«Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 40.
 
== Սկզբնաղբյուրներ և գրավոր հիշատակումներ ==
Տաշիր-Ձորագետի թագավորության մասին տեղեկությունները մեզ հասել են [[Միջնադար|միջնադարյան շրջանի]] պատմիչների փաստագրական աշխատություններից։ Մասնավորապես, Լոռու թագավորության պատմությանն անդրադարձել են հայ պատմիչներիցպատմիչների՝ [[Մատթեոս Ուռհայեցի|Մատթեոս ՈւռհայեցինՈւռհայեցու]], [[Սմբատ Սպարապետ|Սմբատ Սպարապետը]]ի, [[Ստեփանոս Տարոնեցի Ասողիկ|Ստեփանոս ՏարոնեցինՏարոնեցու]], [[Մխիթար Անեցի|Մխիթար ԱնեցինԱնեցու]], [[Մխիթար Այրիվանեցի|Մխիթար ԱյրիվանեցինԱյրիվանեցու]], [[Վարդան Արևելցի|Վարդան ԱրևելցինԱրևելցու]] և այլոք։այլոց աշխատություններում։ Հայկական աղբյուրներին երբեմն հակասում են վրացական սկզբնաղբյուրները։ Վրաց հեղինակներից Լոռու թագավորության մասին տեղեկություններ է հաղորդել նաև [[Վախուշտի Բագրատիոնի|Վախուշտի Բագրատիոնին]]՝ ''«Վրաստանի թագավորության նկարագրություն»'' աշխարհագրական երկում։
Պատմական ընդհանրացումների համար կարևոր նշանակություն են ունեցել նաև վրացական աղբյուրները, որոնք, սակայն շատ առումներով հակասում են հայ պատմիչների գրվածքներին։ Տաշիր-Ձորագետի պատմությանն են անդրադարձել նույնիսկ [[Վրաստանի պատմություն|վրաց ժողովուրդի պատմությունը]] ամենահանգամանալից կերպով ներկայացնող [[Քարթլիս ցխովրեբա|«Քարթլիս ցխովրեբա» աշխատության]] հեղինակները։ Մասնավորապես նշվում է․{{քաղվածք|Մեծ Փադլունը վատ ընթացք ուներ և ատում էր սույն թագավորության բոլոր գլխավորներին: Երբ Բագրատը տակավին դեռ մանուկ էր, ժողովեցին սույն թագավորության զորքերը, Լիպարիտի և Աբազայի որդի Իվանեի հետ խոսքը մեկ արին, եկավ նաև մեծ Կյուրիկեն` ռաների ու կախերի թագավորը, Հայոց արքա Դավիթը և Տփղիսի ամիրա Ջաֆարը, որից հետո սրանք բոլորը Կյուրիկեի զորահրամանատարությամբ հավաքվեցին Էկլեցի գետի ափին` Փադլունի դեմ արշավելու համար: Նրանք Փադլունին փախուստի մատնեցին և զորքը կոտորեցին՝ վերցնելով ավար ու անհամար գանձեր: Այդ ժամանակվանից մինչև մեռնելը Փադլունը չարությամբ էր լցված։|«Քարթլիս-Ցխովրեբա»}}Վրաց հեղինակներից Լոռու թագավորության մասին կարևոր տեղեկություններ է մեզ հաղորդել նաև [[ՎախուշտիՔարթլիս Բագրատիոնի|Վախուշտի Բագրատիոնինցխովրեբա]]՝ ''«Վրաստանի թագավորության նկարագրություն»'' աշխարհագրական երկում։}}
 
[[Մատթեոս Ուռհայեցի|Մատթեոս Ուռհայեցին]] Տաշիր-Ձորագետի թագավորության պատմությունը ներկայացրել է իր [[Մատթեոս Ուռհայեցի|«Ժամանակագրություն» աշխատությունում]], որը նա սկսել է գրել 1113 թվականին՝ թագավորության անկումից անմիջապես հետո։ Իր քերթվածքում ՄատթեոսըՆա քննադատաբար է վերաբերվել [[Կյուրիկե Ա|Կյուրիկե Ա-ին]] հաջորդած Տաշիր-Ձորագետի բոլոր թագավորներին, իսկ [[Դավիթ Անհողին|Դավիթ Անհողինի]] մասին գրել է հետևյալը․{{Քաղվածք|Հայոց 490 թվականին Հայոց արքա Հովհաննեսի ազգապետ Դավիթ Անհողինը Հայոց երկրի գլխին բազում փորձանքներ բերեց: Նա հարձակվեց Հայոց թագավորության վրա, բազում գավառներ սրի քաշեց ու գերեվարեց: Թողնելով Աղվանից երկիրը` նա իր զորքով եկավ ու անցավ Հայոց երկիրը: Նրա զինվորները բազում տառապանքներ պատճառեցին, որից հետո Դավիթը վերադարձավ իր երկիրը|Մատթեոս Ուռհայեցի, «Ժամանակագրություն»}}
Պատմական ընդհանրացումների համար կարևոր նշանակություն են ունեցել նաև վրացական աղբյուրները, որոնք, սակայն շատ առումներով հակասում են հայ պատմիչների գրվածքներին։ Տաշիր-Ձորագետի պատմությանն են անդրադարձել նույնիսկ [[Վրաստանի պատմություն|վրաց ժողովուրդի պատմությունը]] ամենահանգամանալից կերպով ներկայացնող [[Քարթլիս ցխովրեբա|«Քարթլիս ցխովրեբա» աշխատության]] հեղինակները։ Մասնավորապես նշվում է․{{քաղվածք|Մեծ Փադլունը վատ ընթացք ուներ և ատում էր սույն թագավորության բոլոր գլխավորներին: Երբ Բագրատը տակավին դեռ մանուկ էր, ժողովեցին սույն թագավորության զորքերը, Լիպարիտի և Աբազայի որդի Իվանեի հետ խոսքը մեկ արին, եկավ նաև մեծ Կյուրիկեն` ռաների ու կախերի թագավորը, Հայոց արքա Դավիթը և Տփղիսի ամիրա Ջաֆարը, որից հետո սրանք բոլորը Կյուրիկեի զորահրամանատարությամբ հավաքվեցին Էկլեցի գետի ափին` Փադլունի դեմ արշավելու համար: Նրանք Փադլունին փախուստի մատնեցին և զորքը կոտորեցին՝ վերցնելով ավար ու անհամար գանձեր: Այդ ժամանակվանից մինչև մեռնելը Փադլունը չարությամբ էր լցված։|«Քարթլիս-Ցխովրեբա»}}Վրաց հեղինակներից Լոռու թագավորության մասին կարևոր տեղեկություններ է մեզ հաղորդել նաև [[Վախուշտի Բագրատիոնի|Վախուշտի Բագրատիոնին]]՝ ''«Վրաստանի թագավորության նկարագրություն»'' աշխարհագրական երկում։
Թագավորության պատմությունից մեզ հասած տեղեկությունների գերակշիռ մասն ամփոփված է [[Ստեփանոս Տարոնեցի Ասողիկ]] պատմիչի «Տիեզերական պատմություն» աշխատությունում, որտեղ արծարծվել է 885-1004 թվականների պատմական անցքերը։
 
[[Մատթեոս Ուռհայեցի|Մատթեոս Ուռհայեցին]] Տաշիր-Ձորագետի թագավորության պատմությունը ներկայացրել է իր [[Մատթեոս Ուռհայեցի|«Ժամանակագրություն» աշխատությունում]], որը նա սկսել է գրել 1113 թվականին՝ թագավորության անկումից անմիջապես հետո։ Իր քերթվածքում Մատթեոսը քննադատաբար է վերաբերվել [[Կյուրիկե Ա|Կյուրիկե Ա-ին]] հաջորդած Տաշիր-Ձորագետի բոլոր թագավորներին, իսկ [[Դավիթ Անհողին|Դավիթ Անհողինի]] մասին գրել է հետևյալը․{{Քաղվածք|Հայոց 490 թվականին Հայոց արքա Հովհաննեսի ազգապետ Դավիթ Անհողինը Հայոց երկրի գլխին բազում փորձանքներ բերեց: Նա հարձակվեց Հայոց թագավորության վրա, բազում գավառներ սրի քաշեց ու գերեվարեց: Թողնելով Աղվանից երկիրը` նա իր զորքով եկավ ու անցավ Հայոց երկիրը: Նրա զինվորները բազում տառապանքներ պատճառեցին, որից հետո Դավիթը վերադարձավ իր երկիրը|Մատթեոս Ուռհայեցի, «Ժամանակագրություն»}}
Թագավորության պատմությունից մեզ հասած տեղեկությունների գերակշիռ մասն ամփոփված է [[Ստեփանոս Տարոնեցի Ասողիկ]] պատմիչի «Տիեզերական պատմություն» աշխատությունում, որտեղ արծարծվել է 885-1004 թվականների պատմական անցքերը։
 
== Նախապատմություն ==