահանջի, ադրբեջանական իշխանությունները փորձեցին հարցը լուծել` խորհրդային անվտանգության ուժերի (ԿԳԲ-ի հատուկ ջոկատներ) կողմից անձնագրային ռեժիմի իրականացման քողի տակ էթնիկ զտումներ իրականացնելով եւ լայնածավալ ռազմական գործողություններ սկսելու ճանապարհով, որը բերեց հազարավոր զոհերի եւ զգալի նյութական կորուստների: 1994թ.Ռուսաստանի միջնորդությամբ հաստատվեց եռակողմ (Ադրբեջան, Արցախ, Հայաստան) զինադադար:
Տող 6 ⟶ 18՝
Ադրբեջանը մերժում եւ կոպտորեն խախտում է ուժի եւ ուժի սպառնալիքի չկիրառման մասին սկզբունքը, պետական մակարդակով իրականացնում է այլատյացության եւ հակահայկական քարոզչություն, չի կատարում ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդի 1993թ. ընդունած բանաձեւերի դրույթները` սպառազինությունների մրցավազք եւ շփման գծում պարբերական սադրանքներ կազմակերպելով, հրաժարվում է դուրս բերել իր օկուպացիոն զորքերը ԼՂ տարածքներից` դրանով իսկ արգելակելով բանակցային գործընթացը:
<!-- After the war, relations between Armenia and Azerbaijan remained very tense. In 2008, Azerbaijani president [[Ilham Aliyev]] declared that “Nagorno Karabakh will never be independent; the position is backed by international mediators as well; Armenia has to accept the reality” and that “in 1918, [[Yerevan]] was granted to the [[Armenians]]. It was a great mistake. The [[Erivan khanate|khanate of Iravan]] was the [[Azeris|Azeri]] territory, the Armenians were guests here."<ref name="regnum.ru">[http://www.regnum.ru/english/943595.html Azerbaijani president: Armenians are guests in Yerevan], ''[[REGNUM News Agency]]'', January 17, 2008</ref>
The two countries are still technically at war and the Azerbaijani government regularly threatens to retake Nagorno-Karabakh by military force, if mediation of the OSCE Minsk Group does not succeed.<ref>"[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/azerbaijan/6631572/Azerbaijan-military-threat-to-Armenia.html Azerbaijan military threat to Armenia]." ''[[The Daily Telegraph]]''. November 22, 2009. Retrieved November 23, 2009.</ref>
Citizens of the Republic of Armenia, as well as citizens of any other country who are of [[Armenian diaspora|Armenian descent]], are forbidden entry to the Republic of Azerbaijan. If a person's passport shows any evidence of travel to Nagorno-Karabakh, barring a diplomatic passport, they are forbidden entry to the Republic of Azerbaijan.<ref>[http://www.ncsj.org/Azerbaijan.shtml Azerbaijan Country Page]. [[NCSJ]]: Advocates on Behalf of Jews in Russia, Ukraine, the Baltic States & Eurasia. Accessed 23 May 2010.</ref>
In 2008, in what became known as the [[2008 Mardakert Skirmishes]], Armenia and Azerbaijan clashed over Nagorno-Karabakh. The fighting between the two sides was brief, with few casualties on either side.<ref name="regnum.ru"/>
June 2010 saw a brief flare up of the conflict, resulting in the deaths of four Armenian soldiers and one Azeri soldier. The clash came a day after peace talks between the Presidents of Armenia and Azerbaijan which were held in Moscow.<ref>http://www.reuters.com/article/idUSTRE65I1VC20100619</ref>
On August 31, 2010, a border clash killed three Armenians and two Azeris, although the Armenian Military claimed up to seven Azeris had been killed in the fighting. Both sides blamed the other for the incident.<ref>http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11150688</ref> This preceded another incident on September 4 in which two Azerbaijani soldiers were killed and one Armenian wounded.<ref>http://www.presstv.ir/detail/141325.html</ref>
On June 24 2011, the two sides met in Kazan, Russia, to negotiate an end to the Nagorno-Karabakh issue but the talks ended in failure. Following the breakdown of talks, the Azeri President Ilham Aliyev used the June 26 Salvation Day military parade to warn Armenia that Azerbaijan may retake Nagorno-Karabakh by force.<ref>http://en.rian.ru/world/20110624/164831341.html</ref>
On 5 October 2011, border clashes around Nagorno Karabakh left one Armenian soldier and two Azeris dead. Two Amenians were also wounded by sniper fire the same day<ref>http://www.armeniadiaspora.com/news/5775-armenia-azerbaijan-report-more-deadly-skirmishes.html</ref> -->
== Տես նաև ==
| |||