«Քաղաքացիական պատերազմը ԱՄՆ-ում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
ավելացվեց Կատեգորիա:19-րդ դարի պատերազմներ ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
Տող 22.
}}
'''Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ''' (''Հյուսիսի և Հարավի պատերազմ,'' {{lang-en|American Civil War}}), [[քաղաքացիական պատերազմ]] [[ԱՄՆ]]-ում 1861-ից 1865 թվականներին Հյուսիսի ([[Միություն (Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ)|Միություն]]) և հարավի ([[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ|Համադաշնություն]]) միջև: Պատերազմի սկիզբը արդյունք էր երկարատև հակամարտության ստրկության հարցի շուրջ: Պատերաքզմն սկսվեց 1861 թվականի ապրիլին, երբ անջատողականները հարձակվեցին [[Ֆորտ Սամտերի ճակատամարտ|Ֆորտ Սամտերի]] վրա [[Հարավային Կարոլինա]]յում [[Աբրահամ Լինքոլն]]ի կողմից որպես ԱՄՆ-ի նախագահ երդմնակալությունից շատ չանցած: Միության կողմնակիցները Հյուսիսում, որը նաև ընդգրկում էր աշխարհագրորեն արևմտյան և հարավային նահանգներ, հայտարարեցին իրենց աջակցությունը [[ԱՄՆ Սահմանադրություն|Սահմանադրությանը]]: Նրանց դիմակայում էին [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ|Համադաշնային նահանգների]] անջատողականները, որոնք դեմ էին ստրկության վերացմանը:
ԱՄՆ 34 նահանգից յոթ հարավային ստրկատիրական նահանգները 1861 թվականի փետրբարին հայտարարեցին երկրից անջատման մասին և [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ]] ապստամբություն իրականացրեցին ԱՄՆ-ի սահմանադրական կառավարության դեմ: Համադաշնությունը հսկողության տակ առավ նվազագույնը տասնմեկ նահանգի նկատմամբ և նրանց միացան նաև Կենտուկի և Միսսուրի նահանգների կառավարությունները, սակայն առանց իրենց տարածքի կամ բնակչության: Այս նահանգներին լիիրավ իրավունք տրվել ներկայացվելու Համադաշնության Կոնգրեսում Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ: Մնացած երկու ստրկատիրական նահանգներ Դելիվերը և Մերիլենդը հրավիրվեցին միանալ Համադաշնությանը, սակայն հետագա զարգացումներ չունեցան:
Համադաշնային նահանգները երբեք դիվանագիտորեն չեն ճանաչվեց ԱՄՆ-ի կառավարության կամ որևէ այլ երկրի կողմից: ԱՄՆ կառավարությանը հավատարիմ մնացած նահանգները կոչվեցին Միություն: Միությունը և Համադաշնությունը արագորեն կամավորագրեցին զինվորներ և կռիվները հիմնականում տեղի ունեցան Հարավում: Սպանվեցին 620.000-ից 750.000 զինվորական, ինչն ավելի շատ էր քան ԱՄՆ-ի բոլոր պատերազմները միասին վերցրած<ref>{{cite web
| url =https://www.battlefields.org/learn/articles/civil-war-facts
| title =Civil War Facts
| last =
| first =
| date =August 16, 2011
| website =American Battlefield Trust
| publisher = American Battlefield Trust
| access-date = October 7, 2018
| quote =}}</ref>:
Պատերազմն ավարտվեց 1865 թվականի ապրիլի 9-ին, երբ գեներալ [[Ռոբերտ Էդվարդ Լի]]ն հանձնվեց գեներալ [[Ուլիսես Ս. Գրանթ]]ին [[Ապպոմատոքսի ճակատամարտ]]ում: Այնուամենայնիվ Համադաշնության գեներալները շարունակեցին պայքարել, վերջինը անձնատուր եղավ հունիսի 23-ին: Հարավի ենթակառուցվածքի մեծ մասն ավերված էր, հատկապես տրանսպորտային համակարգը: Համադաշնությունը կազմալուծվեց, ստրկությունն արգելվեց և չորս միլիոն սևամորթ ստրուկներ ազատ արձակվեցին: Պատերազմին հաջորդեց [[Վերակառուցման ժամանակաշրջան]]ը, ազգային միասնությունը դանդաղորեն վերականգնվեց, ազգային կառավարությունը մեծացրեց իշխանությունը և քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներ տրվեցին ազատված սևամորթներին սահմանադրության և դաշնային օրենքների փոփոխությամբ<ref>{{cite book|url={{google books |plainurl=y |id=ovYTCwAAQBAJ|page=278}}|title=A History of American Civil War Literature|last=Hutchison|first=Coleman|publisher=Cambridge University Press|year=2015|isbn=9781316432419}}</ref>:
[[Կատեգորիա:ԱՄՆ-ի պատմություն]]
[[Կատեգորիա:19-րդ դարի պատերազմներ]]
| |||