«Հին Եգիպտոս»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}}
'''Հին Եգիպտոս''' ({{Lang-grc|Αἴγυπτος}} և {{Lang-la|Aegyptus}}), [[Հին աշխարհ]]ի պատմական շրջանի և քաղաքակրթության նշանակալի մշակույթի անվանում։ Գոյություն է ունեցել Աֆրիկայի հյուսիս-արևելքում՝ Նեղոս գետի ստորին հոսանքի երկայնքով։ Նախապատմական Եգիպտոսը 3100 թվականին (ըստ եգիպտական պայմանական ժամանակագրության)<ref name="Allen 2000 p. 13">Allen (2000) p. 13</ref>, որը քաղաքականապես միավորեց Վերին և Ստորին Եգիպտոսները՝ Մենեսի գլխավորությամբ (հաճախ նույնականացվում էր Նարմերի հետ)<ref name="Loprieno 1995a pp. 10–26">Loprieno (1995a) pp. 10–26</ref>: ժՀին Եգիպտոսի պատմությունը բաժանված է պայմանական ժամանակաշրջաններով. հին թագավորությունը համապատասխանում է [[Վաղ Բրոնզե դար]]ին, Միջին Թագավորությունը՝ [[Միջին Բրոնզե դար]]ին և Նոր թագավորությունը՝ [[Ուշ Բրոնզե դար]]ին:
Եգիպտոսը հասավ իր հզորության գագաթնակետին Նոր Թագավորության ժամանակաշրջանում, որը կառավարում էր Նուբիայի մեծ մասը և Մերձավոր Արևելքի զգալի մասը, որից հետո այն դանդաղ անկում է ապրում: Իր պատմության ընթացքում Եգիպտոս ներխուժել կամ նվաճվել է մի շարք օտար ուժերի կողմից, այդ թվում [[հիքսոսներ]]ի, [[լիվիացիներ]]ի, [[նուբիացիներ]]ի, [[ասորեստանցիներ]]ի, [[Աքեմենյան պարսիկներ]]ի կողմից և մակեդոնացիների՝ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդ Մակեդոնացու]] հրամանատարությամբ: Ալեքսանդրի մահից հետո ձևավորվեց [[Հռովմեական Պտղոմեոսյան|Հռովմեական Պտղոմեոսյան Թագավորությունը]], որը ղեկավարեց Եգիպտոսը մինչև մ.թ.ա. 30 թվականը, երբ [[Կլեոպատրա]]ն գերի ընկավ [[Հռոմեական կայսրություն|Հռովմեական Կայսրությանը]] և Եգիպտոսը դարձավ հռոմեական պրովինցիա<ref name="Allen 2000 p. 7">Allen (2000) p. 7</ref>:
Հին Եգիպտական քաղաքակրթության հաջողությունը մասնակիորեն կապված էր գյուղատնտեսությունից՝ Նեղոս գետի պայմաններին հարմարվելու ունակությունից: Նեղոսի վարարումներից և ոռոգումներից առաջանում էին բերրի դաշտավայրեր, որոնք նպաստում էին [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսությանը]], որը ապահովվում էր ավելի խիտ բնակչության առկայությանը և հասարակական բարեկեցության և [[մշակույթ]]ի զարգացմանը: Եգիպտոսի կառավարությունը խրախուսել է հովտային հանքավայրերի շահագործմանը և հարակից ամայի շրջանների օգտագործմանը, խմբային շինարարական աշխատանքներին և գյուղատնտեսական նախագծերի կազմակերպմանը, շրջակա շրջանների հետ
Հին Եգիպտացիների բազմաթիվ ձեռքբերումներց էին քարհանքերի և շինարարական տեխնիկան, որոնք նպաստում էին մոնումենտալ [[բուրգեր]]ի, տաճարների և սրբավայրերի կառուցմանը, մաթեմատիկայի համակարգը, գործնական բժշկության արդյունավետ համակարգը, ոռոգման համակարգերը և գյուղատնտեսական արտադրության տեխնիկան, առաջին հայտնի տախտակե նավակները, եգիպտական հախճապակին և ապակե ճարտարարարվեստը, գրականության նոր ժանրերը և [[խեթեր]]ի հետ կնքված առաջին հռչակավոր խաղաղության պայմանագրերը<ref name="Allen 2000 p. 8">Allen (2000) p. 8</ref>: Հին Եգիպտոսը կայուն ժառանգություն է թողել: Նրա արվեստը և ճարտարապետությունը լայնորեն տարածված էին և նրա հագույն իրերեը տարածվեցին աշխարհի հեռավոր անկյուներում: Ժամանակակից եվրոպացիների կողմից Եգիպտոսում իրականցված պեղումները և հագույն գտածոների հայտնաբերումը հանգեցրին եգիպտական քաղաքակրթության գիտության զարգացմանը և նրա մշակութային ժառանգության ավելի բարձր գնահատմանը<ref>James (2005) p. 84</ref>։
| |||