«Կարմրան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ . oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
{{Տաքսոտուփ2|Վիքիդատա=այո}}'''Կարմրան''', մոշա, իրղուն ({{lang-lat|''Támarix''}}), [[կարմրանազգիներ]]ի ընտանիքի բույսերի ցեղ։
{{Տաքսոտուփ
| name = Կարմրան
| latin = ''Tama-rix''
| image file = Tamarix gallica01.jpg
| image title = Կարմրան
| image descr =
| regnum = Բույսեր
| divisio = [[Ծաղկավոր բույսեր]]
| classis = [[Երկշաքիլավորներ]]
| ordo = [[Մեխակածաղկավորներ]]
| familia = [[Կարմրանազգիներ]]
| genus = '''Կարմրան'''
| parent = Tama-rix
| author = [[L.]], 1753
| syn =
* {{Bt|Tamariscus|[[P.Mill.]]}}, 1754
| typus = {{bt-latarm|Tamarix gallica|aut=[[L.]]|txt=|}}
| rang = Կարմրանազգիների
| wikispecies =Tamarix
| commons = Category:Tamarix
| iucn =
| itis =
| ncbi =
| eol =
| grin = 11855
| ipni =
}}
'''Կարմրան''', մոշա, իրղուն ({{lang-lat|''Támarix''}}), [[կարմրանազգիներ]]ի ընտանիքի բույսերի ցեղ։
 
== Կենսաբանական նկարագիր ==
{{Կենսաֆոտո|Tamarix gallica02.jpg|left|{{bt-armlat|Támarix}}}}
Ցողունը ճյուղավորվող է, բարձրձրությունը՝ 6 մ, ընձյուղները՝ բարակ, կարմրավուն։ Տերևները թեփուկանման են, հերթադիր, նստադիր, կապտականաչավուն կամ մոխրագույն։ Ծաղկաբույլը կողային պարզ ողկույզ է կամ գագաթնային խոշոր հուրան, ծաղիկները՝ երկսեռ (հազվադեպ՝ երկտուն), սպիտակ, վարդագույն կամ մանուշակագույն։ Ծաղկում է ապրիլից մինչև ուշ աշուն։ Պտուղը բազմասերմ, եռակող տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, հակառակ ձվաձև։
[[Ծառ]]եր կամ թփեր են, բարձրությունը՝ 6-10, երկար, բարակ, կարմիր ընձյուղներով։ [[Տերև]]ները մանր են, թեփուկանման. կապտականաչավուն կամ մոխրագույն։ [[Ծաղիկ]]ները մանր են, սպիտակ, վարդագույն կամ մանուշակագույն։ Բազմաճյուղ կարմրան Ծաղկափթթությունները կողային պարզ ողկույզներ են կամ գագաթնային խոշոր հուրաններ։ Աճում է արագ, լուսասեր է, երաշտակայուն, պահանջկոտ չէ [[հող]]ի նկատմամբ, որոշ տեսակներ աղադիմացկուն են։ Բազմանում է [[սերմ]]երով, կտրոններով, արմատային մացառներով։
Տող 37 ⟶ 9՝
 
== Նշանակություն և կիրառում ==
[[Պատկեր:Tamarix gallica bloemen.jpg|right|thumb|''Tamarix gallica'' ծաղիկը]]
Որոշ տեսակներ պարունակում են աղաղանյութեր, տոկոֆերոլներ, [[կարոտին]] (A-նախավիտամին), ներկանյութ ևև, որոշները օգտագործվում են ժողովրդական բժշկության մեջ՝
[[դեղնախտ]]ի, [[ռևմատիզմ]]ի, փայծաղի հիվանդությունների բուժման ժամանակ և որպես արյունահոսությունը դադարեցնող միջոց։ Բազմանում է
Տող 43 ⟶ 14՝
 
== Դասակարգում ==
[[Պատկեր:Tamaris3.jpg|right|thumb|A ''[[Tamarix aphylla]]'' տեսակը բնական միջավայրում]]
 
[[Պատկեր:Ateybeh,March 2014.JPG|right|thumb|Կարմրանը [[Իրան]]ում]]
 
=== Տաքսոնոմիա ===
{{Աղյուսակ122222
|a=Թագավորություն [[Բույսեր]]
|b1=բաժին '''[[Ծաղկավոր բույսեր|Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր]]'''
|b2=13-16 բաժիններ
|c2=Կարգ '''[[Մեխակածաղկավորներ]]'''
|c1=44 կարգ ծաղկավոր բույսեր <br />(համաձայն&nbsp;[[APG II Համակարգի&nbsp;APG&nbsp;III]])
|d2= 28 ընտանիք <br />(համաձայն&nbsp;[[APG II Համակարգի&nbsp;APG&nbsp;III]])
|d1=семейство '''[[Тамарисковые]]'''
|e2=<span style{{eq}}"background-color:#FFA99A; font-size:150%">դաս '''Կարմրան'''
|e1= 5 դաս
|f=մոտ 35 տեսակ
|color=darkgreen
|bgcolor=#EEE8AA
}}
 
=== Տեսակներ ===
Հայտնի 35<ref name="TPL">Список видов [http://www.theplantlist.org/browse/A/Tamaricaceae/Tamarix/ ''Tamarix''] на сайте [[TPL]].</ref>,հետագայում նրանց թիվը հասավ մոտ 90-ի<ref name="Флора СССР">По данным книги «Флора СССР» (см. раздел [[#Литература|Литература]]).</ref>,նրանցից մի քանիսը՝<ref>Список составлен по данным сайтов [[Germplasm Resources Information Network|GRIN]] и [[Национальный центр биотехнологической информации|NCBI]] (см. карточку растения). Русские названия даны по книгам «Флора СССР» и «Деревья и кустарники СССР» (см. раздел [[#Литература|Литература]]).</ref> (այլ տվյալներով՝ 54) տեսակը, աճում է [[Հարավային Եվրոպա]]յի, [[Աֆրիկա]]յի, [[Ասիա]]յի [[անապատ]]ներում, [[կիսաանապատ]]ներում ու [[տափաստան]]ներում։ [[ԽՍՀՄ]] նախկին տարածքում տարածված է 24, [[ՀՀ]]-ում՝ 6 տեսակ, հիմնականում կենտրոնացված է [[Արարատյան դաշտ]]ում; [[Հայաստան]]ում ամենատարածված տեսակը բազմաճյուղ կարմրանն է (''T. ramosissima''), որը հանդիպում է նաև [[Մեղրի]]ում, [[Իջևան]]ում։ [[Մեղր]]ատու է, ունի նաև դեկորատիվ նշանակություն։
Տող 70 ⟶ 21՝
*կարմրան քառ առէջ (''T.tetrandra''),
*կարմրան Մեյերի (''T. meyeri'') և այլն։
 
* {{bt-latarm|Tamarix africana|aut=[[Poir.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix amplexicaulis|aut=[[Ehrenb.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix androssowii|aut=[[Litw.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix aphylla|aut=([[L.]]) [[H.Karst.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix aralensis|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix arborea|aut=[[Ehrenb.]] ex [[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix arceuthoides|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix austromongolica|aut=[[Nakai]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix canariensis|aut=[[Willd.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix chinensis|aut=[[Lour.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix dioica|aut=[[Roxb.]] ex [[Roth]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix elongata|aut=[[Ledeb.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix gallica|aut=[[L.]]|txt=<ref name="NCU">{{cite web|url=http://www.bgbm.org/scripts/asp/IAPT/ncugentry.asp?name=Tamarix|title=Entry for ''Tamarix'' L.|date=Sept 24, 1997|work=NCU-3e. Names in current use for extant plant genera. Electronic version 1.0|lang=en|accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 16–ին|archiveurl=http://www.webcitation.org/65khOLiST|archivedate=2012-02-27}}</ref>|}}
* {{bt-latarm|Tamarix gansuensis|aut=[[H.Z.Zhang]] ex [[P.Y.Zhang]] & [[M.T.Liu]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix gracilis|aut=[[Willd.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix hispida|aut=[[Willd.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix jordanis|aut=[[Boiss.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix karelinii|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix korolkowii|aut=[[Regel]] & [[Schmalh.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix laxa|aut=[[Willd.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix leptostachys|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix meyeri|aut=[[Boiss.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix nilotica|aut=([[Ehrenb.]]) [[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix octandra|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix palaestina|aut=[[Bertol.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix parviflora|aut=[[DC.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix ramosissima|aut=[[Ledeb.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix rosea|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix sachensis|aut=[[P.Y.Zhang]] & [[M.T.Liu]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix smyrnensis|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix stricta|aut=[[Boiss.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix taklamakanensis|aut=[[M.T.Liu]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix tetragyna|aut=[[Ehrenb.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix tetrandra|aut=[[Pall.]] ex [[M.Bieb.]]|}}
* {{bt-latarm|Tamarix usneoides|aut=[[E.Mey.]]|}}
Կարմրան պայծառը (''T. florida'') հանդիպում է միայն [[Սյունիքի մարզ]]ում ([[Մեղրի]]), աճում է գետափերին, կավոտ և ավազոտ վայրերում), Մեյերի կարմրան՝ Արարատի (գյուղ Ծրասխ), Արմավիրի (գյուղ [[Եղեգնուտ]]) և Սյունիքի ([[Ագարակ]], Մեղրի) մարզերում՝ փուխր աղուտներում և առափնյա ավազուտներում։
 
Տող 112 ⟶ 29՝
{{ծանցանկ}}
 
*
== Գրականություն ==
* Род 900. Гребенщик — Tamarix L. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1949. — Т. XV. — С. 290—321. — 742 с. — 4000 экз.
* Русанов Ф. Н. Род 2. Гребенщик, или Тамарикс — Tamarix L. // Деревья и кустарники СССР. Дикорастущие, культивируемые и перспективные для интродукции. / Ред. тома С. Я. Соколов. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1958. — Т. IV. Покрытосеменные. Семейства Бобовые — Гранатовые. — С. 795—822. — 976 с. — 2500 экз.
* Русанов Ф. Н. Среднеазиатские тамариксы. — Таш., 1949.
*Попова Т. Н. Семейство тамарисковые (Tamaricaceae) // Жизнь растений։ в 6 тт. / под ред. А. Л. Тахтаджяна . — М.։ Просвещение, 1981. — Т. 5. Ч. 2. Цветковые растения. — С. 78.
*Anderson, B. W. (1996), Salt cedar, revegetation and riparian ecosystems in the Southwest., Proceedings of the California Exotic Pest Plant Council, Symposium '95. California Exotic Pest Plant Council, Pacific Grove, California.։ 32–41.
*Anderson, B. W. (1998), The case for salt cedar., Restoration and Management Notes 16։ 130–134, 138.
*Cooper, D.; Merritt, David M.; Andersen, Douglas C.; Chimner, Rodney A. (1999), Factors Controlling the Establishment of Fremont Cottonwood Seedlings on the Upper Green River, USA, Regul. Rivers։ Res. Mgmt. 15 (5)։ 419–440, doi։10.1002/(SICI)1099-1646(199909/10)15։5<419։։AID-RRR555>3.0.CO;2-Y.
*Cooper, D.; Andersen, Douglas C.; Chimner, Rodney A. (2003), Multiple pathways for woody plant establishment on floodplains at local to regional scales, Journal of Ecology 91 (2)։ 182–196, doi։10.1046/j.1365-2745.2003.00766.x.
*Christensen, E. M. (1962), The Rate of Naturalization of Tamarix in Utah, American Midland Naturalist (American Midland Naturalist, Vol. 68, No. 1) 68 (1)։ 51–57, doi։10.2307/2422635, JSTOR 2422635.
*Everitt, B. L. (1980), Ecology of Saltcedar - A plea for research, Environmental Geology 3 (3)։ 77–84, doi։10.1007/BF02473474.
*Everitt, B. L. (1998), Chronology of the spread of Tamarisk in the central Rio Grande, Wetlands (18)։ 658–668.
*Stromberg, J. C. (1998), Dynamics of Fremont cottonwood (Populus fremontii) and saltcedar (Tamarix chinesis) populations along the San Pedro River, Arizona, Journal of Arid Environments 40 (40)։ 133–155, doi։10.1006/jare.1998.0438.
*Stromberg, J. C. (1998), Functional equivalency of saltcedar (Tamarix chinensis) and Fremont cottonwood (Populus fremontii) along a free-flowing river, Wetlands (18)։ 675–686.
*Zamora-Arroyo, F. (2001), Regeneration of native trees in response to flood releases from the United States into the delta of the Colorado River, Mexico, Journal of Arid Environments 49 (49)։ 49–64, doi։10.1006/jare.2001.0835.
*Zavaleta, E. (2001), The Economic Value of Controlling an Invasive Shrub, Ambio 29 (8)։ 462–467, doi։10.1639/0044-7447(2000)029[0462։tevoca]2.0.co;2.
*Gilbert, Anna A.; Marshall, Diane L.; Gilbert, Steven A. (2000), Competition between native Populus deltoides and invasive Tamarix ramosissima and the implications of reestablishing flooding disturbance, Conservation Biology 14 (6)։ 1744–1754, doi։10.1046/j.1523-1739.2000.99306.x.
*Sher (2002), Spatial partitioning within southwestern floodplains։ patterns of establishment of native Populus and Salix in the presence of invasive, non-native Tamarix, Ecological Applications 12։ 760–772, doi։10.1890/1051-0761(2002)012[0760։eponpa]2.0.co;2.
*Sher, A. A.; Marshall, D. L. (2003), Competition between native and exotic floodplain tree species across water regimes and soil textures, American Journal of Botany 90 (3)։ 413–422, doi։10.3732/ajb.90.3.413.
*Busch, David E; Smith, Stanley D (1995), Mechanisms associated with decline of woody species in riparian ecosystems of the southwestern U.S, Ecological Monographs (Ecological Monographs, Vol. 65, No. 3) 65 (3)։ 347–370, doi։10.2307/2937064, JSTOR 2937064.
*Taylor (1998), Restoration of saltcedar (Tamarix sp.)-infested floodplains on the Bosque del Apache National Wildlife Refuge, Weed Technology 12։ 345–352.
*Shafroth (2000), Woody riparian vegetation response to different alluvial water table regimes, Western North American Naturalist 60։ 66–76.
*Merritt, David M.; Cooper, David J. (2000), Riparian vegetation and channel change in response to river regulation։ A comparative study of regulated and unregulated streams in the Green River Basin, USA, Regulated Rivers։ Research and Management 16 (6)։ 543–564, doi։10.1002/1099-1646(200011/12)16։6<543։։AID-RRR590>3.0.CO;2-N.
*Horton, J. L.; Kolb, T. E.; Hart, S. C. (2001), Responses of riparian trees to interannual variation in ground water depth in a semi-arid river basin, Plant, Cell and Environment 24 (3)։ 293–304, doi։10.1046/j.1365-3040.2001.00681.x.
 
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://plant.astrakhan.ws/rast.php/ Растительность Астраханской области]
* [http://www.invasivespeciesinfo.gov/plants/saltcedar.shtml Species Profile- Saltcedar (''Tamarix'' spp.)], National Invasive Species Information Center, [[United States National Agricultural Library]]. Lists general information and resources for Saltcedar.
* [http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Tamarix&SPECIES_XREF=&TAXON_NAME_XREF=&RANK=species Flora Europaea ''Tamarix'']
* [http://www.efloras.org/browse.aspx?flora_id=3&start_taxon_id=132255 Flora of China ''Tamarix'' species list]
* [http://www.nps.gov/plants/alien/fact/tama1.htm U.S. NPS guide]
* [http://zipcodezoo.com/Key/Plantae/Tamarix_Genus.asp Tamarix (Genus) zipcodezoo.com]
* [http://cpluhna.nau.edu/Biota/tamarisk.htm Exotic Tamarisk on the Colorado Plateau]
* [http://www.solutions-site.org/artman/publish/article_59.shtml Tamarix], a natural resource on which the communities depend for fuelwood, tools, and basket making.
* [http://www.unep.org/desertification/successstories/15.htm Afforestation and Salinity Control Using Tamarix; in Western China]
* [http://www.nps.gov/dino/planyourvisit/upload/2009BeetleWeb.pdf Introduction of the Tamarisk Beetle in Dinosaur National Monument]
* [http://cisr.ucr.edu/saltcedar.html Saltcedar - Center for Invasive Species]
{{ՀԲ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կարմրան» էջից