Վիքիպեդիա

«Բոսնիա և Հերցեգովինա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 68.
[[ՄԱԿ]]-ի անդամ 1992 թվականից։ 2016 թվականի փետրվարին երկիրը հայտ է ուղարկել [[Եվրամիություն]] մտնելու համար<ref>{{cite web| author=| date=| url=https://lenta.ru/news/2016/02/15/take_a_new_member/| title=Босния и Герцеговина подала заявку на вступление в Евросоюз| publisher=// lenta.ru| accessdate=2016-3-23}}</ref>։
 
1984 թվականին [[Սարաևո]]յում և նրա մերձակայքում անցկացվել են [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1984|Ձմեռային օլիմպիական խաղերը]]<ref>См. стр. 69: {{cite web| author=| date=| url=http://www.mcp.gov.ba/zakoni_akti/strategije/default.aspx?id=1672&langTag=bs-BA|deadlink=yes| title=Strategija razvoja sporta u Bosni i Hercegovini za period 2010—20142010-2014. godina| publisher=// mcp.gov.ba| accessdate=2016-01-13}}</ref>: 1960 թվականից Սարաևոյում անցկացվում են շախմատի «Բոսնա-մրցույթներ»<ref name="БРЭ" />: 1995 թվականից Սարաևոյում անցկացվում է [[Սարաևոյի կինոփառատոն|Սարաևոյի միջազգային կինոփառատոնը]]<ref>{{cite web|url=http://www.sff.ba/en/page/about-the-festival |title=About the Festival |publisher=Sarajevo Film Festival Official Website}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.insidefilm.com/europe.html |title=Inside Film's Guide to Film Festivals in Europe |publisher=Inside Film}}</ref>: Բոսնիական պատերազմից հետո [[Սարաևո]]յում նկատվում է շինարարության աճ: Այստեղ վերանորոգվել են երկվորյակ աշտարակները, կառուցվել է «Ավազ Թվիսթ» աշտարակն, որը Բոսնիա և Հերցեգովինայի ամենաբարձր աշտարակն է:
 
Բոսնիա և Հերցեգովինայի տնտեսությունը Եվրոպայում [[Համախառն ներքին արդյունք]]ի մեծությամբ զբաղեցնում է վերջին տեղերից մեկը: [[2009 թվական]]ին [[ՀՆԱ]]-ի չափը կազմել է 16,202 մլրդ [[ԱՄՆ դոլար]]<ref name="GF">{{cite web|url=http://www.gfmag.com/gdp-data-country-reports/313-bosnia-and-herzegovina-gdp-country-report.html#axzz1N8wjHRFK|title=Bosnia and Herzegovina|work=Global Finance|lang=en|accessdate=2011-05-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/66ZQe8Ggg|archivedate=2012-03-31}}</ref>: [[2017 թվական]]ին նվազագույն զուտ աշխատանքի վճարման նվազագույն չափը Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնությունում 406 [[Փոխարկելի մարկ|մարկ]] էր, որը կազմում է 207 եվրո, և 395 մարկ՝ Սերբական Հանրապետությունում, ինչը կազմում է 202 եվրո<ref>[https://www.rtvbn.com/3936205/evo-kolike-su-plate-u-evropi]</ref><ref>[https://www.oslobodjenje.ba/vijesti/ekonomija-i-finansije/prosjecna-plata-u-bih-894-km-418729]</ref><ref>[https://seenews.com/news/bosnias-serb-republic-hikes-minimum-salary-to-450-marka-230-euro-637971]</ref><ref>[https://www.vecernji.ba/vijesti/najniza-placa-u-fbih-umjesto-dosadasnjih-370-bit-ce-410-km-satnica-231-a-topli-obrok-8-km-1046400]</ref>: Բոսնիա և Հերցեգովինան դիվանագիտական հարաբերություններ ունի (2016 թվականի սկզբին) աշխարհի 165 պետությունների հետ, բացառությամբ [[Մոնակո]]յի հետ Եվրոպայում և Աֆրիկայի, Ասիայի, Օվկիանիայի և Կենտրոնական Ամերիկայի մի շարք պետությունների հետ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6|deadlink=yes| title=Lista zemalja koje su priznale Bosnu i Hercegovinu i datumi uspostavljanja diplomatskih odnosa| publisher=// mfa.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706131415/http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6| archivedate=2011-07-06}}</ref>:
Տող 78.
== Անվան ծագումնաբանություն ==
[[Պատկեր:Vue de ZENICA depuis la rivière BOSNA.jpg|ձախից|մինի|[[Բոսնա]] գետը]]
Պետության անվանումը կազմված է երկու բառերից, որոնք պատմական շրջաններ են նշանակում՝ [[Բոսնիա]] և [[Հերցեգովինա]]<ref name="Moravcsik-153">{{cite book|edition=Moravcsik, Gyula|author=Constantine VII''Porphyrogenitus''|authorlink=Constantine VII|date=1993|publisher=Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies|title=[[De Administrando Imperio]]|location=Washington D.C.|pages=153–55}}</ref>։ Բոսնիան «Բոսոնա» ({{lang-gr|Βοσωνα}}) անվան ներքո առաջին անգամ հիշատակվել է մոտավորապես [[950 թվական]]ին՝ [[Կոստանդին Ծիրանածին]]ի «Կայսրության կառավարման մասին» աշխատությունում<ref>{{книга|автор=|заглавие=Об управлении империей: текст, перевод, комментарий|ссылка=|место=|издательство=Наука|год=1989|страницы=382|isbn=}}</ref>։ «Բոսնիա» տեղանունը, ենթադրաբար, ունի մինչսլավոնական ծագում<ref>{{книга|автор=Дуличенко, А. Д.|заглавие=Введение в славянскую филологию|ссылка=https://books.google.am/books?id=ax5uAwAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false|место=|издательство=Litres|год=2015|страницы=214|isbn=}}</ref><ref>{{cite book|author= [[William Miller (historian)|William Miller]]|title=Essays on the Latin Orient|volume=|page=464|location= Cambridge|url=https://books.google.com/books?id=0wpEBgAAQBAJ&pg=PA464|date=1921}}</ref>, առաջանում է [[Բոսնա]] գետից<ref name="Страны мира">{{книга|автор=|заглавие=Страны мира: полный универсальный информационный справочник|ссылка=https://books.google.am/books?id=-ae6Kkk0B8QC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false|место=М.|издательство=ОЛМА Медиа Групп|год=2005|страницы=32|isbn=}}</ref>, որի ափերին ծնունդ է առել Բոսնիական պետությունը<ref>{{книга|автор=Писарев, Ю. А.|заглавие=Освободительная борьба народов Боснии и Герцеговины и Россия: документы. 1865—18751865-1875|ссылка=|место=|издательство=Наука|год=1988|страницы=193|isbn=}}</ref>: Հերցեգովինայի անվանումը ծագում է հունգարական ''herceg''՝ «վոյեվոդա» (հին Ռուսիայում՝ զորավար, քաղաքի և շրջանի պետ, Լեհաստանում՝ խոշոր վարչական միավորի պետ)<ref name="Страны мира" />: Պատմականորեն կապված է բոսնիական ավատատեր Ստեփան Վուկչիչի հետ, որը 1448 թվականին ընդունել է [[Սուրբ Սավվայի դքսություն|Սուրբ Սավվայի դքսության]] ''վոյեվոդայի'' կամ ''հերցոգի'' կոչումը, ինչից նրա տիրությունից հետո միջնադարյան Խում մարզի բաղկացուցիչները ստացել են Հերցեգովինայի անվանումը{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =135}}: [[1878 թվական]]ին «''Բոսնիա և Հերցեգովինա''» անվանմամբ մարզն ընդգրկվել է [[Ավստրո-Հունգարիա]]յի կազմում{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =363}}։
 
[[Հարավսլավիայի կազմալուծում]]ից հետո, [[1992]]-[[1997]] թվականներին, պետության պաշտոնական անվանումը եղել է «''Բոսնիա և Հերցեգովինա Հանրապետություն''»։ [[1995 թվական]]ին, [[Դեյթոնյան համաձայնագիր|Դեյթոնյան համաձայնագրից]] և նոր սահմանադրության ընդունումից հետո, պետությունը վերանվանվել է «Բոսնիա և Հերցեգովինա»։
Տող 176.
Բոսնիան, որը սկզբնապես առաջացել է [[Բոսնա]] և Վրբաս գետերի ավազանում, որպես ամբողջական պետություն, հավանաբար, առաջացել է X-XI դարերում։ Այս պետության գլխին էր կանգնած [[Բան (տիտղոս)|բանը]]։ 12-րդ դարի սկզբին փլուզվել է Դուկլյայի պետությունն, որից հետո Բոսնիան անկախացել է։ 1160-ական թվականների Բյուզանդա-հունգարական պատերազմից հետո Բոսնիան 13 տարի եղել է Բյուզանդիայի տիրապետության տակ, որից հետո [[վասալիտետ|վասալի]] կարգավիճակում անցել է [[Հունգարիայի թագավորություն|Հունգարիայի թագավորության]] տիրապետության տակ։ Երկիրը բաժանվել է մարզերի, որոնք սկսել են կոչվել ժուպաներ։ Բոսնիայում 11-րդ դարի վերջի առաջին հայտնի եկեղեցական կազմակերպությունը եղել է Բարի արքեպիսկոպոսությունը։
 
8-րդ դարի վերջին Կուլին բանի օրոք առաջ են եկել առաջին հերետիկոսներն, որոնք միավորվել են Բոսնիական եկեղեցուն։ 1234 թվականին հերետիկոսության դեմ պայքարելու համար Հռոմի Պապի հրամանով սկսել են հունգարական ավատատերերի ավերիչ արշավանքաներն, որոնք ցանկանում էին իրենց ենթարկել Բոսնիան{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =124—126124-126}}: Բոսնիական եկեղեցու հետ թաքուն կապված էր հին բոսնիական գրականությունը<ref>{{книга|автор=|заглавие=Славянские культуры и мировой культурный процесс|ссылка=|место=|издательство=Наука и техника|год=1985|страницы=105|isbn=}}</ref>։ Ստեփան Կոտրոմանիչը բավականին մեծացրել է պետության տարածքը դեպի հյուսիս և արևմուտք՝ ընդգրկելով Զախումյեն։ Բան [[Տվերտկո I]]-ը [[1377 թվական]]ին սերբիական Միլեշևա վանքում թագադրվել է «սերբերի, Բոսնիայի, ծովափնյա երկրի և Արևմտյան երկրների թագավոր»{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =126, 128}}։ Ստեփան Տվերտկոյի մահից հետո կենտրոնական իշխանությունը թուլացել է, սկսել էին ուժեղանալ Հորվատինիչի, Կոսաչի և Պավլովիչի տոհմերը: Բոսնիայի վերջին թագավոր Ստեփան Տոմաշևիչը Բոսնիա թուրքերի ներխուժման վտանգի տակ օգնության է դիմել Հռոմին և [[Վենետիկ]]ին` հրաժարվելով պետության համար սնանկացուցիչ տուրք վճարել սուլթանին։ Ի պատասխան դրան [[1463 թվական]]ին սուլթան [[Մեհմեդ II]]-ը ներխուժել է Բոսնիա։ Այդ նույն տարի Ստեփան Տոմաշևիչը գլխատվել է Յայցե քաղաքում, բոսնիական պետությունը դադարել է իր գոյությունը։ [[1482 թվական]]ին Հերցեգովինան ամբողջովին նվաճվել է{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =132, 133, 135, 136}}։
 
=== Թուրքական շրջան ===
[[Պատկեր:Travnik Festung 1.JPG|մինի|[[Տրավնիկ]], 1704-1850 թվականներին Բոսնիայի գլխավոր քաղաքը<ref group="Մ">Տրավինիկի առաջին ստույգ հիշատակումը որպես Բոսնիա և Հերցեգովինայի գլխավոր քաղաք վերաբերվում է 1704 թվականին: 1850 թվականին Բոսնիայի վարչական կենտրոնը տեղափոխվել է Սարաևո: Տես՝ {{книга|автор=Kreševljaković, Hamdija.|заглавие=Sarajevo za vrijeme austrougarske uprave (1878—19181878-1918)|ссылка=|место=|издательство=Arhiv grada|год=1969|страницы=125|isbn=}} {{книга
|автор = Donia, Robert J.
|часть =
Տող 197.
Բոսնիացի ավատատերերն իրենց ունեցվածքը պահպանելու համար ստիպված էին ընդունել [[իսլամ]]ը, որը 16-րդ դարի երկրորդ կեսին բնակչության վերին շերտերում ամբողջությամբ վերացրեց [[քրիստոնեություն]]ը<ref>{{cite journal |last1=Buzov |first1=Snježana |editor1-last=Koller |editor1-first=Markus |title=Ottoman Perceptions of Bosnia as Reflected in the Works of Ottoman Authors who Visited or Lived in Bosnia |date=2004 |volume=Ottoman Bosnia: A History in Peril |pages=83–92 |publisher=University of Wisconsin Press}}</ref>։ Ավատատերերից կախման մեջ գտնվող գյուղացիներին անվանում էին ռայաներ։ Բալկանների շատ քաղաքներում գործում էին ռազմային կայազորներով ամրոցներ, բացի դրանից 16-րդ դարում փոփոխվել էր խոշոր քաղաքների էթնիկական կազմն, որի հիմնական բնակչությունը սկսեցին կազմել թուրք գաղութատերերը և սլավոն մուսուլմանները։ Քաղաքային բնակչության իսլամացումն առևտրով զբաղվելու համար երաշխավորում էր ավելի բարենպաստ պայմաններ։ Ի տարբերություն Հերցեգովինայի և Սերբիայի, Բոսնիայի գյուղացիներն աստիճանաբար ընդունում էին իսլամը։ Ամենախոշոր առևտրական և արդյունաբերական քաղաքը դարձավ [[Սարաևո]]ն{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =194, 196, 198, 202, 203, 205}}, զարգանում էին նաև [[Ֆոչա]], [[Բանյա Լուկա]], [[Լիվնո]], [[Մոստար]] քաղաքները: 1580 թվականին ստեղծվել է Բոսնիական էյալեթը:
 
19-րդ դարի առաջին կեսում երկրի բոսնիական ավատատերերը դուրս եկան ընդդեմ Թուրքիայի բարեփոխումների։ Բոսնիական ընդդիմությունը թուլացնելու նպատակով, 1833 թվականին թուրքական կառավարությունը Բոսնիան անջատեց Հերցեգովինայից։ Թուրքիայի իշխանությունը Բոսնիա և Հերցեգովինայում սահմանվել է միայն [[1851 թվական]]ին{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =362—364362-364, 366, 610, 613}}։ 19-րդ դարի առաջին կեսում երկրում զարգացել է ազգային-ազատագրական շարժումն, որն առաջացել էր կաթոլիկական հոգևորականության շրջապատում: Դրա արդյունքն էր դարձել 1875-1878 թվականին Բոսնիա-հերցեգովինական ապստամբությունը: 1878 թվականին Բոսնիա և Հերցեգովինան [[Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր|Սան-Ստեֆանոյի հաշտությամբ]] ինքնավարություն է ստացել, որը կնքվել էր Ռուսաստանի և Օսմանյան կայսրության միջև` [[Ռուս-թուրքական 1877-1878 թվականների պատերազմի Կովկասյան արշավանք|Ռուս-թուրքական 1877-1878 թվականների պատերազմ]]ի ավարտից հետո: Սակայն շուտով 1878 թվականի [[Բեռլինի տրակտատ]]ի համաձայն՝ 1878 թվականի հուլիսից հոկտեմբերն ընկած ժամանակաշրջանում Ավստրո-Հունգարիան օկուպացրել է Բոսնիա և Հերցեգովինան{{sfn|Հարավսլավիայի պատմություն|1963|с =362-364, 366, 610, 613}}։
 
=== 20-րդ դար ===
Տող 205.
 
[[Պատկեր:Germans burning villages in Bosnia.jpg|մինի|ձախից|Բոսնիական գյուղի հրդեհումը գերմանացիների կողմից (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ)]]
1945 թվականին Բոսնիա և Հերցեգովինայի Ազգային հանրապետությունը մտել է Հարավսլավիայի Դաշնային Ազգային Հանրապետության կազմի մեջ, իսկ 1963 [[թվական]]ից՝ [[Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն|Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետության]] կազմում Բոսնիա և Հերցեգովինայի սոցիալիստական Հանրապետություն կազմի մեջ: 1960-ական թվականներին փոխվել է ուղղափառների և մուսուլմանների քանակական հարաբերակցությունը վերջիններիս օգտին<ref name="БРЭ">{{БРЭ|Босния и Герцеговина|id=1879585|4|72—7972-79|автор=}}</ref>։ [[1961 թվական]]ին [[Իոսիպ Տիտո]]ն մուսուլմաններին տվել է ազգի կարգավիճակ (այժմ՝ բոսնիակներ)<ref group="Մ"> Այն ժամանակի Բոսնիա և Հերցեգովինայի հարցաթերթերում բնակիչները նշում էին՝ «Դավանություն` աթեիստ, ազգություն` մուսուլման»: Տես՝ {{книга|автор=Гуськова,Ե. ЕՅու. Ю.Գուսկովա|заглавие=ВооруженныеԶինված конфликтыընհարումներ наնախկին территорииՀարավսլավիայի бывшей Югославии:տարածքում՝ хроникаիրադարձությունների событийժամանակագրություն|ссылка=|место=|издательство=ИНИОН РАН|год=1998|страницы=94|isbn=}}</ref>։ Սոցիալիստական Հարավսլավիայի գոյության տարիներին հանրպետությունը խիստ պահպանում էր ազգերի «եղբայրություն և միասնություն» սկզբունքը<ref>{{книга|автор=Мартынова, М. Ю.|заглавие=Балканский кризис: народы и политика|ссылка=http://miris.eurac.edu/mugs2/do/blob.pdf?type=pdf&serial=1150729550739|место=М.|издательство=Старый сад|год=1998|страницы=193|isbn=}}</ref>։ [[1984 թվական]]ին տնտեսական խորը ճգնաժամի պայմաններում, որը սկսվել էր Իոսիպ Տիտոյի մահից հետո, Սարաևոյում անցկացվել են [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1984|1984 թվականի ձմեռային Օլիմպիական խաղերը]]<ref>{{книга|автор=Никифоров, Л. А.|заглавие=Социалистическая Федеративная Республика Югославия: справочник|ссылка=|место=|издательство=Изд-во полит. лит-ры|год=1985|страницы=32|isbn=}}</ref>։
 
[[1992 թվական]]ի գարնանը, հանրաքվեի անցկացումից և անկախության ճանաչումից հետո, սկսվել է [[Բոսնիական պատերազմ]]ը։ Մուսուլմանները պատերազմում էին սերբերի և խորվաթների դեմ, երբեմն նրանք խորվաթների հետ պատերազմում էին սերբերի դեմ։ Ընդհարումն ավարտվել է 1995 թվականի դեկտեմբերի 14-ին` Դեյոթյան համաձայնագրի ստորագրմամբ<ref>{{книга|автор=Пономарёва, Е. Г.|заглавие=Босния и Герцеговина: государство без государственности|ссылка=http://mgimo.ru/upload/iblock/6de/6de0f0e964f52aa65e40cb237f62b80f.pdf|место=|издание=№ 1 (16)|издательство=Вестник
Տող 252.
Բոսնիա և Հերցեգովինան տեղակայված է Եվրոպայի հարավ-արևելքում, [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզու]] արևմտյան մասում։ Պետությունը կազմում են երկու պատմական շրջաններ՝ [[Բոսնիա]]ն զբաղեցնում է [[Սավա (գետ)|Սավա]] գետի ավազանը և [[Հերցեգովինա]]ն, որը գտնվում է [[Ներետվա]] գետի ավազանում<ref>{{книга|автор=|заглавие=Большой универсальный атлас мира|ссылка=https://books.google.am/books?id=SZ_BzJcrZxgC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false|место=М.|издательство=ОЛМА Медиа Групп|год=2013|страницы=63|isbn=}}</ref>։ Պետության մակերեսը կազմում է 51 209,2 կմ², որոնցից 51 197 կմ² ցամաք է, իսկ 12,2 կմ²՝ ջուր<ref name="BiH" />։ Այս ցուցանիշով Բոսնիա և Հերցեգովինան աշխարհում զբաղեցնում է [[Աշխարհի երկրներն ըստ տարածքի|125-րդ հորիզոնականը]], իսկ Եվրոպայում՝ 26-րդ հորիզոնականը։ Պետության աշխարհագրական կենտրոնը տեղակայված է [[Վիտեզ (համայնք)|Վիտեզ]] համայնքի [[Կրչևինե]] գյուղի տարածքում<ref>{{книга|автор= Krzyk, Tomislav.|заглавие= Centar Bosne l Hercegovine|ссылка=http://www.suggsbih.ba/GEODETSKI%20GLASNIK/GLASNIK%2031/Tomislav%20Krzyk.pdf|место=|издательство=|год=|страницы=38|isbn=}}</ref>։ Հյուսիսից հարավ առավելագույն ձգվածությունը հավասար է արևելքից արևմուտք առավելագույն ձգվածությանը՝ մոտավորապես 280 կմ<ref group="Մ">Երկարությունների հաշվումը «[[Google Քարտեզներ]]» ծառայությունով:</ref>։
 
[[Բոսնիա և Հերցեգովինայի պետական սահման]]ը ունի 1551 կմ երկարություն, որոնցից 905 կմ-ը ցամաքային սահման է, 625 կմ-ի դեպքում սահման են հանդիսանում [[Սավա (գետ)|Սավա]], [[Դրինա (գետ)|Դրինա]] և [[Ունա (Սավայի վտակ)|Ունա]] գետերը, իսկ ծովային սահմանագծի ընդհանուր երկարությունը կազմում է 21 կմ: [[Խորվաթիա]]յի հետ սահմանի ձգվածությունն 936 կմ է, [[Սերբիա]]յի հետ՝ 350 կմ և [[Չեռնոգորիա]]յի հետ՝ 244 կմ<ref>{{книга|автор=|заглавие=Strategija integrisanog upravljanja granicom u Bosni i Hercegovini za period 2015—20182015-2018 godine|ссылка=|место=Сараево|издательство=Vijeće ministara BiH|год=2015|страницы=7|isbn=}}</ref>։
 
Ըստ տարբեր տվյալների՝ [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնություն]]ը զբաղեցնում է 26 098 կմ²<ref name="Stanovništvo">{{книга|автор=|заглавие=Stanovništvo Federacije Bosne i Hercegovine|ссылка=http://www.fzs.ba/Dem/stanovnistvo-bilten110.pdf|место=Сараево|издательство=Federalni zavod za statistiku|год=2008|страницы=16|isbn=|deadlink=да|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110622085053/http://www.fzs.ba/Dem/stanovnistvo-bilten110.pdf|archivedate=2011-06-22}} {{Wayback|url=http://www.fzs.ba/Dem/stanovnistvo-bilten110.pdf |date=20110622085053 }}</ref> կամ 26 110,5 կմ² տարածք<ref>{{книга|автор=|заглавие=Federacija Bosne i Hercegovine u brojkama|ссылка=http://www.fzs.ba/Podaci/Federacija%20BiH%20u%20brojkama%202011.pdf|место=Сараево|издательство=Federalni zavod za statistiku|год=2011|страницы=6|isbn=}}</ref> (պետության տարածքի շուրջ 51 %-ը), Սերբիայի Հանրապետության զբաղեցնում է 24 641 կմ²<ref name="Српска">{{книга|автор=|заглавие=Географски и метеоролошки подаци|ссылка=|место=|издательство=Статистички годишњак Републике Српске|год=2012|страницы=30|isbn=}}</ref> կամ 24 605,7 կմ² տարածք<ref name="Stanovništvo" /> (պետության տարածքի շուրջ 48 %-ը), իսկ Բրչկո օկրուգը՝ 493 կմ²<ref name="Stanovništvo" /><ref name="Српска" /> (պետության տարածքի շուրջ 1 %-ը)։
Տող 363.
| - 5,02%
|}
[[ՄԱԿ]]-ի տվյալների համաձայն՝ 2010-2015 թվականներին բնակչության աճը կազմել է -0,1 %, քաղաքային բնակչության աճը՝ 0,1 %, իսկ գյուղային բնակչության աճը՝ -0,3 %: 2014 թվականի տվյալների համաձայն՝ բնակչության քաղաքաբնակների թիվը կազմել է 39,6 %, տղամարդկանց կյանքի միջին տևողությունը՝ 73,7 տարեկան, իսկ կանանց՝ 78,8 տարեկան<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://data.un.org/CountryProfile.aspx?crName=Bosnia%20and%20Herzegovina| title=Bosnia and Herzegovina| publisher=// data.un.org| accessdate=2016-01-01}}</ref>: [[Բոսնիական պատերազմ]]ի ժամանակ, 1992-ից 1995 թվականներին, Բոսնիա և Հերցեգովինան լքել են մոտ մեկ միլիոն մարդ՝ հիմնականում սերբեր և խորվաթներ<ref>{{книга|автор=Пономарева, Е. Г.|заглавие=Политическое развитие постъюгославского пространства (внутренние и внешние факторы)|ссылка=http://mgimo.ru/upload/iblock/ac6/ac6404de7c402c211173c771f37d0104.pdf|место=М.|издательство=МГИМО-Университет|год=2007|страницы=68|isbn=}}</ref>: 2011 թվականի [[ՅՈՒՆԵՍԿՈ]]-ի տվյալների համաձայն՝ գրագիտության մակարդակը կազմել է 98 %<ref>См. стр. 31: {{cite web| author=| date=| url=http://www.uis.unesco.org/Education/Documents/literacy-statistics-trends-1985-2015.pdf| title=Adult and youth literacy. National, regional and global trends, 1985—20151985-2015| publisher=// uis.unesco.org| accessdate=2016-01-01}}</ref>:
 
=== Ազգային և կրոնական կազմ ===
Տող 371.
Ըստ 1991 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ Բոսնիա և Հերցեգովինայի բնակչության 43,5 %-ը եղել են բոսնիակներ, 31,2 %-ը՝ սերբեր, 17,4 %-ը՝ խորվաթներ և 5,6 %-ը՝ հարավսլավներ: Ազգային փոքրամասնությունների միջև երկրում ապրել են 0,2 % [[չեռնոգորցիներ]], 0,2 % [[գնչուներ]], 0,1 % [[ալբանացիներ]], 0,1 % [[ուկրաինացիներ]], 0,1 % [[սլովենացիներ]] և 0,1 % [[մակեդոնացիներ]]: Երկրում նաև ապրում են [[հունգարացիներ]], [[իտալացիներ]], [[չեխեր]], [[լեհեր]], [[գերմանացիներ]], [[ռուսներ]], [[սլովենացիներ]], [[թուրքեր]], ռումինացիներ և այլք: 2005 թվականի տվյալների համաձայն՝ բնակչության ավելի քան 10 %-ը կազմել են [[գնչուներ]]ը<ref name="БРЭ" />:
 
[[Սերբեր]]ն ու [[խորվաթներ]]ը դարերից ի վեր բնակվել են Բոսնիա և Հերցեգովինայի տարածքում<ref>{{книга|автор=Кредер, А. А.|заглавие=Новейшая история 1945—19931945-1993: Учебное пособие для средней школы|ссылка=|место=|издательство=Центр Гуманитарного Образования|год=1994|страницы=156|isbn=}}</ref>: Բոսնիակները որպես ազգ կազմվել են իսլամցման քաղաքականության արդյունքում, որն անցկացվել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] կողմից<ref>{{книга|автор=Кашуба, М. С. и др.|заглавие=Государственная политика и современные межнациональные отношения в Югославии|ссылка=|место=М.|издательство=|год=1991|страницы=4|isbn=}}</ref>:
 
=== Լեզուներ ===
[[Բոսնիա և Հերցեգովինայի սահմանադրություն]]ը չի սահմանում պաշտոնական լեզուներ<ref>{{статья |заглавие=Language rights and language justice in the constitutions of the world |издание={{Нп3|Language Problems and Language Planning|Language Problems & Language Planning||Language Problems and Language Planning}} |том=28 |номер=1 |страницы=11—2411-24 |doi=10.1075/lplp.28.1.03fai |язык=en |тип=journal |автор=Faingold, Eduardo D. |год=2004}}</ref><ref>{{cite book|title=Rights Before Courts: A Study of Constitutional Courts in Postcommunist States of Central and Eastern Europe|first=Wojciech|last=Sadurski|year=2005|publisher=Springer|page=342|isbn=1402030061}}</ref><ref name=Footitt>{{cite book|title=Languages at War: Policies and Practices of Language Contacts in Conflict|first1=Hilary|last1=Footitt|first2=Michael|last2=Kelly|year=2012|location=Basingstoke|publisher=Palgrave Macmillan|pages=111–120|isbn=0230368778}}</ref>: Սակայն հետազոտող Հիլարի Ֆուտիտը և Մայքլ Կելլին նշում են, որ Դեյոթյան համաձայնագիրը ստորագրվել է «բոսնիերենով, խորվաթերենով, անգլերենով և սերբերենով», և այդ իսկ պատճառով այդ լեզուները (բացի անգլերենից) «de facto համարվում են որպես երեք պաշտոնական լեզուներ»: Բոսնիականի, սերբականի և խորվաթականի հավասար կարգավիճակը հաստատվել է [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի սահմանադրական դատարան|Սահմանադրական դատարանի]] կողմից [[2000 թվական]]ին<ref name=Footitt/><ref>{{cite book|title=Language and Identity in the Balkans: Serbo-Croatian and its Disintegration|last=Greenberg|first=Robert David|year=2004|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-925815-4}}</ref>: 2013 թվականի մարդահամարի տվյալների համաձայն՝ բնակչության 52,9 %-ը նշել են իրենց լեզուն բոսնիերենը 30,8 %-ը՝ սերբերենը և 14,5 %-ը՝ խորվաթերենը<ref name=autogenerated1 />:
 
[[Եվրոպական պաշտոնական լեզուների մագաղաթ]]ի համաձայն՝ Բոսնիա և Հերցեգովինան ճանաչում է հետևյալ փոքրամասնությունները լեզուները՝ [[ալբաներեն]], [[չեռնոգորերեն]], [[չեխերեն]], [[իտալերեն]], [[հունգարերեն]], [[մակեդոներեն]], [[գերմաներեն]], [[լեհերեն]], [[ռումիներեն]], [[սլովակերեն]], [[թուրքերեն]], [[ուկրաիներեն]], [[իդիշ]] և [[Լադինո (լեզու)|լադինո]]<ref name="charter-ratifications">[http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?NT=148&CM=1&DF=&CL=ENG&VL=1 Council of Europe —- List of ratifications of the Charter for regional/minority languages]</ref>: Գերմանալեզվական փոքրամասնությունը Բոսնիա և Հերցեգովինայում, հիմնականում, կազմված է Դանուբի շվաբիաներից, որոնք այս տարածքում բնակություն են հաստատել [[Հաբսբուրգյան միապետություն|Հաբսբուրգյան միապետության]] ժամանակ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո [[Տեղահանություն|տեղահանության]] և բռնի ասիմիլյացիայի պատճառով Բոսնիա և Հերցեգովինայի էթնիկ գերմանացիների թիվը զգալի նվազել է<ref>{{cite web|url=http://agdm.fuen.org/mitglied-102/bosnia-and-herzegovina/|deadlink=yes|title=Deutsche Minderheit in Bosnien-Herzegowina – German minority in Bosnia and Herzegovina |author=Arbeitsgemeinschaft Deutscher Minderheiten |website = fuen.org |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150925092959/http://agdm.fuen.org/mitglied-102/bosnia-and-herzegovina/ |archivedate=2015-09-25 }}</ref>:
 
=== Տարաբնակեցման համակարգ ===
{{See also|Բոսնիա և Հերցեգովինայի քաղաքների ցանկ}}
[[Պատկեր:BiH population density map 2013 by municipalities.png|մինի|Բնակչության խտություն (2013)]]
2013 թվականի մարդահամարի նախնական տվյալների համաձայն՝ [[բնակչության խտություն|բնակչության միջին խտությունը]] կազմել է 74,8 մարդ/կմ², [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնություն]]ում՝ 90,9 մարդ/կմ², իսկ [[Սերբական Հանրապետություն]]ում՝ 53 մարդ/կմ²: Բնակչության ամենամեծ խտությունն առկա է կենտրոնական շրջաններում և պետության հյուսիսային հատվածում<ref>См. стр. 7—117-11 предварительных результатов переписи 2013 года: {{cite web| author=| date=| url=http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf| title=Preliminary results of the 2013 Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina| publisher=// bhas.ba| accessdate=2016-01-01 |lang = bs |lang = en }}</ref>: Բնակչությունը կենտրոնացված է գետերի հովիտներում, իսկ լեռնային շրջանները քիչ են բնակեցված: Ըստ 2003 թվականի տվյալների՝ քաղաքաբնակները կազմել են բնակչության 43 %-ը: [[2001 թվական]]ին տնտեսության մեջ զբաղված է եղել ավելի քան 1 միլիոն մարդ<ref name="БРЭ" />:
 
1991 թվականի մարդահամարի համաձայն՝ Բոսնիա և Հերցեգովինայում հաշվվել է 5825 բնակավայր, որոնցից 39-ն ունեցել են ավելի քան 10 000 բնակչություն: Քաղաքների ժամանակակից ցանցը կազմվել է XX դարում, երբ Սարաևոն եղել է պետության վարչական կենտրոնն ու խոշորագույն քաղաքը, [[Բանյա Լուկա]], [[Տուզլա]], [[Զենիցա]] և [[Մոստար]] քաղաքները համարվել են խոշոր շրջանային կենտրոններ, իսկ Բիհաչը, Պրիեդորը, [[Դոբոյ]]ը, Բրչկոն, [[Մոդրիչա]]ն և [[Տրեբինե]]ն՝ շրջանային կենտրոններ<ref>{{публикация|автор=Snježana, Musa|заглавие=Razmještaj naselja u BiH|издательство=Mostariensia|год=2005|страница=4, 5, 7}}</ref>: [[Հերցեգովինա]]ն պետության ամենաքիչ ուրբանիզացված մարզն է<ref>{{публикация|автор=Snježana, Musa|заглавие=Razmještaj naselja u BiH|издательство=Mostariensia|год=2005|страница=10}}</ref>:
Տող 410.
{{տես նաև|Բոսնիա և Հերցեգովինա և ՆԱՏՕ}}
[[Պատկեր:Sarajevo US Embassy.JPG|thumb|ձախից|ԱՄՆ-ի դեսպանությունը Սարաևոյում]]
Բոսնիա և Հերցեգովինան դիվանագիտական հարաբերություններ ունի (2016 թվականի սկզբին) աշխարհի 165 պետությունների հետ, բացառությամբ [[Մոնակո]]յի հետ Եվրոպայում և Աֆրիկայի, Ասիայի, Օվկիանիայի և Կենտրոնական Ամերիկայի մի շարք պետությունների հետ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6|deadlink=yes| title=Lista zemalja koje su priznale Bosnu i Hercegovinu i datumi uspostavljanja diplomatskih odnosa| publisher=// mfa.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706131415/http://www.mfa.ba/vanjska_politika_bih/bilateralni_odnosi/datumi_priznanja_i_uspostave_diplomatskih_odnosa/default.aspx?id=6| archivedate=2011-07-06}}</ref>: Բոսնիա և Հերցեգովինան դիվանագիտական ներկայացուցչություններ (2016 թվականի սկզբին) ունեն աշխարհի բոլոր մայրացամաքների 45 երկրներում, բացառությամբ [[Հարավային Ամերիկա]]յի: Գերմանիայում, Իտալիայում, ԱՄՆ-ում և Թուրքիայում դեսպանատներից բացի նաև տեղակայված են գլխավոր հյուպատոսություններ, Խորվաթիայում բացված է մշակութային կենտրոն<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_konzulati_i_stalne_misije_bih/Default.aspx| deadlink=yes| title=Ambasade, konzulati i stalne misije BiH| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160126023550/http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_konzulati_i_stalne_misije_bih/Default.aspx| archivedate=2016-01-26}}</ref>: Բոսնիա և Հերցեգովինան նախկին [[Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն|Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետության]] հինգ պետություն-[[Պետությունների իրավահաջորդություն|հաջորդներից]] մեկն է<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidate-countries/bosnia_and_herzegovina/eu_bosnia_and_herzegovina_relations_en.htm|deadlink=yes| title=Bosnia and Herzegovina —- Relations with the EU| publisher=// ec.europa.eu| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20090126024355/http://ec.europa.eu/enlargement/potential-candidate-countries/bosnia_and_herzegovina/eu_bosnia_and_herzegovina_relations_en.htm| archivedate=2009-01-26}}</ref>: Պետությունն արտաքին քաղաքականություն է վարում հետևյալ գերակայություններին համապատասխան (2016 թվականի սկզբին)՝ ինտեգրացիա [[ՆԱՏՕ]], մասնակցություն [[ՄԱԿ]]-ում, [[Եվրոպայի Խորհուրդ]], [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]], [[Իսլամական կոնֆերանս կազմակերպություն]], [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն|ԱՀԿ]]-ի մեջ մտնելը<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/vanjska_politika_bih/osnovni_pravci_vanjske_politike_bih/?id=2| deadlink=yes| title=Obći pravci i prioriteti za provođenje vanjske politike Bosne i Hercegovine| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116224403/http://www.mvp.gov.ba/vanjska_politika_bih/osnovni_pravci_vanjske_politike_bih/?id=2| archivedate=2016-01-16}}</ref>: Երկրում հավատարմագրված են 97 օտարերկրյա դեսպանություններ<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_u_bih/Default.aspx| deadlink=yes| title=Ambasade u BiH| publisher=// mvp.gov.ba| accessdate=2016-01-06| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160126021607/http://www.mvp.gov.ba/ambasade_konzulati_misije/ambasade_u_bih/Default.aspx| archivedate=2016-01-26}}</ref>:
 
2016 թվականի փետրվարի 15-ին Բոսնիայի նախագահ Դրագան Չովիչը պաշտոնապես [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի մտնելը Եվրոպական միություն|դիմում է ներկայացրել ԵՄ մուտք գործելու համար]]: 2016 թվականի սեպտեմբերի 20-ին ԵՄ-ի անդամ երկրները պաշտոնապես ընդունել են այդ դիմումը<ref>https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-albania-report.pdf</ref>:
Տող 431.
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր երկրում գործազրկության մակարդակն ամենաբարձրն է: Արդյունաբերական արտադրանքը նվազել է 85% -ով<ref>{{книга|автор=Кашуба, М. С. и др.|заглавие=Государственная политика и современные межнациональные отношения в Югославии|ссылка=|место=М.|издательство=|год=1991|страницы=47|isbn=}}</ref>, ըստ տարբեր աղբյուրների, ընդհանուր նյութական վնասը կազմել է 20-80 մլրդ [[ԱՄՆ դոլար|դոլար]]: 1998 թվականին երկրի ՀՆԱ-ն նվազել է ավելի քան 75% -ով: [[1995 թվական]]ից սկսած, երկրի տնտեսությունը վերականգնելու համար տրամադրվել է լայնածավալ միջազգային օգնություն<ref>[https://www.rtvbn.com/3936205/evo-kolike-su-plate-u-evropi]</ref><ref>[https://www.oslobodjenje.ba/vijesti/ekonomija-i-finansije/prosjecna-plata-u-bih-894-km-418729]</ref>:
 
1994-ից մինչև 2014 թվականն ուղղակի ներդրումիների ծավալը կազմել է 6 մլրդ եվրո, այդ թվում Ավստրիայի կողմից՝ 1,3 մլրդ եվրո, Սերբիայի կողմից՝ 1,1 մլրդ, Խորվաթիայի՝ 780 մլն<ref>{{книга|автор=Кашуба, М. С. и др.|заглавие=Государственная политика и современные межнациональные отношения в Югославии|ссылка=|место=М.|издательство=|год=1991|страницы=13, 49|isbn=}}</ref>, Ռուսաստանի՝ 518 մլն, Սլովենիայի՝ 462 մլն, Գերմանիայի 326 մլն, [[Շվեյցարիա]]յի՝ 278 մլն, [[Նիդեռլանդներ]]ի՝ 235 մլն, [[Մեծ Բրիտանիա]]յի՝ 180 մլն, [[Լյուքսեմբուրգ]]ի՝ 169 մլն<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.fipa.gov.ba/informacije/statistike/investicije/default.aspx?id=180&langTag=bs-BA|deadlink=yes| title=Direktna strana ulaganja ( DSU ) —- stanje i performanse| publisher=// fipa.gov.ba| accessdate=2016-01-09}}</ref>: [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]յի արտաքին առևտրի աշխարհագրական բաշխում (2014 թվական)<ref>Максакова М. А. Тенденции развития экономического сотрудничества России и стран Западных Балкан. Диссертация на соискание ученой степени кандидата экономических наук. —- М., 2015. —- С. 40 —- 41. Режим доступа: http://mgimo.ru/science/diss/maksakova-ma.php</ref>`
* [[ԵՄ]] երկրներ - 64,0 % (10,7 մլրդ դոլար),
* [[Ռուսաստան]] - 5,5 % (0,9 մլրդ դոլար),
Տող 474.
== Ֆինանսական համակարգ ==
[[Պատկեր:BBI Shopping and Business Center.jpg|250px|մինի|ձախից|''BBI'' առևտրի և բիզնես կենտրոն, նաև ''al-jazeera Balkans''-ի [[գլխադասային գրասենյակ]]ը]]
[[Փոխարկելի մարկ]]ը Բոսնիա և Հերցեգովինայի ազգային [[արժույթ]]ն է։ 1 փոխարկելի մարկը հավասար է 100 [[ֆենինգ]]ի ({{lang2|bs|hr|feninga}}, {{lang-sr|фенинга}}): Մարկի փոխարժեքի պահպանման համար Բոսնիան և Հերցոգովինան օգտագործում է [[Արժույթային խորհուրդ|Արժույթային խորհրդի]] ռեժիմն, որի ժամանակ մարկի փոխարժեքը կապվում է եվրոյի հետ (կոդ [[ISO 4217]] —- EUR)՝ 1,95583։1 հարաբերակցությամբ {{sfn|МВФ|2011|loc=[http://www.imf.org/external/np/mfd/er/2008/eng/0408.htm De Facto Classification of Exchange Rate Regimes and Monetary Policy Frameworks]}}<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.cbbh.ba/index.php?id=19&lang=bs| title=Novčanice i kovanice KM| publisher=// cbbh.ba| accessdate=2016-01-07| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160521072010/http://www.cbbh.ba/index.php?id=19&lang=bs| archivedate=2016-05-21| deadlink=yes}}</ref>:
 
Երկրում (2016 թվականի սկզբին) գործում են 27 մասնավոր բանկ, որոնցից կեսի գլխավոր գրասենյակները գտնվում են Սարաևոյում: 2014 թվականի խոշորագույն բանկերն են եղել ''[[UniCredit]]''-ի երկու դուստր բանկերը, ''[[Raiffeisen Zentralbank]]''-ի դուստր բանկը, ''[[Intesa Sanpaolo]]''-ի դուստր իտալական բանկը, ''NLB Razvojna banka'' և ''Nova banka''<ref>См. стр. 20, 21: {{cite web| author=| date=| url=http://top100.seenews.com/wp-content/uploads/2015/10/SeeNewsTOP100SEE-2015.pdf| title= SEE TOP 100. Southeast Europe's biggest companies| publisher=// top100.seenews.com| accessdate=2016-01-07}}</ref>: Օտարերկրյա բանկերից են նաև ավստիրական ''Hypo Group Alpe Adria'' ու ''[[Erste Bank]]'' և ռուսական [[Սբերբանկ]]ը<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.cbbh.ba/index.php?id=7&lang=bs| title=Banke u BiH| publisher=// cbbh.ba| accessdate=2016-01-07| archiveurl=https://web.archive.org/web/20160113075747/http://cbbh.ba/index.php?id=7&lang=bs| archivedate=2016-01-13| deadlink=yes}}</ref>:
Տող 592.
{{main|Սպորտը Բոսնիա և Հերցեգովինայում}}
[[Պատկեր:Asim Ferhatović Hase Stadium.jpg|մինի|«[[Ասիմ Ֆերհատովիչ Հասե (մարզադաշտ)|Ասիմ Ֆերհատովիչ Հասե]]»՝ պետության գլխավոր մարզադաշտը]]
1984 թվականին [[Սարաևո]]յում և նրա մերձակայքում անցկացվել են [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1984|Ձմեռային օլիմպիական խաղերը]]: 1960 թվականին Սարաևոյում անցկացվում են շախմատի «Բոսնա-մրցույթներ»: 1992 թվականին հիմնադրվել է [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի օլիմպիական կոմիտե]]ն՝ Օլիմպիական խաղերում պետության մասնակցության համար<ref name="БРЭ" />: 2010 թվականին [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնություն]]ում գործել են 37 սպորտային միավորումներ և 1221 ակումբներ, Սերբական Հանրապետությունում՝ 35 և 603 համապատասխանաբար, Բրչկո շրջանում՝ 3 և 75 համապատասխանաբար<ref>См. стр. 69: {{cite web| author=| date=| url=http://www.mcp.gov.ba/zakoni_akti/strategije/default.aspx?id=1672&langTag=bs-BA|deadlink=yes| title=Strategija razvoja sporta u Bosni i Hercegovini za period 2010—20142010-2014. godina| publisher=// mcp.gov.ba| accessdate=2016-01-13}}</ref>:
 
Խոշորագույն ֆուտբոլային մարզադաշտերն են՝ «[[Ասիմ Ֆերհատովիչ Հասե (մարզադաշտ)|Ասիմ Ֆերհատովիչ Հասե]]» (ավելի քան 35 հազար մարդ տարողությամբ) և «Գրբավիցա» (ավելի քան 16 հազար մարդ տարողությամբ) [[Սարաևո]]յում, «Ստադիոն պոդ Բելիմ Բրեգոմ» (ավելի քան 20 հազար մարդ տարողությամբ) [[Մոստար]]ում, «[[Բիլինո Պոլե (մարզադաշտ)|Բիլինո Պոլե]]» (ավելի քան 15 հազար մարդ տարողությամբ) [[Զենիցա]]յում<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://www.stadionwelt.de/sw_stadien/index.php?folder=sites&site=ligen&land=Bosnien-Herzegowina| title=Stadien Bosnien-Herzegowina| publisher=// stadionwelt.de| accessdate=2016-01-13}}</ref>: Պետության ֆուտբոլային ակումբների շարքում են՝ «Ժելեզնիչար»-ը Սարաևոյում, «Բորաց»-ը, «Զրինսկի»-ն Մոստարում և այլն: Բարձրագույն ֆուտբոլային լիգան [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի ֆուտբոլի առաջնություն]]ն է: [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ը մասնակցում է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնությունների խաղերին: Այլ սպորտաձևերում միջազգային առաջնություններին մասնակցում են բասկետբոլի կանանց և [[Բոսնիա և Հերցեգովինայի բասկետբոլի տղամարդկանց հավաքական|տղամարդկանց]], վոլեյբոլի կանանց և տղամարդկանց, ռեգբիի, հոքեյի, շախմատի և այլ հավաքականները:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Բոսնիա_և_Հերցեգովինա» էջից