«Մոշե Դայան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մոշե Դայան''' ({{lang-he|משה דיין}} մայիսի 20 1915 – հոկտեմբերի 16 1981) Իսրայելի ռազմական առաջնորդ և քաղաքական գործիչ։ Նա առաջին [[կիբուց|կիբուցում]] ծնված երկրորդ երեխան էր, բայց 1921 թվականին նա ընտանիքի հետ տեղափոխվեց և մեծացավ մոշավում (ֆերմերային կոպերատիվ): Որպես [[Արաբա-իսրայելական պատերազմ (1948-1949)|1948 Արաբա–Իսրայելական պատերազմի]] Երուսաղեմի ճակատի հրամանատար, 1956 թվականի [[Սուեզի ճգնաժամ]]ի ընթացքում Իսրայելի պաշտպանության գլխավոր շտաբի հրամանատար (1953–58), սակայն գլխավորապես որպես 1967 թվականի [[Վեցօրյա պատերազմ]]ի ընթացքում պաշտպանության նախարար, նա աշխարհի համար դարձավ Իսրայել նոր պետության մարտական խորհրդանիշ։խորհրդանիշ<ref>{{cite book |last=Willard Crompton |first=Samuel |title=Ariel Sharon |url=https://books.google.com/books?id=ZDnaWshrMwwC&pg=PA37 |year=2007 |publisher=[[Infobase Publishing]] |isbn=978-0-7910-9263-7 |page=37}}</ref>։ 1930-ականներին Օրդե Վինգեյթի օգնությամբ նա սովորեց ծուղակներ դնել, բրիտանացիների դեմ կռվող, Պաղեստինյան արաբների համար և հետագայում Լիբանանի ուժերի դեմ պայքարում կորցրեց աչքը։ Դայանը մտերիմ էր [[Դավիդ Բեն Գուրիոն|Դեվիդ Բեն Գուրիոնի]] հետ և նրան միացավ Մապայ կուսակցությունը լքելու և 1965 թվականին [[Շիմոն Պերես|Շիմոն Պերեսի]] հետ` Ռաֆի քաղաքական կուսակցությունը հիմնելու համար։ Հենց 1967 թվականի վեցօրյա պատերազմից առաջ Դայանը դարձավ պաշտպանության նախարար։ 1973 թվականի [[ Արաբա-իսրայելական պատերազմ (1973)|հոկտեմբերյան պատերազմից]] հետո, Դայանը մեղադրվում էր անպատրաստվածության համար, որոշ ժամանակ անց նա հրաժարական տվեց։ 1977 թվականին, [[Մենախեմ Բեգին|Մենահեմ Բեգինի]] վարչապետ ընտրվելուց հետո, Դայանը ստանձնեց արտգործնախարարի պաշտոնը և կարևոր դեր խաղաց Եգիպտոս-Իսրայել բանակցություններում։ Լիկուդի կառավարությունում արտգործնախարարի պաշտոնը ստանձնելու համար նա հեռացվեց Աշխատավորական կուսակցությունից։

Դայանը Դեգանիա կիբուցում ծնված երկրորդ երեխան էր:<ref>{{cite book|author=Morris, Benny|year=2001|title=Righteous Victims|publisher=Vintage Books|page=684}}</ref><ref>{{cite book|title=Moshe Dayan: the soldier, the man, the legend|author= Shabbatai Teveth |page= 1|publisher= Houghton Mifflin|year= 1973}}</ref><ref>[http://jwa.org/encyclopedia/article/baratz-miriam Jewish Women's Archive: Miriam Baratz]</ref>։ Մոշե անունը նրան տրվել էր ի պատիվ Մոշե Բարսկու՝ Դեգանիայի առաջին անդամի, ով սպանվել էր արաբների հարձակումից, Դայանի հոր համար դեղ բերելիս։բերելիս<ref>{{cite news|title=Soldier of Israel: the story of General Moshe Dayan|author=Taslitt, Israel Isaac |journal= Funk and Wagnalls|year= 1969|page= 8}}</ref>։ Շուտով Դայանի ծնողները տեղափոխվեցին Նահալալ, առաջին մոշավ կամ գյուղատնտեսական կոոպերատիվ, որտեղ Դայանը սկսեց հաճախել գյուղատնտեսական դպրոց։դպրոց{{citation needed|date=June 2013}}։

Դայանը հրեա աթեիստ էր։էր<ref name="Tariq Ali 2003 10">{{cite book|title=The Clash of Fundamentalisms: Crusades, Jihads and Modernity|year=2003|publisher=Verso|isbn=9781859844571|author=Tariq Ali|edition=2|page=10|quote=Ben-Gurion and Moshe Dayan were self-proclaimed atheists.}}</ref><ref name="Giulio Meotti 2011 147">{{cite book|title=A New Shoah: The Untold Story of Israel's Victims of Terrorism|year=2011|publisher=ReadHowYouWant.com|isbn=9781459617414|author=Giulio Meotti|page=147|quote=Even atheist and socialist Israelis like David Ben-Gurion, Moshe Dayan, and Golda Meir were marked by the stories and legends of King David and the prophets. In other words, their lives had been shaped by Hebron.}}</ref><ref name="Tariq Ali 2003 10">{{cite book|title=The Clash of Fundamentalisms: Crusades, Jihads and Modernity|year=2003|publisher=Verso|isbn=9781859844571|author=Tariq Ali|edition=2|page=10|quote=Ben-Gurion and Moshe Dayan were self-proclaimed atheists.}}</ref>։ Նա խոսում էր եբրայերեն, արաբերեն և անգլերեն։

1939 թվականի հոկտեմբերի 3-ին, նա Յավնիելում Հագանահի առաջնորդական դասընթացների հրամանատար հրահանգիչ էր, երբ երկու բրիտանական պաղեստինցի ոստիկաններ ապօրինի հրացանների քանակություն հայտնաբերեցին։ Հագանայի շտաբը հրամայեց տարհանել ճամբարը։ Հաջորդ վաղ առավոտյան Դայանը, 43 հոգուց բաղկացած խումբը առաջնորդելով Վադի Բիրայի միջով, 12-ից 15 հոգուց բաղկացած տրանսհորդանյան արաբ սահմանապահների խմբի կողմից ձերբակալվեց։ Հարցեր տրվեցին, ինչպե՞ս է մեծ թվաքանակով ուժը ձերբակալվել փոքրի կողմից։ Խմբի հրամանատարի տեղակալ Մոշե Կարմելը նույնպես քննադատում էր Դայանին՝ Ակրե բանտում հարցաքննողների հետ խոսելու պատրաստակամության համար։ 1939 թվականի հոկտեմբերին 30-ին խմբի մեծ մասը դատապարտվեց 10 տարվա ազատազրկման: Յոթ ամիս անց Դայանը փոխանակվեց որպես բանտարկյալների ներկայացուցիչ, երբ հայտնի դարձավ, որ նրան անձնական ներում ստանալու համար քայլեր են ձեռնարկվում։ 1941 թվականի փետրվարի 16-ին Լոնդոնում Չեյն Վայցմանի միջամտությունից հետո, նրանք բոլորն ազատ արձակվեցին։արձակվեցին<ref>[[Shabtai Teveth|Teveth, Shabtai]] (1974) ''Moshe Dayan. The soldier, the man, the legend.'' Quartet Books. {{ISBN|0-7043-1080-5}}. Pages 124–36.</ref>։

Դայանը նշանակվել էր Ավստրալիայի ներքո գործող փոքր հետախուզական խմբի կազմում, որում ներգրավված էին նաև Պալմախի անդամներ և արաբ ուղեկցորդներ։ուղեկցորդներ<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/library/report/1988/KAA.htm Major Allan A. Katzberg (US Marine Corps), 1988, ''Foundations Of Excellence: Moshe Dayan And Israel's Military Tradition (1880 To 1950)''] (globalsecurity.org). Access date: 25 September 2007.</ref>։ Խումբը ձևավորվել էր Սիրիայի և Լիբանանի դաշնակցային ներխուժման նախապատրաստման ընթացքում և կցված էր Ավստրալիական 7-րդ դիվիզիոնին։ Այն որպես բազա օգտագործում էր Դայանի հայրենի կիբուց Հանիտան և հաճախ ավանդական արաբական հագուստով կերպարանափոխված գաղտնի հետախուզական առաքելություններ էր իրականացնում Վիշիում, Ֆրանսիական Լիբանան։

1941 թվականի Հունիսի 7-ին, Սիրիայի և Լիբանանի ներխուժման նախորդ գիշերը, Դայանի ստորաբաժանումը հատեց սահմանը և ապահովեց Լիտանի գետի երկու կամուրջների անվտանգությունը: Այդ ժամանակահատվածում Դայանը ծառայում էր բրիտանացի գեներալ-լեյտենանտ սըր Հենրի Վիլսոնի հրամանատարության ներքո։ներքո<ref name=dayaneyer>https://www.timesofisrael.com/letters-describing-dayan-losing-eye-to-be-auctioned/</ref>։ Հունիսի 8-ի 4:00-ին, երբ նրանք բացահայտեցին, որ հնարավոր է նոր հարձակման ենթարկվեն, իրենց նախաձեռնությամբ հարձակվեցին մոտակա ոստիկանական բաժանմունքի վրա և գրավեցին այն։ Մի քանի ժամ անց, երբ Դայանը շենքի տանիքից բինոկլով գետի մյուս կողմի ֆրանսիական դիրքերն էր սկանավորում, երկդիտակը հարված ստացավ ֆրանսիական հրացանի գնդակից, որը արձակել էր դիպուկահարը մի քանի հարյուր յարդ հեռավորությունից, ինչի արդյունքում երկդիտակի ապակիների և մետաղների կտորներ ծանր վնասվածք էին հասցրել Դայանի ձախ աչքին։ Վեց ժամ անցավ մինչ հնարավոր եղավ նրան տարհանել։ Դայանը կմահանար, եթե Բերնար Պրոտերը հոգ չտաներ նրան։ Մինչ տարհանումը հնարավոր եղավ կազմակերպել, Դայանը կորցրեց ձախ աչքը։ Բացի այդ նրա ակնային մկաններն այնպես էին վնասվել, որ հնարավոր չէր ապակյա աչք տեղադրել, ուստի նա ստիպված էր սև ակնակապով ծածկել աչքը, որը դարձավ նրա ապրանքանիշը։

Այն ժամանակվա նամակները վկայում են, որ չնայած իր ձախ աչքը կորցնելուն և աչքի շուրջ լուրջ վնասվածքներին, Դայանը դիմել էր Վիլսոնի հետ մարտական գործողություններին մասնակից լինելու համար:<ref name=dayaneyer />: 1947 թվականին Փարիզի հիվանդանոցում, նա աչքի վիրահատության ենթարկվեց, որն անհաջող անցավ։անցավ<ref name=dayaneyer />։

Դրան հաջորդող տարիներին հաշմանդամությունը նրան հոգեբանական ցավ էր պատճառում։պատճառում<ref>Cited by Katzberg, 1988</ref>։ Իր ինքնակենսագրության մեջ Դայանը գրել է․ "Որպես հաշմանդամ, առանց առևտրի, կամ մասնագիտական հմտության, որ կապահովեր իմ ընտանիքի կեցությունը, ես ապագայի նկատմամբ մեծ կասկածներ ունեի։" Այնուհետ նա հավելում է․ "պատրաստ էի ցանկացած ջանք գործադրել, ցանկացած տառապանք կրել, միայն թե ազատվեի սև ակնակապից։ Ուշադրությունը, որ դարձվում էր դրան, ինձ համար անտանելի էր։ Ես կնախընտրեի փակվել տանը և ոչինչ չանել, քան բախվել մարդկանց արձագանքներին, ուր էլ որ գնայի։"

==Ռազմական կարիերանկարիերա==

1947 թվականին Դայանը նշանակվեց Հագանայի գլխավոր շտաբում արաբական գործերով աշխատակից, որը մասնավորապես հավաքագրում էր գործակալներ՝ Պաղեստինի արաբական անօրինական ուժերի մասին տեղեկություններ ստանալու համար։համար<ref>Dayan, Moshe (1976) ''Moshe Dayan. Story of my Life'', William Morrow. {{ISBN|0-688-03076-9}}. Page 80.</ref>։ 1948 թվականի ապրիլի 14-ին նրա եղբայր Զորիկը սպանվեց կռվում։ Ապրիլի 22-ին Դայանը նոր գրավված Հայֆայում նշանակվեց արաբական լքված ունեցվածքի պատասխանատու։ Անվերահսկելի թալանին վերջ տալու համար, նա հրամայեց այն ինչ կարող էր օգտագործվել բանակում, պահել Հագանայի պահեստներում, իսկ մնացածը բաժանել հրեական գյուղատնտեսական բնակավայրերին։բնակավայրերին<ref>Teveth. Page 159.</ref>։ Մայիսի 18-ին Դայանին հանձնվեց Հորդանանի հովտի հատվածը: Ինը ժամ տևած պատերազմում նրա զորքերը սիրիացիներին կանգնեցրին Գալիլեայի ծովի հարավային կողմում:<ref>''Story of My Life'', pages 88, 89. Moshe Montag received me courteously but with little enthusiasm.</ref>:

Հունիսին նա դարձավ Սադեի բրիգադի մի մասը կազմող 89-րդ գումարտակի առաջին հրամանատար։ Այլ զինվորական միավորումներից, ինչպիսիք Գոլանի և Կիրյատի բրիգադներն էին, կամավորների հավաքագրման նրա մեթոդը, դրանց հրամանատարների մոտ զայրույթ էր առաջացնում։առաջացնում<ref>Teveth. Pages 170–172.</ref>։ 1948 թվականի հունիսի 20-ին նրա խմբից երկու տղամարդ Իրգունի անդամների հետ առճակատման ընթացքում սպանվել էին։ Դեննի գործողության ընթացքում, երբ նա իր գումարտակն առաջնորդում էր Լոդի միջով, նրա մարդկանցից ինը սպանվեցին։ Այնուհետ նրա գումարտակը տեղափոխվեց հարավ, որտեղ նրանք հուլիսի 15-ին գրավեցին Կարատիյան։ Գիվատի բրիգադը լքելուց միայն երկու ժամ անց, իր զորքերը հետ կանչելու գործողությունը Գիվատի հրամանատար Շիմոն Ավիդանի կողմից որակվեց որպես Դայանի կողմից կարգապահության խախտում և նա դրա համար պատժվեց։ Շտաբի ղեկավար Յիգալ Յադինը զինվորական դատախազին հրահանգեց շարունակել, սակայն գործը կարճվեց։կարճվեց<ref>Teveth. Page 189.</ref>։

1948 թվականի հուլիսի 23-ին, [[Դավիդ Բեն Գուրիոն]]ի պնդմամբ Դայանը նշանակվեց Երուսաղեմի հրեաների կողմից վերահսկվող տարածքների զինվորական հրամանատար։հրամանատար<ref>''Story of my Life'' pages 110, 106–111, 115–120, 122.</ref>։ Այս պաշտոնում նա երկու ռազմական հարձակում ձեռնարկեց։ Երկուսն էլ գիշերային գործողություններ էին և երկուսն էլ ձախողվեցին։ Օգոստոսի 17-ին նա երկու ջոկատ ուղարկեց գրավելու կառավարության շրջակայքի բլուրները, սակայն նրանք զոհեր տալով հեռացան։հեռացան<ref>Teveth. Pages 193,194.</ref>։ 1948 թվականի հոկտեմբերի 29-ի գիշերը, Յոավ գործողության ավարտին, դեպի հարավ ''Գինու մամլիչ գործողությունը'' սկսվեց։ Գործողության նպատակը Բեյթ Ջալայի միջով գրավել Բեթղեհեմը։ Վեց ջոկատ գործի անցան, սակայն Բեյթ Ջալայի ստորոտում գնդացրային կրակից հետ մղվեցին և ստիպված նահանջեցին։նահանջեցին<ref>Teveth. Pages 197–199.</ref>։

1948 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Ֆոլկ Բերնադոտե կոմսի սպանությունից 20 ժամ անցավ մինչև նա հրեական Երուսաղեմում պարետային ժամ մտցրեց և սկսեց ձերբակալել Լեհի խմբի անդամներին, ընդհատակյա կազմակերպություն, որ ենթադրվում էր պատասխանատվություն է կրում։ Ուշացման պատճառներից մեկն այն էր, որ անհրաժեշտ էր Թել Ավիվից հավատարիմ խմբեր բերել քաղաք։քաղաք<ref>[[Dov Yosef|Joseph, Dov]] (1960) ''The Faithful City. The siege of Jerusalem, 1948.'' Simon չարաբաստիկ Եգև գործողության ժամանակand Schuster. Library of Congress No: 60 10976. Page 306</ref>։

1948 թվականի հոկտեմբերի 20-ին, չարաբաստիկ ''Եգև գործողության'' ժամանակ, Դայանը ղեկավարում էր Էձիոնի ջոկատը, որը Բեյթ Ջալայից բարձրացող լեռնաշղթան գրավելու համար, ենթադրվում էր որ պետք է միանա Հարե ջոկատին։ջոկատին<ref>Yad Tabenkin Archives (Tabenkin Memorial), Testimony of Aviva Rabinowitz, 16-12/52/65</ref>։ Սխալ ուղղորդման և Իսրայելի Քրիստոնեական հատվածին հիասթափեցնելու՝ Բեն Գուրիոնի մտավախության պատճառով, առաքելությունը հետ կանչվեց։ Հրադադարն ուժի մեջ մտավ հոկտեմբերի 22-ին։ին<ref>''Har’el: Palmach brigade in Jerusalem'', Zvi Dror (ed. Nathan Shoḥam), Hakibbutz Hameuchad Publishers: Benei Barak 2005, p. 270 (Hebrew)</ref>։

1948 թվականի աշնանը նա մասնակցում էր Երուսաղեմի շրջանում երկարաժամկետ հրադադարի շուրջը բանակցությյուններին, որ տարվում էր արևելյան Երուսաղեմում Հորդանանյան հրամանատար Աբդուլահ Էլ Թելի հետ։ Հրադադարի և երկարատև խաղաղության հասնելու համար, նա 1949 թվականին առնվազն հինգ դեմ առ դեմ հանդիպում ունեցավ Հորդանանի Աբդուլահ արքայի հետ։հետ<ref>''Story of My Life'', 16 and 30 Jan:page 135; 19 and 23 March: page 142; 17 December page 144.</ref>։ 1949 թվականի փետրվարի միջադեպից հետո, նա մեղադրվեց իր վերադասի հրամանը չկատարելու մեջ և ռազմական դատարանը նրա կոչումը փոխգնդապետից իջեցրեց մայորի։ Դա չխանգարեց նրան մասնակցել Ռոդեսի բանակցություններում։ 1949 թվականի հունիսի 29-ին նա նշանակվեց Իսրայելի պատվիրակության ղեկավար զինանադադարի բոլոր բանակցություններում։ 1949 թվականի սեպտեմբերին, չնայած բանակցություններում իր մասնակցությանը, նա խորհուրդ տվեց Բեն Գուրիոնին բանակի առջև բացել Երուսաղեմի ճանապարհը, որպեսզի հասանելի դառնան Արևմտյան պատը և Սկոպուս լեռը։լեռը<ref>''Story of My Life'', page 147.</ref><ref>Teveth. Page 208.</ref>։

1949 թվականի հոկտեմբերի 25-ին նա առաջադրվեց գլխավոր հրամանատար և նշանակվեց հարավային կորպուսի հրամանատար։ Ի նշան բողոքի նրա նշանակման դեմ, շտաբի սպաների մեծ մասը հրաժարական տվեց։տվեց<ref>''Story of My Life'' pages 146, 150.</ref>։ Երկրի հարավի հիմնական խնդիրը պաղեստինցիներն էին, որ սահմանը հատում էին "ներխուժելով" Գազայի, Սինայի հատվածից և Հեբրոն բլուրներից։ Դայանը սահմանի երկայնքով կոպիտ քաղաքականության կողմնակից էր։ Երուսաղեմում նա հանձնարարականներ էր տվել, որ չեզոք կամ արաբական գոտում սպանվածները պետք է տեղափոխվեն Իսրայելի հատված նախքան ՄԱԿ-ի ստուգումները։ստուգումները<ref>Morris, Benny (1993) ''Israel's Border Wars, 1949–1956. Arab Infiltration, Israeli Retaliation, and the Countdown to the Suez War''. Oxford University Press, {{ISBN|0-19-827850-0}}. Page 130. February – July 1950: 26 in Israel, 11 in no-man's-land, 23 on Jordanian side of the border.</ref>։ Ալոնը հարավային սահմանին արդեն իսկ մտցրել էր 7 կիլոմետրանոց "կրակից ազատ" գոտի։գոտի<ref>Morris, ''Border Wars,'' Page 126. "Every stranger found ... will be shot without interrogation." 4 June 1949.</ref>։ 1950 թվականի գարնանը Դայանը Իսրայելի օդուժին լիազորել էր կրակ բացել Բեյթ Գովրինի շրջանի հովիվների և նրանց հոտերի վրա։ Գազայի շրջանում նաև հարձակումներ էին կատարվում բեդուինական ճամբարների վրա։վրա<ref>Morris, ''Border Wars,'' Page 191. possibly due to pilots having fun, "more likely" authorized by Dayan.</ref>։ 1950 թվականների սկզբներին 700 բեդուին վտարվել են հարավային Հեբրոնի շրջանից, իսկ 1950 թվականի սեպտեմբերին մի քանի հազար էլ Ալ-Աջուա ապառազմանակացված գոտուց։գոտուց<ref>Morris, ''Border Wars''. UNTSO estimated 4,000, another over 6,000. [[Teddy Kollek]] has 2–3,000.</ref>։ 1950 թվականի ընթացքում Ալ-Մաջայի մնացած բնակչությունը տեղափոխվել է Գազայի հատված։</ref>հատված<ref>Teveth. Page 213. "1950 was an uneventful year."</ref>։ 1950 թվականի մայիսի 31-ի տխրահռչակ միջադեպի ժամանակ, Իսրայելի պաշտպանական ուժերը Արաբահի մոտ 120 արաբների ստիպեցին հատելՀորդանանի սահմանը։ "Երկու կամ երեք տասնյակ", մինչև անվտանգության մեջ հայտնվելը, ծարավից մահացան։մահացան<ref>Morris, ''Border Wars,'' Pages 157, 158. From a prison camp at [[Qatra]]</ref>։ 1950-ականներին Դայանը մշակեց պատժիչ գործողությունների միջսահմանային քաղաքականություն։ Իսրայելի պաշտպանական ուժերն ուղարկվում էին Գազայի հատվածը մինապատելու համար։համար<ref>Morris, ''Border Wars,'' Page 197. Page 133 lists 7 incidents around Kibbutz Erez, January – June 1950, in which 13 Arabs were killed.</ref>։ Գյուղի վրա առաջին պատասխան հարձակումը տեղի ունեցավ 1950 թվականի մարտի 20-ին, երբ վեց արաբ սպանվել էին Կիրբերտ Ջամրուրայի մոտ։մոտ<ref>Morris, ''Border Wars''. Page 189.</ref>։ 1950 թվականի հունիսի 18-ին Դայանը իր մտքհոգությունները բացատրեց Մապայ խմբակցությանը [[Քնեսեթ|Քնեսեթում]]։

Մինչ օրս կոլեկտիվ պատժամիջոցն է արդյունավետ եղել․․․ Այլ արդյունավետ միջոց չկա։չկա<ref>Morris, ''Border Wars''. Page 177.</ref>։</blockquote>

1951 թվականի մարտի 8-ին 18 հոգի սպանվեցին Իդնայում, հոկտեմբերի 20-ին յոթ ջոկատ Գազայի արևելյան հատվածում ավերեցին մի շարք տներ և սառույցի գործարանը, տասնյակներ սպանվեցին և վիրավորվեցին։ 1952 թվականի հունվարի 6-ին միևնույն գումարտակից զրահամեքենաներով հարձակում է իրականացվել բեդուինների ճամբարի վրա, ''Նաբահինում,'' Բուրեյ փախստականների ճամբարի մոտ, սպանելով 15 մարդ։մարդ<ref>Morris, ''Border Wars''. Pages 190, 201/2, 203.</ref>։ Գլաբ փաշան գրել է այս ռազմավարության նպատակը կարծես թե "պարզապես արաբներին անխտիր սպանելն է"։ Դայանն այդ տեսնում էր որպես "խոտորնակին՝ խոտորնակ"։<ref>Morris, ''Border Wars''. Pages 193–194</ref>։

1951 թվականի վերջում Դայանը Դայանը Անգլիայում Բրիտանական բանակի ավագ սպաների դասընթացի մասնակցեց։ 1952 թվականի մայիսին նա նշանակվեց Հյուսիսային հրամանատարության գործադիր հրամանատար։հրամանատար<ref>Teveth. Page 221.</ref>։

1952 թվականը ճգնաժամային տարի էր նոր պետության համար։ Բախվելով բյուջեի 20% կրճատման և 6,000 IDF անդամների արտահոսքի հետ, [[Իգաել Յադին]]ը 1952 թվականի նոյեմբերին հրաժարական տվեց շտաբի պետի պաշտոնից և նրա տեղը զբաղեցրեց Մորդեխայ Մակլեֆը։ Դեկտեմբերին Դայանն առաջադրվեց Օպերացիաների մասնաճյուղի ղեկավար՝ հաջորդ գլխավոր պաշտոնը շտաբի պետից հետո։հետո<ref>Teveth. Pages 225, 226.</ref>։ Այս պաշտոնում Դայանի գործողություններից մեկը եղավ ջրանցքի կառուցման աշխատանքները սկսելը՝ Հորդանան գետից ջրի հոսքի շեղումը։շեղումը<ref>Green, Stephen (1984) ''Taking Sides – America's secret relations with militant Israel 1948/1967''. Faber and Faber. {{ISBN|0-571-13271-5}}. Page 86.</ref>։

1953 թվականի ընթացքում վարչապետ և պաշտպանության նախարար Դավիդ Բեն Գուրիոնը սկսեց նախապատրաստվել թոշակի անցնելու։ Պաշտպանության նախարարի պաշտոնում նրա թեկնածուն էր Պինհաս Լեյվոնը, ով 1953 թվականի աշնանը դարձավ պաշտպանության նախարար։ Լեյվոնն ու Մակյեֆը չէին կարողանում միասին աշխատել և Մակյեֆը հրաժարական տվեց։ 1953 թվականի դեկտեմբերի յոթին Դայանը փոխարինեց Մակյեֆին։.Մակյեֆին<ref>Teveth, ''Ben-Gurion's Spy.'' Page 66.</ref>։ Այս նշանակումը Բեն Գուրիոնի վերջին գործողությունն էր, մինչ վարչապետի պաշտոնում նրան փոխարինեց Մոշե Շարեթը։

Ստանձնելով բանակի հրամանատարությունը, որը հիմնված էր Բեն գուրիոնի եռամյա ծրագրի վրա, Դայանը նախաձեռնեց Իսրայելական բանակի վերակազմավորումը, որը ներառում էր․<ref>Lau-Levie, ''Moshe Dayan – A Biography'', pg 38.</ref>։ Մարտական միավորների ուժեղացում ադմինիստրատիվ վարչական կրճատումների հաշվին։

1955 թվականի մայիսին Դայանը մասնակցում էր Բեն Գուրիոնի հրավիրած ժողովին։ Բեն Գուրիոնը բարձրացրեց Իրաքի Սիրիա հնարավոր ներխուժման հարցը և որ դա ինչպես կարելի է օգտագործել Լիբանանում փոփոխություններ բերելու։ Դայանն առաջարկեց․<ref>[http://www.transatlantikblog.de/2011/11/23/moshe-dayan-angriff-plaene-libanon-ben-gurion-1955#orig] Avi Shlaim, The Iron Wall, quoted by Transatlantikblog</ref>։

1953 թվականի հուլիսին Դայանը, գլխավոր շտաբի կազմում, մասնակցում էր 101-րդ գումարտակի ստեղծմանը, որը պետք է մասնագիտացվեր գիշերային ժամանակահատվածում միջսահմանային հակահարվածի համար:<ref>Morris ''Border Wars''. p. 239.</ref> Նա ի սկզբանե դեմ էր նման խմբի ստեղծմանը, քանի որ նա պնդում էր, որ դա կխանգարի իրեն IDF-ին պատրաստել հարձակողական պատերազմի համար:<ref>Teveth ''Dayan''. Page 243.</ref>: 101-րդ գումարտակի առաջին հարձակումը եղավ 1953 թվականի օգոստոսի 28-ին բուրեյ փախստականների ճամբարի վրա, որի ընթացքում նրանք 20 փախստական սպանեցին։սպանեցին<ref>Morris ''Border Wars''. Page 242.</ref>։

1953 թվականի հոկտեմբերին, Դայանը սերտորեն կապված էր 101-ի հետ։ Նա Քիբյայի ջարդի գլխավոր ճարտարապետներից մեկն էր, 1953 թվականի հոկտեմբերի 14/15 գիշերը գլխավոր շտաբը հրամայեց ժամանակավոր գրավել Քիբյա գյուղը՝ նպատակ ունենալով պայթեցնել տները հարվածել բնակիչներին։ Կենտրոնական հրամանատարության հրահանգներն ավելի կոնկրետ էին․ "Ավերածություններ և առավելագույն սպանություններ։" Գործողություններն իրականացրեցին Իսրայելի պաշտպանական ուժերի՝ IDF, զինվորները, որոնցից մեկ երրորդը 101-րդ գումարտակիցէին։ Նրանք 70&nbsp;կգ պայթուցիկ օգտագործեցին,45 տուն ավերեցին, 69 մարդ սպանեցին։.սպանեցին<ref>Morris ''Border Wars''. Page 245.</ref>։ Քաղաքացիական անձանց սպանությունների հետ կապված միջազգային քննադատությունը հանգեցրեց մարտավարության փոփոխության: Դա վերջին զանգվածային IDF հարձակումն էր քաղաքացիական շենքերի վրա: Հետագայում թիրախներն ուղղվեցին արաբական լեգիոնին, սահմանապահ ոստիկանությանը, եգիպտական կամ սիրիական բանակներին: Դայանը 101-րդ գումարտակը միավորեց պարատրոոպների բրիգադի հետ և հրամանատարությունըը հանձնեց 101-ի հրամանատար Արիել Շարոնին։Շարոնին<ref>Teveth ''Dayan''. Page 249.</ref>։

<blockquote>Մենք չենք կարող փրկել յուրաքանչյուր ջրատար պայթյունից կամ յուրաքանչյուր ծառ արմատախիլ անելուց: Մենք չենք կարող կանխել նարնջի այգիերի աշխատողների կամ նրանց ընտանիքների անդամներ սպանությունը: Սակայն մենք ''կարող ենք'' նրանց արյան համար շատ բարձր գին վերցնել, այնքան բարձր որ արաpական երկրները, աշխարհի արաբները երբևէ չեն վճարել։վճարել<ref>Allon, Yigal (1970) ''Shield of David – The Story of Israel's Armed Forces.'' Weidenfeld and Nicolson. SBN 297 00133 7. p. 235</ref><ref>Burns, Lieutenant-General E.L.M. (1962) ''Between Arab and Israeli''. George G. Harrap. p. 63 gives source [[Jerusalem Post]] 4 September 1955.</ref>։</blockquote>

Վարչապետ Շարեթը զսպվածության կողմնակից էր և վստահ չէր հարձակումների արդյունավետության վրա։ Գործողությունների հավանություն ստանալու համար Դայանը նվազեցրեց հարձակումների մասշտաբը։ 1954 թվականին լայնածավալ գործողություններն ավելի քիչ էին։էին<ref>Morris ''Border Wars''. Page 424.</ref>։ Between December 1953 թվականի դեկտեմբերի և 1954 թվականի սեպտեմբերի միջև ընկած ժամանակահատվածում 18 միջսահմանային հարձակումների ընթացքում սպանվել էին ավելի քան 48 արաբներ, որոնցից տասնհինգը քազաքացիական անձեր էին՝ ֆերմերներ, հովիվներ և բժիշկ, երկու կին։.կին<ref>Morris ''Border Wars''. Pages 293–323.</ref>։ Բեն Գուրիոնի վերադարձի հետ սա փոխվեց։ With Ben-Gurion's return, this changed. On the night of 28 February 1955 թվականի փետրվարի 28-ի գիշերը Գազայի քաղաքից հարավ գտնվող եգիպտական բանակի ճամբարի վրա հարձակում սկսվեց։ Իսրայելի պաշտպանական ուժերը բաղկացած էին 120 դեսանտներից և 14 մահացան, 36 եգիպտական զինվորներ և երկու պաղեստինցի քաղաքացիական անձ սպանվեցին։ Բեն Գուրիոնը և Դայանը Շարեթին ասել էին, որ Եգիպտական զոհերի թիվը 10-ն էր։էր<ref>Morris ''Border Wars''. Pages 324 – 327.</ref>։ On 31 August 1955 թվականի օգոստոսի 31-ին չնայած Շարեթի ընդդիմանալուն երեք դեսանդային ջոկոտներ հարձակվեցին Խան Յունիսում բրիտանացիների կողմից կառուցած Թեգարդ ամրոցի վրա։ Հրամայված էր " հնարավորս շատ թշնամու զինվորներ սպանել"։ Ոստիկանական բաժանմունքը և մի շարք այլ շենքեր պայթեցվել էին և 72 եգիպտացիներ և պաղեստինցիներ էին սպանվել։սպանվել<ref>Morris, ''Border wars''. Page 350.</ref><ref>Katz, Samuel M. (1988) ''Israeli Elite Units since 1948.'' Osprey Publishing. {{ISBN|0-85045-837-4}}. Page 10</ref>։

1955 և 1956թվականների միջակայքում Դայանը և Շիմոն Պերեսը Ֆրանսիայի հետ զենքի ձեռքբերման մի շարք մեծ կոնտրակտներ կնքեցին։ 1955 թվականի նոյեմբերի 10-ին 100 [[AMX-13]] տանկեր և հակատանկային զենքեր ձեռք բերելու համաձայնագիր ստորագրվեց։ 1956 թվականի հունիսի 24-ին $80&nbsp;միլիոն դոլարի պայմանագիր է կնքվել, որ ներառում էր 72 [[Dassault Mystère IV]] ռեակտիվներ, 120 [[AMX-13]] տանկեր, 40 Շերման տանկեր և 18 105mm հրետանի։ Ի հավելումն, 53 միսթեր արդեն պատվիրված էին։ 1956 թվականի սեպտեմբերին, ավելացվեցին ևս 100 Շերման տանկեր, 300 կիսաբեռնատարներ և 300 6x6 բեռնատարներ։բեռնատարներ<ref name="Morris, Pages 283, 284">Morris, ''Border Wars''. Pages 283, 284.</ref>։

1956 թվականի նոյեմբերի սկզբին Իսրայելի բանակը 380 տանկեր ուներ։ուներ<ref name="Morris, Pages 283, 284"/>։

Իսրայելի 1955 թվականի ընտրություններից հետո Բեն Գուրիոնը վերականգնեց իր կրկնակի՝ վարչապետի և պաշտպանության նախարարի դերը։ Դայանը, որ երկրորդ ռաունդը անխուսափելի էր համարում, հանդես էր գալիս Իսրայելի հարևանների, հատկապես Եգիպտոսի, վրա նախազգուշական հարձակումների օգտին։օգտին<ref>Morris ''Border Wars''. Page 279.</ref>։ Երկու առաջնորդներն էլ կարծում էին, որ Եգիպտոսի հետ պատերազմի կարելի է հասնել շարունակական ռմբակոծություններին պատասխան հրահրելով, որը հետո կարելի է օգտագործել տոտալ հարձակումն արդարացնելու համար։ 1955 թվականի հոկտեմբերի 23-ին, Բեն Գուրիոնը Դայանին հանձնարարեց Շարմ ալ Շեյխը գրավելու պլան պատրաստել։

1955 թվականի հոկտեմբերի 27-ի գիշերը Կունտիլայի մոտ IDF գումարտակ էր հարձակվել Եգիպտական բանակի պահակակետի վրա, սպանելով 12 եգիպտացի զինվորներ։զինվորներ<ref>Morris ''Border Wars''. Page 359.</ref>։ Նոյեմբերի 2-ին ալ Սաբհայի վրա հարձակման ընթացքում 81 եգիպտացի զինվորներ սպանվեցին։սպանվեցին<ref>Morris ''Border Wars''. Page 360.</ref>։ Դեկտեմբերի 11-ին հույս ունենալով, որ Սիրիայի վրա հարձակումը կհանգեցնի եգիպտացիների արձագանքին, Գալիլեայի արևելյան ափի մի շարք սիրիական դիրքեր ոչնչացվեցին։ 48 սիրիական զինվոր և 6 քաղաքացիական անձեր սպանվեցին։ Եգիպտացիները չարձագանքեցին։

1955 թվականի դեկտեմբերի 15-ին Կառավարության նիստը հետագա սադրանքների կիրառման դեմ քվեարկեց և որոշում կայացրեց, որ ցանկացած անհամաչափ հարձակում պետք է կառավարության կողմից հաստատված լինի։լինի<ref>Morris ''Border Wars''.Pages 280–282.</ref>։ Վեց ամիս հարձակումները դադարեցին։ Բացառությամբ 1956 թվականի ապրիլի 5-ի դեպքի, երբ Իսրայելի Պաշտպանության բանակը, ի պատասխան Գազայի հատվածի հետ սահմանում երկու միջադեպերի ընթացքում Իսրայելի չորս զինծառայողներ սպանության, Գազայի կենտրոնը գնդակոծեց։ 58 քաղաքացիական անձեր էին սպանվել, ներառյալ 10 երեխաներ։երեխաներ<ref>Morris ''Border Wars''. Page 371.</ref>։

1956 թվականի սեպտեմբեր-հոկտեմբերի ընթացքում, Սուեզյան կրիզիսի պլանների հասունացմանը զուգընթաց, Դայանը միջսահմանային լայնամասշտաբ հարձակումների շարք հանձնարարեց։ Մի շարք միջադեպերից հետո, ներառյալ Ռամաթ Ռաշելի մոտ մեծ հավաքի թնդանոթային ռմբակոծման, որում չորս իսրայելցիներ էին սպանվել և մի աղջիկ՝ Երուսաղեմի հարավում, սեպտեմբերի 25-ի գիշերը 890-րդ գումարտակը հարձակվել էր զինադադարի գծի մոտ գտնվող արաբական հատվածի ոստիկանական բաժանմունքի վրա։ 37 լեգիոներներ և ազգային գվարդիականներ, ինչպես նաև 2 քաղաքացիական անձեր սպանվեցին։սպանվեցին<ref>Morris, ''Border Wars''. Page 396.</ref>։

Էվեն-Յեհուդայի մոտ երկու բանվորի սպանությունից հետո, Դայանը հրահանգ տվեց նմանատիպ հարձակում իրականացնել Քալքիլյա ոստիկանական բաժանմունքի վրա։ Հարձակումը, որում ներգրավված էին մի քանի հազար Իսրայելի բանակի զինվորներ, տեղի ունեցավ 1956 թվականի հոկտեմբերի 10-ին։ Կռվի ընթացքում Հորդանանի զորքերը շրջապատեցին դեսանտայիններին։ Իսրայելցիներից կենդանի մնացին միայն Իսրայելի օդուժի չորս ինքնադիռների գնդակոժման պայմաններում։ 18 իսրայելցի սպանվեցին և 68-ը վիրավորվեցին։ 70-90 հորդանանցի սպանվեցին։ Հետագայում, դեսանտ սպաները խստորեն քննադատեցին Դայանին ենթադրյալ տակտիկական սխալների համար: Դա պաշտպանության բանակի վերջին գիշերային պատժիչ գործողությունն էր։էր<ref>Morris, ''Border Wars''. Pages 397–399. "brigade-sized assault by paratroops with armour and artillery support".</ref>։

: Այսօր մենք հույսներս մեր վրա ենք դնում, մենք մի սերունդ ենք, որ հաստատվեցինք հողի վրա և առանց պողպատյա սաղավարտի և թնդանոթի մենք չենք կարողանա ծառ տնկել և տուն կառուցել: Եկեք մեր շուրջն ապրող հարյուր հազարավոր արաբների մեր նկատմամբ ատելությունը մեզ հետ չկանգնեցնի։ Եկեք հայացքներս չթեքենք, որպեսզի մեր ձեռքերը չթուլանան։ Սա մեր սերնդի ճակատագիրն է: Սա մեր կյանքի ընտրությունն է, պատրաստված և զինված, ուժեղ և վճռական լինել, որպեսզի սուրը չընկնի մեր բռունցքից և մեր կյանքը չկտրվի: Երիտասարդ Ռոյը, ով թողել էր Թել Ավիվը իր տունը Գազայի դարպասների մոտ կառուցեկլու, որպեսզի մեր համար պատ դառնար, իր սրտի լույսից կուրացել էր և նա չէր տեսել սրի փայլը։ Խաղաղության ձգտումը խլացրել էին նրա ականջները և նա չէր լսել թաքնված մարդասպանի ձայնը։ Գազայի դարպասները չափազանց ծանր էին նրա ուսերի համար։"համար<ref>{{Cite web|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/moshe-dayan-s-eulogy-for-roi-rutenberg-april-19-1956|title=Moshe Dayan's Eulogy for Roi Rutenberg - April 19, 1956|website=www.jewishvirtuallibrary.org|language=en|access-date=2017-11-13}}</ref>։

Քաղաքական կյանքից հեռանալուց անմիջապես հետո Մոշե Դայանը սկսեց լուսաբանել Վիետնամի պատերազմը, ժամանակակից պատերազմը պատկերացնելու Իրականում նա ԱՄՆ ծովային կորպուսի անդամների հետ պարեկության էր անում որպես դիտորդ։ Թեև Դեյանը չէր մասնակցել 1967 թվականի հունիսի [[Վեցօրյա պատերազմը]]ի պլանավորմանը, սակայն նա անձամբ վերահսկում էր Արևելյան Երուսաղեմի գրավմանը հունիսի 5-7-ի մարտերի ընթացքում:<ref>{{cite video

}}</ref>: Պատերազմին հաջորդած տարիներին Դեյանը հսկայական ժողովրդականություն էր վայելում և համարվում էր հավանական վարչապետ։ Այդ ժամանակ Դայանը հանդես էր գալիս ընդդեմ սահմանների որևէ փոփոխության մինչ-1967 թվականի սահմաններին։ Մի անգամ նա ասել էր, որ ինքը գերադասում էՇարմ ալ Շեյխն առանց խաղաղության, խաղաղությանն առանց Շարմ ալ Շեյխի։ Հետագայում նա փոխեց իր մոտեցումները և կարևոր դեր խաղաց Իսրայելի և Եգիպտոսի միջև խաղաղության վերջնական համաձայնագրի գործում։

Դայանի վեճը հարթեց Մուկի Ցուրը՝ Կիբուցների Միասնական շարժման առաջնորդը, ով ասել էր․ Dayan's contention was denied by Muky Tsur, a longtime leader of the United Kibbutz Movement who said "Իհարկե քննարկումներ եղել են գնալ Գոլանի բարձրունքներ, թե չգնալ Գոլանի բարձրունքներ, սակայն քննարկումները Գալիլեում կիբուցիզմի անվտանգության մասին էր"։ Այնուհետև ավելացրել էր․ "Ես կարծում եմ որ Դայանը չէր ուզում գնալ Գոլանի բարձրունքներ։ Սա մի բան է, որ մի մենք գիտեինք տարիներ շարունակ։Ոչ մի կիբուց հող չի ստացել Գոլանի բարձրունքները նվաճելուց։ Մարդիկ, ովքեր գնացել են այնտեղ, գնացել են իրենց կամքով։ Ասել, թե կիբուցիզմը հող է ուզում, դա ցինիզմ է։"է<ref>{{cite news| url=http://partners.nytimes.com/library/world/mideast/051197golan-dayan.html | work=The New York Times | title=General's Words Shed a New Light on the Golan | date=12 January 2000}}</ref>։"

Q&A with [[Michael Oren]]</ref>․

==1973 թվականի Յոմ Կիպուրի ՊատերազմըՊատերազմ==

Նա դեռ այդ պաշտոնում էր, երբ 1973 թվականի հոկտեմբերի 6-ին սկսվեց Իսրայելի համար աղետալի՝ Յոմ Կիպուրի պատերազմը։ Որպես բարձրաստիճան պաշտոնյա, որ պատասխանատու է ռաազմական պլանավորման համար, Դայանը կարող էր կրել Իսրայելի ղեկավարության պատասխանատվության մի մասը, առաջիկա պատերազմի նախանշանները բաց թողնելու համար։համար<ref name=blum>Blum, H: ''The Eve of Destruction'', Harper Collins Publishers, 2003</ref>։ Պատերազմին նախորդող ժամերին, Դայանը որոշեց չհրահանգել լիարժեք մոբիլիզացիա կամ կանխարգելիչ հարված հասցնել եգիպտացիների և սիրիացիների դեմ:<ref name=blum/>: Նա ենթադրում էր, որ Իսրայելը կկարողանա հեշտությամբ հաղթել, նույնիսկ եթե արաբները հարձակվեին և որ շատ ավելի կարևոր է, նա չէր ուզում, որ Իսրայելը որպես ագրեսոր ներկայանա, քանի որ դա Իսրայելին անկասկած կզրկեր ԱՄՆ-ի անգնահատելի աջակցությունից (ենթադրվում էր, որ ԱՄՆ-ը հետագայում Իսրայելի վերազինման համար զանգվածային ավիատրանսպորտ կտրամադրեր)։

Նրա առաջին կինը՝ Ռուդ Դայանը 1971 թվականին 36 տարվա ամուսնական կյանքից հետո բաժանվեց Դայանից։ Ամուսնալուծության պատճառը նրա բազմաթիվ արտամուսնական կապերն էին։ Ամուսնալուծությունից հետո Ռութը գրեց իր բեսթսելլերը, ''Գուցե ես երազ էի տեսնում։'', որում նա մի գլուխ հատկացրել է "Մոշեի վատ ճաշակը կանանց հարցում" թեմային։թեմային<ref>{{cite news| url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910563,00.html | work=Time | title=ISRAEL: Life with Moshe | date=26 February 1973}}</ref>։ 1973 թվականին, ամուսնալուծությունից երկու տարի անց, Դայանն ամուսնացավ Ռեյչել Կորեմի հետ՝ պարզ արարողությամբ, որը կատարվեց պաշտպանության բանակի գլխավոր առաջնորդ՝ Ռաբբի Մորդեչայ Պիրոնի տանը: Հարսանիքը նախապես հայտարարված չէր, և Պիրոնը ստիպված էր հավաքագրել հարևաններին՝ կրոնական արարողության համար պահանջվող 10-հոգանոց քվորումն ամբողջացնելու համար։ Ոչ Դայանի դուստրը և երկու որդին, և ոչ էլ Կորեմի երկու դուստրերը, արարողությանը չմասնակցեցին։<ref>JTA, 6/28/1973 [http://www.jta.org/1973/06/28/archive/dayan-surprise-wedding-neighbors-recruited-for-minyan#ixzz3CpPwQJVz Dayan Surprise Wedding Neighbors Recruited]</ref> When he died, Dayan left almost his entire estate to his second wife, Rachel. {{Citation needed|date = September 2016}}

Մոշեի և Դայանի դուստր Յաել Դայանը, վիպասան, Իսրայելում առավել հայտնի է իր «Իմ հայրը, նրա դուստրը», իր հոր հետ հարաբերությունների մասին, գրքով:.<ref>Dayan, Yael. ''My Father, His Daughter'', [[Hachette (publisher)|Littlehampton Book Services]], 1986, {{ISBN|978-0-297-78922-2}}</ref>: Նա հետևելով հոր օրինակին քաղաքականություն մտավ և տարիների ընթացքում Իսրայելի ձախակողմյան թևի տարբեր կուսակցությունների անդամ դարձավ; Նա ծառայեց Քնեսեթում և Թել Ավիվի քաղաքապետարանի խորհրդում, ինչպես նաև սոցիալական հարցերով Թել Ավիվ Ջաֆֆայի քաղաքապետի տեղակալ։ Դայանի որդիներից մեկը՝ Ասսի Դայանը դերասան և ռեժիսոր էր։էր<ref>[http://www.haaretz.com/news/israeli-actor-director-assi-dayan-suffers-severe-heart-attack-1.3990 "Israeli actor director Assi Dayan suffers severe heart attack"] ''[[Ha'aretz]]'', 17 November 2009</ref>։ Դայանի մյուս որդին՝ վիպասան Էհուդ Դայանը, ում ժառանգությունից զրկել էին, հոր մահվանից մի քանի ամիս անց նրա մասին քննադատական գիրք էր գրել, ծաղրելով նրա ռազմական, հեղինակային և քաղաքական ունակությունները՝ նրան անվանելով կնամոլ և մեղադրելով ժլատության մեջ: Գրքում նա իր հորը մեղադրում էր, նույնիսկ քաղցկեղի դեմ պայքարում, փող աշխատելու մեջ։ Նա ցավում էր նաև, որ երեք անգամ ավելի հաճախ էր աղոթք կարդացել մի մարդու համար, որը երբեք չէր պահել տաս պատվիրաններից նույնիսկ կեսը։ կեսը<ref>''[[Anchorage Daily News]]'': 26 May 1982. "Dayan denounced by eldest son".</ref><ref>[https://www.nytimes.com/1982/05/28/nyregion/notes-on-people-moshe-dayan-s-son-dismisses-father-s-talents.html "Son dismisses father's talents"] ''[[The New York Times]]'', 28 May 1982</ref>։

1981 թվականի Իսրայելի խորհրդարանական ընտրություններում Տելեմ կուսակցությունը երկու տեղ ստացավ, բայց դրանից կարճ ժամանակ անց, նա սրտի կաթվածից մահացավ։ 1980 թվականից ի վեր, երբ նրան ախտորոշեցին հաստ աղիքի քաղցկեղ, նա վատառողջ էր։ Նա թաղվեց Նահալալ ''մոսհավում'' (կոլեկտիվ գյուղ), որտեղ նա մեծացել էր։ Նրա մահից հետո տեղի Ռաբի Մենախեմ Շնիրսոնը մեկամյա հիշատակի արարողություն հրահանգեց ի պատիվ Դայանի։Դայանի<ref>''"Rebbe"'', Telushkin, Joseph. HarperCollins 2014, p. 135</ref>։ Դայանն իր անձնական իրերը ժառանգեց իր թիկնապահին։

2005 թվականին նրա աչքակապը վաճառքի էր հանվել 75,000 դոլար մեկնարկային գնով։գնով<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4714385.stm |work=BBC News | title=Moshe Dayan's eye patch on sale | date=25 July 2005}}</ref>։

Նրա քաջությունը խելագարության աստիճանի էր, նույնքան, որքան պատասխանատվության բացակայությունը։ Նույնը չէի ասի նրա քաղաքացիական քաջության մասին։ Մի անգամ Բեն Գուրիոնն ինձ հարցրեց իմ վերաբերմունքը Դայանին իր կառավարությունում գյուղատնտեսության նախարար նշանակելու վերաբերյալ։ Ես ասացի, որ շատ կարևոր է, որ Դայանը լինի յուրաքանչյուր կառավարությունում՝ իր փայլուն գաղափարների համար, բայց ոչ երբեք վարչապետ։ Բեն Գուրիոնը հարցրեց․ "ինչու՞ ոչ վարչապետ"։ Ես պատասխանեցի․ "քանի որ նա պատասխանատվություն զգացում չունի"։<ref>Landau, E. (6 September 2002). "Libya is becoming the first country to attain weapons of mass destruction". ''Tel Aviv'', pp. 45–51</ref>։

Դայանը գրում էր և ինքն իրեն ներկայացնում էր որպես սիրող հնագետ։ Նրա վեջին հոբբին հանգեցրել էր լուրջ հակասությունների, քանի որ պատմական արտեֆակտեր դիզելու նրա մոլուցքը, հաճախ իր զինվորների օգնությամբ, մի շարք օրենքների խախտում էր։ Այս առումով նրա գործունեության մի մասը, դա պատմական տեղանքների ապօրինի փորելն էր, դրանց թալանը կամ հնությունների առևտուրը։առևտուրը<ref>[http://www.jhsonline.org/Articles/article_27.pdf PDF]</ref>։