|
'''Մահմեդական''' ({{lang-ar|مسلم}} [''մուսլիմ''], կանացի ձև {{lang-ar2|مسلمة}} [''մուսլիմա(տ)'']), [[իսլամ]]ի հետևորդ:
Մահմեդականների սուրբ գիրքը [[Ղուրան|Ղուրանն]]ն է: Համաձայն իսլամի՝ Ղուրանը [[Գաբրիել հրեշտակապետ|Գաբրիել]] հրեշտակի միջոցով մարգարե [[Մուհամեդ]]ին մարգարեին փոխանցված Աստծո խոսքն է: Մահմեդականները հետևում են Ղուրանին, ինչպես նաև Մուհամեդի ուսմունքին ու պրակտիկային՝գործունեությանը՝ գրված ավանդական [[հադիս]]ներների հավաքածուում ([[սուննա]])<ref>{{cite book|title=The Qurʼan and Sayings of Prophet Muhammad: Selections Annotated & Explained|url=https://books.google.com/books?id=vzx8HlsGnTcC&pg=PR21|accessdate=31 August 2013|year=2007|publisher=SkyLight Paths Publishing|isbn=978-1-59473-222-5|pages=21–}}</ref>:
Մահմեդականները հավատում են, որ Աստված ([[Ալլահ]]) հավերժ է, անհասանելի և համընկերներ ([[թաուհիդ]]) չունի: Նրանք նաև կարծում են՝ Ալլահը աննման է, ինքնաբավ, չի ծնում և չի ծնվել: Մահմեդականները հավատում են, որ իսլամը հանդիսանում է Աբրահամյան կրոնների վերջին փուլըփուլն է, որորը փոխանցվել է այնպիսի մարգարեների միջոցով, ինչպիսիք են [[Նոյ]]ը, [[Աբրահամ]]ը, [[Մովսես մարգարե|Մովսես մարգարենՄովսեսը]], [[Հիսուս]]ը<ref>''Е. А. Фролова'' [https://books.google.ru/books?id=3Vv3Oqi3FuAC&pg=PA7 История арабо-мусульманской философии. Средние века и современность]. — М. 2006. С. 7.</ref>: Համաձայն իսլամիիսլամի՝ բոլոր նախկին Սուրբ գրքերը և ԱնկեղծություններըՀայտնագործությունները մասամբ փոփոխված են եղել ([[թահրիֆ]])<ref name="Distorted">
* {{cite encyclopedia | title=Muhammad | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=F. Buhl | coauthors=A. T. Welch}}
* {{cite encyclopedia | title=Tahrif | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=Hava Lazarus-Yafeh}}</ref>, և Ղուրանը հանդիսանում է Աստծո վերջնական և անփոփոխ անկեղծությունըհայտնությունն է<ref>Submission.org, Quran: The Final Testament, Authorized English Version with Arabic Text, Revised Edition IV,ISBN 0-9729209-2-7, p. x.</ref>: Մահմեդականները ՄուհամմեդինՄուհամեդին ընդունում են որպես իսլամի վերջին մարգարե, որից հետո այլ մարգարեներ չեն կարող լինել («Մարգարեների կնիք»):
== Ստուգաբանություն ==
''Մուսլիմ'' արաբական բառը նշանակում է «նա, ով ենթարկվում է (Ալլահին)» կամ «նա, ով հանձնվում է (Ալլահին)» նմանեցված ''իսլամ'' բառի հետ -՝ «հաշտեցում», «ընդունում» բառին:
== Մահմեդականի պարտականություններ ==
[[Պատկեր:Prayer in Cairo 1865.jpg|thumb|ձախից|Մահմեդականներն աղոթում են [[Կահիրե]]ում, նկարիչ՝ [[Ժան Լեոն Ժերոմ]] ([[1865]])]]
Մարդը համարվում է մահմեդական, եթե նա ընդունում է Միաստվածության բանաձևը ([[Շահադ]]). «Ես վկայում եմ, որ չկա Աստված, բացի Ալլահից, ինչպես նաև ես վկայում եմ, որ Մուհամմեդը հանդիսանում է Ալլահի պատվիրակը»: Մահմեդականների կրոնական պրակտիկանգործունեությունը բաղկացած է [[Իսլամի հիմնասյուներ|Իսլամի հինգ հիմնասյուներից]]: Շահադից բացի, իսլամի հիմնասյուներ են հադիսանում. ամենօրյա հնգակի աղոտքները ([[նամազ]]), պահքը [[Ռամադան (ամիս)|ռամադանի]] ժամանակ ([[Սաում]]), ողորմությունը ([[զաքաթ]]) և ուխտագնացությունը [[Մեքքա]] ([[հաջ]])<ref name="WSU">{{cite web |url=http://www.wsu.edu/~dee/GLOSSARY/5PILLARS.HTM |title=arkan ad-din the five pillars of religion |publisher=Washington State University |location=United States |first=Richard |last=Hooker |date=July 14, 1999|accessdate=2010-11-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203124633/http://www.wsu.edu/~dee/GLOSSARY/5PILLARS.HTM <!--Added by H3llBot--> |archivedate=2010-12-03}}</ref><ref name="CIA">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html |title=Religions |accessdate=2010-08-25 |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |location=United States |year=2010}}</ref>:
Շահադից բացի, իսլամի հիմնասյուներ են հադիսանում ամենօրյա հնգակի աղոթքները ([[նամազ]]), պահքը [[Ռամադան (ամիս)|ռամադանի]] ժամանակ ([[Սաում]]), ողորմությունը ([[զաքաթ]]) և ուխտագնացությունը [[Մեքքա]] ([[հաջ]])<ref name="WSU">{{cite web |url=http://www.wsu.edu/~dee/GLOSSARY/5PILLARS.HTM |title=arkan ad-din the five pillars of religion |publisher=Washington State University |location=United States |first=Richard |last=Hooker |date=July 14, 1999|accessdate=2010-11-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203124633/http://www.wsu.edu/~dee/GLOSSARY/5PILLARS.HTM <!--Added by H3llBot--> |archivedate=2010-12-03}}</ref><ref name="CIA">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html |title=Religions |accessdate=2010-08-25 |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |location=United States |year=2010}}</ref>:
[[Պատկեր:Men praying at Babur Gardens in 2010.jpg|thumb|աջից|Աֆղան մահմեդականներն աղոթում են Բագի Բաբուրում, Քաբուլ]] ▼Բացի իսլամի հիմնասյուներից, գոյություն ունեն նաև հավատքի վեց հիմնասյուները, որոնցից գոնե մեկի չըճանաչումը դարձնում է մահմեդականի հավատը անիրական, անվավեր: Դրանց է վերաբերվում. ▼* Հավատքը դեպի հրեշտակները ▼* Հավատքը դեպի Սուրբ գրքի ▼* Հավատքը դեպի մարգարեները (նաբի) և պատվիրակները (ռասուլ) ▼* Հավատքը դեպի Դատաստանի օրը ▼* Հավատքը դեպի ճակատագրի նախորոշումը (քադար), նրան, որ յուրաքանչյուր լավը և վատը կատարվում է Ալլահի կամքով<ref>{{cite web|url=http://www.islam.ru/content/book/729|title=Столпы веры (имана)|publisher=www.islam.ru|accessdate=2014-08-09}}</ref>. ▼
▲[[Պատկեր:Men praying at Babur Gardens in 2010.jpg|thumb|աջից|Աֆղան մահմեդականներն աղոթում են Բագի Բաբուրում, [[Քաբուլ ]]]]
== Մահմեդականները Մուհամմեդի մարգարեական առաքելություից առաջ == ▼▲Բացի իսլամի հիմնասյուներից, գոյություն ունեն նաև հավատքի վեց հիմնասյուները, որոնցից գոնե մեկի չըճանաչումըչճանաչումը դարձնում է մահմեդականի հավատը անիրական, անվավեր: ԴրանցԴրանք է վերաբերվումեն.
Ղուրանային մարգարեներն ու սուրհանդակները, ինչպես նաև նրանց հետևորդներն անվանվում են մահմեդականներ: Այդպես սուրա Ալ Իմրանի 52-րդ այաթում Հիսուսի մարգարեի առաքյալները նրան ասում են. «Մենք Ալլահի օգնականներն ենք: Մենք հավատում ենք Ալլահին: Եղի՛ր այն բանի վկան, որ մենք մահմեդական ենք հանդիսանում<ref>Коран/Ссылка|3|52</ref>: Մինչև Ղուրանի բացահայտումը մահմեդականները պարտավոր էին հետևել [[Թորա (գիրք)|Թորային]], [[Սաղմոսարան]]ին և [[Ավետարան]]ին, ուղարկված մարգարե Մովսեսին, [[Դավուդ մարգարե|Դավուդ]]ին և Հիսուսին համապատասխանաբար: ▼▲* ՀավատքըՀավատք առ Ալլահ ,
▲* Հավատքըհավատք դեպի հրեշտակները
▲* Հավատքըհավատք դեպի Սուրբ գրքի գիրքը
▲* Հավատքըհավատք դեպի մարգարեները (նաբի) և պատվիրակները (ռասուլ)
▲* Հավատքըհավատք դեպի Դատաստանի օրը
▲* Հավատքըհավատք դեպի ճակատագրի նախորոշումը (քադար), նրանառ այն, որ յուրաքանչյուրցանկացած լավ լավըկամ ևվատ վատըբան կատարվում է Ալլահի կամքով<ref>{{cite web|url=http://www.islam.ru/content/book/729|title=Столпы веры (имана)|publisher=www.islam.ru|accessdate=2014-08-09}}</ref> .։
▲== Մահմեդականները ՄուհամմեդիՄուհամեդի մարգարեական առաքելություից առաջ ==
▲ՂուրանայինՂուրանի մարգարեներն ու սուրհանդակներըպատվիրակները, ինչպես նաև նրանց հետևորդներնհետևորդները անվանվումկոչվում են մահմեդականներ: Այդպես սուրա, Ալ Իմրանի սուրայի 52-րդ այաթում Հիսուսի մարգարեի առաքյալները նրան ասում են. «Մենք Ալլահի օգնականներն ենք: Մենք հավատում ենք Ալլահին: Եղի՛ր այն բանի վկան, որ մենք մահմեդական ենք հանդիսանում<ref>Коран/Ссылка|3|52</ref>: Մինչև Ղուրանի բացահայտումը մահմեդականները պարտավոր էին հետևել [[Թորա (գիրք)|Թորային]], [[Սաղմոսարան]]ին և [[Ավետարան]] ին,ին՝ ուղարկված , մարգարեհամապատասխանաբար, Մովսես Մովսեսինմարգարեին, [[Դավուդ մարգարե|Դավուդ]]ին և Հիսուսին համապատասխանաբար:
== Տարածում ==
[[Պատկեր:Islam percent population in each nation World Map Muslim data by Pew Research.svg|thumb|ձախից|Աշխարհի մահմեդականների բնակչությունը տոկոսներով (ըստ Պյու հետազոտական կենտրոնի)]]
[[Պատկեր:Muslim population map 2009.png|thumb|աջից|<small>Մահմեդականների բնակչության քարտեզն ըստ բացարձակ թվաքանակի (Պյու հետազոտական կենտրոն, 2009)</small>]]
Մահմեդականների թիվըթիվն ամբողջ աշխարհում հաշվվում է մոտ 1,7 մլրդ մարդ<ref>нп3|Махди, Мухсин|Muhsin S. Mahdi||Muhsin Mahdi}}, Annemarie Schimmel, нп3|Малик, Фазлур Рахман|Fazlur Rahman||Fazlur Rahman Malik ''[https://www.britannica.com/topic/Islam Islam].'' // Encyclopædia Britannica</ref>: Իսլամը հանդիսանումտարածվածությամբ է տարածմամբ երկրորդըերկրորդ և, ըստ որոշ ԶԼՄների տեղեկություններովԶԼՄ-ների, ամենաարագ ծավալվող կրոնըկրոնն է աշխարհում<ref name="FP">{{cite web|url=http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3835 |title=The List: The World's Fastest-Growing Religions |publisher=Foreign Policy |date=May 14, 2007 |accessdate=2010-05-16}}</ref><ref name="Islam-Today">
* {{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithtoday.html |title=Islam Today |work=Islam: Empire of Faith (2000)|quote=''Islam, followed by more than a billion people today, is the world's fastest growing religion and will soon be the world's largest...'' |publisher=PBS|accessdate=2010-08-25}}
* {{cite web|url=https://www.usnews.com/news/religion/articles/2008/04/07/understanding-islam |title=Understanding Islam |work=Susan Headden |publisher=U.S. News & World Report |date=April 7, 2008 |accessdate=2010-08-25}}
* {{cite web|url=http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html |title=Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents |work= |publisher=Adherents.com |date= |accessdate=2007-07-03}}</ref>:
Բոլոր մահմեդականների իննսուն90 տոկոսը%-ն իրեն համարում է [[Սուննի իսլամ|սուննի]]<ref name=Sunni>{{Cite book|title=Islamic Beliefs, Practices, and Cultures|last1=|first1=|quote=A common compromise figure ranks Sunnis at 90 percent.|authorlink=|coauthors=|volume=|year=2010|publisher=Marshall Cavendish|location=|isbn=0-7614-7926-0|page=352|url=https://books.google.com/?id=H_m14NlQQMYC&pg=PA130&dq=Sunnis+are+90%25#v=onepage&q=Sunnis%20are%2090%25&f=false|accessdate=December 19, 2011}}</ref>.։ Տարածմամբ երկրորդ իսլամական հոսանքը հանդիսանում է [[Շիա իսլամ|շիան]] է (10 տոկոս%)<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/540503/Shiite |title=Shīʿite |quote=Shīʿites have come to account for roughly one-tenth of the Muslim population worldwide. |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] Online |accessdate=2010-08-25}}</ref>:
Մահմեդականների թվաքանակով ամենամեծ երկիրը [[Ինդոնեզիա]]ն է, որտեղ բնակվում է աշխարհի բոլոր մահմեդականների 12,7 տոկոսը,%-ը։ հաջորդըԴրան գալիսհաջորդում էեն [[Պակիստան]]ը (11,0 տոկոս%), [[Բանգլադեշ]]ը (9,2 տոկոս%), [[Եգիպտոս]]ը (4,9 տոկոս%)<ref name="Islam_by_country">{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/rel_isl_num_of_mus-religion-islam-number-of-muslim
|title=Number of Muslim by country|publisher=nationmaster.com|accessdate=2007-05-30}}</ref>: Մահմեդականները նաև նշանակալի փոքրամասնություն են կազմում այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են [[Հնդկաստան]]ըում, [[Չինաստան]]ըում, [[Ռուսաստան]]ըում, [[Եթովպիա]]նյում և այլնայլ երկրներում:
== Ծանոթագրություններ ==
| 