Վիքիպեդիա

«Օդեսա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ →‎Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ: մանր-մունր փոփոխություններ, փոխարինվեց: ։ → ։ oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}}
'''Օդեսա''' ([[ուկրաիներեն]]՝ '''{{lang-uk|Одеса'''}}), [[Ուկրաինա]]յի քաղաքներից մեկն է։ Գտնվում է [[Սև ծով]]ի ափին, հանդիսանում է Ուկրաինայի ամենամեծ նավահանգիստը<ref>[http://www.ukrport.org.ua/members.htm Ассоциация портов Украины]</ref><ref>[http://www.blackseatrans.com/article.php?articleID=747 Статистика порта за первые 3 квартала 2006 г.]</ref>, իսկ բնակչության թվով մեծությամբ երրորդ քաղաքը մայրաքաղաք [[Կիև]]ից ու [[Խարկով]]ից հետո։ Այն նաև Օդեսա շրջանի վարչական կենտրոնն է և բազմաէթնիկ մշակութային կենտրոն։ Օդեսան հաճախ կոչում են «Սև ծովի մարգագետին», «Հարավի մայրաքաղաք» (Ռուսական Կայսրության և Սովետական միության ղեկավարման ներքո)<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/sections/parallels/2015/07/01/418905297/whos-behind-a-string-of-bombings-in-ukraines-black-sea-pearl |title=Who's Behind A String Of Bombings In Ukraine's Black Sea 'Pearl'?|website=NPR|year=2015|accessdate=7 July 2016}}</ref><ref name=about_region>[https://www.youtube.com/watch?v=nbUfDC9xE5s Tell about Ukraine. Odessa Oblast]. 24 Kanal (YouTube).</ref>։▼
|կարգավիճակ = Քաղաք
|հայերեն անվանում = Օդեսա
|բնօրինակ անվանում = {{lang-ua|Одеса}}
|ենթարկում =
|երկիր = Ուկրաինա
|պատկեր =Одесса-коллаж1.jpg
|պատկերի նկարագրում =
|զինանշան = Coat of Arms of Odessa.svg
|զինանշանի լայնություն =
|զինանշանի նկարագրում =
|դրոշ = Flag of Odessa, Ukraine (1999).svg
|դրոշի լայնություն =
|դրոշի նկարագրում =
|lat_deg= 46|lat_min= 28|lat_sec=00
|lon_deg= 30|lon_min= 44|lon_sec=00
|CoordAddon =
|CoordScale =
|երկրի քարտեզի չափ = 310
|երկրամասի քարտեզի չափ =
|շրջանի քարտեզի չափ =
|երկրամասի տեսակ = Մարզ
|երկրամաս = Օդեսայի մարզ
|երկրամասը աղյուսակում =
|շրջանի տեսակ =
|շրջան =
|շրջանը աղյուսակում =
|համայնքի տեսակ =
|համայնք =
|համայնքը աղյուսակում =
|երկրի քարտեզ =
|երկրամասի քարտեզ =
|շրջանի քարտեզ =
|ներքին բաժանում = 4 շրջան.Կիևյան, Մալինովյան, Պրիմորսկի, Սուվորովյան
|ղեկավարի պաշտոն = Քաղաքապետ
|ղեկավար = [[Ալեքսեյ Կոստուսև]]
|հիմնադրման թվական = [[1794]] [[օգոստոսի 22]]
|տվյալ կարգավիճակում = [[1794]]
|առաջին հիշատակում = 1795 հունվարի 21
|այլ անվանումներ = Հաջիբեյ (մինչև [[1795]])
|տարածք = 236.9
|կենտրոնի բարձրություն =
|կլիմա = բարեխառն
|պաշտոնական լեզու =
|բնակչություն = 1 010 845<ref>{{cite web|url=http://www.od.ukrstat.gov.ua/expres/0413/83.doc|title=Чисельність наявного населення на 1 липня 2013 року (наличное население на 01.07.2013)|publisher=Управление статистики в Одесской области|lang=укр|accessdate=|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Gd7UuEMC|archivedate=2013-05-15}}</ref>
|մարդահամարի թվական =
|խտություն = 4255.8
|ագլոմերացիա =
|ազգային կազմ = [[ուկրաինացի]]ներ, [[ռուս]]ներ, [[բուլղարացի]]ներ, [[հրեա]]ներ, [[հույն]]եր, [[հայ]]եր և այլն
|կրոնական կազմ = [[ուղղափառություն]], [[հուդայականություն]], [[ՀԱԵ]]
|էթնոհորոնիմ =
|ժամային գոտի = +2
|DST = կա
|հեռախոսային կոդ = +48(2)
|փոստային ինդեքս =
|փոստային ինդեքսներ = 65000-65480
|ավտոմոբիլային կոդ = BH/16
|իդենտիֆիկատորի տեսակ =
|թվային իդենտիֆիկատոր =
|Վիքիպահեստում =
|կայք = http://www.odessa.ua/
|կայքի լեզու =
}}
▲'''Օդեսա''' ([[ուկրաիներեն]]՝ '''Одеса'''), [[Ուկրաինա]]յի քաղաքներից մեկն է։ Գտնվում է [[Սև ծով]]ի ափին, հանդիսանում է Ուկրաինայի ամենամեծ նավահանգիստը<ref>[http://www.ukrport.org.ua/members.htm Ассоциация портов Украины]</ref><ref>[http://www.blackseatrans.com/article.php?articleID=747 Статистика порта за первые 3 квартала 2006 г.]</ref>, իսկ բնակչության թվով մեծությամբ երրորդ քաղաքը մայրաքաղաք [[Կիև]]ից ու [[Խարկով]]ից հետո։ Այն նաև Օդեսա շրջանի վարչական կենտրոնն է և բազմաէթնիկ մշակութային կենտրոն։ Օդեսան հաճախ կոչում են «Սև ծովի մարգագետին», «Հարավի մայրաքաղաք» (Ռուսական Կայսրության և Սովետական միության ղեկավարման ներքո)<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/sections/parallels/2015/07/01/418905297/whos-behind-a-string-of-bombings-in-ukraines-black-sea-pearl |title=Who's Behind A String Of Bombings In Ukraine's Black Sea 'Pearl'?|website=NPR|year=2015|accessdate=7 July 2016}}</ref><ref name=about_region>[https://www.youtube.com/watch?v=nbUfDC9xE5s Tell about Ukraine. Odessa Oblast]. 24 Kanal (YouTube).</ref>։
 
Մինչև Օդեսայի հիմնադրումը՝ դրա վայրում հին հունական բնակավայր էր տեղակայված։ Վերջերս Թաթարական բնակավայր էր հայտնաբերվել դրա տեղանքում Հաջի Գիրեյի կողմից (Ղրիմի խան), ում անունով էլ տեղանքը կոչվել է Հաջիբեյ։ Լիտվացի Գրանդ Դուչիի ղեկավարման շրջանում, Հաջիբեյը և ամբողջ տեղանքը գրավվեց [[Օսմաններ]]ի կողմից 1592 թվականին և մնաց նրանց կազմում մինչ 1792 թվականին [[Ռուս-թուրքական պատերազմներ|Ռուս-թուրքական]] պատերազմում կայսրության հաղթանակը։
Տող 112 ⟶ 50՝
19-րդ դարի կեսերին Օդեսան դարձավ հաճախակի այցելվող քաղաք, որը հայտնի էր իր բնակչության թվով և որը իր հերթին նպաստեց հյուրանոցների և այլ շենքերի կառուցմանը։
 
1795-1814 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում Օդեսսայի բնակչությունը մեծացավ 15 անգամ և հասավ մոտ 20000-ի։ Քաղաքի առաջին հատակագիծը նախագծված էր ինժիներ՝ինժեներ՝ Դեվոլլանի կողմից 18-րդ դարի վերջին<ref name="UKRWorld" />։ Տարբեր ազգերից եկած գաղթականներ հաստատվեցին հիմնականում նախկին գաղութի տարածքում՝ հիմնական տարածքից դուրս, որի հետևանքով 19-րդ դարի առաջին կեսին Մոլդովանկան դարձավ գերիշխող բնակավայր։ Ճարտարապետները քաղաքի հատակագծողին որոշելուց հետո, Մոլդովանկան նույնպես պետք է մտներ հիմնական տարածքի մեջ, բայց Մոլդովանկայի փողոցների, նրբանցքների և հրապարակների նախագիծը մնալու էր անփոփոխ։
 
Նոր քաղաքը շուտով մեծ հաջողություն ունեցավ, չնայած նրան ի սկզբանե տրվել էր փոքր ֆոնդ և քիչ արտոնություններ<ref name="older settlements already">[http://ukrainianweek.com/History/123898 Odesa: Through Cossacks, Khans and Russian Emperors], [[The Ukrainian Week]] (18 November 2014)</ref>։ Նրա սկզբնական հաջողությունները կարելի է կապել Դե Ռիչելիոյի անվան հետ, ով եղել է կառավարչի պաշտոնում 1803-1814 թվականներն ընկած ժամանակահատվածը։ Դիմադրելով [[Ֆրանսիական հեղափոխություն|Ֆրանսիական հեղափոխությանը]]՝ նա ծառայել է Եկատերինայի բանակում թուրքերի դեմ։ Նա պարգևատրվել է քաղաքը նախագծելու և դրա գեղեցկությունն ու կառուցվածքը ապահովելու համար և համարվում է Օդեսայի հիմնադիր հայրերից մեկը մեկ այլ ֆրանսիացի՝ Քաունթ Անդրոլթ դե Լանգերոնի հետ միասին։ Ռիչելիոյի հիշատակին 1828 թվականին կանգնեցվել է նրա բրոնզյա հուշարձանը՝ նախագծված [[Իվան Մարտոս]]ի կողմից։ Նրա ավանդը մեծ էր քաղաքի նկատմամբ, որոնք հիշատակված են [[Մարկ Տվեն]]ի՝ «Անմեղները Արտասահմանում» ճանապարհորդության մասին պատմող ֆիլմում:
Տող 157 ⟶ 95՝
 
== Միջազգային հարաբերություններ ==
===== ԵղբայրՔույր քաղաքներ =====
 
* {{դրոշ|Հայաստան|20px}}[[Երևան]], [[Հայաստան]] (1995 թվականից );
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Օդեսա» էջից