«Գետառ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 2.
|Նկարագրում = Գետառ գետը [[Վերին Շենգավիթ]] թաղամասում
}}
'''Գետառ''', ''Գեդարչայ, Գետարչայ, Գրզբուլաազ, Կըրխբուլաղ, Քըրքպուլախ'', գետ [[Հայաստան]]ի [[Կոտայքի մարզ]]ում և [[Երևան]]ում, [[Հրազդան (գետ)|Հրազդան գետի]] ձախ վտակ։
== Նկարագրությունը ==
Երկարությունը՝ 24 կմ, ավազանը՝ 158 կմ²։ Սնումը մթնոլորտային տեղումներից և ստորերկրյա ջրերից է, հորդացումը՝ գարնան ամիսներին։ Ջրի կայուն մասը ստանում է Հրազդանից հանված ջրանցքից։ Գետառի վտակներից են [[Ջրվեժ (գետ)|Ջրվեժը]] և [[Ձորաղբյուր (գետ)|Ձորաղբյուրը]]։ Գետառի վրա, Նորքի ձորում կա [[1664]] թվականին կառուցված միակամար [[:d:Q42807640|կամուրջ]]<ref>{{Գիրք:ՀՀՖՕՀՏԲ|30}}</ref><ref>{{Գիրք:ՏԲ|389}}</ref>։
Գետառը սկիզբ է առնում [[Գեղամա լեռնաշղթա]]յի արևմտյան լանջերից բխող [[Քառասունակն]] աղբյուրներից 1570 մ բարձրությունից, և, հոսելով հարավ-հարավ-արևմուրք, անցնում է [[Ավան]]ի ձորահովիտը, ապա մտնում է [[Նորք]]ի խոր ձորը և անցննելով Երևանի միջով, [[Շենգավիթ]]ի մոտերքում թափվում [[Հրազդան (գետ)|Հրազդան]] գետը։
[[Ղևոնդ Ալիշան]]ը Գետառի միջին հոսանքը Ավանի ձորահովտի շրջանում կոչում է ''Ավանի գետ''։
== Հունի փոփոխություն ==
Սկսած Աբովյանի պուրակից Գետառի ներկա հունը լոկ ջրանցք է, որը տարել են [[Նորք-Մարաշ (վարչական շրջան)|Նորք-Մարաշի]] ու Այգեստանի լանջերի փեշերով՝ ոռոգելու իր այգիներով հայտնի [[Երևան|Երևանի]] կենտրոնն ու հարավը մինչեւ Ջրվէժ վտակին հասնելը («Հայրենիք» կինոթատրոնի դիմաց): Սակայն հին Գետառը հոսել է Աբովյանի պուրակով մինչեւ «Պոլիտեխնիկ», թեքվել դեպի Ֆրանսիայի հրապարակ, ապա Մաշտոցի պողոտայի ու Կողբացու փողոցի արանքով հասել քաղաքապետարանի հրապարակ, որտեղից էլ գինու գործարանի առջևով [[Հրազդան գետ|Հրազդանին]] է միացել՝ դեպի Կարմիր կամուրջ իջնող ձորակով։ Այն լավ երևում է Երեւանի՝ Վ. Նազարևի 1858 թ., Ա. Ստոցկու 1865 թ., [[Ղևոնդ Ալիշան|Ղևոնդ Ալիշանի]] 1880 թ.<ref>{{Cite web|url=http://digitale-sammlungen.ulb.uni-bonn.de/content/titleinfo/250415|title=Universitäts- und Landesbibliothek Bonn / Ajrarat|website=digitale-sammlungen.ulb.uni-bonn.de|accessdate=2019-12-08}}</ref> և ուրիշների հատակագծերում։
2007 թվականին [[Խանջյան փողոց (Երևան)|Խանջյան փողոցի]] ծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելու համար քաղաքապետարանը որոշեց Գետառը փակել՝ վրան փողոց կառուցելով։<ref>{{Cite web|url=https://archive.168.am/articles/11210|title=Ինչպե՞ս են թեթեւացնում երթեւեկության ծանրաբեռնվածությունը|last=Ավետյան|first=Արմինե|date=2007-09-14|website=168.am|publisher=|accessdate=2019-12-08}}</ref> Առ 2019 թվականը Գետառը գետը Երևանի կենտրնում տեսանելի է միայն Մյասնիկյան պողոտայի ու Խանջյան փողոցի վերջնամասում։
== Գետառի վարարումները ==
Ժամանակ առ ժամանակ Գետառ գետը վարարել է, զգալի ավերածություններ պատճառելով Երևանին։ Գետառի վարարումների թվականներից կարելի է նշել 1860, 1866, 1873, 1908, 1912, 1923, 1924, 1925, 1928, 1946, 1947, 1950 թթ.) հեղեղել են Երևանը։ Մասնավորապես [[1946]] թվականի [[մայիսի 25]]-ի վարարումը, որի ժամանակ ջրի ծախսը ավելացել էր 100 անգամ, մեծ վնաս է հասցրել Երևանին։ Այս հարցի լուծման համար հանձնաժողով է կազմվել, որը որոշել է այժմյան Ավան-Առինջ թաղամասի վերջնամասում ժամանակավոր կարգավորիչ ստեղծել, որը կարգավորիչ պատվար հանդիսացավ հետագա վարարումների համար: <ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2007/11/08/329059/|title=Գետառը փակել չի կարելի|last=|first=|date=2007-11-08|website=|publisher=Առավոտ օրաթերթ|accessdate=2019-12-08}}</ref>
== Պատկերասրահ ==
<gallery mode="packed" heights="180">
Պատկեր:Getar bridge.png|Կամուրջ Գետառի վրա, մոտ 1918 թվականի լուսանկար
</gallery>
| |||