«Քարվաճառ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 89.
9–16-րդ դարերը Քարվաճառը համարվում էր հայկական Խաչեն<ref>Howorth, Henry Hoyle(1876) History of the Mongols: From the 9th to the 19th CenturyLongmans, Green, and Co. p. 14</ref> իշխանության մասը, իսկ նրա փլուզումից հետո՝ հայկական Ջրաբերդ<ref name="meliki">[http://www.armenianhouse.org/raffi/novels-ru/khamsa/meliks1_14.html Раффи. Меликства хамсы.]</ref> մելիքության մասը։
 
14-րդ դարում Վերին Խաչենը ենթարկվել է Թոխթամիշ և [[Լենկ Թեմուր]] խաների ասպատակության, [[15-րդ դար]]ում մտնում է թուրքական [[Կարակոյունլու]] և [[Ակկոյունլու]] պետությունների կազմի մեջ։ Առաջին անգամ հայկական աղբյուրներում հիշատակվել է, որպես գյուղ Քարվաճառ 15-րդ դարում<ref>Լ. Խաչիկյան «ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ» (Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1955, Ա հատոր, էջ 24)."''...և յարհեպիսկոսութեան այսմ նահանգիս տէր Զաքարիայի Դադի Վանուց վերատեսջի, ի հռչակաւոր երկիրս Ծար, ի գևղս Քարավաճառ,...''"</ref>։ XVI դարում Խաչենը մտավ Սեֆյանների պետության կազմի մեջ։ [[Խաչեն]]ի վարչական օկրուգը գտնվում էր Գյանջա-Ղարաբաղ բեկլարբեկության (Գյանջայի խանություն) կազմի մեջ, որը ղեկավարում էր Զիյադ օղլու ցեղը քաջարներիղաջարների<ref name="Bakikhanov">[http://vostlit.info/Texts/rus2/Bakihanov/frametext5.htm Аббас-Кули-Ага Бакиханов, «Гюлистан-и Ирам»], Период V.</ref> ցեղից։ Նրանց իշխանությունը, սակայն, մասնավորապես տարածվում էր հարթավայրային Ղարաբաղի վրա, որի բնակչությունը իսլամացված էր և թուրքացված, այն ժամանակ, երբ Լեռնային Ղարաբաղը, որտեղ շարունակում էին բնակություն հաստատել հայերը, մնացել է հայկական ղեկավարների ձեռքում։
 
Քրդական ցեղերը մոտ [[1600]] թվականին վերաբնակեցվել են պարսկական իշխանությունների կողմից այն տարածք, որն այժմ գտնվում է Լեռնային Ղարաբաղի և Զանգեզուրի միջև։ Այդ քայլը ուներ իր նպատակը թուլացնել կապը Լեռնային Ղարաբաղի հայկական ղեկավարների և հիմնական հայկական տարածքների միջև։ Ավելի վաղ Քարվաճառի շրջանի իսլամադավան (քրդական և թուրքական) բնակչության մասը (ովքեր այստեղ ապրել են [[1990]]-ական թվականներին [[Արցախյան ազատամարտ]]ից առաջ) համարվում էին հարթավայրային Ղարաբաղի քոչվոր-վերաբնակների հետնորդները։ [[1924]] թվականին խորհրդային գիտնական Ե. Պչելինան արշավախմբի հետ լինելով Քրդական գավառում, հայտնել է, որ միջին դարերում այստեղ բնակվում էր քրիստոնեա-հայկական բնակչություն, ինչի մասին վկայում էին նաև նրան այդ տարածքում հանդիպած հնագիտական հուշարձանները։ Հայերի տեղահանումը իրենց հողերից նրա կողմից արձանագրվել է քրդական ազգային ավանդազրույցներում և տոհմաբանական զրույցներում, որտեղ ասվում էր եկվոր քրդերի մասին տվյալ տարածաշրջանում։
 
[[Նադիր շահ]]ը, ով պարսկական գահ է բարձրացել [[1736]] թվականին, իր թշնամիների՝ Գանձակի խաների թուլացման համար, ովքեր նվիրված էին Սեֆյանների ընտանիքին, Ղարաբաղից Խորասան է վերաբնակեցրել բազմաթիվ քաջարների[[Ղաջարիների դինաստիա|ղաջարներ]]ի և Խամսայի մելիքներին հանել է Գյանջայի ենթակայությունից։ Սակայն 1747 թվականին Նադիր շահի մահը հանգեցրեց իր ստեղծած պետության փլուզմանը, [[Խորասան]]ից թուրքական ցեղերի վերադարձին և [[Խամսայի մելիքություններ]]ի ինքնուրույնության կորստին, որոնք հայտնվեցին Ղարաբաղի խանության ենթակայության տակ, որը ստեղծել է [[Պանախ Ալի-խան|Փանահ Ալի-խանը]]։
 
[[1805]] թվականին խանությունը միացել է [[Ռուսաստան]]ին, իսկ [[1822]] թվականին՝ վերացել և փոխակերպվել Ռուսական կայսրության նահանգի։ [[1840]] թվականին Ղարաբաղի նահանգը անվանափոխվել է [[Շուշիի գավառ]]ի, որը մտել է [[Կասպիական մարզ]]ի կազմի մեջ, [[1846]] թվականից՝ [[Շամախիի նահանգ]]ի ([[1859]] թվականին վերանվանվել է Բաքվի նահանգ), իսկ [[1867]] թվականից՝ [[Ելիզավետպոլի նահանգ]]ի կազմի մեջ։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Քարվաճառ» էջից