«Ցասման խաչեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ մանր-մունր ուղղումներ, փոխարինվեց: →
Տող 1.
'''Ցասման խաչեր''', [[վիշապաքար|վիշապաքարերի]]երի, ապա՝ [[խաչքարեր]]ի ենթատեսակ: Հավանաբար, որպես վիշապաքար տեղադրվում էին աստծո «ցասման դեմն առնելու» համար, որպես խաչքար՝ «բնության տարերքը սանձելու»<ref name=կրոնադարան>[https://kronadaran.am/dictionary/khachqar/ Խաչքար]</ref><ref name=Ղափանցյան153>Գ. Ղափանցյան, Արա Գեղեցիկի պաշտամունքը, 1945, էջ 153</ref>:
 
Համաձայն հուշարձանագետ [[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյանի]] ցասման խաչերը պահպանվել են գրեթե միայն Խլաթ գավառում<ref>[https://kentron.am/am/news/164852 «Ցասման խաչեր». Սամվել Կարապետյան]</ref>:
 
== Պատմություն ==
Ցասման խաչերի սկզբնական նշանակության վերաբերյալ գոյություն ունի գիտական բանավեճ: Համաձայն ամենատարածված կարծիքի, ցասման խաչերը Հայաստանում հնուց տեղադրվում էին աստծո «ցասման դեմն առնելու» համար: Այդպես էին կարծում, օրինակ, [[Գարեգին Սրվանձտյան]]ը և [[Մանուկ Աբեղյան]]ը, համաձայն որոնց ցասման խաչերը տեղադրվում էին տարերային զանազան արհավիրքներից ու աղետների պաշտպանվելու, ինչպես նաև աստծո «ցասման դեմն առնելու» համար<ref>Մ. Աբեղյան. Վիշապներ կոչվող կոթողներն իբրև Աստղի-Դերկետո աստվածուհու արձաններ, Երևան, 1941, Էջ 167</ref>: Ղափանցյանը գտնում էր, որ այժմ ցասման խաչեր կոչվող կոթողները՝ Արա ասատծո քարակոթողները, ստեղծվել են երկաթե գործիքներով, հետևաբար վերաբերվում են մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակին<ref name="Ղափանցյան153" />: Համաձայն [[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյանի]], ցասման խաչերը կերտվում և կանգնեցվում էին հատկապես հացահատիկի բերքը մանավանդ կարկտից, ինչպես նաև բնության այլ արհավիրքներից ազատելու նպատակով՝ աստծո ցասումն իրենց վրա վերցնելով: Քրիստոնեության ընդունումից հետո ցասման խաչերի տեղադրումը շարունակվել է որպես խաչքարերի մի ենթատեսակ, դրանց հաղորդելով «բնության տարերքը սանձողի» նշանակություն<ref name="կրոնադարան" />:
 
== Տես նաև ==