«Մակաբուծություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
'''Մակաբուծականություն''', '''պարազիտիզմ''', օրգանիզմների փոխհարաբերություն, երբ մի օրգանիզմ (մակաբույծը) օգտագործում է մյուսին (տիրոջը) որպես ապրելու միջավայր և սննդի աղբյուր։
 
Մակաբուծականությունը [[օրգանիզմ]]ներիօրգանիզմների համակեցության ձևերից մեկն է, որի որակական առանձնահատկությունն այն է, որ միայն մակաբույծն է օգտագործում տիրոջը (միակողմանի կախում)։ Տարբերում են արտաքին մակաբուծականություն (էկտոմակաբուծականություն), երբ մակաբույծն ապրում է տիրոջ արտաքին ծածկույթների վրա, և ներքին մակաբուծականություն (էնդոմակաբուծականություն), երբ մակաբույծն ապրում է տիրոջ [[օրգան]]ներումօրգաններում և [[հյուսվածք]]ներում։հյուսվածքներում։ Մակաբուծականությունը լինում է ժամանակավոր և մշտական։ Ժամանակավոր մակաբուծականությունը արտահայտվում է տարբեր ձևերով.
 
# մակաբույծը (օրինակ՝ արյունածուծ մոծակները) ազատ ապրում է արտաքին միջավայրում և տիրոջ վրա է հարձակվում միայն սնվելու նպատակով,
# մակաբույծն (օրինակ՝ արգասային տզերը) ապրում է տիրոջից ոչ հեռու,
Տող 12 ⟶ 13՝
 
== Բույսերի մակաբուծականություն ==
Հայտնի են մակաբույծ [[բակտերիա]]ներբակտերիաներ, սնկեր, [[վիրուս]]ներվիրուսներ, [[ծաղկավոր բույսեր]] և այլն։ Չկան մակաբույծ [[մամուռ]]ներմամուռներ, պտերանմաններ և մերկասերմեր։ Մակաբույծ բույսերի համար տեր կարող են լինել ոչ միայն բույսերը, այլև կենդանիները և մարդը։ Բակտերիաների առաջացրած հիվանդություններից են անգինան, [[տուբերկուլոզ]]ըտուբերկուլոզը, ժանտախտը, [[խոլերա]]նխոլերան և այլն։ Սնկերը վնասում են մաշկը, մազերը, թոքերը և այլն։ Մակաբույծի թափանցումը բույսի հյուսվածքների մեջ կախված է նրա ֆիզիոլոգիական ակտիվությունից և բույսի դիմադրողականությունից։ Մակաբույծ բույսերը լինում են քլորոֆիլակիր և քլորոֆիլազուրկ։ Առաջինները կանաչ մակաբույծներ են և իրենք են սինթեզում օրգանական նյութեր, իսկ տիրոջից վերցնում են գլխավորապես [[ջուր]] և հանքային [[աղեր]]։աղեր։ Սրանք կոչվում են կիսամակաբույծներ (օմելա, ճրագախոտ և այլն)։ Երկրորդները լրիվ մակաբույծներ են և տիրոջից վերցնում են և՝ օրգանական, և՝ անօրգանական նյութեր։ Հանդիպում են քիչ թե շատ պայմանական՝ ֆակուլտատիվ, և անպայման՝ օբլիգատ։
 
Պայմանական մակաբույծներն ավելի հաճախ վնասում են թուլացած [[բույսեր]]ըբույսերը կամ բույսերի անգործունյա մասերը (օրինակ՝ պահվող [[միրգ|մրգեր]], [[բանջարեղեն]] և այլն) և արագորեն մահացնում վարակված մասերը։ Անպայման մակաբույծները վնասում են գլխավորապես առողջ բույսերը։ Սկզբում դրանք թույլ են ներգործում, այնուհետև բույսի [[լուսասինթեզ]]ըլուսասինթեզը դադարում է, շնչառությունն ուժեղանում, [[բջիջներ]]ըբջիջները սկսում են մահանալ, իսկ [[մակաբույծ]]ըմակաբույծը [[սպոր]] է առաջացնում և շուտով մահանում։
 
{{Արտաքին հղումներ}}