«Սև ծով»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ →top: ջնջվեց: {{Արևմտահայերեն| Սեւ Ծով }} |
No edit summary |
||
Տող 41.
|Վիքիպահեստ = Black Sea
}}
'''Սև ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի ներքին ծով [[Թուրքիա]]յի, [[Բուլղարիա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Ուկրաինա]]յի, [[Ռուսաստան]]ի, [[Վրաստան]]ի և մասամբ ճանաչված [[Աբխազիա]]յի ափերի մոտ։ [[Կերչի նեղուց]]ով միանում է [[Ազովի ծով]]ին, [[Բոսֆորի նեղուց]]ով՝ [[Մարմարա ծով]]ին և այնուհետև [[Դարդանելի նեղուց]]ով՝ [[Եգեյան ծով|Եգեյան]] և [[Միջերկրական ծով]]ին։ Մակերեսը՝ 422 հազար կմ²։ Առավելագույն խորությունը՝ 2210 մետր, ջրի ծավալը ծովում՝ 555 000 մ³։ Առավել խոշոր ծոցերն
Սև ծովի բնութագրական յուրահատկությունն այն է, որ 150-200 մետրից ավելի խորություններում կյանք գոյություն չունի (բացառություն են կազմում անաէրոբ բակտերիաները). պատճառը [[Ծծմբաջրածին|ծծմբաջրածնով]] հարուստ ջրային շերտն է։
Տող 82.
== Ջրաբանություն և ջրաքիմիա ==
Սև ծովի ջրայի հաշվեկշիռը կազմում մտնում են հետևյալ բաղադրիչները<ref name="БСЭ"/>՝
* Մթնոլորտային տեղումներ (տարին +230 կմ³)
Տող 94 ⟶ 93՝
Պետք է նշել այն փաստը, որ [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի հետ դժվարեցված ջրափոխանակության և հենց Սև ծովի համեմատաբար փոքր չափսերի հետևանքով ծովում մակընթացությունների մեծությունը փոքր է և դիտվում է միայն սարքերի օգնությամբ<ref name="water"/>։ Դրա հետ մեկտեղ ուժեղ ձմեռային քամիների հետևանքով շատ լավ արտահայտված են առափնյա ալեկոծությունները, որոնք ավազանի հյուսիսարևմտյան հատվածում հասնում են մինչև 2 մետր բարձրության<ref name="гои_2012"/>։ Ձմեռային փոթորիկների ազդեցության տակ կարող են առաջանալ 6-ից 8 մետր բարձրության ալիքներ։ Ծովախորշերում պարբերաբար տեղ են գտնում կանգնած ալիքները՝ ջրի մակարդակի տեղում տատանումները, 40-ից 50 սմ ամպլիտուդայով և մի քանի րոպեից մինչև մի քանի ժամ տատանման տևողությամբ<ref>{{cite web|author=|datepublished=|url=http://oceanography.ru/index.php/ru/component/jdownloads/finish/23/176|title=Ежегодник состояния морей России по гидрохимическим показателям. 2008 год. Чёрное море. (Со ссылкой на: Суховей В.Ф. Моря Мирового океана. - Л., Гидрометеоиздат, 1986, 288 с., Mee L., Jeftic L. AoA Region: Black Sea. - UNEP, 2009, 9 p.|publisher=// oceanography.ru|accessdate=2012-2-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/65pfY4eVn|archivedate=2012-03-01}}</ref>։
Սև ծովում գրեթե բացակայում է ջրի տարբեր շերտերի միջև շրջապույտը, և այդ գործոնով նա համարվում է աշխարհի խոշորագույն ջրային ավազանը։ Սև ծովի երկու ջրային շերտերը՝ մակերևույթային քաղցրահամ, որը հարուստ է թթվածնով և ջեմաստիճանով ավելի մոտ օդին ու խորքային ավելի աղի և խիտ, մշտական ջերմաստիճանով, անթթվածին (անաերոբ գոտի), բաժանված ջրի սահմանամերձ գոտիով, որը տեղակայված է 30-ից 100 մետր խորության վրա (այսպես կոչված սառը միջին շերտ, կամ ՍՄՇ)։
Սև ծովում գտնվող [[Ծծմբաջրածին|
Ջրի շրջապտույտը հիմնականում կատարվում է ջրի վերին շերտում։ Ջրի այդ շերտի աղիությունը կազմում է մոտավոր 18 պրոմիլ ([[Միջերկրական ծով|Միջերկրական]]ում 37 պրոմիլ) և հարուստ է թթվածնով և այլ տարերով, որոնք անհրաժեշտ են կենդանի օրգանիզմների կենսագործունեության համար։ Այդ շերտը Սև ծովում ենթարկված է ցիկլոնային ուղղությամբ շրջանաձև շրջանառության՝ ավազանի ամբողջ մակերեսով։ Միաժամանակ ծովի առափնյա հատվածներում միշտ դիտվում է ջրի տեղական շրջանառություն անտիցիկլոնային ուղղության։ Ջրի վերին շերտերի ջերմաստիճանը, տարվա ժամանակից կախված , բաց ծովում տատանվում է միջինը 6-ից 25 °C -ի սահմաններում<ref>http://www.randewy.ru/gml/shev10.html</ref><ref name="ShirshovBlack2000">Институт океанологии Российской Академии Наук. Атлас «Чёрное море 2000»</ref>, երբեմն ամռանը ծանծաղուտներում ծովի ափին հասնելով 30 °C-ի և ձմռանը սառճելով առափում։
|