Կույտավոր ամպերի առաջացման հիմնական, պատճառներն են օդի կոնվեկտիվ շարժումը և ջերմության տուրբուլենտ փոխանակությունը. հիմնականում առաջանում են ցամաքի վրա՝ տարվա տաք կեսին։ Կույտավոր ամպերից [[ՀՀՀայաստան]]ի տարածքում առավել հաճախ դիտվում են շերտակույտավոր և բարձր կույտավոր ամպերը, Փետրավոր ճանկանման ամպեր, Փետրավոր մանրաթելային ամպեր, Բարձր կույտավոր ամպեր, Կույտաանձրևային ամպեր, Շերտակույտավոր ամպեր որոնց կրկնողականությունը տարվա ընթացքում 40-50% է։ Կույտաանձրևաբեր ամպերը հաճախ ուղեկցվում են անձրևներով, կարկուտով, հիմնականում դիտվում են Արարատյան դաշտում, [[Զանգեզուր]]ում, [[Սևանա լիճ|Սևանա լճի]] ավազանում և այլուր։
Շերտավոր ամպերը դիտվում են տարվա ցուրտ կեսին՝ ցիկլոնների տաք գոտում և պայմանավորված են շրջադասային շերտերում առաջացող թույլ վերընթաց հոսանքներով (5-10 սմ/վ) ու [[տուրբուլենտականություն|տուրբուլենտականությամբ]]։ Շերտավոր ամպերը լեռնային, բարդ ռելիեֆի պայմաններում հաճախ կարող են տարափոխվել կույտավոր ամպերի։
ՀՀՀայաստանի տարածքում տարվա ընթացքում առավել հաճախ դիտվում են շերտակույտավոր (40-50 %), բարձր կույտավոր (30-40%), փետրավոր (որոնց առավելագույն կրկնողականությունը դիտվում է գարնանը և ձմռանը՝(20-30%) ամպեր։ Երկնակամարը բազմահարկ ամպերով ծածկված լինելու աստիճանը՝ ամպամածությունը, արտահայտվում է բալլերով (10 բալային սանդղակով)։ Երկինքը համարվում է պարզ, երբ ամպամածությունը կազմում է 0-2, կիսապարզ՝ 3-7, ամպամած՝ 8-10 բալլ։ Տարբերում են ներքին և ընդհանուր (անկախ հարկից) ամպամածության տեսակներ։ Ամպամածությունն ունի իր ցայտուն արտահատված օրական և տարեկան ընթացքը, որը լեռն, [[ռելիեֆ]]ի պայմաններում աչքի է ընկնում մեծ բազմազանությամբ, [[ՀՀՀայաստան]]-ում դիտվում է հիմնականում 7-8 ամիս, հատկապես հյուսիսային, հյուսիսարևելյան շրջաններում։