«Սմբատ Ա Նահատակ»–ի խմբագրումների տարբերություն

894 թվականին տեիղտեղի է ունենում սարսափելի բնական աղետ՝ երկրաշարժ, որի պատճառով [[Դվին]] մայրաքաղաքը դառնում է կիսավեր և անպաշտպան։ Երկրաշարժի պատճառով զոհվում է շուրջ 70 հազար մարդ։ Օգտվելով բարենպաստ պայմաններից՝ Աֆշինը նորից զորք է հավաքում և ներխուժում Հայաստան։ [[Դողսի ճակատամարտ|Ճակատմարտը]] տեղի է ունենում Արագածոտնի Դողս գյուղում, որտեղ Աֆշինի զորքերը չարաչարջախջախիչ պատրվումպարտության են մատնվում և ստիպված են լինում խաղաղություն խնդրել Սմբատից, որը համաձայնվում է։

Հայաստանում հաստատվում է կարճատև խաղաղություն, որը Սմբատը օգտագործում է կենտրոնացված պետություն հինելու համար։ Նա արշավանքներ է ձեռնարկում դեպի [[Գուգարք]], որը գրավվել էր վրացիների կողմից, և վերամիավորում է այն Հայաստանին։ 899 թվականին Սմբատը թագադրում է վրաց գահերեց իշխան Ատրներսեհ ԲագրատունունԲագրատունուն՝ որպես վրաց թագավոր։ Այս քայլով նա փորձում էր Վիրքը միշտ հայկական շահերի գոտում պահել, որը, սակայն, հետագայում մի քանի անգամ դավաճանեց հայերին և խփեց թիկունքից<ref name="Բովանդակության—համար"></ref>։

[[Պատկեր:Van-akdam_(7).jpg|alt=|ձախից|մինի|242x242փքս|[[Գագիկ Ա Արծրունի|Գագիկ Արծրունու]] քանդակը իր կառուցած [[Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Աղթամար)|Աղթամարի վանք]]<nowiki/>ում]]

901 թվականին Աֆշինին փոխարինում է Յուսուֆը, որը արշավում է Հայաստան և գրավում [[Դվին]]ը։ Սմբատը պաշարում է քաղաքը և հետ գրավում այն․ Յուսուֆ ամիրան ստիպված էր նահանջել Ատրպատական։ 903 թվականին աբխազները սկսում են ասպատակել [[Գուգարք]]ը և [[Վիրք]]ը։ Սմբատը հավաքագրում է մի ահռելի զորք և արշավում [[Աբխազիայի պատմություն|Աբխազիա]], գրավում այն, ապա իր երկրին միացնում մի շարք աբխազական գավառներ՝գավառներ, այդ թվում՝ Կղարջքը և Արտահանը։

Յուսուֆը, տեսնելով, որ չի կարող ռազմական ուժով հաղթել Սմբատին, դիմում է խորամանկության։ Այդ ժամանակ [[Արծրունիներ]]ի և [[Սյունիներ]]ի միջև առաջացել էրէին ներքին հակասություններ, իսկ Սմբատը խնդիրները լուծել էր ի օգուտ [[Սյունիներ]]ի։ Գագիկ Արծրունին դժգոհ է մնում այդ որոշումից և ապստամբում է։ Յուսուֆն էլ սպասում էր այսպիսի առիթի, որպեսզի երկպառակություն մտցնի հայերի մեջ։ Նա միանգամից թագ է ուղարկում Գագիկին և նրան ճանաչում «հայոց արքա»։ Միաժամանակ՝ 909 թվականին Յուսուֆը զորքով [[Ատրպատական]]ի կողմից ներխուժում է Հայաստան։ Վճռական [[Ձկնավաճառի ճակատամարտ|ճակատամարտը]] տեղի է 910 թվականին ունենում Ձկնավաճառում, որտեղ Սմբատը պարտություն է կրում, քանի որ Սևորդյան իշխանները դավաճանում են նրան։ Այդ ժամանակ Հայաստանում գտնվող արաբ ամիրաները, որոնք մինչ այդ հարկատու էին Սմբատին՝Սմբատին, ապստամբում են։ Ապստամբում են նաև հայ անջատողական տրամադրություններ ունեցող իշխաններ։ Սմբատը պատսպարվում է [[Կապույտ բերդ]]ում, իսկ Յուսուֆը պաշարում է այն։ Բանակցությունների ժամանակ Յուսուֆը տալիս է անձի ապահովության խոստումներ։ Երկիրը ավերումից պաշտպանելու համար Սմբատը անձնտուրանձնատուր է լինում, սակայն Յուսուֆը չի պահում իր երդումը և նրան խոշտանգելով տանում է Դվին, ապա փորձում է նրանից հրաման կորզել, որ հայոց երկրի պաշտպանվող ամրությունները, բերդերը ևս անձնատուր լինեն, սակայն մերժում է ստանում։ Յուսուֆը 914 թվականին գլխատում է Սմբատին և մարմինը խաչ հանում Դվինի դարպասների վրա<ref name="Բովանդակության—համար"></ref>։

Այդ առիթով կռիվ է սկսվում Սմբատի և հորեղբոր միջև, սակայն Գագիկ Բ կաթողիկոսը ազգամիջյան պատերազմը կանխելու նպատակով դիմում է Աբասին և խնդրում ազատ արձակել Ատրներսեհին, որի դիմաց [[Աբաս Բագրատունի (սպարապետ)|Աբասը]] պահանջում է իրեն հանձնել Ատրներսեհի կողմից Աբասի քրոջ ամուսնուց՝ Գուրգենից խլված երկու բերդերը։ Այս պահանջը անմիջապես կատարվում է Ատրներսեհի կողմից, սկայան Աբասը դրժում է իր երդումը և բանտի մեջ շարունակում է պահել Ատրներսեհին։ Կաթողիկոսը հիսթափվում է և միմումդիմում Սմբատին, որպեսզի լուծի այդ հարցը։ Սմբատը բարկանում է այս ուխտադրժության մասին իմանալուց հետո և նորից պատերազմն է սկսում Աբասի դեմ։ Տեսնելով Սմբատի ռազմական ուժի գերազանցությունը՝ Աբասը փակվում է [[Կարսի բերդ]]ում, իսկ քիչ անց խաղաղության խոսք բացում։ Սմբատը չէր ցանականում ազգամիջյան պատերազմ հրահրել, այդ պատճառով համաձայնվում է բանակցել և խաղաղության դիմաց պահանջում բանտից ազատել Ատրներսեհին, որը կատարվում է<ref>{{Cite book|title=Լեո «Հայոց Պատմություն: Միջին դարեր» երկրորդ հատոր|last=|first=|publisher=«Հայաստան» հրատարակչություն|year=1967|isbn=|location=Երևան|pages=511}}</ref>։