Վիքիպեդիա

«Մայր Հայաստան հուշահամալիր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 17.
|Ներկա վիճակ = Կանգուն
}}
'''Մայր Հայաստան հուշահամալիր''', հուշահամալիր [[Հայաստան]]ի մայրաքաղաք [[Երևան]]ում, կառուցվել է ի նշանավորումն [[ԽՍՀՄ]]-ի՝ [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ում [[Հայերի մասնակցությունը Երկրորդ աշխարհամարտին|տարած հաղթանակի]]։ Բացվել է [[Խորհրդային կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատման]] 30-ամյա տարեդարձի օրը` [[1950]] թվականի [[նոյեմբերի 29]]-ին [[Հաղթանակի զբոսայգի (Երևան)|Հաղթանակ զբոսայգում]]։ Հուշահամալիրի հեղինակը ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ [[Ռաֆայել Իսրայելյան]]ն է:։ [[Պատվանդան]]ի վրա տեղադրվել էր ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ [[Սերգեյ Մերկուրով]]ի հեղինակած [[Իոսիֆ Ստալին]]ի 17 մետր բարձրության պղնձե կոփածո արձանը։ 1951 թվականին երկուՌաֆայել հեղինակներնԻսրայելյանն էլու Սերգեյ Մերկուրովը արժանացել են [[ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ]]ի։
 
[[1961]] թվականին հանվել է [[Իոսիֆ Ստալին]]ի արձանը։ [[1967]] թվականին տեղադրվել է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ [[Քանդակագործություն|քանդակագործ]] [[Արա Հարությունյան]]ի հեղինակած 22 մետր բարձրությանբարձրությամբ պղնձե կոփածո «Մայր Հայաստան» արձանը<ref>{{cite book | title=Рождение "Матери Армении" | publisher=Собеседник Армении | year=N 7, 20 июля, 2007 г | pages=18}}</ref><ref name="armenpress" />։
 
== Ճարտարապետություն ==
Հուշահամալիրը նախագծվել է հայկական [[Նավ (ճարտարապետություն)|եռանավ]] [[բազիլիկ]] եկեղեցու կառուցվածքով, ընդհանուր բարձրությունը 51 մետր է, քանդակինը` 22 մետր, սրինը` 11 մետր։ Պատվանդանը, ի հակադրություն արտաքին սառը, ուղղանկյուն ձևերի, ներսից հայկական [[գմբեթ]]ավոր, եռահարկ եկեղեցի է և իր մանրամասներով հիշեցնում է [[Էջմիածին|Էջմիածնի]] [[Հռիփսիմե Տաճար]]ը։ Հուշահամալիրը կառուցված է տարբեր երանգների սև [[տուֆ]]ով։ Նախշազարդ [[Կամար (ճարտարապետություն)|կամար]]ներն ու [[խոյակ]]ները և պղնձե կոփածո դուռը մեծ շուք են հաղորդում [[կոթող]]ին, իսկ 4 անկյունների բարձրադիր բաց պատշգամբներից երևում է մայրաքաղաքի ողջ համայնապատկերը։
 
Հաղթանակի հուշահամալիրի ճարտարապետական և քանդակագործական մասերը համարժեք են և ընդհանուր մտահղացման սահմաններում ունեն ինքնուրույն նշանակություն, բովանդակություն ու իմաստավորում։ Պատերի զուսպ պլաստիկ մշակումը, քանդակազարդ շքամուտքի 19 չկրկնվող վարդյակների նուրբ նկարվածքը հարազատ են ազգային արվարձանի լավագույն նմուշներին։
Տող 37.
Արձանը սկսել են քանդակել [[1961]] թվականին, և [[1967]] թվականին պատրաստի վիճակում կիսանդրին մաս-մաս տեղափոխել<ref name="armenpress" />։
 
Երևանի ճարտարապետական դիմագծում հուշակոթողի (Մայր Հայաստանի)` քաղաքաշինական տեսանկյունից առանցքային և գերիշխող դերն է ընդգծել արվեստաբան Ա. Կամենսկին<ref>А. Каменский. "Судьбы и характеры"// Творчество, 1983, №7.</ref>: Հայտնի պատմաբան Զ. Ա Մանֆրեդը գրել է այն խոր տպավորության և հիացմունքի մասին, երբ դիտել է «Երևանի վրա վեր խոյացող, արտահայտչականությամբ ու գեղարվեստական ուժով ապշեցնող Մայր Հայաստան հուշարձանը<ref>Զ. Ա. Մանֆրեդ. «Նապոլեոն Բոնապարտ», նախաբան, Երևան,1975</ref>:
{{քաղվածք|«Մայր Հայաստան»-ի գաղափարը մի զգալի չափով արդեն կանխորոշված էր, կար պատվանդանը, որոշել էին նաև հուշարձանի նշանակումն ու իմաստը, տեղն ու կողմնորոշումը: 22 մետրանոց կոփածո պղնձից արձանը լինելու էր քաղաքի, երկրի պահապանը, ժողովրդի սիմվոլը: Քանի որ այն անձնավորելու էր ժողովրդի, մայր հողի գաղափարը, ես ընտրեցի թրով աղջկա, կնոջ, մոր կերպարը: Իհարկե, թրով կանայք աշխարհում շատ են ստեղծվել, և ես բնավ չեմ հավակնել հայտնագործություն անել: Չեմ էլ ձգտել շոյել դիտողի հայացքը արձանի մեղմիկ ձևերով: Պատերազմին նվիրված թանգարան-պատվանդանի վրա դրվող արձանը պետք է խիստ ու մոնումենտալ լիներ: Նա պետք է արտահայտեր առնականություն, ուժ, հերոսականություն, հաղթանակ: Իսկ պատվանդանի ուղղահայաց ձևերը պետք է հատվեին հորիզոնական ծավալներով: Պատվանդանի երեք քառորդների համար էլ գտանք արձանի համապատասխան լուծում՝ թրի հորիզոնական շարժումը: Այդ շարժումը սիմվոլիկ է, թուրը պատյան է դրվում, բայց զգացվում է նաև հանելու պատրաստակամությունը: Սա կատարվող գործողության երկրորդ իմաստն է, և, իր հերթին, խորհրդանշում է այն, որ մեր ժողովուրդը միշտ պատրաստ է, և հարկ եղած դեպքում պաշտպանելու է իր ձեռք բերած հաջողությունները, իր սիրասուն հայրենիքը: Ֆիգուրատիվ լուծում որոնելիս եղան բազմաթիվ տարբերակներ, որոնց մեջ կար նաև մոնումենտի շարունակությունը զինվորով ավարտելու տարբերակ: Սակայն զինվորը կարող էր խորհրդանշել միայն ռազմական ուժի՝ բանակի հաղթանակը, ուստի ամբողջ հայ ժողովրդի գաղափարը պահանջում էր ընտրել Մայր Հայաստանի կերպարը: Արձանը կոփածո պղնձից է՝ հավաքված երկաթյա հիմնակմախքի վրա: 22 մետրանոց արձանը կշռում է մոտ 15 տոննա:|Արա Հարությունյան<ref>Зурабов Б. А. Арутюнян. Мастера советского искусства. Москва. Советский художник,1986.</ref><ref>«Քաղաքն ու քանդակագործը», «Սովետական Արվեստ», N9, 1973:</ref>}}
 
== Մայր Հայաստան զինվորական թանգարան ==
[[Պատկեր:Mother Armenia War Museum (36330140353).jpg|250px|մինի|Թանգարանի ցուցանմուշներից]]
Պատվանդանի ներսիներսում` շուրջ 3000 մ² օգտակար տարածությունում, 1970 թվականին ի նշանավորումն Հաղթանակի 25-ամյակի բացվել է ''Հայաստանը Հայրենական մեծ պատերազմում 1941-1945 թվականներին թանգարանը''։ 1995 թվականին այն վերանվանվել է ''[[ՀՀ ՊՆ «Մայր Հայաստան» ռազմական թանգարան]]ի'' և անցել [[ՀՀ ՊՆ]] ենթակայության ներքո։ Թանգարանի ցուցադրությունը կազմված է երկու հիմնական մասից՝ [[Հայերի մասնակցությունը Երկրորդ աշխարհամարտին|«Հայ ժողովրդի մասնակցությունը երկրորդ համաշխարհային պատերազմին»]] և [[Արցախյան ազատամարտ|«Արցախյան ազատագրական պատերազմ»]]<ref>{{cite book | title=Սա մեր երկիրն է, Հայաստան | publisher=Հեղինակային հրատարակություն | author=Հռիփսիմե Սիմոնյան | year=2008 թ | location=Երևան | pages=125-128 | isbn=978-99930-4-959-3}}</ref>։
 
«Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանը ԱՊՀ-ում հանրապետական, ազգային նշանակության միակ զինվորական թանգարանն է։ Մայր Հայաստան զինվորական թանգարանըԱյն ԽՍՀՄ տարածքում գործող միակ թանգարաններիցթանգարան է, որտեղ գտնվում են ոչ թե պատերազմի կոնկրետ ժամանակահատվածի, կոնկրետ գործողության կամ առանձին ճակատին վերաբերող ցուցանմուշներ։ցուցանմուշներ, Թանգարաննայլև թանգարանն այցելուներին տեղեկատվություն է տրամադրում Հայրենական մեծ պատերազմում հայ ժողովրդի մասնակցության, մարշալների, գեներալների, հերոսների և հասարակ զինվորների մասին, ովքեր զոհվել են հանուն հայրենիքի<ref>[https://armeniasputnik.am/armenia/20160509/3363615.html Մայր Հայաստան զինվորական թանգարանը բացառիկ է ԱՊՀ-ում] armeniasputnik.am կայքում, 09.05.2016</ref>։
 
Գաղափարական ընդհանուր մտահղացման մաս են կազմում նաև «[[Անհայտ զինվորի գերեզման (Երևան)|Անհայտ զինվորի գերեզմանը]]», դեպի այն տանող «Հերոսների պուրակը», ինչպես նաև մարշալ Բաղրամյանին և ռուս սահմանապահներին նվիրված ծառուղիները։
 
Հայրենական Մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 90-ամյակի կապակցությամբ ՀՀ Զինված ուժերի «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանը հանդես է եկել նոր ցուցադրությամբ։ Ավագ Հարությունյանը նշում է, որ նոր ցուցադրությունից հատկապես Մասնավորապեսուշագրավ են [[Նեմեսիս գործողություն|Նեմեսիս գործողությանը]] նվիրված ցուցադրությունը, [[Կամավորական շարժում (1914-1918)|Կամավորական շարժումների]], մարտերի 100-ամյակին նվիրված ցուցադրությունները, մերօրյա հերոսների, [[Արցախում Մի-24 ուղղաթիռի խոցում (2014)|նախորդ տարի (2014) ադրբեջանական ագրեսիային դիմակայած եւ հերոսի մահով ընկած զինվորների]] մասին զուցադրությունները<ref>[https://armenpress.am/arm/news/804905/ «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանը բացել է նոր ցուցադրություն] ԵՐԵՎԱՆ, 2015, 9 ՄԱՅԻՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ</ref>։
 
== Տ-34 տանկի գողություն ==
Զբոսայգու ցուցանմուշների մեջ ներառված է Տ-34 տանկ, որը երկրորդԵրկրորդ համաշխարհային պատերազմինպատերազմի ժամանակ եղել է Սովետական բանակի տանկերից մեկը, իսկ [[1974]] թվականի [[հոկտեմբերի 30]]-ին բերվել է [[Թբիլիսի]]ից։ [[1990]] թվականին տանկը գողացել են ֆիդայական շարժման մասնակիցները՝ տանկըայն գործարկելու հույսով։ Մեկ ամիս անց տանկը հայտնաբերվել է Էջմիածնի շրջակայքում<ref>[https://hetq.am/hy/article/57231 Մի ցուցանմուշի պատմություն. թանգարանային տանկի երկրորդ մարտական «գրոհը»]</ref>։
 
== Պատկերասրահ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մայր_Հայաստան_հուշահամալիր» էջից