«Ներսեհապատի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չեզոքության խախտումների ուղղում |
|||
Տող 17.
}}
'''Ներսեհապատի ճակատամարտ''', [[Մարզպանական Հայաստան]]ի և [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի միջև ռազմական բախում, որը տեղի է ունեցել [[Վահանանց պատերազմ]]ի ժամանակ՝ [[482 թվական]]ին։ Այս ճակատամարտին նախորդել է [[Ակոռիի ճակատամարտ (481)|Ակոռիի ճակատամարտը]], որտեղ հայերը հաղթանակի էին հասել պարսիկների նկատմամբ և կարողացել
== Նախապատմություն ==
Տող 23.
[[Պատկեր:Wachtang_I._Gorgassali.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Wachtang_I._Gorgassali.jpg|alt=|ձախից|մինի|Վախթանգ Գորգասալ]]
Արևելյան [[Վիրք|Վրաստանում]] թագավոր [[Վախթանգ Գորգասալ]] ապստամբում է պարսիկների դեմ և սպանում [[Աշուշա Բդեշխ|Աշուշա]] բդեշխի որդուն՝ պարսից դրածո բդեշխ [[Վազգեն բդեշխ|Վազգենին]]։ Նա նաև [[Վարդան Մամիկոնյան]]ի փեսան էր՝ [[Շուշանիկ]]ի ամուսինը։ Նա ուրացել էր [[քրիստոնեություն]]ը և ընդունել [[զրադաշտականություն]], ապա փորձել էր ստիպել, որ [[Վարդան Մամիկոնյան|Վարդանի]] աղջիկը՝ [[Շուշանիկ]]ը, նույնպես կրոնափոխ լինի, բայց նա չէր ուրացել և նահատակվել էր
[[Ատրվշնասպ]]ի զորքի թիվը հասնում էր 7 հազարի, իսկ հայ ապստամբներինը՝ 400-ի։ Հայ ապստամբներին առաջնորդում էր [[Վահան Մամիկոնյան (ռազմական գործիչ)|Վահան Մամիկոնյանի]] եղբայրը՝ Վասակը, որը հասկանալով, որ անհնար է բաց տեղանքում պարսիկների այսպիսի թվային առավելության դեպքում հաղթանակ տոնել, ընտրում է մի հարմար տեղանք՝ [[Արարատ|Մասիսի]] լանջին գտնվող [[Ակոռի|Ակոռի գյուղը]]։ Տեղի ունեցած [[Ակոռիի ճակատամարտ (481)|ճակատամարտում]] հայերը լիակատար հաղթանակ են տոնում, սպանվում է նաև պարսից հրամանատար [[Ատրվշնասպ]]ը, իսկ Վասակը հանդիավոր վերադառնում է [[Դվին]]<ref>{{Cite book|title=Լեո «Հայոց Պատմություն: Միջին դարեր» երկրորդ հատոր|last=|first=|publisher=«Հայաստան» հրատարակչություն|year=1967|isbn=|location=Երևան|pages=114}}</ref><ref name="ՄՀ2"></ref>։
Տող 31.
== Ճակատամարտ ==
482 թվականին պարսկական խոշոր զորաբանակը ներխուժում է Հայաստան, որի հրամանատարը Արտրներսեհն
{{քաղվածք|Լուր հասավ, թե պարսից բազմաքանակ զորքն է գալիս, և, իբրև, արդեն Հեր և Զարևանդ գավառի սահմանին են հասել շատ զորագլուխներ, որոնք են Սուրեն պահլավ, փուշտիպանաց սաղար Ատրներսեհը, Վին-ի-Խոռյանը, Ատրվշնասպ-ի-Տապյանը... Եվ, չնայած սրանց մեջ կար մեկը, որ գահով ավելի բարձր էր, սակայն փուշտիպան սաղարն էր հրամանատուն և զորքի ավագը:|Ղազար Փարպեցի, Պատմություն հայոց, Գ, Գլուխ ՀԱ}}
Իմանալով հակառակորդի ներխուժման մասին՝ հայոց սպարապետ [[Վահան Մամիկոնյան (ռազմական գործիչ)|Վահանը]] հավաքում է իր մոտ 35 հազարանոց բանակը և 482 թվականի ապրիլին դուրս գալով [[Դվին]]ից՝ շտապում պարսիկներին ընդառաջ՝ փորձելով չթողնել նրանց [[Արաքս]]ի վրայով գետանցում կատարել և մտնել [[Միջնաշխարհ]]։ [[Վահան Մամիկոնյան (ռազմական գործիչ)|Վահանը]] հայկական զորամասերին [[Դվին]]ից մինչև [[Ներսեհապատ]] պատրաստվում էր տանել գիշերային ռազմերթով, իսկ հակառակորդի վրա հարձակվել առավոտյան։ [[Վահան Մամիկոնյան (ռազմական գործիչ)|Վահան Մամիկոնյանի]] նպատակն էր
[[Պատկեր:Vahan_Mamikonyan.jpg|մինի|Հայոց սպարապետ Վահան Մամիկոնյանը (հեղինակ՝ Ն. Տեստեկյուլ)]]
Ճակատամարտը տեղի է ունենում մայիսին։ Վահան Մամիկոնյանը զորքը բաժանում է 3 մասի․
Տող 45.
{{քաղվածք|Այնուհետև հայոց զորավար Վահան Մամիկոնյանը սկսեց ըստ պատշաճի կազմակերպել ճակատի յուրաքանչյուր թևը: Կենտրոնական կողմը բազմաքանակ այրուձիով տվեց մարզպան ու քաջ ասպետ Սահակի ձեռքը: Աջ թևում կարգեց Բարշղ Վահևունուն, Բաբգեն Սյունիին, Ատոմ Գնունիին և Փապակ Պալունիին` յուրաքանչյուրի այրուձիով ու այլ հավելվածով: Իսկ ձախակողմը հանձնեց ուխտասեր Կամսարականներին` Վահանին, Ներսեհին, Հրահատին, և իր սիրելի եղբայրներին: Աջ կողմում, գնդերի յուրաքանչյուրից մեկական այրուձիով ինքն էր լինելու: Ուրիշ ավագ տղամարդկանցից էլ կազմեց մի ջոկ` ընտիր այրուձիով, Վրեն Վանանդեցու գլխավորությամբ, որի մոտ ուղարկեց ոստանիկ Արտակունյաց Պապին` Բաբոցի որդուն:|Ղազար Փարպեցի, Պատմություն հայոց, Գ, Գլուխ ՀԱ}}
Առաջինը նախահարձակ են լինում պարսիկները։ Ատրներսեհը փորձում էր այդպիսով վերացնել հայոց զորքի՝ տեղանքի
{{քաղվածք|Հայոց զորավար Վահան Մամիկոնյանը զորացավ սրտով, երեսը խաչակնքեց ու երկու Կամսարականների հետ միասին հարձակվեց իրենց հասած թշնամիների վրա: Իսկ նրանք, առանց դիմադրելու, այլ իրենց թևը միանգամից սաստիկ տեղահան անելով` փախուստի մատնեցին: Եվ այն թևն առնելով` մյուսն էլ քաշեցին կենտրոնի վրա: Հայոց զորավար Վահան Մամիկոնյանի քաջերը երկու թևերի թշնամական զորքերն առաջներն արած տարան դեպի փոքր լանջակողմը և քաջ զինվորների անթիվ բազմություն դիաթավալ անելով, ջախջախեցին ու սաստիկ արյունահեղություն արին: Եվ միայն Խոռյան Վինը, ուրիշ երկու նիզակակիցների հետ միասին, շուռ էր եկել, խիզախորեն դիմադրում էր: Այնտեղ էլ Հայոց քաջ զորավար Վահան Մամիկոնյանն իր հզորությամբ սպանեց նրան: Եվ Շիրակի տեր Ներսես Կամսարականն էլ` Ատրվշնասպ Տապյանին, իսկ մյուսներից էլ յուրաքանչյուրը շատ քաջերի գետնատարած տապալելով` կոտորեցին:|Ղազար Փարպեցի, Պատմություն հայոց, Գ, Գլուխ ՀԱ}}
Հայոց սպարապետի և [[Կամսարականներ|Կամսարական]] եղբայրների զորագնդերը
{{քաղվածք|Պարսից զորքից սպանվածների թիվն ավելի մեծ էր, քան փախչելով փրկվածներինը, քանի որ մեռածների թվի մեջ էին ոչ միայն պատերազմի վայրում ընկածները, այլև շատերը, որոնք վիրավորված էին և մեռան այս ու այնտեղ:|Ղազար Փարպեցի, Պատմություն հայոց, Գ, Գլուխ ՀԱ}}
Տող 57.
== Արդյունքներ ==
Ներսեհապատի ճակատամարտին հաջորդում են նաև մի շարք այլ ճակատամարտեր՝ [[Ճարմանայի ճակատամարտ|Ճարմանայի]], [[Դվինի ճակատամարտ (484)|Դվինի]], որոնց արդյունքում [[Վահանանց պատերազմ|հայոց ապստամբությունը]] հաջողվում
* Վերացնել կրոնափոխության հարկադրանքը, քանդել Հայաստանում կառուցված կրակատները և դժվարություններ չստեղծել հայկական [[եկեղեցի|եկեղեցու]] գործունեության համար:
* Սասանյան Պարսկաստանի թագավորի և հայերի միջև այսուհետ միջնորդներ չպետք է լինեին:
* Չմիջամտել հայ նախարարների ներքին գործերին, չհավատալ երկերեսանի, բախտախնդիր անձանց ամբաստանություններին, ունկնդրել ուղղամիտ մարդկանց խորհուրդները։
* Վահան Մամիկոնյանը պարտավորվել է հեծելագունդ ուղարկել Պարսկաստան՝ գահի հավակնորդ Զարեհի դեմ։ Հայոց հեծելագունդը
|