«Կրակի տարի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
'''Կրակի տարի''', [[Նախճավան]]ում և [[Խրամ (քաղաք)|Խրամում]] տեղի ունեցած ջարդերի փոխաբերական անվանումը։ Հայտնի է նաև այլ անվանումներով՝ ''«Անձրևային տարի», «Երաշտ տարի», «Մորեխի տարի», «Սովի տարի», «Գաղթի տարի», «Ջարդի տարի», «Եղեռնի տարի»'' և այլն։ Կրակի տարի Է համարվում [[705]] թվականը, երբ [[արաբ]] նվաճողներն ապստամբ հայերի հաղթանակի համար վրեժխնդիր լինելու նպատակով խաբեությամբ հավաքել և Նախճավանի ու Խրամի [[եկեղեցի]]ներում այրել են հարյուրավոր հայ [[իշխան]]ների։իշխանների։ Արաբ մատենագիրներից ոմանք այդ եղեռնագործությունը ներկայացրել են որպես արաբական հաղթանակ։
 
== Նախապատմություն ==
Տող 8.
== Կրակի տարի ==
 
Աբդ-էլ-Մելիքին հաջորդում է որդին՝ Վլիթը, որը սկսում է իր նախկին վերաբերմունքը հայերի նկատմամբ։ Վարդանակերտի պարտությունը չերչէր մոռացվում և Մուհամմեդ բեն-Օքբայը միշտ կասկածանքով էր վերաբերվում նախարարներին։ Վլիթը նրան լիազորություն է տալիս նախարարական ամբողջ դասակարգը վերացնելու համար, քանի որ նա մշտապես ալգելքներարգելքներ ու դժվարություններ էր հարուցում արաբական իշխանության դեմ։
 
[[Հուստինիանոս Բ Ռինոտմետոս|Հուստինիանոս Բ]]-ն, որորն այնքան բացասական դեր է կատարելունեցել [[Բյուզանդիա|Բյուզանդիայի]]յի և [[Հայաստան|Հայաստանի]]ի ճակատագրի վերաբերմամբվրա, 705 թվականին կրկին տիրանում է գահին, և Հայաստանը նորից կռվախնձոր է դառնում Բյուզանդիայի և [[Արաբիա|Արաբիայի]]յի միջև։ Կայսրը մեծ բանակ է ուղարկում Հայաստանը գրավելու համար։ Սմբատ սպարապետը, որ ապրում էր Տայոց աշխարհում, միանում է կայսերական բանակին և միասին արշավում Մուհամմեդի դեմ։ [[Վանանդ (գավառ)|Վանանդ գավառի]] Դրաշպետ գյուղում տեղի է ունենում մեծ ճակատամարտ, որտեղ բյուզանդացիները կրումպարտությունն են պարտություն՝կրում՝ կորցնելով գրեթե 50 հազար մարդ։ Սմբատը իր ընկեր նախարարներով հեռանում է հայրենիքից՝ կայսրից խնդրելով մեկ ուրիշ բնակավայր իրենց բնակության և ոչխարների հոտի համար։ Կայսրը, չմերժելով նրանց, տալիս է Եգերիայի (այժմ՝ Մինգրելիա) Փոյթ քաղաքը։
 
Մուհամմեդը շտապում է կատարել Վլիթ խալիֆի հրահանգը։ Կազմելով ծրագիր՝ այն հանձնում է [[Նախճավան]] քաղաքի իր տեղապահ՝ Կաշմին, որն էլ իր հերթին հրավեր է ուղարկում բոլոր նախարարական տոհմերին, որ ըտանիքներովընտանիքներով և ձիավոր զորականներով ներկայանան Նախճավան՝ թոշակ ստանալու նպատակով, որովհետև այն կարգադրել է խալիֆը։ Նախարարներց շատերը իրենց պարզամտությամբ հավատալով այդ խաբեությանըխաբեությանը՝ գնում են Նախճավան։ Հավաքվել էր խոշոր բազմություն, որ հարկավոր եղավ մի մասին ուղարկել մերձակա [[Խրամ]] ավանը։ Այնուհետև և՛ Նախճավանում, և՛ Խրամում բոլորին կալանավորեցին և փակեցին տեղական եկեղեցիներում,եկեղեցիներում։ որտեղԱյս էլեկեղեցիներում դռներն ու պատուհանները ոչ միայն ամուր փակել էին, այլ նաև հյուսել աղյուսով։ Կաշմը հրամայում է այրել եկեղեցիների փայտե ծածկերը։ 705 թվականին երկու եկեղեցիների մեջ ոչնչանում են հայ ազատներն ու նախարարները։ Կաշմը բոցերի մեջ այրվող մարդկանց բազմությունը ցույց տալով իշխաններին՝ պահանջում է փրկագին։ Նա առաջարկում է իրենց հանձնել բոլոր գանձերը, որպեսզի նրանք չհրկիզվեն, սակայն այս առաջարկը չի կատարվում։ Վարդանակերտի վրեժը լուծված էր սարսափելի անգթությամբ։ [[Արաբներ|Արաբները]] գոհ էին այդ վրեժից։ Այս է պատճառը, որ 705 թվականը կոչեցին «Կրակի տարի» անունով։
 
Սակայն որքան էլ մեծ լիներ հայ նախարարության հասցված վնասը, Նախճավանի և Խրամի դեպքերը լիովին չիրագործեցին Մուհամմեդի ծրագիրը, քանի որ հայ նախարարությունը թուլանում էր միայն ժամանակավորապես։ Մուհամմեդի չարագործություննգործողությունները այնքան սաստիկ բողոք է բարձրացնում Հայոցհայոց աշխարհում, որ Վլիթ ամիրապետը, թեև ինքն էր հրահանգել նախարարական տոհմերի ոչնչացումը, ետ է կանչում իր ոստիկանին և նրա փոխարեն նշանակում է [[Աբդուլ Ազիզ|Աբդուլ-ԱզիզԱզիզին]]ին, որորը Հայոցհայոց աշխարհ բերեց խաղաղության, հաշտության և շինարարության քաղքականություն։ Նրա առաջին գործը եղավ թղթեր գրել Փոթիում ապաստանված նախարարներին և համոզել, որ յուրաքանչյուրը վերադառնա իր կալվածը՝ երաշխավորելով, որ նրանց կյանքին ոչ մի վտանգ չի սպառնա։ Նախարարները հավատացին Աբդուլ-Ազիզին և վերադարձան։ Աբդուլ-Ազիզի ամենագլխավոր բարեփոխումներից մեկը եղավ [[Դվին]]ի պարիսպների նորոգումը, դրանց շուրջ խրամատ շինելը և ջուր լցնելը։
Կաշմը հրամայում է այրել եկեղեցիների փայտե ծածկերը։ 705 թվականին երկու եկեղեցիների մեջ ոչնչանում են հայ ազատներն ու նախարարները։
Կաշմը բոցերի մեջ այրվող մարդկանց բազմությունը ցույց տալով իշխաններին պահանջում է փրկագին՝ իրենց բոլոր գանձերի տեսքով՝ իրենց չհրկիզելու նախապայմանով, որը սակայն չի կատարում։
 
Վարդանակերտի վրեժը լուծված էր սարսափելի անգթությամբ։ [[Արաբներ|Արաբները]] գոհ էին այդ վրեժից։ Այս է պատճառը, որ 705 թվականը կոչեցին «Կրակի տարի» անունով։
 
Սակայն որքան էլ մեծ լիներ հայ նախարարության հասած վնասը, Նախճավանի և Խրամի բոցերը լիովին չիրագործեցին Մուհամմեդի նպատակը, քանի որ հայ նախարարությունը թուլանում էր միայն ժամանակավորապես։
 
Մուհամմեդի չարագործությունն այնքան սաստիկ բողոք է բարձրացնում Հայոց աշխարհում, որ Վլիթ ամիրապետը, թեև ինքն էր հրահանգել նախարարական տոհմերի ոչնչացումը, ետ է կանչում իր ոստիկանին և նրա փոխարեն նշանակում է [[Աբդուլ Ազիզ|Աբդուլ-Ազիզ]]ին, որ Հայոց աշխարհ բերեց խաղաղության, հաշտության և շինարարության քաղքականություն։ Նրա առաջին գործը եղավ թղթեր գրել Փոթիում ապաստանված նախարարներին և համոզել, որ յուրաքանչյուրը վերադառնա իր կալվածը՝ երաշխավորելով, որ նրանց կյանքին ոչ մի վտանգ չի սպառնա։ Նախարարները հավատացին Աբդուլ-Ազիզին և վերադարձան։
 
Աբդուլ-Ազիզի ամենագլխավոր բարեփոխումներից մեկը եղավ [[Դվին|Դվինի]] պարիսպների նորոգումը, դրանց շուրջ խրամատ շինելը և ջուր լցնելը։
 
== Աղբյուրներ ==