«Թռչուններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-ՈՒ([ա-ֆ]) +Ու\1)
չ մանր-մունր փոփոխություններ, փոխարինվեց: , → , (5) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 54.
Թռչունների արտաքին տեսքը պայմանավորված է նրանց թռչելու ունակությանբ: Գոյություն ունեն համեմատաբար քիչ քանակի(մոտ 60 տեսակ) չթռչող կամ համարյա չթռչող թռչուններ:
 
Մեկ համակարգը գտնվում է աչքի ցանցաթաղանթում, որը հիմնվել է ֆոտոկախվածություն քիմիական ռեակցիաների վրա: Տեսողական մագնիտոընկալիչները ապահովում են տարածական կողմնորոշումը,որը անհրաժեշտ է թռչունների չուի ժամանակ: Երկաթի միացությունների մագնիսական հատկությունները (կենսագենային մագնետիտ): Այն հավանաբար գտնվում է վերնակտոցում և մասնակցում է տարածության ընկալմանը: Որոշ հեղինակների ենթադրում են մագնիտոընկալիչների երրոդ համակարգի առկայության մասին ,որը հիմնված է անդաստակային ապարատի վրա:Չի բացառվում,որ երկաթի օքսիդների հիման վրա կատարվող մագնիտոռեցեպցիան՝ մագնիտաընկալումը կաթնասունների ներքին ականջի խխունջին հոմոլոգ կառույցում, իսկ նրանց ստացած տեղեկատվությունը վերծանվում է գլխուղեղի հավասարակշռության կորիզներում:Թռչունների մեծ մասը ունեն փետուրներ և (փափուկ գավազան), որոնց փափուկ և երկար մորուքները կրամ են փափուկ մազիկներ, դրանք երկար ձողեր են՝ փաթաթված փոքրիկ փետուրիկներով, որոնք զուրկ են կեռիկներից, որի պատճառով կապակցված փետուրի միջև կան տարեր տեսակներ։ Փետուրները սովորաբար տեղդրվում են պեռիլներով։ Բմբուլը համեմատաբար ընդգրկում է ամբողջ մարմինը (թիավորում, սագանման, և շատ գիշատիչ թռչունների), կամ առկա է միայն аптечках․ (կռունկների, հավեր, բվեր, ու շատ ճնճղուկներ)։ Սովորաբար փետուրները ծածկված են եզրագծային փետուրներով։
 
== Չափսեր ==
Տող 60.
Թռչունների մարմնի չափսերը և զանգվածը չի գերազանցում 12֊16կգ (կարապներ, անգղներ),թևերի բացվածքը 3մ է։ Ամենափոքր թռչուները կոլիբրիի տեսակներն են, ունենում են ամենաշատը 3֊7 գրամ զանգված։ Թռչելու կարողության կորուստը հաճա հանգեցնում է չափերի մեծացման, խոշոր պինգվինների չափերը հասնում է մինչև 40կգ կազուարներինը և աֆրիկյան ջայլամները՝ 80֊150կգ։Որոշ անհետացած չթռչող թռչունների զնագվածը հասնում էր 230֊400կգ֊ի։
 
ժամանակակից ամենափոքր թռչունը դա մեղու֊ կոլիբրին է,մարմնի երկարությունը չի գերազանցում 5֊7սմ֊ից, իսկ ամենախոշորը՝ աֆրիկյան ջայլամն է , որի բարձրությունը հասնում է 2,7մ֊ի, իսկ զանգվածը՝ 156կգ։Այասպիսով ժամանակակից ամենափոքր թռչնի զանգվածը 66 հազար անգամ փոքր է ամենամեծ թռչնի զանգվածից։
 
Փետրավորումը և եղջրային ծածկույթ
Տող 66.
Թռչունների մաշկային ծածկույթները բարակ են և էլաստիկ։ Հյուսվածքային շերտում կան հարթ մկանների առատ փնջեր, որոնք ամրանում են եզրագծային փետուրներին և փոփոխում են իրենց դիրքը։ Թռչունների միայն մաշկային գեղձըհամարվում է ճարպային գեղձը, որը գտնվում է պոչուկային ողի վրա։ Բացակայում է մեծ, չթռչող թռչունների մոտ,աղավնիների, թութակների և այլն։
 
Նա արտադրում է ճարպանման նյութ, որը թռչյունները կտուցով ճզմում են և քսում են փետուրներին (պատում են դրանով փետուրները , որըփետուրը էլաստիկ է դարձնում)։
 
Որոշավոր տեսակի թռչունների համար բնորոշ համարվում է փետրածածկույթի առկայությունը, որը չի հանդիպում մյուս ժամանակակից կենդանիների մոտ։
Տող 94.
Տեսակները, որոնք ապրում են ցածր ջերմային պայմաններում ունեն ավելի լավ զարգացածաղվափետուրներ։
 
Փետուրների ընդհանուր թիվը խոշոր տեսակների մոտ ավելի շատ է քան մանրերի մոտ: Օրինակ կոլիբրներինը մոտավորապես 1000 փետուր է, իսկ մանր ճնճզուկներինը 1500-2500, իսկ ճայերինը մինչև 6000, բադերինը՝ 25000: Փետուրների ընդհանուր թիվը, չափերը ու կառուցվածքի առանձնահատկությունը նման են մոտ խմբերի մոտ և կախված է էկոլոգիական մասնագիտացումից: Փետուրների գունավորումը կարող է պայմանավորված լինել ինչպես պիգմենտնտներով , այնպեսել կառուցվածքային առանձնահատկուտյուններով: Առավել տարածված են 2 տիպի պիգմենտներ՝ մելանինը և լիպոխրոմը: Մելանինը ապահովվում է սև, շագանակագույն, կարմրագորշ և դեղին գույների տարբեր երանգները: Լիպոխրոմները ապահովվում են ավելի վառ գույներ՝ կարմիր ը, կանաչը, դեղինը, կապույտը և այլն: Սպիտակ գունավորումը առաջանում է պիգմենտի բացակայուտյան պայմաններում փետուրի եղջրային օդով լցված բջիջների կողմից լույսի անդրադարձման շնորհիվ: Կառուցվածքային (օպտիկական) գունավորումը լինում է երբներանգ (փոխվում է տեսողության անկյունից կախված) և միատոն: Այս դեպքում փետուրների եղջրային բջիջներում տեղի է ունենում նրբաշերտ ինտերֆերենցիա, ինչը գունավորմանը տալիս է մեծ պայծառություն: Փետուրների գունավորումը կախված է նաև սեռից (սեռական դիմորֆիզմ), թռչնի տարիքից, տարվա եղանակից և սննդառությունից: Փետրածածկի գործառությունները բազմազան են: Այն ապահովվում է թռիչքը, առաջացնում հարթություններ,(թևերը, պոչը) և ստեղծում մարմնի շրջահոսելիություն: Փետրածածկը պաշտպանում է մաշկը բազմաթիվ մեխանիկական վնասվածքներից: Փետրածածկը մարմինը պաշտպանում է ջրի և ջերմության կորստից:
 
== Կմախքը և մկանային համակարգը ==
Թռչունների կմախքի կառուցվածքում հստակ երևում են հարմարվողական առանձնահատկությունները, որոնք կապված են թռիչքի հետ՝ որպես հիմնական տեղաշարժման միջոց, թռչունների կմաղքը պարզեցված է և կառուցվա է թեթև ու ամուր ոսկորներից։ Որոշ ոսկորներ ունեն օդով լցված խոռոչներ, որոն կոչվում են պնևմատիկ և կապված են շնչառության օրգանների հետ։ Գանգի ոսկորները սերտաճած են միմյանց հետ ունեն կարաններ։ Ակնախոռոչները խոշոր են և միմյանցից բաժաված են ոսկրային միջնապատով։ Գանգը միանում է ողնաշարին ծոծորակային մկանի միջոցով, ստորին ծոտը ամրանոմ է գանգին քառակուսի ոսկորի միջոցով, որը կախիչի դեր է կատարում։ Գլխի առջևում գտնվում կտուցը, կազմված՝ վերկտուցից և ենթակտուցից։ Այնծածկված է եղջուրային պատյանով։
 
Թռչունների գանգի կարևոր առանձնահատկություններից է ենթակտուցի շարժունակությունը ուժեղացնում է կտցահարման ուժը և ավելացնում է հորանջման չափերը, իսկ շարժողական քիմքը օգնում է սննդագնդիկի հրմանը կերակրափող։ Կտուցի երկարությունն ու ձևը, շարժման բնույթը, բերանի խոռոչի չափերը տարբեր թռչունների մոտ տատանվում են լայն սահմաններում, ցոցադրելով տեսակի սննդային մասնագիտացումը։
 
Ողնաշարը բաժանվում է ծոծրակային, կրծքային, գոտկային, սրբանային և պոչուկային բաժինների։ Ողնաշարի բոլոր բաժինների համար, բացի ծոծրակայինից բնութագրական է ողերի սերտաճումը։ Այդ առանձնահատկությամբ է պայմանավորված թռչնի մարմնի անշարժությունը, ինչը կարևոր նշանակություն ունի թռիչքի ժամանակ։ Ծոծրակը կազմված է 9-25 ծոխծրակային ողերից։ Ծոծրակային բաժինը տարբերվում է մեծ ճկունությամբ, սակայն ողնաշարի շարժունակություը նշանակալի պակասում է կրծքային բաժնում և ամբողջությամբ բացակայում է գոտկային բաժնում։ Կրծքային բաժինը կազմված է ողերից, որոնք շատ թռչունների մոտ սերտաճած են առաջացելով մեջքային ոսկորը։ Բոլոր գոտկային, սրբանային և պոչուկային ողերի մի մասը կոնքի հետ միասին սետաճում են առաջացնելով մեկ բարդ ոսկոր։
 
Ամենաշարժուն կոպը համարվում է ստորին կոպը: Բացի ներքին կոպից սողունների նման թռչուններն ուերրորդ կոպը թարթող թաղանթը որը գտնվում է աչքի առջևի անկյունում և շարժվում է հորիզոնական դիրքով:Թռչուննռրի մեծ մասի մոտ թաղանթը ամբողջությամբ ծածկում է աչքը և ջրի տակ կատարում է կոնտակտային լինզայի դերը: Հոտառության և համի զգայարնները թույլ են զարգացած:Թռչունների համային օրգա զզնները Համային բողբոջնները են որոնք գտնվում են փափուկ քիմքի վրա լեզվի հիմքի մոտ:Գերակշռող մեծամասնության մոտ վատ է զարգացած հոտառությունը, նրանք գրեթե չեն տարբերում հոտերը :Սակայն շատ քիչ ցամաքային , և մի քանի այլ խմբերի թռչունների հոտառությունը լավ է զարգացած: (Քթափողայիններ, որոշ ցերեկային գիշատիչներ, ամերիկյան գրիֆներ:
 
Ամեն մատի վերջին ֆալանգը ծածկված է լավ զարգացած ճիրաններով։ Որոշ թռչունների մոտ առկա է թույլ ռադիմենտային ճիրան։ Խոշոր ոսկրային ելուստները, որոնք ծածկված են եղջրային ծածկույթ՝ սֆորներ, որոնք բնորոշ են սիրամարգներին։