«Գոնդվանա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
/ |
|||
Տող 1.
[[Պատկեր:
'''Գոնդվանա''', վարկածային [[մայրցամաք]], որը գիտնականների կարծիքով գոյություն է ունեցել Հարավային կիսագնդում [[պալեոզոյան դարաշրջան|պալեոզոյան]] և մասամբ՝ [[մեզոզոյան դարաշրջան]]ներում, հնագույն [[սուպերմայրցամաք]] հարավային կիսագնդում, որն ընդգրկել է [[Հարավային Ամերիկա]]յի մեծ մասը, [[Աֆրիկա]]ն (առանց Ատլասի լեռների), [[Մադագասկար]] կղզին, [[Արաբիա]]ն, [[Հինդուստան]] թերակղզին, [[Ավստրալիա]]ն (արևմտյան մաս) և [[Անտարկտիդա]]յի մեծ մասը։ Ձևավորվել է [[Մինչքեմբրի ժամանակաշրջան|մինչքեմբրի]]ի վերջում (750-530 մլն. տարի առաջ) [[Ռոդինիա]] սուպերմայրցամաքի մասնատման արդյունքում։ Ըստ որոշ գիտնականների, պրոտերոզոյում Գոնդվանայի տարածքում եղել է ընդարձակ սառցապատում, [[քարածուխ|քարածխային]] և պերմի ժամանակաշրջաններում զարգացել է բարեխառն և ցուրտ գոտու ֆլորա։ Ենթադրվում է, որ Գոնդվանան տրոհվել է առանձին ցամաքաբեկորների՝ սկսած տրիասի ժամանակաշրջանից։
Տող 13.
Հայտնի է, որ Գոնդվանան մեզոզոյան դարաշրջանում ծածկված է եղել ջունգլիներով<ref>[http://www.gold10.ru/news/7287/ Дождевые леса Гондваны]</ref>։ Բույսերից աճել են [[նոտոֆագուս]]ներն ու [[սագոենազգիներ]]ը<ref>[http://www.avifarm.ru/page.php?al=notogeja Австралийская биогеографическая область (Нотогея)]</ref>։ Կենդանական աշխարհը ներկայացվել է [[դինոզավրեր]]ով<ref>[http://iscience.ru/2008/06/15/dinozavry-yuzhnoj-ameriki-dobralis-do-avstralii/ Динозавры Южной Америки добрались до Австралии]</ref>, որոնց թվում են եղել [[արգենտինոզավր]]երը, [[ադամանտիզավր]]երը, [[աբելիազավր]]եր և [[էոլոզավր]]եր<ref>{{Cite web |url=http://latindex.ru/content/articles/10582/ |title=Динозавры — древние ящеры на территории современной Южной Америки |accessdate=2014-01-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140104204032/http://latindex.ru/content/articles/10582/ |archivedate=2014-01-04 |deadlink=yes }}</ref>։ Մեզոզոյան Գոնդվանայում բնակվել են նաև պրիմատային [[Պարկավորներ|պարկավոր]] կաթնասուններ և [[միանցքանիներ]], ինչպես նաև պալեոգնատներ և [[պինգվիններ]]<ref>[http://www.huminfakt.ru/mozg1-10.html Все как в Австралии]</ref>։
[[Պատկեր:Laurasia-Gondwana.svg|մինի|Տրիասի դարաշրջան (200 մլն տարի առաջ)]]
== Մայրցամաքի մասնատում ==
150 մլն տարի առաջ ([[մեզոզոյան դարաշրջան]]) Գոնդվանան բաժանվել է երկու մասի՝ արևմտյան (Աֆրիկա, Արաբիա և Հարավային Ամերիկա) և արևելյան (Ավստրալիա, Անտարկտիդա, Մադագասկար և [[Հինդուստան]]), որոնց սահմանը դարձել է [[Մոզամբիկի նեղուց]]ը։ 125 մլն տարի առաջ Արևելյան Գոնդվանան բաժանվել է «Հնդգասկարի» և Ավստրալա-Անտարկտիդայի, որոնց միջև սկսել է ձևավորվել [[Հնդկական օվկիանոս]]ը։ 100 մլն տարի առաջ Հարավային Ամերիկան առանձնացել է Աֆրիկայից<ref>[http://www.aqualogo.ru/aqua_news103 На Мадагаскаре живут змеи, населявшие еще Гондвану]</ref>, որոնց միջև սկսել է ձևավորվել [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ը։ 90 մլն տարի առաջ տեղի է ունեցել Հինդուստանի ու Մադագասկարի բաժանումը։ 40 մլն տարի առաջ (արդեն [[կայնոզոյի դարաշրջան]]ում) առանձնացել են Ավստրալիան ու Անտարկտիդան<ref>[http://antarctida.info/geologiya-antarktidy/ Геология Антарктиды] {{Wayback|url=http://antarctida.info/geologiya-antarktidy/ |date=20140104205532 }}</ref>։
Տող 32.
* [http://www.avifarm.ru/page.php?al=pangeja Пангея, Гондвана, Лавразия]
* [https://web.archive.org/web/20100620161357/http://jan.ucc.nau.edu/~rcb7/rect_globe.html Paleogeography — сайт об истории земной коры]
* {{Cite web
| last = Houseman | first = Greg
| title = Animation of the dispersal of Gondwanaland | publisher = [[University of Leeds]]
| url = http://homepages.see.leeds.ac.uk/~eargah/Gond.html | access-date = 21 October 2008}}
* {{Cite web
| title = Interactive animation of the breakup of Gondwana | publisher = [[ITC Enschede|ITC]], [[University of Twente]]
| url = http://kartoweb.itc.nl/gondwana/gondwana.html | access-date = 16 October 2017 |author1=Barend Köbben |author2=Colin Reeves |author3=Maarten de Wit }}
* [http://www.scotese.com/earth.htm Graphical subjects dealing with Tectonics and Paleontology]
* [http://www.searchanddiscovery.com/documents/97019/index.htm Gondwana Reconstruction and Dispersion]
* [http://www.gondwana.geologia.ufrj.br/en/?page_id=41 The Gondwana Map Project]
* {{cite journal |last1=van Hinsbergen |first1=Douwe J.J. |last2=Torsvik |first2=Trond H. |last3=Schmid |first3=Stefan M. |last4=Maţenco |first4=Liviu C. |last5=Maffione |first5=Marco |last6=Vissers |first6=Reinoud L.M. |last7=Gürer |first7=Derya |last8=Spakman |first8=Wim |title=Orogenic architecture of the Mediterranean region and kinematic reconstruction of its tectonic evolution since the Triassic |journal=Gondwana Research |date=September 2019 |doi=10.1016/j.gr.2019.07.009}}
{{Արտաքին հղումներ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=157}}
| |||