«Բոսնիա և Հերցեգովինա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Բոսնիա և Հերցեգովինան ըստ կառավարման ձևի [[Խորհրդարանական հանրապետություն]] է<ref name="БРЭ" />: Խորհրդարանական հանրապետությունը կազմված է [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնություն]]ից, [[Սերբիայի Հանրապետություն]]ից և [[Բրչկո օկրուգ]]ից։ Պետական լեզուներն են [[բոսնիերեն]]ը, [[խորվաթերեն]]ը և [[սերբերեն]]ը<ref name="BiH">{{cite web| author=| date=| url=http://www.fzs.ba/BihB/opcistatpodaciobih.htm| title=Opći i geografski podaci o BiH| publisher=// fzs.ba| accessdate=2015-12-31| deadlink=yes| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306022545/http://www.fzs.ba/BihB/opcistatpodaciobih.htm| archivedate=2016-03-06}}</ref>: [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Սահմանադրություն]]ը համարվում է [[Դեյոթյան համաձայնագիր|Դեյոթյան համաձայնագրի]] № 4 հավելվածն, որը ստորագրվել է 1995 թվականի դեկտեմբերի 14-ին [[Փարիզ]]ում: [[Սերբական Հանրապետություն]]ը գոյություն ունի իր սեփական [[Սերբական Հանրապետության սահմանադրություն|Սահմանադրության]] հիման վրա, որն ընդունվել է 1992 թվականի սեպտեմբերի 14-ին<ref name="БРЭ" />: Դեյոթյան համաձայնագիրը սահմանել է Գերագույն ներկայացուցչի պաշտոնն, որն օժտված է բարձրագույն իշխանությամբ<ref name="idc-europe.org">{{cite web| author=| date=| url=http://www.idc-europe.org/ru/-%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE-%D0%B1%D1%83%D0%B4%D1%83%D1%89%D0%B5%D0%B5-%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%B8-%D0%B8-%D0%93%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8B-| title=Каково будущее Боснии и Герцеговины?| publisher=// idc-europe.org| accessdate=2016-01-13}}</ref>:

Բոսնիա և Հերցեգովինայի տնտեսությունը Եվրոպայում [[Համախառն ներքին արդյունք]]ի մեծությամբ զբաղեցնում է վերջին տեղերից մեկը: [[2009 թվական]]ին [[ՀՆԱ]]-ի չափը կազմել է 16,202 մլրդ [[ԱՄՆ դոլար]]<ref name="GF">{{cite web|url=http://www.gfmag.com/gdp-data-country-reports/313-bosnia-and-herzegovina-gdp-country-report.html#axzz1N8wjHRFK|title=Bosnia and Herzegovina|work=Global Finance|lang=en|accessdate=2011-05-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/66ZQe8Ggg|archivedate=2012-03-31}}</ref>: [[2017 թվական]]ին նվազագույն զուտ աշխատանքի վճարման նվազագույն չափը Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնությունում 406 [[Փոխարկելի մարկ|մարկ]] էր, որը կազմում է 207 եվրո, և 395 մարկ՝ Սերբական Հանրապետությունում, ինչը կազմում է 202 եվրո<ref name="rtvbn.com">[https://www.rtvbn.com/3936205/evo-kolike-su-plate-u-evropi]</ref><ref name="oslobodjenje.ba">[https://www.oslobodjenje.ba/vijesti/ekonomija-i-finansije/prosjecna-plata-u-bih-894-km-418729]</ref><ref name="seenews.com">[https://seenews.com/news/bosnias-serb-republic-hikes-minimum-salary-to-450-marka-230-euro-637971]</ref><ref name="vecernji.ba">[https://www.vecernji.ba/vijesti/najniza-placa-u-fbih-umjesto-dosadasnjih-370-bit-ce-410-km-satnica-231-a-topli-obrok-8-km-1046400]</ref>: Բոսնիա և Հերցեգովինան դիվանագիտական հարաբերություններ ունի (2016 թվականի սկզբին) աշխարհի 165 պետությունների հետ, բացառությամբ [[Մոնակո]]յի հետ Եվրոպայում և Աֆրիկայի, Ասիայի, Օվկիանիայի և Կենտրոնական Ամերիկայի մի շարք պետությունների հետ<ref name="mfa.ba">{{cite web| author=| date=| url=http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6|deadlink=yes| title=Lista zemalja koje su priznale Bosnu i Hercegovinu i datumi uspostavljanja diplomatskih odnosa| publisher=// mfa.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706131415/http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6| archivedate=2011-07-06}}</ref>:

[[1908 թվական]]ին [[Ավստրո-Հունգարիա]]ն [[Անեքսիա|անեքսիայիանեքսիա]]յի է ենթարկել Բոսնիա և Հերցեգովինային։ Բոսնիա և Հերցեգովինայի համայնքի մի մասը հույս ուներ Ավստրո-Հունգարիայի տիրապետության տակից ազատմանը և Սերբիայի գլխավորությամբ նոր հանրապետության ստեղծմանը<ref>{{cite book |last1=Sugar |first1=Peter |title=Industrialization of Bosnia-Hercegovina : 1878-1918 |date=1963 |publisher=University of Washington Press |location=Seattle |isbn=0295738146}}</ref>։ [[1913]]-[[1914]] թվականներին կազմվել է սերբիական ազգայնական «Մլադա Բոսնա» կազմակերպությունը։ Կազմակերպության անդամների թվում էր [[Գավրիլո Պրինցիպ]]ը, որը [[1914 թվական]]ի [[հունիսի 28]]-ին [[Սարաևո]]յում սպանել է էրցհերցոգ (արքայազների տիտղոս) [[Ֆրանց Ֆերդինանդ]]ին և նրա կին Սոֆիային, ինչն առիթ եղավ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի բռնկմանը{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =623, 651, 659}}։

1945 թվականին Բոսնիա և Հերցեգովինայի Ազգային հանրապետությունը մտել է Հարավսլավիայի Դաշնային Ազգային Հանրապետության կազմի մեջ, իսկ 1963 [[թվական]]ից՝ [[Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն|Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետության]] կազմում Բոսնիա և Հերցեգովինայի սոցիալիստական Հանրապետություն կազմի մեջ: 1960-ական թվականներին փոխվել է ուղղափառների և մուսուլմանների քանակական հարաբերակցությունը վերջիններիս օգտին<ref name="БРЭ">{{БРЭ|Босния и Герцеговина|id=1879585|4|72-79|автор=}}</ref>։ [[1961 թվական]]ին [[Իոսիպ Տիտո]]ն մուսուլմաններին տվել է ազգի կարգավիճակ (այժմ՝ բոսնիակներ)<ref group="Մ"> Այն ժամանակի Բոսնիա և Հերցեգովինայի հարցաթերթերում բնակիչները նշում էին՝ «Դավանություն` աթեիստ, ազգություն` մուսուլման»: Տես՝ {{книга|автор=Ե. Յու. Գուսկովա|заглавие=Զինված ընհարումներ նախկին Հարավսլավիայի տարածքում՝ իրադարձությունների ժամանակագրություն|ссылка=|место=|издательство=ИНИОН РАН|год=1998|страницы=94|isbn=}}</ref>։ Սոցիալիստական Հարավսլավիայի գոյության տարիներին հանրպետությունը խիստ պահպանում էր ազգերի «եղբայրություն և միասնություն» սկզբունքը<ref>{{книга|автор=Мартынова, М. Ю.|заглавие=Балканский кризис: народы и политика|ссылка=http://miris.eurac.edu/mugs2/do/blob.pdf?type=pdf&serial=1150729550739|место=М.|издательство=Старый сад|год=1998|страницы=193|isbn=}}</ref>։ [[1984 թվական]]ին տնտեսական խորը ճգնաժամի պայմաններում, որը սկսվել էր Իոսիպ Տիտոյի մահից հետո, Սարաևոյում անցկացվել են [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1984|1984 թվականի ձմեռային Օլիմպիական խաղերը]]<ref>{{книга|автор=Никифоров, Л. А.|заглавие=Социалистическая Федеративная Республика Югославия: справочник|ссылка=|место=|издательство=Изд-во полит. лит-ры|год=1985|страницы=32|isbn=}}</ref>։

'''[[Բոսնիա և Հերցեգովինայի դրոշ]]ը''' Բոսնիա և Հերցեգովինայի պետական խորհրդանիշերից է։ Այն իրենից ներկայացնում է կապույտ ուղղանկյուն և մեջտեղից անհավասարաբար դեղին եռանկյունի՝ շրջապատված 9 սպիտակ աստղով։ Դեղին եռանկյունը խորհրդանշում է հիմնադիր ազգերը։ Եռանկյունու կողմերը խորհրդանշում են Բոսնիա և Հերցեգովինայի բնակչությունը կազմող երեք մեծագույն ազգային խմբերը՝ [[բոսնիացիներ]]ը, [[խորվաթներ]]ը և [[սերբեր]]ը։ Եռանկյունը նաև նման է Բոսնիա և Հերցեգովինայի ուրվագծին։ Սպիտակ, կապույտ և դեղին գույների համադրումը խորհրդանշում է խաղաղություն<ref>{{публикация|автор=Filipović, Emir O.|заглавие=Grb i zastava Bosne i Hercegovine u 20. stoljeću|выпуск=28|ссылка=|место=Сараево|издание=Bosna franciskana. Časopis Franjevačke teologije|издательство=Franjevačka teologija Sarajevo|год=2008|страницы=114, 118, 122|issn=1330-7487}}</ref>։ ''[[Բոսնիա և Հերցեգովինայի օրհներգ|Բոսնիա և Հերցեգովինայի օրհներգըն]]ըն'' ընդունվել է [[1999]] թվականին՝ «Պետական օրհներգի մասին» օրենքով։ Երաժշտության հեղինակը Դուշան Շեստիչն է<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/dobro_dosli_u_bih/zastava_grb_himna/?id=7262|deadlink=yes| title=Himna Bosne i Hercegovine| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-03}}</ref>։

Բոսնիա և Հերցեգովինան ըստ կառավարման ձևի [[Խորհրդարանական հանրապետություն]] է<ref name="БРЭ" />: Պետական լեզուներն են [[բոսնիերեն]]ը, [[խորվաթերեն]]ը և [[սերբերեն]]ը<ref name="BiH">{{cite web| author=| date=| url=http://www.fzs.ba/BihB/opcistatpodaciobih.htm| title=Opći i geografski podaci o BiH| publisher=// fzs.ba| accessdate=2015-12-31| deadlink=yes| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306022545/http://www.fzs.ba/BihB/opcistatpodaciobih.htm| archivedate=2016-03-06}}</ref>: [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Սահմանադրություն]]ը համարվում է [[Դեյոթյան համաձայնագիր|Դեյոթյան համաձայնագրի]] № 4 հավելվածն, որը ստորագրվել է 1995 թվականի դեկտեմբերի 14-ին [[Փարիզ]]ում: [[Սերբական Հանրապետություն]]ը գոյություն ունի իր սեփական [[Սերբական Հանրապետության սահմանադրություն|Սահմանադրության]] հիման վրա, որն ընդունվել է 1992 թվականի սեպտեմբերի 14-ին<ref name="БРЭ" />: Դեյոթյան համաձայնագիրը սահմանել է [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Գերագույն ներկայացուցից|Գերագույն ներկայացուցչի]] պաշտոնն, որն օժտված է բարձրագույն իշխանությամբ<ref>{{cite web| authorname=| date=| url=http://www."idc-europe.org"/ru/-%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE-%D0%B1%D1%83%D0%B4%D1%83%D1%89%D0%B5%D0%B5-%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%B8-%D0%B8-%D0%93%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8B-| title=Каково будущее Боснии и Герцеговины?| publisher=// idc-europe.org| accessdate=2016-01-13}}</ref>:

Բոսնիա և Հերցեգովինան դիվանագիտական հարաբերություններ ունի (2016 թվականի սկզբին) աշխարհի 165 պետությունների հետ, բացառությամբ [[Մոնակո]]յի հետ Եվրոպայում և Աֆրիկայի, Ասիայի, Օվկիանիայի և Կենտրոնական Ամերիկայի մի շարք պետությունների հետ<ref>{{cite web| authorname=| date=| url=http://www."mfa.ba"/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6|deadlink=yes| title=Lista zemalja koje su priznale Bosnu i Hercegovinu i datumi uspostavljanja diplomatskih odnosa| publisher=// mfa.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706131415/http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6| archivedate=2011-07-06}}</ref>: Բոսնիա և Հերցեգովինան դիվանագիտական ներկայացուցչություններ (2016 թվականի սկզբին) ունեն աշխարհի բոլոր մայրացամաքների 45 երկրներում, բացառությամբ [[Հարավային Ամերիկա]]յի: Գերմանիայում, Իտալիայում, ԱՄՆ-ում և Թուրքիայում դեսպանատներից բացի նաև տեղակայված են գլխավոր հյուպատոսություններ, Խորվաթիայում բացված է մշակութային կենտրոն<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_konzulati_i_stalne_misije_bih/Default.aspx| deadlink=yes| title=Ambasade, konzulati i stalne misije BiH| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160126023550/http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_konzulati_i_stalne_misije_bih/Default.aspx| archivedate=2016-01-26}}</ref>: Բոսնիա և Հերցեգովինան նախկին [[Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն|Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետության]] հինգ պետություն-[[Պետությունների իրավահաջորդություն|հաջորդներից]] մեկն է<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidate-countries/bosnia_and_herzegovina/eu_bosnia_and_herzegovina_relations_en.htm|deadlink=yes| title=Bosnia and Herzegovina - Relations with the EU| publisher=// ec.europa.eu| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20090126024355/http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidate-countries/bosnia_and_herzegovina/eu_bosnia_and_herzegovina_relations_en.htm| archivedate=2009-01-26}}</ref>: Պետությունն արտաքին քաղաքականություն է վարում հետևյալ գերակայություններին համապատասխան (2016 թվականի սկզբին)՝ ինտեգրացիա [[ՆԱՏՕ]], մասնակցություն [[ՄԱԿ]]-ում, [[Եվրոպայի Խորհուրդ]], [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]], [[Իսլամական կոնֆերանս կազմակերպություն]], [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն|ԱՀԿ]]-ի մեջ մտնելը<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/vanjska_politika_bih/osnovni_pravci_vanjske_politike_bih/?id=2| deadlink=yes| title=Obći pravci i prioriteti za provođenje vanjske politike Bosne i Hercegovine| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116224403/http://www.mvp.gov.ba/vanjska_politika_bih/osnovni_pravci_vanjske_politike_bih/?id=2| archivedate=2016-01-16}}</ref>: Երկրում հավատարմագրված են 97 օտարերկրյա դեսպանություններ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_u_bih/Default.aspx| deadlink=yes| title=Ambasade u BiH| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160126021607/http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_u_bih/Default.aspx| archivedate=2016-01-26}}</ref>:

Բոսնիա և Հերցեգովինան [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]]-ի և Հարավարևելյան Եվրոպայի հաստատության համաձայնության անդամ է<ref name="doktrina" /><ref>{{cite web| author=| date=| url=http://lenta.ru/news/2010/04/23/bosnia/| title=Босния и Герцеговина получила План действий по членству в НАТО| publisher=// lenta.ru| accessdate=2015-12-20}}</ref><ref name="doktrina" />:

'''Առավելություններ'''՝ հաջող անցել է կայուն շուկայական տնտեսության: Ցածր [[գնաճ]] (1.4 %)<ref name="imfBH">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=77&pr.y=9&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=963&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CPCPIPCH&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, April 2019 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |accessdate = 2019-04-11}}</ref>: Տնտեսության համեմատաբար բարձր զարգացման տեմպեր (Եվրոպայի միջինից ավելին), և ցածր պետական պարտք (Եվրոպայի միջինից ցածր)<ref>[https://www. name="vecernji.ba"/vijesti/najniza-placa-u-fbih-umjesto-dosadasnjih-370-bit-ce-410-km-satnica-231-a-topli-obrok-8-km-1046400]</ref>: Համեմատար էժան, և Եվրոպայի այլ երկրների հետ համեմատած լավ կրթված աշխատանքային դաս<ref>[https:// name="seenews.com"/news/bosnias-serb-republic-hikes-minimum-salary-to-450-marka-230-euro-637971]</ref>:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր երկրում գործազրկության մակարդակն ամենաբարձրն է: Արդյունաբերական արտադրանքը նվազել է 85% -ով<ref>{{книга|автор=Кашуба, М. С. и др.|заглавие=Государственная политика и современные межнациональные отношения в Югославии|ссылка=|место=М.|издательство=|год=1991|страницы=47|isbn=}}</ref>, ըստ տարբեր աղբյուրների, ընդհանուր նյութական վնասը կազմել է 20-80 մլրդ [[ԱՄՆ դոլար|դոլար]]: 1998 թվականին երկրի ՀՆԱ-ն նվազել է ավելի քան 75% -ով: [[1995 թվական]]ից սկսած, երկրի տնտեսությունը վերականգնելու համար տրամադրվել է լայնածավալ միջազգային օգնություն<ref>[https://www. name="rtvbn.com"/3936205/evo-kolike-su-plate-u-evropi]</ref><ref>[https://www. name="oslobodjenje.ba"/vijesti/ekonomija-i-finansije/prosjecna-plata-u-bih-894-km-418729]</ref>:

1994-ից մինչև 2014 թվականն ուղղակի ներդրումիների ծավալը կազմել է 6 մլրդ եվրո, այդ թվում Ավստրիայի կողմից՝ 1,3 մլրդ եվրո, Սերբիայի կողմից՝ 1,1 մլրդ, Խորվաթիայի՝ 780 մլն<ref>{{книга|автор=Кашуба, М. С. и др.|заглавие=Государственная политика и современные межнациональные отношения в Югославии|ссылка=|место=М.|издательство=|год=1991|страницы=13, 49|isbn=}}</ref>, Ռուսաստանի՝ 518 մլն, Սլովենիայի՝ 462 մլն, Գերմանիայի 326 մլն, [[Շվեյցարիա]]յի՝ 278 մլն, [[Նիդեռլանդներ]]ի՝ 235 մլն, [[Մեծ Բրիտանիա]]յի՝ 180 մլն, [[Լյուքսեմբուրգ]]ի՝ 169 մլն<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.fipa.gov.ba/informacije/statistike/investicije/default.aspx?id=180&langTag=bs-BA|deadlink=yes| title=Direktna strana ulaganja ( DSU ) - stanje i performanse| publisher=// fipa.gov.ba| accessdate=2016-01-09}}</ref>: [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]յիՀերցեգովինայի արտաքին առևտրի աշխարհագրական բաշխում (2014 թվական)<ref>Максакова М. А. Тенденции развития экономического сотрудничества России и стран Западных Балкан. Диссертация на соискание ученой степени кандидата экономических наук. - М., 2015. - С. 40 - 41. Режим доступа: http://mgimo.ru/science/diss/maksakova-ma.php</ref>`

Ժամանակակից Բոսնիա և Հերցեգովինան վերաբերվում է Եվրոպայի քիչ զարգացած տնտեսություններին<ref name="БРЭ" />: [[2009 թվական]]ին [[ՀՆԱ]]-ի չափը կազմել է 16,202 մլրդ [[ԱՄՆ դոլար]]<ref name="GF">{{cite web|url=http://www.gfmag.com/gdp-data-country-reports/313-bosnia-and-herzegovina-gdp-country-report.html#axzz1N8wjHRFK|title=Bosnia and Herzegovina|work=Global Finance|lang=en|accessdate=2011-05-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/66ZQe8Ggg|archivedate=2012-03-31}}</ref>: Ըստ [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ|ԱՄՀ]]-ի [[2015 թվական]]ի տվյալների՝ Բոսնիա և Հերցեգովինան վերաբերվել է զարգացող երկրներին<ref>См. стр. 152 «Мирового экономического положения»: {{cite web| author=| date=| url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/pdf/text.pdf| title=World Economic Outlook| publisher=// imf.org| accessdate=2016-01-07}}</ref>: [[Համաշխարհային տնտեսական ֆորում|ՀՏՖ]]-ի [[Համաշխարհային մրցունակության զեկույց|Մրցունակության զեկույցում]] Բոսնիա և Հերցեգովինան զբաղեցրել է 11-րդ հորիզոնականն՝ առաջ անցնելով Աֆրիկայի աղքատ երկրներից<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2015-2016/competitiveness-rankings/| title=Competitiveness Rankings| publisher=// reports.weforum.org| accessdate=2016-01-09}}</ref>: 2015 թվականի դեկտեմբերի ''[[Forbes]]''-ի տվյալների համաձայն՝ երկիրն ունի [[անցումային տնտեսություն]], որը կախված է մետաղի, մանածագործվածքի, կահույքի, էլեկտրոէներգիայի արտահանումից, ինչպես նաև օտարերկրյա օգնությունից և փողային փոխանցումներից: Պետական պարտքը կազմում է ՀՆԱ-ի 45 %, գործազրկությունը՝ 43,9 %, թղթադրամի արժեքազրկումը՝ 0,9 %<ref>{{cite web| author=| date=| url=https://www.forbes.com/places/bosnia-and-herzegovina/| title=Bosnia and Herzegovina. Profile| publisher=// forbes.com| accessdate=2016-01-07}}</ref>: [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ|ԱՄՀ]]-ի ըստ 2014 թվականի՝ մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն կազմել է ԱՄՆ-ի 9833 դոլար<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/weodata/weorept.aspx?sy=2012&ey=2014&sic=1&sort=country&ds=,&br=1&pr1.x=41&pr1.y=10&c=512,668,914,672,612,946,614,137,311,962,213,674,911,676,193,548,122,556,912,678,313,181,419,867,513,682,316,684,913,273,124,868,339,921,638,948,514,943,218,686,963,688,616,518,223,728,516,558,918,138,748,196,618,278,624,692,522,694,622,142,156,449,626,564,628,565,228,283,924,853,233,288,632,293,636,566,634,964,238,182,662,453,960,968,423,922,935,714,128,862,611,135,321,716,243,456,248,722,469,942,253,718,642,724,643,576,939,936,644,961,819,813,172,199,132,733,646,184,648,524,915,361,134,362,652,364,174,732,328,366,258,734,656,144,654,146,336,463,263,528,268,923,532,738,944,578,176,537,534,742,536,866,429,369,433,744,178,186,436,925,136,869,343,746,158,926,439,466,916,112,664,111,826,298,542,927,967,846,443,299,917,582,544,474,941,754,446,698,666&s=PPPPC&grp=0&a=| title=Report for Selected Countries and Subjects| publisher=// imf.org| accessdate=2016-01-07}}</ref> կամ ըստ Համաշխարհային բանկի տվյալների՝ ԱՄՆ-ի 9891 դոլար (աշխարհի երկրների միջև 104-րդ և 102-րդ տեղերը համապատասխանաբար)<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.CD?order=wbapi_data_value_2014+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=desc| title=GDP per capita, PPP (current international $)| publisher=// data.worldbank.org| accessdate=2016-01-07}}</ref>:

Բոսնիա և Հերցեգովինայի տարածքում գոյություն ունի 601 կմ երկաթուղային ուղի, 1435 մմ երկաթուղագծի լայնությամբ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.zfbh.ba/zfbhbax/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=106| deadlink=yes| title=Dužina pruga| publisher=// zfbh.ba| accessdate=2016-01-10| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160811072020/http://www.zfbh.ba/zfbhbax/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=106| archivedate=2016-08-11}}</ref>, ներառյալ 392 կմ էլեկտրաֆիկացված ուղիները: Երկաթուղային ցանցը 1992 թվականից սպասարկում են երկու ընկերություններ. Սերբիական Հանրապետության տարածքում` ''Željeznice Republike Srpske (ŽRS)'', իսկ Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնությունյի տարածքում` ''Željeznice Federacije Bosne i Hercegovine (ŽFBH)'': Երկաթուղային ճանապարհները երկիրը կապում են Խորվաթիայի հետ հյուսիսում, արևմուտքում և հարավում և Սերբիայի հետ արևելքում<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.zrs-rs.com/mapa-pruga| title=Mapa pruga| publisher=// zrs-rs.com| accessdate=2016-01-10}}</ref>: 19-20 դարերում երկաթուղային Գաբելա-Զելենիկա գիծը կապում էր երկիրը [[Չեռնոգորիա]]յի հետ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.zfbh.ba/zfbhbax/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=91| deadlink=yes| title=Međunarodne veze| publisher=// zfbh.ba| accessdate=2016-01-10| archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701184410/http://www.zfbh.ba/zfbhbax/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=91| archivedate=2017-07-01}}</ref>:

[[Բոսնիական պատերազմ]]ից հետո [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]յումՀերցեգովինայում աշխատանքներ են իրականացվում մշակութային ժառանգությունը պահպանելու ուղղությամբ: Դա կարելի է տեսնել [[Մոստար]]ի [[Մոստարի կամուրջ|Հին կամուրջի]] և պատմական-մշակութային նշանակություն ունեցող այլ շինությունների վերականգնման օրինակով: Շատ այլ ծրագրեր, ցավոք սրտի, մինչ օրս մնացել են անտեսված քաղաքական տարաձայնությունների ու ֆինանսների բացակայության պատճառով:

Մինչև 10-րդ դարը Բոսնիայի բնակչության մեծ մասը [[հեթանոսություն|հեթանոս]] է եղել, սակայն Հերցեգովինայում [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեության]] ընդունումը բավականին վաղ է տեղի ունեցել: Համարվում է, որ առաջին հոգևորականներն այստեղ են ուղարկվել [[Հռոմ]]ի կողմից: Սակայն 930-ական թվականներին, Բոսնիայի և Սերբիայի միանալուց հետո, Բոսնիայի քրիստոնեական գալուստները վերաենթարկվում էին [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսին]]: [[968 թվական]]ին Բոսնիան միանում է Խորվաթիային, [[1019 թվական]]ին՝ [[Բյուզանդիա]]յին, իսկ [[1026 թվական]]ին անկախանում է: 1080-ական թվականներին Բոսնիայում հաստատվում է կաթոլիկական թեմը: 1135 թվականին Բոսնիան միացել է կաթոլիկ [[Հունգարիա]]յին, իսկ 1166-1180 թվականներին՝ նորից հայտնվել է ուղղափառ Բյուզանդիայի կազմում, որից հետո նորից անկախացել է:

13-14 դարերին Բոսնիա և Հերցեգովինայի տարածքում գոյություն ուներ երկու կրոն: Կաթոլիկ էին առավելապես Բոսնիայի հյուսիսային և կենտրոնական հատվածներն, իսկ հարավային Խում (Հերցեգովինա) իշխանությունն, որը 1168-1326 մտնում է Սերբիայի կազմում, գտնվում էր Սերբիայի ուղղափառ եկեղեցու տարածքում և [[1219 թվական]]ից ենթարկվում էր անմիջականորեն սերբական [[Արքեպիսկոպոս|արքեպիսկոպոսինարքեպիսկոպոս]]ին:

Առաջին թուրական արշավանքը դեպի բոսնիական հողեր իրականցվել է 1388 թվականին, և 1448 թվականին թուրքերն արդեն նվաճել էին Բոսնիայի կենտրոնական հատվածի մի մասը: Բոսնիական թագավոր [[Ստեպան Տոմաշ|Ստեպան Տոմաշն]]ն օգնություն էր խնդրում Կաթոլիկական եկեղեցուց, բայց [[Հռոմի Պապ]]ը նախ և առաջ ցանկանում էր համոզվել Բոսնիայում "երեսների" բացակայությանը: Տոշամը 1459 թվականին հավաքել է ամբողջ Բոսնիական եկեղեցու հոգևորականությունն, որից հետո հրամայել է նրանց կա՛մ ընդունել կաթոլիկությունը և սկսել ենթարկվել Հռոմի Պապին, կա՛մ լքել թագավորությունը:

Կաթոլիկների թիվը պատերազմի ընթացքում կրճատվել է ավելի շատ, քան մուսուլմանների և ուղղափառների թիվը:

Բոսնիական խոհանոցն օգտագործում է բազմաթիվ համեմունքներ, բայց չափավոր քանակությամբ: Կերակրատեսակներից շատերը թեթև են, եփվում են մեծաքանակ ջրով, [[սոուս|սոուսներ]]ններն ամբողջությամբ բնական են, բաղկացած մեծամասամբ բանջարեղենի հյութերից: Տիպական բաղադրամասեր են [[կարտոֆիլ]]ը, [[լոլիկ]]ը, [[սոխ]]ը, [[սխտոր]]ը, ոչ կծու [[պղպեղ]]ը, [[վարունգ]]ը, [[դդմիկ]]ը, [[գազար]]ը, [[կաղամբ]]ը, ուտելի [[սունկ]]երը, [[սպանախ]]ը, կանաչ և չոր ընդեղենը, [[սալոր]]ները, կաթը, աղացած, ոչ կծու կարմիր պղպեղը, պավլակա կոչվող կաթնասերը, [[կայմակ]]ը: Մսով տիպական կերակրատեսակները պատրաստվում են գլխավորապես տավարի, [[ոչխար]]ի, գառան մսից՝ համաձայն իսլամական սննդակարգի, թեև [[Խորվաթները Բոսնիա և Հերցեգովինայում|բոսնիական խորվաթներ]]ն<ref>{{cite encyclopedia|title=Bosnia and Herzegovina|date=2009|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|accessdate=27 July 2009|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/700826/Bosnia-and-Herzegovina|archive-url=https://web.archive.org/web/20090503211212/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/700826/Bosnia-and-Herzegovina|archive-date=3 May 2009|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> ու [[Սերբերը Բոսնիա և Հերցեգովինայում|բոսնիական սերբերը]]<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/?id=aoVUAAAAMAAJ&q=cevapcici|title=The new Encyclopædia Britannica: A-ak&nbsp;– Bayes, Volume 1}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/?id=pssZAQAAIAAJ&q=cevapcici|title=Countries and Their Cultures: Saint Kitts and Nevis to Zimbabwe|page=68}}</ref><ref>{{cite web|publisher=TravelSerbia.Info&nbsp;– Your travel guide for Serbia|accessdate=9 August 2010|url=http://www.travelserbia.info/serbian-cuisine.php|title=Serbian cuisine|archive-url=https://web.archive.org/web/20100330135429/http://www.travelserbia.info/serbian-cuisine.php|archive-date=30 March 2010|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> օգտագործում են նաև խոզի միս: Տեղական առանձնահատուկ ուտեստներից են չևապին (կան չևապչիչին), բուրեկը, [[դոլմա]]ն, սարման, փիլաֆը, գուլաշը, այվարը, մի ամբողջ շարք արևելյան անուշեղեն: Տեղական լավագույն [[գինի]]ները պատրաստվում են [[Հերցեգովինա]]յում, որտեղ կլիման բարենպաստ է խաղող աճեցնելու համար: Սալորի, խնձորի օղին՝ ռակիան, արտադրում են [[Բոսնիա]]յում: