«Էպիլեպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էպիլեպսիա''' ({{lang-grc|επιλαμβνειν}} բայից, որը նշանակում է «հարկադրել, տիրել, տանջել», {{lang-la|epilepsia}} կամ ''caduca''), նյարդաբանական [[Հիվանդություն|հիվանդություններիհիվանդություն]]ների խումբ, որն ունենում է տարբեր ծագումնաբանություն և բնութագրվում է կրկնվող [[Էպիլեպտիկէպիլեպտիկ նոպա|էպիլեպտիկ նոպաներով]]ներով, վերջիններս ուղեկցվում են շարժողական, զգայական, վեգետատիվ և հոգեկան գործառույթների խանգարումներով<ref name=NEJM2003>{{cite journal | vauthors = Chang BS, Lowenstein DH | title = Epilepsy | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 349 | issue = 13 | pages = 1257–66 | date = September 2003 | pmid = 14507951 | doi = 10.1056/NEJMra022308 }}</ref><ref name=Fisher2014>{{cite journal | vauthors = Fisher RS, Acevedo C, Arzimanoglou A, Bogacz A, Cross JH, Elger CE, Engel J, Forsgren L, French JA, Glynn M, Hesdorffer DC, Lee BI, Mathern GW, Moshé SL, Perucca E, Scheffer IE, Tomson T, Watanabe M, Wiebe S | title = ILAE official report: a practical clinical definition of epilepsy | journal = Epilepsia | volume = 55 | issue = 4 | pages = 475–82 | date = April 2014 | pmid = 24730690 | doi = 10.1111/epi.12550 | url = http://www.ilae.org/Visitors/Centre/documents/Definition2014-RFisher.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20140609024638/http://www.ilae.org/Visitors/Centre/documents/Definition2014-RFisher.pdf | df = dmy-all | deadurl = yes | archive-date = 9 June 2014 }}</ref>։ Էպիլեպտիկ նոպաները կարող են տարբեր տևողություն ունենալ՝ մի քանի վայրկյան տևող աննկատ դրվագներից մինչև ավելի երկար տևող ցնցուցմային նոպա<ref name=WHO2016/>։ Ցնցումների պատճառով հիվանդները կարող են ստանալ բազմաթիվ վնասվածքներ, մինչև անգամ ոսկորների կոտրվածքներ<ref name=WHO2016/>։ Էպիլեպսիայի դեպքում նոպաները հակում ունեն կրկնվելու և որպես կանոն ունեն սադրիչ պատճառ<ref name=NEJM2003/>։ Մեկուսացված նոպաները, որոնք դրդվել են ինչ-որ հատուկ գործոններից, օրինակ՝ միջավայրի վնասակար գործոններից, չեն համարվում էպիլեպսիա։

Էպիլեպսիայի պատճառը մեծամասամբ հայտնաբերել չի հաջողվում<ref name=WHO2016/>։ [[Գլխուղեղի վնասվածք|Գլխուղեղի վնասվածքը]]ը, [[Կաթված|ինսուլտը]], [[Գլխուղեղի Ուռուցք|ուռուցքը]], ինֆեկցիաները և բնածին անոմալիաները կարող են հանդիսանալ էպիլեպսիայի պատճառ, և այս գործընթացը կոչվում է էպիլեպտոգենեզ<ref name="WHO2016" />։ Հայտնի են որոշ գենետիկական մուտացիաներ, որոնք ունեն անմիջական դեր էպիլեպտոգենեզում, բայց հանդիպում է ավելի քիչ դեպքերում<ref name="Longo2012" /><ref name="Pand2011">{{Cite journal | last1 = Pandolfo | first1 = M. | title = Genetics of epilepsy. |journal = Seminars in Neurology | volume = 31 | issue = 5 | pages = 506–18 |date=Nov 2011 | doi = 10.1055/s-0031-1299789 | pmid = 22266888 }}</ref>։ Էպիլեպտիկ նոպան առաջանում է ուղեղի կեղևում հավելյալ կամ աբնորմալ նեյրոնալ ակտիվության պատճառով<ref name="Fisher2005">{{cite journal|vauthors=Fisher R, van Emde Boas W, Blume W, Elger C, Genton P, Lee P, Engel J | title = Epileptic seizures and epilepsy: definitions proposed by the International League Against Epilepsy (ILAE) and the International Bureau for Epilepsy (IBE)| journal = Epilepsia| volume = 46| issue = 4| pages = 470–2| year = 2005| pmid = 15816939| doi = 10.1111/j.0013-9580.2005.66104.x}}</ref>։ Ախտորոշումը, առաջին հերթին կայանում է նման նոպաներով ընթացող վիճակները ժխտելով, օրինակ՝ ալկոհոլային հանման համախտանիշ, էլեկտրոլիտային հավասարակշռության խախտում <ref name=Longo2012/>։ Տարբերակիչ ախտորոշման համար կարող են անհրաժեշտ լինել որոշ գործիքային և լաբորատոր հետազոտություններ։ Հենց էպիլեպսիայի համար կարևոր է գլխուղեղի էլեկտրոէնցեֆալոգրամման (ԷԷԳ), բայց վերջինիս բացասական արդյունքը չի բացառում հիվանդությունը<ref name=Longo2012>{{cite book |last1=Longo |first1=Dan L | name-list-format = vanc |title=Harrison's principles of internal medicine |year=2012 |publisher=McGraw-Hill |isbn=978-0-07-174887-2 |page=3258 |edition=18th|chapter=369 Seizures and Epilepsy}}</ref>։

Այլ հիվանդությունների արդյունքում զարգացած էպիլեպսիան կարելի է կանխարգելել<ref name=WHO2016/>։ Նոպաների 70%-ը կարելի է կարգավորել դեղորայքով, ընդ որում դրանք ոչ շատ թանկարժեք դեղեր են<ref name=WHO2016/><ref name=Ead2012>{{cite journal | vauthors = Eadie MJ | title = Shortcomings in the current treatment of epilepsy | journal = Expert Review of Neurotherapeutics | volume = 12 | issue = 12 | pages = 1419–27 | date = December 2012 | pmid = 23237349 | doi = 10.1586/ern.12.129 }}</ref><ref name=WHO2016/>։ Եթե նոպաները չեն պատասխանում դեղորայքային բուժմանը՝ պետք է իրականացնել նեյրոստիմուլյացիա, վիրահատական միջամտություն կամ սննդակարգի փոփոխություններ<ref name=Bergey2013>{{cite journal | vauthors = Bergey GK | title = Neurostimulation in the treatment of epilepsy | journal = Experimental Neurology | volume = 244 | pages = 87–95 | date = June 2013 | pmid = 23583414 | doi = 10.1016/j.expneurol.2013.04.004 }}</ref><ref name=Mar2016>{{cite journal | vauthors = Martin K, Jackson CF, Levy RG, Cooper PN | title = Ketogenic diet and other dietary treatments for epilepsy | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | volume = 2 | pages = CD001903 | date = February 2016 | pmid = 26859528 | doi = 10.1002/14651858.CD001903.pub3 }}</ref>։ Ոչ բոլոր դեպքերում է, որ էպիլեպսիան մնում է մինչև կյանքի վերջ, երբեմն այն անցնում է, և այլևս դեղորայքի կարիք չի լինում<ref name=WHO2016/>։

2015 թվականի տվյալներով աշխարհում շուրջ 39մլն մարդ ունի էպիլեպսիա<ref name=GBD2015>{{cite journal | vauthors = | title = Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 | journal = Lancet | volume = 388 | issue = 10053 | pages = 1545–1602 | date = October 2016 | pmid = 27733282 | pmc = 5055577 | doi = 10.1016/S0140-6736(16)31678-6 }}</ref>։ Մոտավոր 80%-ը դեպքերի գրանցվում է զարգացող երկրներում<ref name=WHO2016>{{cite web|title=Epilepsy Fact sheet|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs999/en/|website=WHO|access-date=4 March 2016|date=February 2016|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160311001129/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs999/en/|archive-date=11 March 2016|df=dmy-all}}</ref>։ Ի տարբերություն 1990 թվականի, երբ մահվան դեպքերը 112000-ի էին հասնում, 2015 թվականին այդ թիվը դարձել է 125000<ref name=GBD2015De>{{cite journal | vauthors = | title = Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 | journal = Lancet | volume = 388 | issue = 10053 | pages = 1459–1544 | date = October 2016 | pmid = 27733281 | pmc = 5388903 | doi = 10.1016/s0140-6736(16)31012-1 }}</ref><ref name=GDB2013>{{cite journal | vauthors = | title = Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 | journal = Lancet | volume = 385 | issue = 9963 | pages = 117–71 | date = January 2015 | pmid = 25530442 | pmc = 4340604 | doi = 10.1016/S0140-6736(14)61682-2 | url = http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(14)61682-2/fulltext }}</ref>։ Էպիլեպսիան ավելի հաճախ դիտվում է մեծահասակների մոտ<ref>{{cite journal | vauthors = Brodie MJ, Elder AT, Kwan P | title = Epilepsy in later life | journal = The Lancet. Neurology | volume = 8 | issue = 11 | pages = 1019–30 | date = November 2009 | pmid = 19800848 | doi = 10.1016/S1474-4422(09)70240-6 }}</ref><ref name=Holmes2008>{{cite book|last=Holmes|first=Thomas R. | last2 = Browne | first2 = Gregory L. | name-list-format = vanc |title=Handbook of epilepsy|year=2008 |publisher=Lippincott Williams & Wilkins |location=Philadelphia |isbn=978-0-7817-7397-3 |edition=4th |page=7 |url=https://books.google.am/books?id=gLOv8XZ5u48C&pg=PA7 }}</ref>։ Զարգացած երկներում հիվանդության սկիզբը կա՛մ վաղ մանկական տարիքում է, կա՛մ ծերունական հասակում։ Զարգացող երկներում ավելի ուշ մանկական ու երիտասարդության ժամանակ է դիտվում<ref name=Poor2012>{{cite journal | vauthors = Newton CR, Garcia HH | title = Epilepsy in poor regions of the world | journal = Lancet | volume = 380 | issue = 9848 | pages = 1193–201 | date = September 2012 | pmid = 23021288 | doi = 10.1016/S0140-6736(12)61381-6 }}</ref>։ Էպիլեպսիա ունեցողների 5-10%-ը չի ունեցել նոպան մինչև 80 տարեկանը, որովհետև չի եղել սադրիչ գործոն, ու հավանականությունը, որ այդ տարիքում կդրսևորվի առաջին նոպան 40-50% է<ref name=AFP2012>{{cite journal | vauthors = Wilden JA, Cohen-Gadol AA | title = Evaluation of first nonfebrile seizures | journal = American Family Physician | volume = 86 | issue = 4 | pages = 334–40 | date = August 2012 | pmid = 22963022 }}</ref><ref name=Berg2008>{{cite journal | vauthors = Berg AT | title = Risk of recurrence after a first unprovoked seizure | journal = Epilepsia | volume = 49 Suppl 1 | issue = | pages = 13–8 | year = 2008 | pmid = 18184149 | doi = 10.1111/j.1528-1167.2008.01444.x }}</ref>։ Տարբեր երկներում օրենքները տարբեր են, բայց հիմնականում այս հիվանդություն ունեցողներին արգելված է վարելը, կամ թույլ է տրվում, եթե չեն ունեցել նոպա որոշակի սահմանված ժամանակ<ref name="Drive2012">{{cite journal|date=December 2012|title=Epilepsy and driving: current status of research|journal=Epilepsy Research|volume=102|issue=3|pages=135–52|doi=10.1016/j.eplepsyres.2012.08.003|pmid=22981339|vauthors=L Devlin A, Odell M, L Charlton J, Koppel S}}</ref>։

Էպիլեպսիան կարող է բացասաբար անդրադառնալ հիվանդի սոցիալական և հոգեսոցիալական վիճակի վրա<ref name="National Clinical Guideline 21_28">{{cite book|url=http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13635/57784/57784.pdf|title=The Epilepsies: The diagnosis and management of the epilepsies in adults and children in primary and secondary care|author=National Clinical Guideline Centre|date=January 2012|publisher=National Institute for Health and Clinical Excellence|pages=21–28|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216151008/http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13635/57784/57784.pdf|archive-date=16 December 2013|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>։ Այդ անհատները կարող են մեկուսանալ հասարակությունից, իրենց վրա կրում են այդ խարանը ու մերժվում հասարակության կողմից <ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։Այս։ Այս ամենի պատճառով հիվանդություն ունեցող անձինք ավելի վատ են սովորում և հետագայում ավելի ցածր եկամուտներ ունենում<ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։ ՈՒսուցման հետ կապված խնդիրները շատ հաճախ են հանդիպում, հատկապես՝ երեխաների մոտ<ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։ Ստիգման՝ խարանը, տարածվում է նաև հիվանդի ընտանիքի վրա<ref name="WHO2012">{{cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs999/en/|title=Epilepsy|date=October 2012|series=Fact Sheets|publisher=[[World Health Organization]]|accessdate=24 January 2013}}</ref>։

Որոշակի ախտաբանական վիճակներ ավելի հաճախ են հանդիպում էպիլեպսիայով տառապող անձանց մոտ, մասամբ պայմանավորված հիվանդության ախտաֆիզիոլոգիայով։ Այդպիսիք են՝ [[Դեպրեսիա|դեպրեսիանդեպրեսիա]]ն, [[Տագնապային խանգարում|տագնապը,]] [[Օբսեսիվօբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարում|օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումները]]ները և [[Միգրեն|միգրենըմիգրեն]]ը<ref>{{cite journal | vauthors = Kaplan PW | title = Obsessive-compulsive disorder in chronic epilepsy | journal = Epilepsy & Behavior | volume = 22 | issue = 3 | pages = 428–32 | date = November 2011 | pmid = 21889913 | doi = 10.1016/j.yebeh.2011.07.029 }}</ref> <ref>{{cite book|last=Stefan|first=Hermann| name-list-format = vanc |title=Epilepsy Part I: Basic Principles and Diagnosis E-Book: Handbook of Clinical Neurology|year=2012|publisher=Newnes|isbn=978-0-444-53505-4|page=471|url=https://books.google.am/books?id=K-1UqhH2BtoC&pg=PA471|edition=Volume 107 of Handbook of Clinical Neurology}}</ref>։ [[Ուշադրության անբավարարության և գերակտիվության համախտանիշ|Ուշադրության անբավարարության և գերակտիվության համախտանիշը]]ը (ՈՒԱԳՀ) 3-5 անգամ ավելի հաճախ է հանդիպում էպիլեպսիա ունեցող երեխաների մոտ<ref>{{cite journal | vauthors = Plioplys S, Dunn DW, Caplan R | title = 10-year research update review: psychiatric problems in children with epilepsy | journal = Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry | volume = 46 | issue = 11 | pages = 1389–402 | date = November 2007 | pmid = 18049289 | doi = 10.1097/chi.0b013e31815597fc }}</ref>։ ՈՒԱԳՀ-ը և էպիլեպսիան ունեն զգալի ազդեցություն երեխայի վարքի, ուսուցման և զարգացման վրա։ Էպիլեպսիա ունեցողների մեջ աուտիզմով տառապեղների թիվը ևս բարձր է<ref>{{cite journal | vauthors = Levisohn PM | title = The autism-epilepsy connection | journal = Epilepsia | volume = 48 Suppl 9 | issue = Suppl 9 | pages = 33–5 | year = 2007 | pmid = 18047599 | doi = 10.1111/j.1528-1167.2007.01399.x }}</ref>։

Էպիլեպսիայի զարգացման գործում կարևորվում է և՛ ժառանգականությունը, և՛ միջավայրի ազդեցությունը ու առավել հաճախ այս երկուսը հանդես են գալիս միասին: Հաստատված ձեռքբերովի պատճառներից են [[Գլխիգլխի վնասվածքներ|գլխի վնասվածքները]]ը, [[Կաթված|ինսուլտը]], [[Գլխուղեղի ուռուցքներ|ուռուցքները]] և ուղեղի հետվարակային փոփոխությունները։ 60% դեպքերում պատճառը այդպես էլ չի հաջողվում պարզել<ref name="National Clinical Guideline 21_28" /><ref name=WHO2012/><ref name=tnberkovic2006>{{cite journal | journal = Trends in Neurosciences | year = 2006 | volume = 29 | issue = 7 | pages = 391–7 | title = Human epilepsies: interaction of genetic and acquired factors | vauthors = Berkovic SF, Mulley JC, Scheffer IE, Petrou S | pmid = 16769131 | doi=10.1016/j.tins.2006.05.009}}</ref><ref name="National Clinical Guideline 21_28" /><ref name=WHO2012/>։ Էպիլեպսիան, որն առաջացել է գենետիկական, բնածին կամ զարգացման արատների հետևանքով, ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդների մոտ, իսկ գլխուղեղի ուռուցքները, ինսուլտը՝ առավելապես մեծերի մոտ<ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։

Ժառանգական պատճառները հայտնաբերվում են դեպքերի մեծամասնությունում։ Էպիլեպսիայի որոշ տեսակներ ունեն մոնոգենային ծագում, բայց ավելի մեծ մասը գեների և շրջակա միջավայրի փոխազդեցության արդյունք են<ref name=Pand2011/>։ Առանձին վերցրած մեկ գենի ախտահարումով առաջացող էպիլեպսիան խիստ հազվադեպ է, նկարագրված են այդպիսի մոտ 200 գեներ<ref>{{cite book|title=Genomics and clinical medicine|year=2008|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-972005-7|page=279|url=https://books.google.am/books?id=BbeWA-gbiiwC&pg=PA279|editor=Dhavendra Kumar|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160521201336/https://books.google.am/books?id=BbeWA-gbiiwC&pg=PA279|archivedate=21 May 2016|df=dmy-all}}</ref>։ Մեծամասամբ դրանք իոնային անցուղիները կոդավորող գեներն են, կամ կապված են [[Ֆերմենտ|ֆերմենտներիֆերմենտ]]ների, ԳԱԿԹ-ի, G սպիտակուցի հետ<ref name=tnberkovic2006/><ref name=Neuro2012>{{cite book|last=Simon|first=David A. | last2 = Greenberg | first2 = Michael J. | last3 = Aminoff | first3 = Roger P. | name-list-format = vanc |title=Clinical neurology|year=2012|publisher=McGraw-Hill Medical|location=New York|isbn=978-0-07-175905-2|edition=8th|chapter=12}}</ref>։

Էպիլեպսիան կարող է զարգանալ նաև մի շարք այլ պատճառներից, որոնցից են՝ ուռուցքները, ինսուլտները, գլխի վնասվածքները, նախկինում տարած ԿՆՀ-ի վարակները, գենետիկական անոմալիաները և գլխի վնասումը ծննդաբերական ուղիներով անցնելիս<ref name=WHO2012/>։ Գլխուղեղի ուռուցք ունեցողների 30%-ն ունի էպիլեպսիա, ու կազմում է բոլոր էպիլեպսիայով հիվանդների 4%-ը<ref name=Bh2011/>։ Ռիսկը առավելագույնն է քունքային բլթի և դանդաղ պրոգրեսիվող ուռուցքների դեպքում<ref name=Bh2011/>։ Այլ ծավալային գոյացություններ, ինչպիսիք են ուղեղային կավերնոզ մալֆորմացիաները և զարկերակ-երակային մալֆորմացիաները ունեն 40-60% ռիսկ՝ էպիլեպսիայի զարգացման <ref name=Bh2011/>: Ինսուլտ ունեցողների 2-4%-ի մոտ զարգանում է էպիլեպսիա<ref name=Bh2011/><ref name="National Clinical Guideline 21_28" /><ref name=Bh2011/><ref name=Bh2011/>։ Էպիլեպսիայի դեպքերի 6-20%-ը վերագրում են գլխի վնասվածքներին, հատկապես եթե այն ստացվել է հրազենով<ref name=Bh2011/>։

Որոշ փաստեր կապ են գտել էպիլեպսիայի և [[Ցելիակիա|ցելիակիայիցելիակիա]]յի, ինչպես նաև այլ ոչ ցելիակային գլուտենային էնտերոպաթիաների հետ։ Գտնում են, որ կա հատուկ համախտանիշ, որը ներառում է ցելիակիան, էպիլեպսիան և կալցիֆիկատներն ուղեղում<ref name=Grossman2008>{{cite journal | vauthors = Grossman G | title = Neurological complications of coeliac disease: what is the evidence? | journal = Practical Neurology | volume = 8 | issue = 2 | pages = 77–89 | date = April 2008 | pmid = 18344378 | doi = 10.1136/jnnp.2007.139717 }}</ref><ref name=JacksonEaton2012 />։ 2012 թվականին կատարված մի հետազոտություն հայտնաբերել էր, որ էպիլեպսիա ունեցող անձանց 1-6%-ն ունի ցելիակիա, մինչդեռ ընդհանուր պոպուլյացիայում ցելիակիայի տարածվածությունը չի գերազանցում 1%-ը<ref name=JacksonEaton2012>{{cite journal | vauthors = Jackson JR, Eaton WW, Cascella NG, Fasano A, Kelly DL | title = Neurologic and psychiatric manifestations of celiac disease and gluten sensitivity | journal = The Psychiatric Quarterly | volume = 83 | issue = 1 | pages = 91–102 | date = March 2012 | pmid = 21877216 | pmc = 3641836 | doi = 10.1007/s11126-011-9186-y }}</ref>։

[[Մենինգիտ|Մենինգիտից]]ից հետո էպիլեպսիա զարգանալու հավանականությունը 10%-ից քիչ է<ref name=Bh2011/>։ Հերպեսային էնցեֆալիտի ժամանակ էպիլեպտիկ նոպայի հավանականությունը մոտավորապես 50% է, իսկ հիվանդությունից հետո նոպայի զարգացման հավանականությունը 25% է<ref name=Bh2011/><ref>{{cite book|title=The Causes of Epilepsy: Common and Uncommon Causes in Adults and Children|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49578-3 |page=467 |url=https://books.google.am/books?id=BUs-AYMBbC0C&pg=PA467| first=Simon D. | last = Shorvon | name-list-format = vanc }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Sellner J, Trinka E | title = Seizures and epilepsy in herpes simplex virus encephalitis: current concepts and future directions of pathogenesis and management | journal = Journal of Neurology | volume = 259 | issue = 10 | pages = 2019–30 | date = October 2012 | pmid = 22527234 | doi = 10.1007/s00415-012-6494-6 }}</ref> ։ Հատուկ ուշադրության է արժանի [[Ցիստիցերկոզ|ցիստիցերկոզիցիստիցերկոզ]]ի ուղեղային ձևը՝ նեյրոցիստիցերկոզը, որը մակաբույծի տարածման էնդեմիկ օջախներում էպիլեպսիայի առաջացման առաջատար պատճառն է<ref name=Bh2011/>։ Էպիլեպսիա կարող է զարգանալ ուղեղի այնպիսի վարակային հիվանդություններից հետո, ինչպիսիք են ուղեղային մալարիան և [[Տոքսոպլազմոզ|տոքսոպլազմոզըտոքսոպլազմոզ]]ը<ref name="Bh2011" />։ Ալկոհոլի քրոնիկական օգտագործումը մեծացնում է էպիլեպսիայի ռիսկը<ref name="Bh2011" />։ Այլ ռիսկի գործոններից են [[Ալցհայմերի հիվանդություն|Ալցհայմերի հիվանդությունը]]ը, [[Ցրվածցրված սկլերոզ|ցրված սկլերոզը]]ը, տուբերոսկլերոզը և [[Աուտոիմունաուտոիմուն էնցեֆալիտ|աուտոիմուն էնցեֆալիտը]]։ը։ Վակցինացիաները չեն բարձրացնում էպիլեպսիայի առաջացման ռիսկը<ref name="Bh2011" />։ Թերսնուցումը ռիսկի գործոն է զարգացող երկրների համար, բայց անմիջական մեխանիզմը դեռ անհայտ է<ref name="Poor2012" />։ ՈՒղեղի կաթվածով մարդիկ ունեն էպիլեպսիայի ավելի բարձր ռիսկ, և սպաստիկ կվադրիպլեգիայով կամ սպաստիկ հեմիպլեգիայով հիվանդների կեսն ունեն էպիլեպսիա<ref name="CerebralPalsy1">{{cite journal | vauthors = Hadjipanayis A, Hadjichristodoulou C, Youroukos S | title = Epilepsy in patients with cerebral palsy | journal = Developmental Medicine and Child Neurology | volume = 39 | issue = 10 | pages = 659–63 | date = October 1997 | pmid = 9352726 | doi = 10.1111/j.1469-8749.1997.tb07359.x }}</ref>։

Գլխուղեղի [[էլէկտրական ակտիվություն]]ը նորմայում ոչ սինխրոն է<ref name="McGraw-Hill Medical">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/437082413|title=Pathophysiology of disease : an introduction to clinical medicine|date=2010|publisher=McGraw-Hill Medical|others=McPhee, Stephen J., Hammer, Gary D.|isbn=9780071621670|edition=6th ed|location=New York|oclc=437082413}}</ref> և կարգավորվում է [[նեյրոն]]ալ բջջային և արտաբջջային բազմաթիվ գործոններով: Նյարդային բջիջների մակարդակով կարգավորումը իրականացվում է [[իոնային անցուղի]]ների քանակի, տեսակների, և տեղաբաշխման ինչպես նաև [[ընկալիչներ]]ի զգայունության ու [[գեն]]երի էքսպրեսիայի փոփոխման միջոցով<ref name="Bromfield 2006">{{Cite book|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2510/|title=Basic Mechanisms Underlying Seizures and Epilepsy|last=Bromfield|first=Edward B.|last2=Cavazos|first2=José E.|last3=Sirven|first3=Joseph I.|date=2006|publisher=American Epilepsy Society|language=en}}</ref>: [[Միջբջջային հեղուկ]]ը իր կարգավորիչ գործառույթն իրականացնում է փոխելով իոնների կոնցենտրացիան, [[սինապսային ճկունություն]]ը և [[գլիալ բջիջներ]]ի կողմից նյարդամիջնորդանյութերի քայքայման արագությունը<ref>{{Cite book|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2510/|title=Basic Mechanisms Underlying Seizures and Epilepsy|lastname="Bromfield|first=Edward B.|last2=Cavazos|first2=José E.|last3=Sirven|first3=Joseph I.|date=2006|publisher=American Epilepsy Society|language=en}}<"/ref><ref>{{Cite journal|last=Blumenfeld|first=Hal|date=2005|title=Cellular and network mechanisms of spike-wave seizures|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16302873|journal=Epilepsia|volume=46 Suppl 9|pages=21–33|doi=10.1111/j.1528-1167.2005.00311.x|issn=0013-9580|pmid=16302873}}</ref>:

Նկարագրված են էպիլեպսիայի ժամանակ տեղի ունեցող բազմաթիվ բջջային և արտաբջջային փոփոխություններ: Սակայն այս փոփոխությունների մեխանիզմը դեռ վերջնական բացահայտված չէ և անհայտ է, թե ինչ գործոններից և ինչ պայմաններում է գլխուղեղը փոխում իր ակտիվությունը և դառնում հիպերսինխրոն<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/794664537|title=Jasper's basic mechanisms of the epilepsies|date=2012|publisher=Oxford University Press|others=Noebels, Jeffrey L., Jasper, Herbert H. (Herbert Henri), 1906-1999., Avoli, Massimo., Rogawski, Michael A.|isbn=9780199842599|edition=4th ed|location=New York|oclc=794664537}}</ref><ref name="Le Van Quyen 2003 30–43">{{Cite journal|last=Le Van Quyen|first=Michel|last2=Navarro|first2=Vincent|last3=Martinerie|first3=Jacques|last4=Baulac|first4=Michel|last5=Varela|first5=Francisco J.|date=2003|title=Toward a neurodynamical understanding of ictogenesis|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14641559|journal=Epilepsia|volume=44 Suppl 12|pages=30–43|issn=0013-9580|pmid=14641559}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Lopes da Silva|first=Fernando|last2=Blanes|first2=Wouter|last3=Kalitzin|first3=Stiliyan N.|last4=Parra|first4=Jaime|last5=Suffczynski|first5=Piotr|last6=Velis|first6=Demetrios N.|date=2003|title=Epilepsies as dynamical diseases of brain systems: basic models of the transition between normal and epileptic activity|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14641563|journal=Epilepsia|volume=44 Suppl 12|pages=72–83|issn=0013-9580|pmid=14641563}}</ref>:

Այս հիվանդության ժամանակ դրդող նեյրոնների գրգռման շեմքը ու ռեզիստենտությունը իջած են<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/437082413|title=Pathophysiology of disease : an introduction to clinical medicine|date=2010|publishername="McGraw-Hill Medical|others=McPhee, Stephen J., Hammer, Gary D.|isbn=9780071621670|edition=6th ed|location=New York|oclc=437082413}}<"/ref>՝ իոնային անցուղիների կամ արգելակող նեյրոնների ոչ ճիշտ աշխատանքի պատճառով<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/437082413|title=Pathophysiology of disease : an introduction to clinical medicine|date=2010|publishername="McGraw-Hill Medical|others=McPhee, Stephen J., Hammer, Gary D.|isbn=9780071621670|edition=6th ed|location=New York|oclc=437082413}}<"/ref>, որը հանգեցնում է գլխուղեղում սպեցիֆիկ դաշտերի՝ [[ցնցումային օջախ]]ների ձևավորման: Մեկ այլ մեխանիզմ է գլխուղեղի վնասման հետևանքով դրդող նեյրոնալ շղթաների վեր կարգավորումը (up-regulation) կամ արգելակող շղթաների վար կարգավորումը (down-regulation)<ref>{{Cite journal|last=Goldberg|first=Ethan M.|last2=Coulter|first2=Douglas A.|date=2013-5|title=Mechanisms of epileptogenesis: a convergence on neural circuit dysfunction|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23595016|journal=Nature Reviews. Neuroscience|volume=14|issue=5|pages=337–349|doi=10.1038/nrn3482|issn=1471-0048|pmc=PMC3982383|pmid=23595016}}</ref>: [[Արյունաուղեղային պատնեշ|Արյուն-ուղեղային պատնեշ]]ի վնասումը հանգեցնում է տարբեր նյութերի և տոքսինների անցմանը գլխուղեղ և սա ևս կարող է հանդիսանալ երկրորդային էպիլեպսիայի պատճառ<ref>{{Cite journal|last=Oby|first=Emily|last2=Janigro|first2=Damir|date=2006-11|title=The blood-brain barrier and epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17116015|journal=Epilepsia|volume=47|issue=11|pages=1761–1774|doi=10.1111/j.1528-1167.2006.00817.x|issn=0013-9580|pmid=17116015}}</ref>:

Կան փաստեր, որ էպիլեպտիկ ցնցումները պատահական չեն լինում, այլ դրանց առաջացմանը նպաստում են այնպիսի գործոններ ինչպիսիք են [[ընկճախտային համախտանիշ|սթրեսը]], [[ալկոհոլամոլություն|ալկոհոլային կախվածությունը]], թարթող լույսը, քնի պակասը և այլն: Ցնցում եզրույթը օգտագործվում է այն դեպքում, երբ գրգիռները բավարար են ցնցումային նոպա առաջացնելու համար<ref>{{Cite journal|lastname="Le Van Quyen|first=Michel|last2=Navarro|first2=Vincent|last3=Martinerie|first3=Jacques|last4=Baulac|first4=Michel|last5=Varela|first5=Francisco J.|date=2003|title=Toward a neurodynamical understanding of ictogenesis|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14641559|journal=Epilepsia|volume=44 Suppl 12|pages=30–43|issn=0013-9580|pmid=14641559}}<"/ref>:

Պարցիալ ցնցումները սկսվում են գլխուղեղի մի կիսագնդից և գեներալիզացվում են ընդգրկելով նաև մյուս կիսագունդը: Ցնցումների որոշ տեսակներ կարող են փոխել գլխուղեղի կառուցվածքը, մինչդեռ մյուսների ազդեցությունը չնչին է<ref name="worldcat.org">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/163589796|title=Epilepsy : a comprehensive textbook|date=2008|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|others=Engel, Jerome., Pedley, Timothy A.|isbn=9780781757775|edition=2nd ed|location=Philadelphia|oclc=163589796}}</ref>: Գլիոզը, նյարդային բջիջների կորուստը և գլխուղեղի սպեցիֆիկ դաշտերի [[ատրոֆիա]]ն կապված են էպիլեպսիայի հետ, բայց դրանք պատճառ են, թե հետևանք` դեռ պարզ չէ<ref>{{Cite book|urlname=https://www."worldcat.org"/oclc/163589796|title=Epilepsy : a comprehensive textbook|date=2008|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|others=Engel, Jerome., Pedley, Timothy A.|isbn=9780781757775|edition=2nd ed|location=Philadelphia|oclc=163589796}}</ref>:

[[Պատկեր:EEG_Recording_Cap.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:EEG_Recording_Cap.jpg|մինի|ԷԷԳ հետազոտություն]]Ախտորոշումը հիմնականում դրվում է նոպայի ժամանակ հիվանդի զննումով և պատճառական գործոնի հայտնաբերմամբ: ԷԷԳ-ն կատարվում է ուղեղային ոչ նորմալ ալիքները, իսկ ԿՏ-ն և ՄՌՏ-ն՝ գլխուղեղի կառուցվածքային փոփոխությունները , հայտնաբերելու համար : Չնայած զննման ժամանակ փորձում են գտնել էպիլեպտիկ համախտանիշի սպեցիֆիկ բաղադրիչներ, դա ոչ միշտ է հաջողվում: Վիդեո և ԷԷԳ մոնիտորինգը կարող են օգտակար լինել բարդ դեպքերում <ref>{{cite book|url=http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13635/57784/57784.pdf|title=The Epilepsies: The diagnosis and management of the epilepsies in adults and children in primary and secondary care|author=National Clinical Guideline Centre|date=January 2012|publisher=National Institute for Health and Clinical Excellence|pages=57–83|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131216151008/http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13635/57784/57784.pdf|archivedate=16 December 2013|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>:

Եթե անհատի մոտ վերջին 10 տարում նոպա չի դիտվել՝ վերջին 5 տարում դեղորայք չընդունելու պայմաններում, ապա էպիլեպսիան կարելի է համարել անցողիկ։ Անցողիկ է համարվում է նաև, եթե հատուկ տարիքային խմբին բնորոշ էպիլեպտիկ համախտանիշ է ու ինքնուրույն կամ դեղորայքով կարող է անցնել այդ տարիքից հետո<ref name=Fisher2014/>։

Բնորոշումը շատ կիրառական է և հարմար կլինիկայում օգտագործման համար։ Որոշ հետազոտողներ, համաճարակաբաններ և այլ մասնագետներ շարունակում են օգտագործել հին բնորոշումը։ ԸԷՄԿ-ն ևս երբեմն օգտագործում է հին բնորոշումը, և դրա համար էլ այդ եզրույթի կիրառումը ևս ընդունելի է<ref name=Fisher2014/>։

Հատկապես կարևոր է համախտանիշների առանձնացումը երեխաների մոտ, օրինակ՝ Ռոլանդի մանկական բարորակ էպիլեպսիան, մանկական էպիլեպտիկ աբսանսը, յուվենիլ միոկլոնիկ էպիլեպսիան։ Ծանր համախտանիշները, որոնք ուղեղի տարածուն վնասմամբ և դիսֆունկցիայով են ուղեկցվում, դասվում են էպիլեպտիկ էնցեֆալոպաթիաներին։ Օրինակ՝ Լենոքս-Գաստոյի համախտանիշը և [[Վեսթի համախտանիշ|Վեսթի համախտանիշը,]] որոնց դեպքում նոպաները հաճախ են կրկնվում և բուժումը ավելի բարդ է, քանզի կայուն են դեղորայքային բուժման նկատմամբ<ref name="jcnnordli2012">{{cite journal|date=October 2012|title=Epileptic encephalopathies in infants and children|journal=Journal of Clinical Neurophysiology|volume=29|issue=5|pages=420–4|doi=10.1097/WNP.0b013e31826bd961|pmid=23027099|vauthors=Nordli DR}}</ref>։ Ժառանգականությունը էպիլեպսիայի առաջացման գործում ունի իր ուրույն դերը, բայց հստակ ապացուցված մեկ գեն, որն ունի էական ազդեցություն չի հայտնաբերվել<ref>{{cite journal|display-authors=6|date=August 2012|title=Exome sequencing followed by large-scale genotyping fails to identify single rare variants of large effect in idiopathic generalized epilepsy|journal=American Journal of Human Genetics|volume=91|issue=2|pages=293–302|doi=10.1016/j.ajhg.2012.06.016|pmc=3415540|pmid=22863189|vauthors=Heinzen EL, Depondt C, Cavalleri GL, Ruzzo EK, Walley NM, Need AC, Ge D, He M, Cirulli ET, Zhao Q, Cronin KD, Gumbs CE, Campbell CR, Hong LK, Maia JM, Shianna KV, McCormack M, Radtke RA, O'Conner GD, Mikati MA, Gallentine WB, Husain AM, Sinha SR, Chinthapalli K, Puranam RS, McNamara JO, Ottman R, Sisodiya SM, Delanty N, Goldstein DB}}</ref>։ Ավելի ժամանակակից գենոմային սեքվենավորմամբ հետազոտությունները հայտնաբերել են որոշ դե նովո գենային մուտացիաներ, որոնք պատասխանատու են էպիլեպտիկ էնցեֆալոպաթիայի զարգացման համար։ Այդպիսի գեներից են CHD2, SYNGAP1, DNM1, GABBR2, FASN և RYR3<ref>{{cite journal|author=EuroEPINOMICS-RES Consortium|date=October 2014|title=De novo mutations in synaptic transmission genes including DNM1 cause epileptic encephalopathies|journal=American Journal of Human Genetics|volume=95|issue=4|pages=360–70|doi=10.1016/j.ajhg.2014.08.013|pmc=4185114|pmid=25262651}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|date=July 2013|title=Targeted resequencing in epileptic encephalopathies identifies de novo mutations in CHD2 and SYNGAP1|journal=Nature Genetics|volume=45|issue=7|pages=825–30|doi=10.1038/ng.2646|pmc=3704157|pmid=23708187|vauthors=Carvill GL, Heavin SB, Yendle SC, McMahon JM, O'Roak BJ, Cook J, Khan A, Dorschner MO, Weaver M, Calvert S, Malone S, Wallace G, Stanley T, Bye AM, Bleasel A, Howell KB, Kivity S, Mackay MT, Rodriguez-Casero V, Webster R, Korczyn A, Afawi Z, Zelnick N, Lerman-Sagie T, Lev D, Møller RS, Gill D, Andrade DM, Freeman JL, Sadleir LG, Shendure J, Berkovic SF, Scheffer IE, Mefford HC}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|year=2014|title=CHD2 haploinsufficiency is associated with developmental delay, intellectual disability, epilepsy and neurobehavioural problems|journal=Journal of Neurodevelopmental Disorders|volume=6|issue=1|pages=9|doi=10.1186/1866-1955-6-9|pmc=4022362|pmid=24834135|vauthors=Chénier S, Yoon G, Argiropoulos B, Lauzon J, Laframboise R, Ahn JW, Ogilvie CM, Lionel AC, Marshall CR, Vaags AK, Hashemi B, Boisvert K, Mathonnet G, Tihy F, So J, Scherer SW, Lemyre E, Stavropoulos DJ}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|date=November 2013|title=De novo loss-of-function mutations in CHD2 cause a fever-sensitive myoclonic epileptic encephalopathy sharing features with Dravet syndrome|journal=American Journal of Human Genetics|volume=93|issue=5|pages=967–75|doi=10.1016/j.ajhg.2013.09.017|pmc=3824114|pmid=24207121|vauthors=Suls A, Jaehn JA, Kecskés A, Weber Y, Weckhuysen S, Craiu DC, Siekierska A, Djémié T, Afrikanova T, Gormley P, von Spiczak S, Kluger G, Iliescu CM, Talvik T, Talvik I, Meral C, Caglayan HS, Giraldez BG, Serratosa J, Lemke JR, Hoffman-Zacharska D, Szczepanik E, Barisic N, Komarek V, Hjalgrim H, Møller RS, Linnankivi T, Dimova P, Striano P, Zara F, Marini C, Guerrini R, Depienne C, Baulac S, Kuhlenbäumer G, Crawford AD, Lehesjoki AE, de Witte PA, Palotie A, Lerche H, Esguerra CV, De Jonghe P, Helbig I}}</ref>։

Այն համախտանիշները, որոնց պատճառները հայտնաբերված չեն, չեն միավորվում որևէ համախտանիշների խմբում։ Իդիոպաթիկ (անհայտ պատճառ) էպիլեպսիաների դասակարգումը հիմնականում հիմնված է կլինիկական նշանների, տարիքային առանձնահատկությունների և գենետիակական նախատրամադրվածության տվյալների վրա։ Մանկական էպիլեպսիայի որոշ տեսակներ ներառված են անհայտ պատճառի էպիլեպսիաների մեջ, որտեղ կարևորում ենք ժառանգական նախատրամադրվածությունը, օրինակ՝ Ռոլանդի բարորակ մանկական էպիլեպսիան։ Մյուսները ներառված են ախտանշանային էպիլեպսիաների տեսակների մեջ, չնայած ժառանգականության գործոնին, օրինակ Լենոքս-Գաստոյի համախտանիշը։ Կլինիկական համախտանիշները, որտեղ էպիլեպսիան հիմնական ախտանիշը չէ, օրինակ՝ [[Անջելմանի համախտանիշ|Անջելմանի համախտանիշը]]ը, ներառված են ախտանշանային էպիլեպսիաների մեջ, սակայն այդ հարցը վիճելի է և գիտնականների որոշ մասը առաջարկում են ընդգրկել իդիոպաթիկ էպիլեպսիաների մեջ։ Գիտության զարգացմանը զուգընթաց դասակարգումը ժամանակ առ ժամանակ փոխվում է։

Նոպային հաջորդող 20րոպեների ընթացքում արյան մեջ [[պրոլակտին|պրոլակտինի]]ի բարձր մակարդակը հաստատում է նոպայի էպիլեպտիկ ծագումը և ժխտում հոգեբանականը<ref>{{cite journal|last=Luef|first=G|date=October 2010|title=Hormonal alterations following seizures.|journal=Epilepsy & Behavior|volume=19|issue=2|pages=131–3|doi=10.1016/j.yebeh.2010.06.026|pmid=20696621}}</ref><ref name="Ahmad20042">{{cite journal|year=2004|title=Value of serum prolactin in the management of syncope|journal=Emergency Medicine Journal|volume=21|issue=2|pages=e3|doi=10.1136/emj.2003.008870|pmc=1726305|pmid=14988379|vauthors=Ahmad S, Beckett MW}}</ref>: Պրոլակտինը նվազ արդյունավետ է պարցիալ նոպաները ախտորոշելու հարցում<ref name="pmid152561892">{{cite journal|year=2004|title=Serum prolactin levels for differentiation of nonepileptic versus true seizures: limited utility|journal=Epilepsy & Behavior|volume=5|issue=4|pages=517–21|doi=10.1016/j.yebeh.2004.03.004|pmid=15256189|vauthors=Shukla G, Bhatia M, Vivekanandhan S, etal}}</ref>: Պրոլակտինի մակարդակի անփոփոխությունը չի բացառում էպիլեպսիայի առկայությունը և չի տարբերում նոպան [[ուշագնացություն|ուշագնացությունից]]ից<ref name="Ahmad20042" /><ref name="Chen20052">{{cite journal|year=2005|title=Use of serum prolactin in diagnosing epileptic seizures: report of the Therapeutics and Technology Assessment Subcommittee of the American Academy of Neurology|journal=Neurology|volume=65|issue=5|pages=668–75|doi=10.1212/01.wnl.0000178391.96957.d0|pmid=16157897|vauthors=Chen DK, So YT, Fisher RS}}</ref>: Որպես էպիլեպսիայի ախտորոշման ստանդարտ մեթոդ, այն արդյունավետ չէ:

Էպիլեպսիայի ախտորոշումը կարող է լինել ոչ դյուրին: Մի շարք այլ հիվանդություններ և վիճակներ կարող են դրսևորվել նման ախտանիշերով՝ ուշացնացությունը, թոքերի գերօդափոխումը, [[միգրեն|միգրենը]]ը, [[նարկոլեպսիա|նարկոլեպսիաը]]ը, [[Տագնապային խանգարում|տագնապային գրոհներ]]ը և հոգեբանական ոչ էպիլեպտիկ նոպաները<ref>{{cite journal|last=Brodtkorb|first=E|year=2013|title=Common imitators of epilepsy.|journal=Acta Neurologica Scandinavica|volume=127|issue=196|pages=5–10|doi=10.1111/ane.12043|pmid=23190285}}</ref><ref name="Rosen20102">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=u7TNcpCeqx8C&pg=PA2228|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|publisher=Mosby/Elsevier|year=2010|isbn=978-0-323-05472-0|editor=John A. Marx|edition=7th|location=Philadelphia|page=2228|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160503160741/https://books.google.am/books?id=u7TNcpCeqx8C&pg=PA2228|archivedate=3 May 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Մեծամասամբ ուշագնացությունները ուղեկցվում են կարկամությամբ <ref name="zaidi2">{{cite journal|year=2000|title=Misdiagnosis of epilepsy: many seizure-like attacks have a cardiovascular cause|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109700007002|journal=Journal of the American College of Cardiology|volume=36|issue=1|pages=181–4|doi=10.1016/S0735-1097(00)00700-2|pmc=|pmid=10898432|vauthors=Zaidi A, Clough P, Cooper P, Scheepers B, Fitzpatrick AP}}</ref>: Գիշերային ճակատային բաժնի էպիլեպսիաները նախկինում դասել են [[Մղձավանջ|մղձավանջներմղձավանջ]]իների շարքին, բայց այժմ այն դասակարգվում է որպես էպիլեպտիկ նոպայի հատուկ տեսակ<ref>{{cite journal|year=2011|title=Parasomnias and nocturnal frontal lobe epilepsy (NFLE): lights and shadows - controversial points in the differential diagnosis|url=|journal=Sleep Medicine|volume=12|issue=Suppl2|pages=27–32|doi=10.1016/j.sleep.2011.10.008|pmc=|pmid=22136895|vauthors=Bisulli F, Vignatelli L, Provini F, Leta C, Lugaresi E, Tinuper P}}</ref>: Քայլվածքի խանգարումները, ինչպես օրինակ, պարոքսիզմալ դիսկինեզիաները ևս հաճախ են շփոթվում էպիլեպտիկ նոպայի հետ<ref>{{Cite journal|last1=Zhou|first1=J. Q.|last2=Zhou|first2=L. M.|last3=Fang|first3=Z. Y.|last4=Wang|first4=Q.|last5=Chen|first5=Z. Y.|last6=Yang|first6=L. B.|last7=Chen|first7=S. D.|last8=Cai|first8=X. D.|year=2011|title=Analyzing clinical and electrophysiological characteristics of Paroxysmal Dyskinesia|journal=Journal of Research in Medical Sciences|volume=16|issue=1|pages=110–114|pmc=3063430|pmid=21448393}}</ref>: Վայր ընկնելու դրվագնրի պատճառներց մեկը կարող է լինել նաև ատոնիկ էպիլեպտիկ նոպան<ref name="Rosen20102" />:

Հիմնականում հիվանդության կանխարգելումը անհնարին է։ Այնուամենայնիվ հարկավոր է ջանք գործադրել, որ չլինեն գլխի վնասվածքներ, հիվանդները ստանան լավ խնամք և վերացվի շրջապատի մակաբույծների հետ շփումը։ Արդյունքների մասին են վկայում Կենտրոնական Ամերիկայում խոզի երիզորդները վերացնելուց հետո էպիլեպսիայի դեպքերի նվազումը կեսից ավելիի չափով<ref name=Poor2012/>։

<p>Էպիլեպսիա ունեցող անձանց մէծ մասին ամենօրյա դեղորայքային բուժում նշանակվում է երկրորդ նոպայից հետո<ref>{{Cite web|urlname=https":0"//www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>, իսկ բարձր ռիսկի խմբում գտնվողներին ՝ առաջինից հետո<ref>{{Cite web|urlname=https":0"//www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Դեղորայքային բուժման նկատմամաբ կայուն դեպքերում խորհորդ է տրվում նաև այլ մոտեցումներ, ինչպիսիք են հատուկ սննդակարգը, նյարդախթանիչի իմպլանտացիան կամ [[նյարդավիրաբուժություն]]ը:</p>

Տոնիկ-կլոնիկ ցնցումների մեջ գտնվող անձանց պետք է շրջել կողքի, որպեսզի կանխել բերանի խոռոչի պարունակության ասպիրացիան դեպի թոքեր<ref name="Michael 29–39">{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Խորհուրդ չի տրվում լեզուն մատներով պահել, քանզի դա կարող է առաջացնել փսխում և վնասել պահողի մատները<ref name="Michael 29–39"/><ref>{{Cite web|url=https://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=77|title=Seizures and Status Epilepticus: Diagnosis and Management in the Emergency Department|website=www.ebmedicine.net|accessdate=2018-06-01}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Մինչև նոպայի ավարտը պետք է ձեռնարկել միջոցառումներ ՝ հետագա ինքնավնասումը կանխելու համար:<p xml:lang="grc">Եթե ցնցումային նոպան տևում է հինգ րոպեից ավելի կամ մեկ ժամում կրկնվում է երկու և ավելի անգամ, իսկ ցնցումների միջև եղած ժամանակահատվածում գիտակցությունը չի վերականգնվում, ապա ախտորոշվում է որպես [[էպիլեպտիկ կարգավիճակ|էպիլեպտիկ ստատուս]] (status epilepticus)<ref name="James. 2009">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/680621298|title=Advanced therapy in epilepsy|last=James.|first=Wheless,|date=2009|publisher=People's Medical Pub. House|others=Willmore, James., Brumback, Roger A.|isbn=9781607951247|location=Shelton, CT|oclc=680621298}}</ref><ref>{{Cite book|urlname=https://www"James.worldcat.org/oclc/680621298|title=Advanced therapy in epilepsy|last=James.|first=Wheless,|date=2009|publisher=People's Medical Pub. House|others=Willmore, James., Brumback, Roger A.|isbn=9781607951247|location=Shelton, CT|oclc=680621298}}<"/ref>: Այս վիճակը պահանջում է բժշկական օգնություն, օրինակ՝ նազոֆարինգեալ ինտուբացիա, որի նպատակն է ապահովել օդի նորմալ հոսք դեպի շնչուղիներ<ref>{{Cite web|urlname=https":0"//www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref><ref>{{Cite journal|lastname="Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016"/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Տնային պայմաններում օգտագործում են Միդազոլամ՝ per os (ներքին ընդունման) կամ Դիազեպամ՝ per rectum (ուղիղ աղիքից)<ref>{{Cite web|urlname=https":0"//www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Հիվանդանոցային պայմաններում նախընտրելի է ներերակային Լորազեպամ: Եթե բենզոդիազեպինների կրկնակի դեղաչափը չի օգնում, խորհորդ է տրվում օգտագործել Ֆենիտոին: Եթե կոնվուլսիվ էպիլեպտիկ ստատուսը չի ենթարկվում սովորական բուժմանը, այդ հիվանդին տեղափոխում ենք ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք, որտեղ նրան բուժում են ավելի հզոր դեղերով:</p>

Էպիլեպսիայի բուժման համար կիրառվող դեղերից ամենամեծ խումբը կազմում են հակացնցումային միջոցերը, որոնք նշանակվում են մինչև կյանքի վերջ<ref>{{Cite web|urlname=https":0"//www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Հակացնցումային դեղի ընտրությունը կախված է ցնցումի տեսակից, էպիլեպտիկ ստատուսից, կիրառվող այլ դեղորայքից, ուղեկցող հիվանդություններից և հիվանդի տարիքից ու ապրելակերպից: Նախնական բուժումը սկսվում է մեկ դեղորայքով, եթե արդյունավետ չի լինում փոխում են դեղը: Երկու դեղի կիրառումը խորհորդ է տրվում միայն, եթե մեկ դեղով հնարավոր չէ հասնել արդյունքի: Հիվանդների կեսի համար մոնոթերապիան արդյունավետ է, մյուս 13%-ին օգնում է դեղի փոխարինումը, երկու դեղի կիրառումը ևս 4%-ի մոտ է տալիս դրական արդյունք, իսկ մնացած 30%-ը շարունակում է ունանալ ցնցումներ չնայած հակացնցումային միջոցների կիրառմանը<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/699488884|title=Medical Aspects of Disability : a Handbook for the Rehabilitation Professional|date=2011|publisher=Springer Publishing Company|others=Flanagan, Steven R., Zaretsky, Herbert H., Moroz, Alex.|isbn=9780826127846|edition=4th edition|location=New York|oclc=699488884}}</ref><ref name="Eadie 1419–1427">{{Cite journal|last=Eadie|first=Mervyn J.|date=2012-12|title=Shortcomings in the current treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23237349|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=12|issue=12|pages=1419–1427|doi=10.1586/ern.12.129|issn=1744-8360|pmid=23237349}}</ref>:

Ներկայումս կան բազմաթիվ կիրառվող դեղեր ինչպիսիք են Ֆենիտոինը, Կարբամազեպինը և վալպրոաթթուն: Ոչ ռանդոմիզացված հետազոտությունները պարզել են, որ այս դեղերը հավասարաչափ արդյունավետ են ֆոկալ և գեներալիզացված ցնցումների դեպքում<ref>{{Cite journal|last=KOYAMA|first=Junichiro|date=2007|title=ISSN (International Standard Serial Number), ISSN Network and Japanese National Centre for ISSN|url=http://dx.doi.org/10.1241/johokanri.50.144|journal=Journal of Information Processing and Management|volume=50|issue=3|pages=144–154|doi=10.1241/johokanri.50.144|issn=0021-7298}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.4016/46352.01|title=Subconjunctival auto-hemotherapy of eye burns in our cases. PMID: 1405409 [PubMed - indexed for MEDLINE]|date=2012-03-17|website=SciVee}}</ref>: Երկար ազդող Կարբամեզեպինը և անմիջապես ազդող կարբամեզեպինը տալիս են համարժեք արդյունք և ունեն համեմատաբար քիչ կողմնակի էֆեկտներ<ref>{{Cite journal|last=Powell|first=Graham|last2=Saunders|first2=Matthew|last3=Rigby|first3=Alexandra|last4=Marson|first4=Anthony G.|date=12 08, 2016|title=Immediate-release versus controlled-release carbamazepine in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27933615|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=12|pages=CD007124|doi=10.1002/14651858.CD007124.pub5|issn=1469-493X|pmid=27933615}}</ref>: Միացյալ Թագավորությունում Կարբամեզեպինը և Լամոտրիջինը համարվում են առաջին ընտրության դեղամիջոցներ ֆոկալ ցնցումների դեպքում, իսկ Լևետիրացետամը ու վալպրոաթթուն՝ երկրորդ ընտրության, քանզի ավելի թանկարժեք են, կողմնակի էֆէկտներն էլ ավելի շատ: Աբսանսերի դեպքում խորհուրդ է տրվում Էտոսուքսիմիբ կամ վալպրաթթու: Վալպրոաթթուն մասամբ արդյունավետ է միոկլոնիկ և տոնիկ կամ ատոնիկ ցնցումների ժամանակ: Եթե ցնցումային նոպաները կառավարվում են որոշակի դեղորայքով, ապա կարիք չկա արյան մեջ դեղի մակարդակի մշտական վերահսկման<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>:

[[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]] ը զարգացող երկրներում խորհուրդ է տալիս օգտագործել ֆենոբարբիտալ, որն ամենաէժան հակացնցումային դեղորայքն է<ref name="Newton 1193–1201">{{Cite journal|last=Newton|first=Charles R.|last2=Garcia|first2=Hector H.|date=2012-09-29|title=Epilepsy in poor regions of the world|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23021288|journal=Lancet (London, England)|volume=380|issue=9848|pages=1193–1201|doi=10.1016/S0140-6736(12)61381-6|issn=1474-547X|pmid=23021288}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Ilangaratne|first=Neshan B.|last2=Mannakkara|first2=Nilanka N.|last3=Bell|first3=Gail S.|last4=Sander|first4=Josemir W.|date=2012-12-01|title=Phenobarbital: missing in action|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23284189|journal=Bulletin of the World Health Organization|volume=90|issue=12|pages=871–871A|doi=10.2471/BLT.12.113183|issn=1564-0604|pmc=PMC3524964|pmid=23284189}}</ref>: Այնուամենայնիվ, որոշ երկրներում այն ոչ բոլորին է հասանելի, քանի որ բաց է թողնվում [[դեղատոմս]]ով<ref>{{Cite journal|lastname="Newton|first=Charles R.|last2=Garcia|first2=Hector H.|date=2012-09-29|title=Epilepsy in poor regions of the world|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23021288|journal=Lancet (London, England)|volume=380|issue=9848|pages=1193–1201|doi=10.1016"/S0140-6736(12)61381-6|issn=1474-547X|pmid=23021288}}</ref>:

Դեղի կողմնակի էֆեկտները նկարագրված են 10-90% հիվանդների մոտ: Հիմնականում դրանք դեղաչափ կախյալ են և ընթանում են թեթև<ref name=":1">{{Cite journal|last=Perucca|first=Piero|last2=Gilliam|first2=Frank G.|date=2012-9|title=Adverse effects of antiepileptic drugs|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22832500|journal=The Lancet. Neurology|volume=11|issue=9|pages=792–802|doi=10.1016/S1474-4422(12)70153-9|issn=1474-4465|pmid=22832500}}</ref>: Կողմնակի էֆեկտներից են տրամադրության փոփոխությունները, քնկոտությունը և անկանոն քայլվածքը<ref name=":1" />: Որոշ դեղեր ունեն կողմնակի ազդեցություններ, որոնք կախված չեն դեղաչափից, այդպիսիք են [[ցան|ցանը]]ը, հեպատոտոքսիկությունը կամ [[ոսկրածուծ|ոսկրածուծի]]ի ընկճումը<ref name=":1" />: Հիվանդների քառորդ մասը այդ պատճառով դադարեցնում է բուժումը: Դեղերի մի մասը համարվում են ֆետոտոքսիկ: Նկարագրված են դեպքեր, երբ բազմաթիվ լայնորեն կիրառվող դեղեր, ինչպիսիք են վալպրոաթթուն, Ֆենիտոինը, Կարբամազեպինը, Ֆենոբարբիտալը և Գաբապենտինը, պատճառ են հանդիսացել [[բնածին արատներ|բնածին արատների]]ի<ref>{{Cite journal|lastname=Weston|first=Jennifer|last2=Bromley|first2=Rebecca|last3=Jackson|first3=Cerian F.|last4=Adab|first4=Naghme|last5=Clayton-Smith|first5=Jill|last6=Greenhalgh|first6=Janette|last7=Hounsome|first7=Juliet|last8=McKay|first8=Andrew J.|last9=Tudur Smith|first9=Catrin|date=11 07, 2016|title=Monotherapy treatment of epilepsy in pregnancy: congenital malformation outcomes in the child|url=https":2"//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27819746|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=11|pages=CD010224|doi=10.1002/14651858.CD010224.pub2|issn=1469-493X|pmid=27819746}}</ref>, հատկապես երբ օգտագործվել են հղիության առաջին եռամսյակում<ref>{{Cite journal|last=Kamyar|first=Manijeh|last2=Varner|first2=Michael|date=2013-6|title=Epilepsy in pregnancy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23563876|journal=Clinical Obstetrics and Gynecology|volume=56|issue=2|pages=330–341|doi=10.1097/GRF.0b013e31828f2436|issn=1532-5520|pmid=23563876}}</ref>: Չնայած այս հանգամանքին, եթե հղիներին դեղերը օգնում են՝ բուժումը շարունակվում է, որովհետև չբուժված էպիլեպսիան ավելի է մեծացնում բնածին արատների հավանականությունը, քան այդ դեղերը<ref name=":2">{{Cite journal|last=Weston|first=Jennifer|last2=Bromley|first2=Rebecca|last3=Jackson|first3=Cerian F.|last4=Adab|first4=Naghme|last5=Clayton-Smith|first5=Jill|last6=Greenhalgh|first6=Janette|last7=Hounsome|first7=Juliet|last8=McKay|first8=Andrew J.|last9=Tudur Smith|first9=Catrin|date=11 07, 2016|title=Monotherapy treatment of epilepsy in pregnancy: congenital malformation outcomes in the child|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27819746|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=11|pages=CD010224|doi=10.1002/14651858.CD010224.pub2|issn=1469-493X|pmid=27819746}}</ref>: Հակացնցումային դեղերի մեջ նվազագույն ֆետոտոքսիկություն ունեն Լևէտիրացետամը և Լամոտրիջինը<ref name=":2" />:

Վիրաբուժական մոտեցումը խորհուրդ է տրվում այն էպիլեպսիայով տառապողներին, ում մոտ ցնցումները չեն վերանում կոնսերվատիվ մեթոդներով, երբ փորձել են առնվազն երկու կամ երեք դեղերի կոմբինացիայով բուժում<ref>{{Cite journal|last=Krucoff|first=Max O.|last2=Chan|first2=Alvin Y.|last3=Harward|first3=Stephen C.|last4=Rahimpour|first4=Shervin|last5=Rolston|first5=John D.|last6=Muh|first6=Carrie|last7=Englot|first7=Dario J.|date=12 2017|title=Rates and predictors of success and failure in repeat epilepsy surgery: A meta-analysis and systematic review|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28994113|journal=Epilepsia|volume=58|issue=12|pages=2133–2142|doi=10.1111/epi.13920|issn=1528-1167|pmc=PMC5716856|pmid=28994113}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|last2=Sander|first2=Josemir W.|last3=Sisodiya|first3=Sanjay M.|last4=Walker|first4=Matthew C.|date=2006-04-01|title=Adult epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16581409|journal=Lancet (London, England)|volume=367|issue=9516|pages=1087–1100|doi=10.1016/S0140-6736(06)68477-8|issn=1474-547X|pmid=16581409}}</ref><ref name=":02">{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|date=2007-4|title=Epilepsy surgery|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17491501|journal=Clinical Medicine (London, England)|volume=7|issue=2|pages=137–142|issn=1470-2118|pmid=17491501}}</ref>: Վիրահատական բուժման նպատակը ցնցումների լրիվ վերացումն է<ref>{{Cite journal|last=Birbeck|first=Gretchen L.|last2=Hays|first2=Ron D.|last3=Cui|first3=Xinping|last4=Vickrey|first4=Barbara G.|date=2002-5|title=Seizure reduction and quality of life improvements in people with epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12027916|journal=Epilepsia|volume=43|issue=5|pages=535–538|issn=0013-9580|pmid=12027916}}</ref>, որին հնարավոր է լինում հասնել 60-70% դեպքերում<ref name=":02" />: Հիմնական մոտեցումն է քունքային բլթի հատումով [[հիպոկամպ|հիպոկամպի]]ի, ուռուցքի և նեոկորտեքսի հեռացումը<ref>{{Cite journal|lastname=Duncan|first=John S.|date=2007-4|title=Epilepsy surgery|url=https":02"//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17491501|journal=Clinical Medicine (London, England)|volume=7|issue=2|pages=137–142|issn=1470-2118|pmid=17491501}}</ref>: Որոշ միջամտութուններ, ինչպիսիք են բրտամարմնի հատումը, իրականացվում են ավելի շատ ցնցումների քանակը նվազեցնելու, քան լրիվ վերացնելու նպատակով:

Նեյրոստիմուլյացիան այլընտրանքային մեթոդ է այն անձանց համար, ովքեր ենթակա չեն վիրահատական բուժմանը<ref>{{Cite web|urlname=https":0"//www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Դեղորայքի նկատմամբ կայուն դեպքերի համար առաջարկված են երեք տեսակի միջամտություններ՝ [[թափառող նյարդ|թափառող նյարդի]]ի խթանում, առաջային թալամուսի խթանում և closed-loop տիպի խթանում<ref name="Bergey 87–95">{{Cite journal|last=Bergey|first=Gregory K.|date=2013-6|title=Neurostimulation in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23583414|journal=Experimental Neurology|volume=244|pages=87–95|doi=10.1016/j.expneurol.2013.04.004|issn=1090-2430|pmid=23583414}}</ref>:

Կետոգեն սննդակարգը ըստ որոշ տվյալների նվազեցնում է ցնցումային նոպաների քանակը, երբեմն էլ՝ լրիվ վերացնում, բայց այս տվյալները հետագա հստակեցման կարիք ունեն<ref name=":12">{{Cite journal|last=Martin|first=Kirsty|last2=Jackson|first2=Cerian F.|last3=Levy|first3=Robert G.|last4=Cooper|first4=Paul N.|date=2016-02-09|title=Ketogenic diet and other dietary treatments for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26859528|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2|pages=CD001903|doi=10.1002/14651858.CD001903.pub3|issn=1469-493X|pmid=26859528}}</ref>: Այս մոտեցումը նախընտրելի է այն հիվանդներին, ում դեղորայքը չի օգնում, իսկ վիրահատությունը ցուցված չէ<ref name=":12" />: Մոտ 10% հիվանդների սննդակարգը պահպանում են մի քանի տարի, հետո թողնում են նվազ արդյունավետության, վատ տանելիության և ստամոքս-աղիքային ուղու ու սրտի ախտահարումների պատճառով<ref name=":12" />: Ավելի մեղմ սննդակարգը հեշտ տանելի է ու տալիս է գրեթե նույն արդյունքը: Թե ինչու է սննդակարգը արդյունավետ ՝ անհայտ է<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/776201416|title=Current management in child neurology|date=2009|publisher=BC Decker|others=Maria, Bernard L.|isbn=9781607950646|edition=4th ed|location=Hamilton, Ont.|oclc=776201416}}</ref>: Ֆիզիկական ակտիվությունը կարող է նպաստել ցնցումների կանխարգելմանը ՝ ըստ որոշ հետազոտությունների<ref>{{Cite journal|last=Arida|first=Ricardo Mario|last2=Scorza|first2=Fulvio Alexandre|last3=Scorza|first3=Carla Alessandra|last4=Cavalheiro|first4=Esper Abrão|date=2009-3|title=Is physical activity beneficial for recovery in temporal lobe epilepsy? Evidences from animal studies|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19059282|journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews|volume=33|issue=3|pages=422–431|doi=10.1016/j.neubiorev.2008.11.002|issn=0149-7634|pmid=19059282}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Arida|first=Ricardo M.|last2=Cavalheiro|first2=Esper A.|last3=da Silva|first3=Antonio C.|last4=Scorza|first4=Fulvio A.|date=2008|title=Physical activity and epilepsy: proven and predicted benefits|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18557661|journal=Sports Medicine (Auckland, N.Z.)|volume=38|issue=7|pages=607–615|issn=0112-1642|pmid=18557661}}</ref>: [[Ցելիակիա|Ցելիակիայով]]յով և առանց ցելիակիայի գլուտենային գերզգայունությամբ հիվանդների մոտ առանց գլուտեն սննդակարգը ցնցումների հաճախականությունը բարձրացնում է<ref>{{Cite journal|last=Jackson|first=Jessica R.|last2=Eaton|first2=William W.|last3=Cascella|first3=Nicola G.|last4=Fasano|first4=Alessio|last5=Kelly|first5=Deanna L.|date=2012-3|title=Neurologic and psychiatric manifestations of celiac disease and gluten sensitivity|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21877216|journal=The Psychiatric Quarterly|volume=83|issue=1|pages=91–102|doi=10.1007/s11126-011-9186-y|issn=1573-6709|pmc=PMC3641836|pmid=21877216}}</ref>:

Խուսափողական թերապիան իրենից ենթադրում է սադրիչ գործոնների մինիմալացում։ Օրինակ՝ եթե սադրիչ գործոն է լույսը, կարելի է օգտագործել փոքր հեռուստացույց, խուսափել համակարգչային խաղերից և կրել մուգ ապակիներով ակնոցներ<ref>{{cite journal|date=November 2005|title=Human photosensitivity: from pathophysiology to treatment|journal=European Journal of Neurology|volume=12|issue=11|pages=828–41|doi=10.1111/j.1468-1331.2005.01085.x|pmid=16241971|vauthors=Verrotti A, Tocco AM, Salladini C, Latini G, Chiarelli F}}</ref>։ Կենսահետադարձ կապի թերապիան ունի որոշ դրական արդյունք, սակայն ֆիզիոթերապևտիկ ոչ մի միջոց չի կարող փոխարինել դեղորայքային բուժմանը<ref>{{cite journal|date=July 2009|title=Meta-analysis of EEG biofeedback in treating epilepsy|journal=Clinical EEG and Neuroscience|volume=40|issue=3|pages=173–9|doi=10.1177/155005940904000310|pmid=19715180|vauthors=Tan G, Thornby J, Hammond DC, Strehl U, Canady B, Arnemann K, Kaiser DA}}</ref>։

Եթե սովորական թերապիայի միջոցով հնարավոր չէ լավ կարգավորել էպիլեպսիան, խորհուրդ է տրվում այլ դեղորայքի ավելացումը, ինչպես օրինակ՝ կաննաբիդոլները երեխաների մոտ<ref>{{cite journal|date=July 2018|title=Evidence for cannabis and cannabinoids for epilepsy: a systematic review of controlled and observational evidence|journal=Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry|volume=89|issue=7|pages=741–753|doi=10.1136/jnnp-2017-317168|pmid=29511052|vauthors=Stockings E, Zagic D, Campbell G, Weier M, Hall WD, Nielsen S, Herkes GK, Farrell M, Degenhardt L}}</ref>։ 2018 թվականին FDA-ը հաստատել է արդյունավետությունը [[Լենոքս-Գաստո|Լենոքս-Գաստոյի]]յի և Դրավետի համախտանիշների համար<ref>{{cite web|url=https://www.fda.gov/newsevents/newsroom/pressannouncements/ucm611046.htm|title=Press Announcements - FDA approves first drug {{sic|comprised |hide=y|of}} an active ingredient derived from marijuana to treat rare, severe forms of epilepsy|date=25 June 2018|website=www.fda.gov|language=en|access-date=4 October 2018}}</ref>։

Այլընտրանքային բժշկության մեթոդներից [[ասեղնաբուժություն|ասեղնաբուժությունը]]ը<ref>{{Cite journal|last=Cheuk|first=Daniel K. L.|last2=Wong|first2=Virginia|date=2014-05-07|title=Acupuncture for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24801225|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD005062|doi=10.1002/14651858.CD005062.pub4|issn=1469-493X|pmid=24801225}}</ref>, հոգեբանական միջամտությունները<ref>{{Cite journal|last=Ramaratnam|first=Sridharan|last2=Baker|first2=Gus A.|last3=Goldstein|first3=Laura H.|date=2008-07-16|title=Psychological treatments for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18646083|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=3|pages=CD002029|doi=10.1002/14651858.CD002029.pub3|issn=1469-493X|pmid=18646083}}</ref>, [[վիտամին|վիտամինաթերապիան]]աթերապիան<ref>{{Cite journal|last=Ranganathan|first=L. N.|last2=Ramaratnam|first2=S.|date=2005-04-18|title=Vitamins for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15846704|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=2|pages=CD004304|doi=10.1002/14651858.CD004304.pub2|issn=1469-493X|pmid=15846704}}</ref> ու [[Յոգա|յոգանյոգա]]ն<ref>{{Cite journal|last=Panebianco|first=Mariangela|last2=Sridharan|first2=Kalpana|last3=Ramaratnam|first3=Sridharan|date=2015-05-02|title=Yoga for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25934967|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD001524|doi=10.1002/14651858.CD001524.pub2|issn=1469-493X|pmid=25934967}}</ref> չունեն ապացուցված արդյունավետություն էպիլեպսիայի բուժման հարցում: Հետազոտությունները ունեն ցածր ապացուցողական հիմք և չի հաջողվել հանգել որևէ վերջնական եզրակացության<ref>{{Cite journal|last=Brigo|first=Francesco|last2=Igwe|first2=Stanley C.|last3=Del Felice|first3=Alessandra|date=2016-08-11|title=Melatonin as add-on treatment for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27513702|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=8|pages=CD006967|doi=10.1002/14651858.CD006967.pub4|issn=1469-493X|pmid=27513702}}</ref>:

Որպես լրացնող միջոց երեխաներին ու նրանց, ում դեղորայքային բուժումը ոչ այնքան օգտակար է, կիրառվում է կաննաբիդիոլը<ref>{{Cite journal|last=Stockings|first=Emily|last2=Zagic|first2=Dino|last3=Campbell|first3=Gabrielle|last4=Weier|first4=Megan|last5=Hall|first5=Wayne D.|last6=Nielsen|first6=Suzanne|last7=Herkes|first7=Geoffrey K.|last8=Farrell|first8=Michael|last9=Degenhardt|first9=Louisa|date=2018-03-06|title=Evidence for cannabis and cannabinoids for epilepsy: a systematic review of controlled and observational evidence|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29511052|journal=Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry|doi=10.1136/jnnp-2017-317168|issn=1468-330X|pmid=29511052}}</ref>: 2018 թվականին FDA (Food and Drug Association) հաստատեց կաննաբիդիոլի կիրառումը, որպես Լենոքս-Գաստոյի և [[Դրավետի համախտանիշ|Դրավետի համախտանիշների]]ների ժամանակ:

էպիլեպսիան սովորաբար չի բուժվում, բայց կարգավորվում է դեղորայքով մոտ 70% դեպքերում<ref>{{Cite journal|lastname="Eadie|first=Mervyn J.|date=2012-12|title=Shortcomings in the current treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23237349|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=12|issue=12|pages=1419–1427|doi=10.1586"/ern.12.129|issn=1744-8360|pmid=23237349}}</ref>: Գեներալիզացված նոպաները 80%-ով կարգավորվում են, մինչդեռ ֆոկալ նոպաների դեպքում դեղերը օգնում են միայն հիվանդների կեսին<ref>{{Cite journal|lastname="Bergey|first=Gregory K.|date=2013-6|title=Neurostimulation in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23583414|journal=Experimental Neurology|volume=244|pages=87–95|doi=10.1016"/j.expneurol.2013.04.004|issn=1090-2430|pmid=23583414}}</ref>: Երկարաժամկետ ելքը կանխատեսող հավաստի ցուցանիշ է վերջին վեց ամսում նոպաների քանակը: Անբարենպաստ ելքի հավանականությունը բարձր է նաև, եթե դեղորայքային բուժման նկատմամբ կա ցածր պատասխան, կան տարածուն նոպաներ, էպիլեպսիայի ընտանեկան պատմությունը, հոգեբուժական խնդիրներ և ԷԷԳ-ով (էլէկտրաէնցէֆալոգրամմա)կան տարածուն նոպայի մասին վկայող էպիլեպտոֆորմ ալիքներ<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/785826584|title=Fast facts : epilepsy|last=J.|first=Brodie, Martin|date=2012|publisher=Health Press|others=Schachter, Steven C., Kwan, Patrick Kwok Leung.|isbn=9781908541192|edition=5th ed|location=Abingdon, Oxford|oclc=785826584}}</ref>: Զարգացող երկրներում հիվանդների 75%-ը չեն ստանում անհրաժեշտ բուժում<ref name=":04">{{Cite web|url=http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy|title=Epilepsy|website=World Health Organization|language=en-US|accessdate=2018-06-02}}</ref>: Աֆրիկայում այդ ցուցանիշը հասնում է 90%-ի, ինչը պայմանավորված է դեղերի անհասանելիությամբ և թանկարժեքությամբ<ref name=":04" />:

Էպիլեպսիայով հիվանդների մահացության ցուցանիշը համեմատաբար բարձր է<ref name="Hit2007">{{cite journal|year=2007|title=Mortality in epilepsy|journal=Epilepsy & Behavior|volume=10|issue=3|pages=363–376|doi=10.1016/j.yebeh.2007.01.005|pmid=17337248|vauthors=Hitiris N, Mohanraj R, Norrie J, Brodie MJ}}</ref>: Այս հանգամանքը կապված է նոպաների պատճառական ցործոնի, էպիլեպտիկ ստատուսի առկայության, [[Ինքնասպանություն|ինքնասպանության]], վնասվածքների և էպիլեպտիկ հանկարծամահության(sudden unexpected death in epilepsy) հետ<ref name="Hit2007" />: էպիլեպտիկ ստատուսի ժամանակ մահվան պատճառը ավելի շատ բարդույթներն են, քան դեղորայքի ընդունման դադարեցումը <ref name="Hit2007" />: Ինքնասպանության ռիսկը, առողջ անձանց համեմատ, էպիլեպսիայով տառապողների մոտ երկուսից վեց անգամ ավելի բարձր է<ref name="Bagary2011">{{cite journal|last=Bagary|first=M|date=April 2011|title=Epilepsy, antiepileptic drugs and suicidality.|journal=Current Opinion in Neurology|volume=24|issue=2|pages=177–82|doi=10.1097/WCO.0b013e328344533e|pmid=21293270}}</ref><ref name="Mula2013">{{cite journal|last=Mula|first=M|author2=Sander, JW|date=August 2013|title=Suicide risk in people with epilepsy taking antiepileptic drugs.|journal=Bipolar Disorders|volume=15|issue=5|pages=622–7|doi=10.1111/bdi.12091|pmid=23755740}}</ref>: Պատճառը անհայտ է<ref name="Bagary2011" />:

Էպիլեպտիկ հանկարծամահությունը (SUDEP) գտնում են, որ կապված է տարածուն տոնիկ-կլոնիկ ցնցումների կրկնման հաճախականության հետ և կազմում է էպիլեպսիայով տառապողների մահվան պատճառների 15%-ը<ref name="Ry2013">{{cite journal|last=Ryvlin|first=P|author2=Nashef, L|author3=Tomson, T|date=May 2013|title=Prevention of sudden unexpected death in epilepsy: a realistic goal?|journal=Epilepsia|volume=54 Suppl 2|pages=23–8|doi=10.1111/epi.12180|pmid=23646967}}</ref>: Դեռ պարզ չէ, թե ինչպես կարելի է նվազեցնել այս ցուցանիշը<ref name="Ry2013" />: Մահացության ցուցանիշը ամենաբարձրն է տարեց անձանց շրջանում<ref name="Mosh2009">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=rFFzFzZJtasC&pg=PA28|title=The treatment of epilepsy|publisher=Wiley-Blackwell|year=2009|isbn=978-1-4443-1667-4|editor1-last=Shorvon|editor1-first=Simon|edition=3rd|location=Chichester, UK|page=28|editor2-last=Perucca|editor2-first=Emilio|editor3-last=Engel Jr.|editor3-first=Jerome|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160610155113/https://books.google.am/books?id=rFFzFzZJtasC&pg=PA28|archivedate=10 June 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Իդոպաթիկ ծագման էպիլեպսիա ունեցող հիվանդների մոտ մահվան ռիսկը զգալիորեն ավելի ցածր է<ref name="Mosh2009" />:

Դեռ հնագույն բժշկական արձանագրություններում կարելի է հանդիպել էպիլեպսիայի մասին հիշատակումներիՀին դարերում այս հիվանդությունը կապում էին տարբեր ոգիների և գերբնական ուժերի հետ<ref name="WHO_Atlas2005" />: Ամենավաղ հիշատակումը էպիլեպտիկ նոպայի մասին կարելի է գտնել [[Միջագետք (Հռոմեական նահանգ)|աքքադական]] արձանագրություններում, որոնք գրված են եղել մեր թվարկությունից երկու հազար տարի առաջ : Այդ գրույթներում նկարագրված հիվանդներին, համարում էին Լուսնի Աստծո գերիներ, և այդ կապանքներից ազատելու համար դիմում էին [[Էկզորսիզմ|էկզորսիզմիէկզորսիզմ]]ի: Էպիլեպտիկ նոպաները գրանցված էին [[Համմուրաբի թագավորի օրենքներ|Համմուրաբիի կոդեքսում]] (մ.թ.ա. 1790 թվական), ըստ որի գնված ստրուկը կարող էր հետ վերադարձվել, եթե նա ուներ էպիլեպսիա: Էպիլեպտիկ ցնցումներ են նկարագրված նաև Էդվին Սմիթի պապիրուսներում (մ.թ.ա. 1700 թվական):

Որպես հիվանդություն՝ էպիլեպսիան, առաջին անգամ նկարագրված է Բաբելոնյան սեպագիր արձանագրություններից մեկում՝ ''«Սակիկկույում»'' (մ.թ.ա. 1067 թվական): Այս արձանագրությունում նկարագրված են հիվանդության ախտանիշերը և ախտանշանները, բուժման մեթոդները և հնարավոր ելքերը, ինչպես նաև ներկայացվել են նոպաների տարբեր տեսակները: Բաբելոնցիները, չունենալով պատկերացում հիվանդության կենսաքիմիական գործընթացների մասին, էպիլեպտիկ նոպան վերագրում էին դիվահարմանը և համապատասխանաբար փորձում բուժել դուրս քշելով չար ոգիներին հիվանդի մարմնից: Մ.թ.ա. 900ական թվականներին Պունարվասու Աթրեյան նկարագրել է էպիլեպսիան՝ որպես գիտակցության մթագնման տեսակ<ref name="eadie_20012">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=ZhNW0AJPAzgC|title=A Disease Once Sacred: A History of the Medical Understanding of Epilepsy|author1=Mervyn J. Eadie|author2=Peter F. Bladin|publisher=John Libbey Eurotext|year=2001|isbn=978-0-86196-607-3|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160629182507/https://books.google.am/books?id=ZhNW0AJPAzgC|archivedate=29 June 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Այս մոտեցմանը հանդիպում ենք նաև [[Այուրվեդա|Այուրվեդայում]]յում ՝ Չարակա-Սամհիթա թղթում (մ.թ.ա. 400 թվականներ)<ref>{{cite web|url=http://www.who.int/inf-fs/en/fact168.html|title=Epilepsy: An historical overview|date=Feb 2001|work=World Health Organization|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131030115816/http://www.who.int/inf-fs/en/fact168.html|archivedate=30 October 2013|accessdate=27 December 2013|deadurl=yes|df=}}</ref>: Հին հույները այս հիվանդության մասին ունեին հակասական տեսակետեր: ՄԻ կողմից կարծում էին, որ էպիլեպսիան կապված է դիվահարման հետ, իսկ մյուս կողմից այն համարում էին աստվածային և հանճարեղ: Հենց այս պատճառով էպիլեպսիան կոչվում էր նաև ''սրբազան հիվանդություն'' <ref name="history2">{{cite web|url=http://allcountries.org/health/epilepsy_historical_overview.html|title=Epilepsy: historical overview|work=World Health Organization|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110120101205/http://www.allcountries.org/health/epilepsy_historical_overview.html|archivedate=20 January 2011|accessdate=2011-03-20|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Էպիլեպսիան իր տեղն ունի հունական դիցաբանությունում. այն ասոցացվում է Լուսնի Աստվածներ Սելենի և [[Արտեմիս]]ի հետ, ովքեր էպիլեպսիան ուղարկում էին իրենց զայրացնող մահկանացուներին՝ որպես տանջանք: Հույները հավատացած էին, որ այնպիսի կարևոր դեմքեր ինչպիսիք են [[Հուլիոս Կեսար]]ը և [[Հերակլես]]ը ևս ունեցել են էպիլեպսիա:

Իր տեսակետերով առանձնանում էր [[Հիպոկրատ]]ը(Մ.թ.ա. հինգերորդ դար), ով չեր ընդունում չար ոգիների և աստվածների տեսությունը: Նա իր հայտնի՝ ''Սրբազան հիվանդության մասին տրակտատում'' ՝ ժխտում է այն տարածված կարծիքը, որ էպիլեպսիայի պատճառը գերբնական է, ավելին հիվանդությունը ներկայացնում է որպես բժշկական խնդիր, որի դեպքում ախտահարվում է գլխուղեղը: Նա մեղադրում էր այն մարդկանց, ովքեր շարունակում են մնալ սնահավատ ու պնդել հակառակը: Հիպոկրատը առաջիններից էր, ով խոսեց էպիլեպսիայի ժամանակ ժառանգական գործոնի մասին ու նկարագրեց, որ ինչքան հիվանդությունը փոքր տարիքում է սկսվում, այնքան ելքը անբարենպաստ է: Բացի դրանից Հիպոկրատը տվել է ֆիզիկալ զննմամբ հայտնաբերվող բնորոշ նշանների նկարագիրը և կարևորել նաև հիվանդության ընթացքում մարդկանց սոցիալական հարմարողականության խանգարման հետ կապված խնդիրները. Սրբազան հիվանդության փոխարեն նա նախընտրեց օգտագործել մեծ հիվանդություն (''{{lang-fr|grand mal}}'' ) եզրույթը, վերջինս հետագայում օգտագործվեց տարածուն տոնիկ-կլոնիկ ցնցումային նոպաների նկարագրման համար: Չնայած մեծանուն բժիշկ Հիպոկրատի տեսակետերը ճշմարիտ էին, ժամանակակիցների կողմից նրանք չընդունվեցին: Չար ոգիներին շարունակում էին մեղադրել էպիլեպսիայի առաջացման մեջ մինչև 17-րդ դարը:

[[Հին Հռոմ]]ում մարդիկ չէին օգտվում այն սպասքից, որից օգտվել էին էպիլեպսիայով հիվանդները<ref name="Tem2010">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=w33hgy52XKkC&pg=PT22|title=The Falling Sickness: A History of Epilepsy from the Greeks to the Beginnings of Modern Neurology|last1=Temkin|first1=Owsei|publisher=JHU Press|isbn=9781421400532|page=Section 1|language=en}}</ref>: [[Ապուլեոս]]ը և շատ այլ բժիշկներ էպիլեպսիայի ախտորոշման համար օգտագործում էին [[գագատ]], որի ծուխը սադրում էր էպիլեպտիկ նոպա<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=Tu-MYstDdvoC&pg=PA143|title=Epilepsy in Babylonia|last1=Stol|first1=Marten|date=1993|publisher=BRILL|isbn=9072371631|page=143|language=en}}</ref>: Տարբեր մշակույթների ժողովուրդների կողմից ընդունված էր էպիլեպսիայով տառապողներին արհամարհել, մեկուսացնել, պիտակավորել, անգամ բանտարկել: Ժամանակակից նյարդաբանության ծննդավայր Սալպետրիերում Ժան-Մարտին Շարկոն գտել էր մի քանի էպիլեպսիայով հիվանդների, ովքեր կողք-կողքի ապրում էին քրոնիկական սիֆիլիս և հոգեկան խնդիրներ ունեցող անձանց հետ<ref name="Jil1999">{{cite journal|last1=Jilek-Aall|first1=L|year=1999|title=Morbus sacer in Africa: some religious aspects of epilepsy in traditional cultures|journal=Epilepsia|volume=40|issue=3|pages=382–6|doi=10.1111/j.1528-1157.1999.tb00723.x|pmid=10080524}}</ref>: Հին Հռոմում էպիլեպսիան համարվում էր աստվածների կողմից ուղարկված անեծք, իսկ Իտալիայի հյուսիսում՝ Սուրբ Վալենտինի հիվանդություն<ref name="Illes2011">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=QLuQZUo8bQMC&pg=PT1238|title=Encyclopedia of Mystics, Saints & Sages|last=Illes|first=Judika|date=2011-10-11|publisher=HarperCollins|isbn=978-0-06-209854-2|page=1238|quote=Saint Valentine is invoked for healing as well as love. He protects against fainting and is requested to heal epilepsy and other seizure disorders. In northern Italy, epilepsy was once traditionally known as Saint Valentine's Malady.|accessdate=26 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140111113232/http://books.google.am/books?id=QLuQZUo8bQMC&pg=PT1238|archivedate=11 January 2014|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Առաջին արդյունավետ հակացնցումային դեղորայքը՝ բրոմիդը, հայտնաբերվել է միայն 19-րդ դարի կեսերին<ref name="Per2012">{{cite journal|last=Perucca|first=P|author2=Gilliam, FG|date=September 2012|title=Adverse effects of antiepileptic drugs.|journal=The Lancet Neurology|volume=11|issue=9|pages=792–802|doi=10.1016/S1474-4422(12)70153-9|pmid=22832500}}</ref>, իսկ ժամանակակից դեղամիջոցներից Ֆենոբարբիտալը՝ 1912 թվականին և Ֆենիտոինը՝ 1938 թվականին<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=BfdighlyGiwC&pg=PA789|title=Medical toxicology|author=E. Martin Caravati|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|year=2004|isbn=978-0-7817-2845-4|edition=3.|location=Philadelphia [u.a.]|page=789|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160723022034/https://books.google.am/books?id=BfdighlyGiwC&pg=PA789|archivedate=23 July 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>:

Խարանը կամ ստիգման շատ տարածված խնդիր է ամբողջ աշխարհում, հատկապես էպիլեպսիայով տառապողների մոտ<ref name="Boer2010">{{cite journal|last=de Boer|first=HM|date=Dec 2010|title=Epilepsy stigma: moving from a global problem to global solutions.|journal=Seizure|volume=19|issue=10|pages=630–6|doi=10.1016/j.seizure.2010.10.017|pmid=21075013}}</ref>: Այն կարող է մարդու վրա ունենալ և՛ տնտեսական, և՛ սոցիալական, և՛ հոգեբանական ազդեցություն<ref name="Boer2010" />: Հնդկաստանում և Չինաստանում թույլատրվում է չեղարկել ամուսնությունը, եթե ամուսիններից մեկը ունի էպիլեպսիա: Որոշ հեռավոր տեղերում ապրող մարդիկ մինչև հիմա հավատում են, որ էպիլեպսիան անեծք է: Աֆրիկայի որոշ հատվածների, ինչպես օրինակ [[Տանզանիա|Տանզանիայի]]յի և [[Ուգանդա|Ուգանդայի]]յի բնակիչները էպիլեպսիան կապում են չար ոգիների, կախարդների, թույների հետ և գտնում են, որ փոխանցվում է շփման միջոցով: Միացյալ Թագավորությունում մինչև 1971 թվականը էպիլեպսիան օրինական հիմք էր ամուսնությունը չեղարկելու համար: Խարանը կարող է պատճառ հանդիսանալ որոշ էպիլեպսիա ունեցողներին ժխտելու իրենց հիվանդությունը<ref name="Nel2012">{{cite book|title=Epilepsy|last=Neligan|first=A|author2=Hauser, WA|author3=Sander, JW|year=2012|isbn=978-0-444-52898-8|series=Handbook of Clinical Neurology|volume=107|pages=113–33|chapter=The epidemiology of the epilepsies.|doi=10.1016/B978-0-444-52898-8.00006-9|pmid=22938966}}</ref>:

<p xml:lang="grc">Էպիլեպսիայով տառապողները երկու անգամ ավելի հաճախ են ենթարկվում ճանապարհատրանսպորտային վթարների և այդ պատճառով նրանց հիմնականում չի թույլատրվում վարել մեքենա: Որոշ երկրներում, ինչպես օրինակ [[Շվեդիա]]ն, [[Ավստրիա]]ն, [[Դանիա|Դանիան]]ն և [[Իսպանիա]]ն, բժիշկները օրենքով պարտավոր են զեկուցել, եթե հիվանդի մոտ երբևէ նկատել են էպիլեպտիկ նոպա, իսկ ուրիշ տեղերում՝ [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]] և [[Նոր Զելանդիա|Նոր Զելանդի]]ա, հիվանդն ինքն է պատասխանում այդ հարցին, բայց եթե բժիշկը գտնի, որ դեռ այդ հիվանդը պատրաստ չէ մեքենա վարելուն, կարող է ինքը հաղորդել այդ մասին:Կանադայում և ԱՄՆ-ում այս օրենքները տարբեր նահանգներում և մասերում տարբեր են: Եթե նոպաները վերահսկվում են, թույլատվություն վարելու հիմնականում ստանում են<ref name="Epi2279">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=6Kq4Zt2KOpcC&pg=PA2279|title=Epilepsy : a comprehensive textbook|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|year=2008|isbn=978-0-7817-5777-5|editor=Jerome Engel, Jr.|edition=2nd|location=Philadelphia|page=2279|editor2=Timothy A. Pedley|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160512190839/https://books.google.am/books?id=6Kq4Zt2KOpcC&pg=PA2279|archivedate=12 May 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Թե նվազագույնը ինչքան ժամանակ նոպաները չպիտի կրկնվեն, որ հիվանդները ստանան թույլտվություն, նույնը չէ է տարբեր երկրներում<ref name="Epi2279" />: Որոշ երկրներում առնվազն մեկից երեք տարի չպէտք է կրկնված լինեն նոպաները<ref name="Epi2279" />: ԱՄՆ-ում սահմանված ժամանակը տարբեր է կախված նահանգից և տատանվում է երեք ամսից մինչև մեկ տարի:</p><p>

Էպիլեպսիա ունեցողները չեն կարող դառնալ օդաչու<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=bS98mtcqRdUC&pg=PA148|title=Aviation Mental Health: Psychological Implications for Air Transportation|last=Bor|first=Robert|publisher=Ashgate Publishing|year=2012|isbn=978-1-4094-8491-2|page=148|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160430135808/https://books.google.am/books?id=bS98mtcqRdUC&pg=PA148|archivedate=30 April 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Կանադայում, եթե անհատը ամբողջ կյանքի ընթացքում ունեցել է ընդամենը մեկ նոպա, իսկ վերջին հինգ տարիների ընթացքում չի ունեցել, ապա կարող է ստանալ ինքնաթիռ վարելու իրավունք որոշ սահմանափակումներով<ref name="Ca2013">{{cite web|url=http://www.tc.gc.ca/eng/civilaviation/publications/tp13312-2-neurology-seizure-2179.htm|title=Seizure Disorders|work=Transport Canada|publisher=Government of Canada|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131230232523/http://www.tc.gc.ca/eng/civilaviation/publications/tp13312-2-neurology-seizure-2179.htm|archivedate=30 December 2013|accessdate=29 December 2013|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref>: ԱՄՆ-ն չի տալիս նման հնարավորություն անգամ այդ պահանջներին բավարարելու դեպքում: Շատ հազվադեպ արվում են բացառություններ այն մարդկանց համար, ովքեր ունեցել են էպիլեպտիկ նոպայի եզակի դրվագ մանկական տարիքում, որը չի կրկնվել ավելի հասուն տարիքում առանց դեղորայքի կիրառման<ref>{{cite web|url=http://www.faa.gov/about/office_org/headquarters_offices/avs/offices/aam/ame/guide/app_process/exam_tech/item46/amd/nc/|title=Guide for Aviation Medical Examiners|work=Federal Aviation Administration|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017045628/http://www.faa.gov/about/office_org/headquarters_offices/avs/offices/aam/ame/guide/app_process/exam_tech/item46/amd/nc/|archivedate=17 October 2013|accessdate=29 December 2013|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Մեծ Բրիտանիայում օդաչուի անհատական վարորդական իրավունք ստանալու համար ներկայացվում են նույն պայմանները, ինչ սովորական մեքենա վարելու համար, այն է՝ վերջին տաստարում նոպաների բացակայությունը առանց դեշորայքային բուժման<ref name="Caa2013">{{cite web|url=http://www.caa.co.uk/default.aspx?catid=49&pagetype=90&pageid=12133|title=National PPL (NPPL) Medical Requirements|work=Civil Aviation Authority|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016233956/http://www.caa.co.uk/default.aspx?catid=49&pagetype=90&pageid=12133|archivedate=16 October 2013|accessdate=29 December 2013|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/258991/aagv1.pdf|title=For Medical Practitioners: At a glance Guide to the current Medical Standards of Fitness to Drive|year=2013|pages=8|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131230235214/https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/258991/aagv1.pdf|archivedate=30 December 2013|accessdate=29 December 2013|author=Drivers Medical Group|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Եթե չեն բավարարում այս պահանջներին՝ կարող են դիմել մեկ այլ իրավունքի ստացման համար, որի պայմանները ավելի մեղմ են, բայց կան որոշ սահմանափակումներ<ref name="Caa2013" />:</p>

Կան կազմակերպություններ, որոնք օգնություն են տրամադրում էպիլեպսիայով տառապողներին և նրանց ընտանիքի անդամներին: Ստվերներից դուրս (The ''Out of the Shadows'' ) կազմակերպությունը, [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]]ը, Ընդդեմ էպիլեպսիայի միջազգային կազմակերպությունը(The International League Against Epilepsy (ILAE)) և Էպիլեպսիայի միջազգային գրասենյակը օցնություն են ցուցաբերում ամբողջ աշխարհում: Էպիլեպսիայի միացյալ խորհուրդը գործում է ՄԹ-ում և Իռլանդիայում. Էպիլեպսիայի ֆոնդը դա ազգային կառույց է ԱՄՆ-ում, որն աշխատում է դարձնել այս հիվանդներին հասարակության լիիրավ անդամներ և իհարկե զբաղվում է բուժմամբ և բուժման նոր մոտեցումների հայտնաբերմամբ<ref name="EFA">{{cite web|url=http://healthfinder.gov/FindServices/Organizations/Organization.aspx?code=HR0238|title=Epilepsy Foundation of America - EFA|date=28 April 2011|website=Healthfinder.gov|publisher=[[US Department of Health and Human Services]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140716080153/http://healthfinder.gov/FindServices/Organizations/Organization.aspx?code=HR0238|archivedate=16 July 2014|accessdate=28 July 2014|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>:

Էպիլեպսիայի որոշ տեսակների բուժման համար առաջարկվում է գենային թերապիա<ref>{{Cite journal|last1=Walker|first1=MC.|last2=Schorge|first2=S.|last3=Kullmann|first3=DM.|last4=Wykes|first4=RC.|last5=Heeroma|first5=JH.|last6=Mantoan|first6=L.|date=Sep 2013|title=Gene therapy in status epilepticus.|url=http://discovery.ucl.ac.uk/1404988/1/epi12275.pdf|journal=Epilepsia|volume=54 Suppl 6|issue=|pages=43–5|doi=10.1111/epi.12275|PMID=24001071}}</ref>: Իմուն կարգավորիչ դեղորայքի կիրառումը, ինչպես օրինակ ներերակային իմունոգլոբուլինները ունեն շատ ցածր արդյունավետություն<ref>{{cite journal|last=Walker|first=L|author2=Pirmohamed, M|author3=Marson, AG|date=27 June 2013|title=Immunomodulatory interventions for focal epilepsy syndromes.|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=6|pages=CD009945|doi=10.1002/14651858.CD009945.pub2|pmid=23803963}}</ref>: 2012 թվականից էպիլեպսիայի որոշ տեսակների բուժման համար առավել նախընտրելի են համարում ոչ ինվազիվ ճառագայթային վիրաբուժության մեթոդները, ինվազիվ վիրաբուժության հետ համեմա<ref>{{cite journal|last=Quigg|first=M|author2=Rolston, J|author3=Barbaro, NM|date=Jan 2012|title=Radiosurgery for epilepsy: clinical experience and potential antiepileptic mechanisms.|journal=Epilepsia|volume=53|issue=1|pages=7–15|doi=10.1111/j.1528-1167.2011.03339.x|pmc=3519388|pmid=22191545}}</ref>: