«Զարկերակներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''''Զարկերակներն''''' ( arteria , հունարեից ՝ aer-օդ, tereo- պարունակել)<ref>{{Cite web|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Da%29rthri%2Fa ἀρτηρία], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> , այն անոթներն են, որոնք մեր օրգանիզմը մատակարարում են թթվածնով հարուստ արյամբ , բացառություն են կազմում [[թոքային զարկերակ|թոքային զարկերակները]], որոնք դուրս գալով համապատասխանաբար [[աջ փորոք|աջ փորոքից]]՝ թոքային զարկերակացողունից , դեպի [[թոքեր]] են տանում ածխաթթու գազով հարուստ արյուն , ինչպես նաև պորտայի զարկերակներից , վերջիններս ևս պարունակում են ածխաթթու գազով հարուստ արյուն , որն [[Աորտա|աորտայից]] ուղղվում է [[ընկերք]]։ Զարկերակները կազմում են սրտանոթային համակարգի կարևոր բաղադրիչ, քանի որ նրանց միջոցով է իրականացվում ոչ միայն բոլոր հյուսվածքների մատակարարումը թթվածնով ու սննդանյութերով , այլ նաև ածխաթթու գազի և նյութափոխանակության արգասիքների հեռացումն օրգանիզմից, արյան օպտիմալ pH֊ի ապահովումն ու իմուն համակարգի գործառույթներն իրականացնող սպիտակուցների փոխադրումը։ Հաստատված է , որ զարգացած երկրներում մահվան հիմնական երկու պատճառներն են [[Սրտամկանի ինֆարկտ|սրտամկանի ինֆարկտն]] ու գլխուղեղի [[Ինսուլտ|ինսուլտը]], որոնք հանդիսանում են զարկերակային համակարգում արյան շրջանառության դանդաղեցման հետ կապված խնդիրների հետևանք , մասնավորապես [[Խոլեսթերին|խոլեստերոլի]] կուտակման հետևանք։

 

[[File:Blausen 0055 ArteryWallStructure.png|thumb|Զարկերակի մանրադիտակային պատկեր.]]

[[File:Artery.png|thumbnail|Մարդու մարմնի զարկերակների լայնական կտրվածք]]

 

Զարկերակների , ինչպես նաև երակների պատի ամենաարտաքին շերտն անվանում ենք '''''ադվենտիցիալ թաղանթ(tunica adventicia, tunica externa),''''' որը չափազանց հարուստ է կոլագենային թելերով և իրենից ներկայացնում է փուխր շարակցական հյուսվածք , որտեղ գտնվում են անոթը սնուցող անոթներ(vasa vasorum) և անոթը սնուցող նյարդեր(nn. vasorum)<ref name=":1">{{Cite journal|last=Steve|first=Paxton,|last2=Michelle|first2=Peckham,|last3=Adele|first3=Knibbs|date=2003|title=The Leeds Histology Guide|url=https://www.histology.leeds.ac.uk/circulatory/arteries.php|language=en}}</ref>։ Հաջորդ շերտը '''''միջին շերտն է''''' '''''(tunica media)''''', որը կրկին պարունակում է կոլագենայի ու էլաստինային թելեր, նաև օղակաձև դասավորված հարթ մկանաթելեր, որոնց շնորհիվ էլ իրականացվում է անոթների լուսնացքի փոփոխությունները ։ Հարթ մկանաթելերը նյարդավորվում են վեգետատվ նյարդային համակարգի միջոցով , հետևաբար լուսանցքի փոփոխությունները կախված չեն մեր կամքից , այլ կապված են մի շարք գործոնների հետ , օրինակ՝ միջավայրի ջերմաստիճանից կամ օրգանիզմում տեղի ունեցող որոշակի գործընթացներից։ Անոթի պատի ամենաներքին շերտն անվանում ենք '''''ներքին թաղանթ(tunica intima)<ref name=":1" />,''''' որն անմիջապես սերտ շփվում է արյան հետ։ Վերջինս իր հերթին կազմված է երեք շերտերից ՝ '''''էնդոթել, եթաէնդոթել և հիմային թաղանթ։''''' Այն միջին թաղանթից բաժանվում է ''ներքին առաձգական''՝էլաստիկ թաղանթով։ Էլաստինային թելերի պարունակության շնորհիվ է , որ զարկերակները կարողանում են թեքվել, հարմարվել օրգանների տեղադրությանը։

 

== Ծանոթագրություններ ==