«Պուլա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 61.
| կայք =
}}
'''Պուլա''' ({{IPA-sh|pǔːla|hr|hr-Pula.ogg}}; [[խորվաթերենItalian language|Italian]]՝ Pulaand [[Istro-Romanian language|Istro-Romanian:]] ''Pola,'' [[Slovene language|Slovene]]: ''Pulj''), քաղաք [[Խորվաթիա]]յում։ Գտնվում է [[Ադրիատիկ ծով|Ադրիատիկ ծովի]] [[Իստրիա]] թերակղզու արևմտյան ափին: Քաղաքի տարածքն է 62,080 քառակուսի կիլոմետր, ըստ 2011<ref>[http://www.dzs.hr Данные переписи 2011 года]</ref> թվականի մարդահամարի տվյալներովտվյալների՝ բնակչությունը կազմում է 5746057․460 մարդ:
 
'''Պուլա''' ([[խորվաթերեն]]՝ Pula), քաղաք [[Խորվաթիա]]յում։ Գտնվում է [[Ադրիատիկ ծով|Ադրիատիկ ծովի]] [[Իստրիա]] թերակղզու արևմտյան ափին: Քաղաքի տարածքն է 62,080 քառակուսի կիլոմետր, ըստ 2011<ref>[http://www.dzs.hr Данные переписи 2011 года]</ref> թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչությունը կազմում է 57460 մարդ:
== Ընդհանուր տեղեկություններ ==
Պուլան [[Խորվաթիա|Խորվաթական]] ամենամեծ քաղաքներից մեկն է: Դա կապված է խոշոր քաղաքների ինչպես նաև [[Իտալիա|Իտալիայի]] և [[Սլովենիա|Սլովենիայի]] հետ երկարամյա [[Տրանսպորտ|տրանսպորտի]] կանոնավոր ծառայության հետ: Պուլայի ավտոմայրուղու երկայնքով անցնում է [[Ռովին]], [[Պորեչ]] և [[Ումագ]] քաղաքները: Ինչպես նաև [[Ռիեկա|Ռիեկայի]] և հետագայում [[Խորվաթիա|Խորվաթիայի]] մյուս շրջաններով:
 
Պուլան [[Խորվաթիա|Խորվաթական]] ամենամեծ քաղաքներից մեկն է: Դա կապված է խոշոր քաղաքների ինչպես նաև [[Իտալիա|Իտալիայի]] և [[Սլովենիա|Սլովենիայի]] հետ երկարամյա [[Տրանսպորտ|տրանսպորտի]] կանոնավոր ծառայության հետ: Պուլայի ավտոմայրուղու երկայնքով անցնում է [[Ռովին]], [[Պորեչ]] և [[Ումագ]] քաղաքները: Ինչպես նաև [[Ռիեկա|Ռիեկայի]] և հետագայում [[Խորվաթիա|Խորվաթիայի]] մյուս շրջաններով:
 
Քաղաքի մոտակայքում է գտնվում միջազգային օդանավակայանը:
Տող 72 ⟶ 70՝
Քաղաքի բնակչությունը բազմազգ է, նրանցից շատերը՝ [[Խորվաթներ|խորվաթներն]] են:
 
Բնակչությունը զբաղվում է [[Զբոսաշրջություն|զբոսաշրջությամբ]], [[Ձկնորսություն|ձկնորսությամբ]], [[Ձկնաբուծություն|ձկնաբուծությամբ]], [[Գինեգործություն|գինեգործությամբ]], նավաշինությամբ, ապակե իրերի արտադրությամբ և շինարարության ոլորտներում: ''Shipyard Uljanik'', արդյունաբերությունը ամենահին ձեռնարկություններից մեկն է: Պուլայի հարավում կան հայտնի զբոսաշրջային վայրեր, իսկ քաղաքի մոտ, Բրիոնի կղզում գտնվում է ազգային պարկը:
 
== Պատմություն ==
Պուլան հիմնադրվել է հին [[Հույներ|հույների]] կողմից, դառնալով [[Ադրիատիկ ծով|Ադրիատիկի]] հյուսիսում առաջին հունական գաղութներից մեկը: Քաղաքը ծաղկեց [[Հին Հռոմ|ՀԻՆ Հռոմի]] դարաշրջանում: Հռոմեացիները գնահատում են քաղաքի կարևոր ռազմական դիրքը, ըստ հռոմեացիներիհռոմեացիների՝ Պուլա քաղաքը ամենամեծ և ամենակարևոր քաղաքներից մեկն է, որը հայտնի է ''Pietas Iulia Pola'' անունով: Հռոմեական ժամանակների շատ տեսարժան վայրեր, որոնք պահպանվել են մինչև մեր օրերը, պատկերում են քաղաքի, հզորությունը և կարևորությունը այս դարաշրջանում: 478 թվականից անկման ապրեց [[Արևմտյան Հռոմեական կայսրություն|Արևմտյան Հռոմեական կայսրությունը]]: 1150 թվականին, քաղաքը սկսեց պատկանել [[Վենետիկ|Վենետիկի]], Պուլայի և [[Իստրիա|Իստրիայի,]] [[լանգոբարդներ]], [[Օստգոթեր|օստոգոթեր]], ֆրանկներ, [[սլավոններ]] ցեղերին: Վերջիններս VII7-րդ դարում բնակություն են հաստատել [[Իստրիա|Իստրիայում]]:
Պուլան հիմնադրվել է հին [[Հույներ|հույների]] կողմից, դառնալով [[Ադրիատիկ ծով|Ադրիատիկի]] հյուսիսում առաջին հունական գաղութներից մեկը: Քաղաքը ծաղկեց [[Հին Հռոմ|ՀԻՆ Հռոմի]] դարաշրջանում: Հռոմեացիները գնահատում են քաղաքի կարևոր ռազմական դիրքը, ըստ հռոմեացիների Պուլա քաղաքը ամենամեծ և ամենակարևոր քաղաքներից մեկն է, որը հայտնի է Pietas Iulia Pola անունով: Հռոմեական ժամանակների շատ տեսարժան վայրեր, որոնք պահպանվել են մինչև մեր օրերը, պատկերում են քաղաքի, հզորությունը և կարևորությունը այս դարաշրջանում: 478 թվականից անկման ապրեց [[Արևմտյան Հռոմեական կայսրություն|Արևմտյան Հռոմեական կայսրությունը]]: 1150 թվականին, քաղաքը սկսեց պատկանել [[Վենետիկ|Վենետիկի]], Պուլայի և [[Իստրիա|Իստրիայի,]] [[լանգոբարդներ]], [[Օստգոթեր|օստոգոթեր]], ֆրանկներ, [[սլավոններ]] ցեղերին: Վերջիններս VII դարում բնակություն են հաստատել [[Իստրիա|Իստրիայում]]:
 
Պուլա քղաքը [[Վենետիկյան հանրապետություն|Վենետիկյան հանրապետության]] տիրապետության տակ էր գտնվում ավելի քան 600 տարի, մինչև 1797 թվականը ընկած ժամանակահատվածը: XIV14-րդ, XV15-րդ և XVI16-րդ դարերում քաղաքը հաճախակի հայտնվում էր պատերազմական շեմին: Պատերազմների ընթացքում [[Հին Հռոմ|Հին Հռոմեկան]] հուշարձանները լիովին ոչնչացվել են: 1813 թվականին [[Նապոլեոն Բոնապարտ|Նապոլեոնի]] հետ պատերազմների ավարտից հետո Պուլան մտնումէ [[Ավստրիա|Ավստրիայի]] կազմի մեջ: [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմից]] հետո, 1920 թվականի Ռապոլի պայմանագրի հիման վրա , ամբողջ թերակղու հետ [[Իստրիա|Ինստրիան]] անցավ [[Իտալիա|Իտալիային]] տիրապետության տակ, իսկ [[Դալմաթիա|Դալմաթիայի]] կազմի մեջ էին մտնում՝ [[Սերբեր|սերբերի]], [[Խորվաթներ|խորվաթների]], [[Սլովենիա|սլովենիայի]] թագավորությունը, հետագայում նաև [[Հարավսլավիայի թագավորություն|Հարավսլավիայի թագավորությունը]]: 1943 թվականին, [[Իտալիա|Իտալիայի]] [[Կապիտուլյացիա|կապիտուլյացիայից]] հետո, Պուլան զբաղեցնում էր գերմանական զորքերը: [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից]] հետո, 1947 թվականի փետրվարին քաղաքը դարձավ [[Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն|ՀՍՖՀ]]-ի մի մասը, բնակչության մեծ մասը կազմում են [[Իտալացիներ|իտալացիները]]: 1991 թվականին [[Հարավսլավիա|Հարավսլավիայի]] բաժանման ժամանակ Պուլան դարձավ անկախ [[Խորվաթիա|Խորվաթիայի]] մաս:
 
1875 թվականի հունվարի 28-ին [[Յոհան Պալիսա|Յոհան Պալիսայի]] կողմից հայտնաբերվել է [[(142) Պոլանա|Պոլանա]] [[աստերոիդ]] , իսկ 1871-1914 թվականներին Պուլայի աստղադիտարանում հայտնաբերվել է 29 աստերոիդ:
 
== Տեսարժան վայրեր ==
* [[Հին Հռոմ|Հին Հռոմեական]] [[Ամֆիթատրոն]] - կառուցվել է առաջին դարում: Հսկա շինությունը (չափերը 133x105 մետր) կաեռուցված է ավելի քան 23 հազար հանդիսատեսի համար: Կառույցը պահպանված է շատ լավ: Այժմ [[Ամֆիթատրոն|ամֆիթատրոնում]] անցկացվում են խոշոր համերգներ, մասնավորապես, 2005 թվականին այնտեղ տեղի է ունեցել Պատրիկիո Բուննետի համերգը:
 
* Համաժողով-Հռոմեական ֆորում՝ սիրված վայր, երգչախմբերի կատարման համար:
*[[Հին Հռոմ|Հին Հռոմեական]] [[Ամֆիթատրոն]] – կառուցվել է առաջին դարում: Հսկա շինությունը (չափերը 133x105 մետր) կաեռուցված է ավելի քան 23 հազար հանդիսատեսի համար: Կառույցը պահպանված է շատ լավ: Այժմ [[Ամֆիթատրոն|ամֆիթատրոնում]] անցկացվում են խոշոր համերգներ, մասնավորապես, 2005 թվականին այնտեղ տեղի է ունեցել Պատրիկիո Բուննետի համերգը:
* Հաղթական կամար Սերգիեվ (Ոսկե դարպասներ)- հնագույն հռոմեական պատը: Այնուհետև այն կառուցվել է քաղաքի դարպասների ներսում:Քաղաքի պատերի մնացորդների մոտ:
*Համաժողով-Հռոմեական ֆորում՝ սիրված վայր, երգչախմբերի կատարման համար:
* Օգոստոս տաճարը - [[Հին Հռոմ|Հին Հռոմեական]] տաճարը լավ վիճակում է:
*Հաղթական կամար Սերգիեվ (Ոսկե դարպասներ)- հնագույն հռոմեական պատը: Այնուհետև այն կառուցվել է քաղաքի դարպասների ներսում:Քաղաքի պատերի մնացորդների մոտ:
* Մայր տաճար - Ժամանակակից շենքը IV4-5-Vրդ դարերի վաղ քրիստոնեական եկեղեցու միջնադարյան վերակառուցման արդյունքն է:
*Օգոստոս տաճարը- [[Հին Հռոմ|Հին Հռոմեական]] տաճարը լավ վիճակում է:
* Քաղաքապետարան, կառուցվել է՝ 1296 թվականին:
*Մայր տաճար- Ժամանակակից շենքը IV-V դարերի վաղ քրիստոնեական եկեղեցու միջնադարյան վերակառուցման արդյունքն է:
*Քաղաքապետարան Սուրբ Նիկոլայ եկեղեցի, կառուցվել է՝է 12966-րդ թվականինդարում:
*Սուրբ ՆիկոլայԿաշտել եկեղեցիբերդ, կառուցվել է VI17-րդ դարում:
*Կաշտել բերդ, կառուցվել է XVII դարում:
 
== Հայտնի բնակիչներ ==
* Անդրոսիկ Վալտեր (ծնված 1977թվականին1977 թվականին), Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ, «Ռովինջ» ակումբի պաշտպան:
* [[Լաուրա Անտոնելի]] (ծնվել է՝1941թվականինէ՝ 1941 թվականին, մահացել է 2015 թվականին) իտալացի դերասանուհի:
* Բենիչիչ Դրագոմիր, Հարավսլավիայի ազգային հերոսը:
* ''Sergio Endrigo'' (ծնվել է՝ 1933 թվականին, մահացել ՝մահացել՝ 2005 թվականին) - իտալացի երգիչ և երգահան:
* Հաուսեր, Ստեփան (ծնվել է՝ 1986 թվականին) խորվաթական թավջութակահար:
* Ջեյմս Ջոյս (ծնվել է՝ 1905թվականին1905 թվականին, մահացել է՝1906է՝ 1906 թվականին) իռլանդացի գրող ապրել և սովորել է Պուլայում:
 
== Ծանոթագրություններ ==
*Անդրոսիկ Վալտեր (ծնված 1977թվականին), Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ, «Ռովինջ» ակումբի պաշտպան:
{{ծանցանկ}}
*[[Լաուրա Անտոնելի]] (ծնվել է՝1941թվականին, մահացել է 2015 թվականին) իտալացի դերասանուհի:
*Բենիչիչ Դրագոմիր, Հարավսլավիայի ազգային հերոսը:
*Sergio Endrigo (ծնվել է՝ 1933 թվականին, մահացել ՝ 2005 թվականին) - իտալացի երգիչ և երգահան:
*Հաուսեր, Ստեփան (ծնվել է՝ 1986 թվականին) խորվաթական թավջութակահար:
*Ջեյմս Ջոյս (ծնվել է՝ 1905թվականին, մահացել է՝1906 թվականին) իռլանդացի գրող ապրել և սովորել է Պուլայում:
 
== Արտաքին հղումներ ==
 
* [http://www.pula.hr Официальная страница Пулы]
 
{{Արտաքին հղումներ}}
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
{{Արտաքին հղումներ}}
{{ՎՊԵ}}
 
{{Խորվաթիայի քաղաքներ}}
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Պուլա» էջից