'''Վարդանանց պատերազմ''', [[450]]-[[451]] թվականներին տեղի ունեցած ապստամբություն, որն ուղղված էր [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի կրոնափոխության և պարսկացման քաղաքականության դեմ: Մասնակցել են հիմնականում հայկական, մասամբ նաև՝ վրացական և աղվանական ուժեր: [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի արքա [[Հազկերտ Բ]]-ն, դիմելով «հայոց բոլոր մեծամեծերին», հատուկ հրովարտակով պահանջում էր հայերի կրոնափոխություն և [[զրադաշտականություն|զրադաշտականության]] ընդունում:
Ապստամբելու[[Սասանյան որոշումնՊարսկաստան]]ի ընդունվում էարքա [[449Հազկերտ Բ]]-ն, թվականին՝դիմելով «հայոց բոլոր մեծամեծերին», հատուկ հրովարտակով պահանջում էր հայերի կրոնափոխություն և [[Արտաշատի ժողովզրադաշտականություն|զրադաշտականության]]ում ընդունում: ԴրանՊարսից արքայի պահանջը քննարկելու համար [[449]] թվականին Արտաշատում ժողով է հրավիրվում, որին մասնակցող հայկական [[Գահնամակ|իշխանական տները]] և [[հայ առաքելական եկեղեցի]]ն որոշում են չհնազանդվել և մերժել Հազկերտ Բ-ի կրոնափոխության պահանջը: Պարսկաստանի մայրաքաղաք [[Տիզբոն]] են մեկնում 11 հայ [[նախարար]]<ref name="Հայոց Պատմություն"></ref>: Այնտեղ չկարողանալով խաղաղությամբ հարթել խնդիրը, նախարարները որոշում են կեղծ ուրանալ և առերես ընդունել զրադաշտականություն, որպեսզի կարողանան ողջ մնալ և վերադառնալով հայրենիք՝ կազմակերպել ապստամբական գործը: Հազկերտը նրանց հետ ուղարկում է մոգեր և զինվորականներ՝ երկիրը կրոնափոխելու համար, սակայն ամբողջությամբ չվստահելով հայ նախարարներին, պատանդ է պահում հայոց մարզպան [[Վասակ Սյունի (մարզպան)|Վասակ Սյունու]] երկու որդիներին և [[Գուգարք նահանգ|Գուգարք]]ի բդեշխ [[Աշուշա Բդեշխ|Աշուշա]]յին<ref name="Լեո_66">{{Cite book|title=Լեո «Հայոց Պատմություն: Միջին դարեր» երկրորդ հատոր|last=|first=|publisher=«Հայաստան» հրատարակչություն |year=1967 |isbn= |location=Երևան |pages=66}}</ref>:
Հայրենիքում հանդիպելով դիմադրության [[Անգղ բերդաքաղաք|Անգղ]] և [[Զարեհավան (Այրարատ)|Զարեհավան]] բնակավայրերի մոտ, նախարարները համոզվում են, որ ժողովուրդը պատրաստ է ապստամբել: Առաջին նշանավոր [[Խաղխաղի ճակատամարտ|ճակատամարտը]] տեղի է ունենում [[450]] թվականին [[Խաղխաղ]] (այժմ՝ [[Ղազախ (քաղաք)|Ղազախ]], [[Ադրբեջան]]) քաղաքի մոտ<ref name="Հայոց Պատմություն"></ref>: Այս ամենի հետ մեկտեղ Վասակ Սյունին դավաճանում է ազգային ազատագրման գործը և հեռանում իր հայրական նահանգ՝ [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիք]]<ref name="Հեռացավ Սյունիք">{{Cite web|url=http://akunq.net/am/?p=28180|title=15. Վարդանանց պատերազմը 450-451թթ.|last=|first=|date=|website=akunq.net|publisher=|language=hy|accessdate=2019-19-08}}</ref>: Այս իմանալով՝ [[Վարդան Մամիկոնյան]]ը [[Ճորա պահակ]]ի ամրություններից վերադառնում է Հայաստան, ստանձնում ամբողջ զորքի հրամանատարությունը և ուղարկում նրանց երկրի տարբեր նահանգներ՝ ձմեռելու:
