«Մասնակից:Lusine Nahapetyan/Ավազարկղ1»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
https://en.wikipedia.org/wiki/Emas_National_Park
{{Տեղեկաքարտ Կանաչ գոտի
|անվանում = ԷմասԲիա ազգային պարկ
|բնօրինակ անվանում = EmasBia National Park
|տեսակ = ազգային պարկ
}}
'''Բիա ազգային պարկ''' ազգային պարկ [[Գանա]]յի Արևմտյան շրջանում։ Այն նաև կենսոլորտային արգելոց է` 563 քառ. կմ տարածքով։ Պարկն ունի Գանայի չմշակված անտառի համեմատաբար վերջին մնացորդները, որոնք լի են վայրի բնության բազմազանությամբ։ Արևմտյան Աֆրիկայում մնացած ամենաբարձր ծառերից մի քանիսը հայտնաբերվել են այս ազգային պարկում։
'''Էմաս ազգային պարկ''' ({{lang-pt|Parque Nacional das Emas}}), ազգային պարկ և [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-յի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգության]] օբյեկտ [[Բրազիլիա]]յի [[Գոյաս]] ու [[Մատու Գրոսու դու Սուլ]] նահանգներում<ref name="ref1">[http://whc.unesco.org/en/list/1035 Cerrado Protected Areas: Chapada dos Veadeiros and Emas National Parks]</ref>։
== Աշխարհագրություն ==
== Նկարագրություն ==
Բիա ազգային պարկը տեղակայված է [[Կոտ դ'Իվուար]]ի սահմանի մերձակա տարածքում՝ Բիա գետի և նրա վտակների մոտ, որը հոսում է դեպի Կոտ դ'Իվուարի ցամաքուրդային տարածք։ Գտնվում է անցումային գոտում՝ խոնավ մշտադալար և խոնավ կիսատերևաթափ անտառային տեսակների միջև։ Պարկի մուտքը [[Կումաս]]ի քաղաքից է՝ Բիբիանիից, Սեֆվի Վայսոյից մինչև Սեֆվի Ասեմպայանեի միջոցով կամ Գոասոյից՝ Սանկորեից դեպի Սեֆվի Ասեմպայանե։ Սունյանից պարկ կարելի է հասնել Բերեկում, Վանֆի, Ադաբոկրոմ և Դեբիզո քաղաքների միջոցով, իսկ Կոտ դ'Իվուարից՝ Օսեյ Կոժոկրոմի ու Դեբիսոյի միջոցով։
Պարկը գտնվում է Բրազիլիայի Կենտրոնական-Արևմտյան շրջանի Գոյաս և Մատու Գրոսու դու Սուլ նահանգների միջև։ Այն ընդգրկում է սերրադո սավաննայի 1320 քառ․ կմ տարածքը<ref name="ref1" />։ Պարկը տեղակայված է Պանտանալ կենսոլորտային արգելոցում, որը պարունակում է Պանտանալ, Շապադա դոս Գիմարայնշ և Սեռա դա Բոդոկենա ազգային պարկերն ու Սերրա դե Սանտա Բարբարա, Նասցենտես դու Ռիու Տակուարի և Պանտանալ դե Ռիու Նեգրու պետական պարկերը<ref name="ref2">[https://web.archive.org/web/20161220205240/http://www.imasul.ms.gov.br/wp-content/uploads/sites/74/2015/06/Plano-de-Manejo-Parque-Estadual-Nascentes-do-Rio-Taquari.pdf Carrijo & Torrecilha 2009]</ref>։ Շրջակայքում գերակշռում են սոյայի ընդարձակ պլանտացիաները։
 
== Պատմություն ==
== Բուսական և կենդանական աշխարհ ==
Բիան ստեղծվել է 1935 թվականին և անվանակոչվել է համանուն գետի անունից, որը տարածքը ցամաքեցրել է։ Այն պաշտոնական ազգային պարկ դարձել է 1974 թվականին։ Ինտենսիվ երկրագործությունը ոչնչացրեց պարկում աճող բուսականության մեծ մասը։ Այնուամենայնիվ, 1975 թվականից ի վեր, մարդկային ոչ մի գործունեություն չի ծավալվել, ինչպիսին է հողագործությունը կամ փայտամթերումը։ 1985 թվականին ազգային պարկը կոչվեց կենսոլորտային արգելոց և [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-յի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգության]] օբյեկտ։
Էմաս ազգային պարկը ցուցադրում է սերրադոյին բնորոշ էկոհամակարգ, ծառերից զուրկ սավանա՝ բարձր [[տերմիտների բլուրներ]]ով ու հետաքրքիր կենդանական աշխարհով, այդ թվում՝ հսկա զրահակիր, [[բաշավոր գայլ]], մեծ արմադիլ և պամպայի եղնիկ<ref name="Rodrigues, 2002">Flavio H.G. Rodrigues, Leandro Silveira, Anah T .A. Jacomo, Ana Paula Carmignotto, Alexandra M.R. Bezerra, Daniela Cunha Coelho, Hamilton Garbogini, Juliana Pagnozzi, Adriani Hass. ''Composi~ao e caracteriza~ao da fauna de mamfferos do Parque Nacional das Emas, Goias, Brasil''.Revta bras. Zool. 19 (2): 589 – 600, 2002. [http://www.scielo.br/pdf/rbzool/v19n2/v19n2a15.pdf online PDF]</ref>, ինչպես նաև հսկա նանդու ջայլամը։
 
== Վայրի բնություն ==
Էմաս ազգային պարկում բնակվում են քիչ քանակությամբ [[յագուար]]ներ, մոտ 10-12 կենդանի։ Արգելոցի միայն 40 %-ը, որն ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է 1320 քառ․ կմ տարածք, յագուարների լավագույն բնակատեղին է<ref>Thannya Nascimento Soares, Mariana P.C. Telles, Lucileide V. Resende, Leandro Silveira, Anah Tereza A. Jácomo, Ronaldo G. Morato, José Alexandre F. Diniz-Filho, Eduardo Eizirik, Rosana P.V. Brondani and Claudio Brondani: ''Paternity testing and behavioral ecology: A case study of jaguars (''Panthera onca'') in Emas National Park, Central Brazil''. Genetics and Molecular Biology, 29, 4, 735-740 (2006). [http://www.scielo.br/pdf/%0D/gmb/v29n4/32128.pdf online PDF]</ref>։
Պարկում կա 62 տեսակի կաթնասուն և ավելի քան 160 թռչնատեսակ՝ ներառյալ սպիտակավիզ գուինահավը։ Այն վերջերս հայտնաբերված մողեսի տեսակների միակ ապաստանն է, ինչպիսին է ''Agama sylvanus''։ Բիայում բնակվում է նաև Գանայի պահպանվող անտառի ներկայացուցիչներից այծքաղը։
 
Այլ խոշոր կաթնասուններից են՝ պուման, [[օցելոտ]]ը, բրազիլական գետակինճը, ճահճուտի եղնիկը, [[ջրախոզուկ]]ը և այլն<ref name="Rodrigues, 2002" />։
 
== Պատկերասրահ ==
<gallery mode="packed" heights="150">
Entrance to Bia Forest reserve.jpg
Entardecer Pq Emas.JPG
Trees in Bia Forest.JPG
Ipêamarelodocerrado.jpg
Umbrella canopy tree.jpg
As Brumas do Rio Formoso.JPG
Patrimônio Nacional da Humanidade.JPG
</gallery>
 
Տող 29 ⟶ 26՝
 
== Աղբյուրներ ==
*{{citation|location=Campo Grande – Mato Grosso do Sul|date=June 2009|title=Plano de Manejo do Parque Estadual das Nascentes do Taquari|last1=Carrijo|last2=Torrecilha|first1=Martha GilkaGutiérrez|first2=Sylvia|publisher=IMASUL: Instituto do Meio Ambiente de Mato Grosso do Sul|url=http://www.imasul.ms.gov.br/wp-content/uploads/sites/74/2015/06/Plano-de-Manejo-Parque-Estadual-Nascentes-do-Rio-Taquari.pdf|accessdate=2016-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220205240/http://www.imasul.ms.gov.br/wp-content/uploads/sites/74/2015/06/Plano-de-Manejo-Parque-Estadual-Nascentes-do-Rio-Taquari.pdf|archive-date=2016-12-20|dead-url=yes}}
{{refend}}
 
{{ՎՊԵ|ParqueBia NacionalNational das EmasPark|ԷմասԲիա ազգային պարկ}}
{{Արտաքին հղումներ}}