«Հակոբ Պարոնյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Պարոնյանի մանկության մասին քիչ տվյալներ կան։ Նրա՝ մանկական հասակում ստացած տպավորությունների մասինտպավորությունները մեզ հասել են Պարոնյանի ինքնակենսագրական բնույթի ակնարկներից։

[[1863]] թվականին Պարոնյանը մեկնում է [[Պոլիս]]։ Այնտեղ երկար ժամանակ աշխատանք չի գտնում։ Ի վերջո աշխատանք է գտնում հեռագրատանը։ [[1868]] թվականին նորից վերադառնում է [[Ադրիանապոլիս]], մի քանի տարի հետո վերադառնում [[Պոլիս]], նախ աշխատում հեռագրական գործակալություններում, ապա մասնավոր դասեր տալիս մեծահարուստ Մանուկյանների տանը ([[ՊեշիկթաշՊեշիկթաշում]]ում)։ Այնուհետև Պարոնյանը նշանակվում է դասատու [[Սկյուտարի ճեմարան]]ում կամ Ճերմակ դպրոցում, որտեղ նրան աշակերտում է [[Պետրոս Դուրյան]]ը։

Պոլսում Պարոնյանը կապվում է դեմոկրատական հոսանքի ներկայացուցիչների, մասնավորապես [[Հարություն Սվաճյան]]ի հետ։ Սվաճյանի հրավերով սկզբում աշխատակցում է [[Մեղու (հանդես)|«Մեղու»]] երգիծաթերթին, իսկ հետո դառնում է նրա խմբագիրը ([[1872]]-[[1874]] թվականներ)։ [[1874]]-[[1877]] թվականներին խմբագրում է «Թատրոն» թերթը։ Բացի դրանից, նա հրատարակում է «Թատրոն. բարեկամ մանկացմանկանց» պատկերազարդ երկշաբաթաթերթը ([[1874]]-[[1877]]),՝ նպատակ ունենալով «գրական ծաղկոց մը հիմնել սակս փոքրիկ տղայոց և աստ կրկրնել հանապազ այն բարոյական և կրթական դասերը, որով միայն կարելի է պատվավոր մարդ և ներհուն քաղաքցի ըլլալ»։

[[1886]] թվականին Պարոնյանը գրում է «[[Պաղտասար աղբար]]» կատակերգությունը։ Դա հայ դրամատուրգիայի ամենակատարյալ ստեղծագործողություններիցստեղծագործություններից մեկն է, որը մշտապես տեղ է գտել ազգային [[թատրոն]]ի խաղացանկում։ Այն գեղարվեստական հետաքրքիր կառուցվածք ունի։ Դա յուրատեսակ բախում է Պաղտասարի և իրականության միջև, որտեղ նա հանդես է գալիս որպես միջոց և նպատակ՝ հասարակական կյանքի արատավոր հարաբերությունները մերկացնելու համար։

Բախումը սկիզբ է առնում առաջին տեսարանից։ Պաղտասար աղբորաղբարի կինը՝ Անույշը, սիրային կապերի մեջ էր Կիպարի հետ, և զավեշտականնզավեշտալին այն էր, որ Պաղտասարը ընտանեկան այդ գաղտնիքը հայտնում է հենց Կիպարին՝ նրա օգնությամբ բացահայտելու կնոջ անհավատարմությունը։ Ապա ասպարեզ են գալիս փաստաբան Օգսենը, դատաստանական խորհրդի անդամներ Փայլակը, Երկաթը, Սուրը, սպասուհի Սողոմեն, դրացիները,դրացիները՝ ստահակների մի ամբողջ հավաքածու, որոնք, կեղծիքի ու բանսարկության որոգայթի մեջ առնելով Պաղտասարին, փորձում են շպարել ճշմարտությունը։

Կատակերգության որոշ մեկնաբաններ Պաղտասարի կերպարի մեջ նշմարում են կամ բուրժուական ընտանիքի արատավոր բարքերի արտահայտություն, ոմանք կամէլ նրան ներկայացնում են՝են որպես միամիտ մի անձնավորությանանձնավորություն, որը խաղալիք է դառնում բանսարկուների և ստահակների սարքած խաղերին։ Դրանք սխալ մեկանաբանություններ են, քանի որ Պաղտասարը «խաղում է» կատակերգությունը, իսկ իրականում նա բարձր է կանգնած իր միջավայրից և իր պահվածքով ի ցույց է դնում ապազգայնացված ստահակներստահակների խեղկատակությունը։

[[1888]] թվականին թուրքական կառավորությանկառավարության կողմից հայ պարբերականներիպարբերականները փակելուց հետո Պարոնյանը զրկվում է գրական աշխատանք կատարելու հնարավորությունից։ Գումար աշխատելու համար հաշվապահ է աշխատում։ Սակայն այդ աշխատանքը նյութապես չի ապահովում նրան։ Հյուծող հիվանդությունը՝ [[թոքախտ]]ը, արդեն վերջնականապես քայքայել էր նրա օրգանիզմը։ Պարոնյանը վախճանվում է [[1891]] թվականի [[մայիսի 27]]-ին [[Կ․ Պոլիս|Կ․ Պոլսում]]։

Հակոբ Պարոնյանի անունն է կրում [[Կենտրոն վարչական շրջան (Երևան)|Կենտրոն վարչական շրջանի]] փողոցներից մեկը, [[Երևան]]ի №59№ 59 հիմնական դպրոցը, [[Հակոբ Պարոնյանի անվան պետական երաժշտական կոմեդիայի թատրոն|Երևանի երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնը]]։

{{քաղվածք|Պարոնյանը միշտ պիտի փայլի իր սեռին մեջ թե՛ իմացական սուր կարողությամբ, թե՜թե՛ երգիծաբանական բեղուն հմտությամբ և թե՛լեզվականթե՛ լեզվական ընտիր, վճիտ բացատրությամբ։|Մատթեոս Մամուրյան}}