Վիքիպեդիա

«Անդրանիկ Օզանյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ հեռացնում եմ Վիզուալ խմբագրիչ թողած nowiki թեգերը
Տող 57.
Անդրանիկը վիթխարի դեր խաղաց [[Զանգեզուրի ինքնապաշտպանություն|Զանգեզուրի պաշտպանությունում]]։ Մարտերի ընթացքում թուրքական զորքերի մինչև 40 տոկոսը ուղղվեց Զանգեզուր՝ Անդրանիկի դեմ։ Երբ նորակազմ կովկասյան հանրապետությունների ղեկավարները, դեռևս 1918 թվականի հունվարին դիմեցին թուրքական կառավարությանը՝ պատրաստակամություն հայտնելով նստել բանակցությունների սեղանի շուրջ, ի պատասխան լսեցին, որ Թուրքիային իրենց կարծիքը չի հետաքրքրում, նրան հուզում է միայն այն, թե այդ առիթով ինչ է մտածում զորավար Անդրանիկը, ինչը լիովին տրամաբանական էր, քանզի հենց Անդրանիկի զորքերն էին մնում թուրքերի կողմից Կովկասի գրավման հիմնական խոչընդոտը։ Բախվելով Անտանտի դաշնակիցների, Հայաստանի հանրապետության որոշ ղեկավարների և բոլշևիկների դավաճանությանը, զորավարը ստիպված եղավ հեռանալ արտասահման։ Ճանապարհին, երբ նա անցնում էր Թիֆլիսով, ասաց. {{Քաղվածք|Ես իմ կյանքում երբեք չեմ ձգտել անձնական երջանկության ու բարօրության։ Ես մշտապես ձգտել եմ միայն մի բանի և պայքարել եմ միայն մի բանի՝ իմ հարազատ ժողովրդի ազատության և բարեկեցության համար։ Ես չեմ փնտրում իմ վաստակի գնահատականը և ցանկանում եմ միայն այն, որ երջանիկ լինի այն ժողովուրդը, որին ես ծառայում եմ ամբողջ կյանքում։}}Այդ ծառայությունն Անդրանիկը շարունակեց նաև տարագրության մեջ։ 1919 թվականի դեկտեմբերին [[Վաշինգտոն Փոստ|«Վաշինգտոն Փոստ»]] ամերիկյան թերթը գրում էր. «Զորավար Անդրանիկը կանգնած է հայկական հերոսականության գագաթին։ Հայերն ամենուր նրան ցնծությամբ են դիմավորում։ Նրանք մեծ ուշադրությամբ ու հիացմունքով են ունկնդրում նրա յուրաքանչյուր խոսքը։ Իսկ նա՝ այդ զինվորը, որը ցարական Ռուսաստանի կործանումից հետո անհավասար մարտեր էր վարում թուրքական բանակի դեմ, ունի ասելիք։ Այժմ նրա խոսքերը նույնքան հատու են, որքան՝ նրա սուրը»։
 
[[1921]] թվականին՝ Զորավար Անդրանիկը ցանկացավ մտնել [[Կիլիկիա]], այնտեղի հայերի ինքնապաշտպանությունը իր վրա վերցնելու,և [[Քեմալականություն|Քեմալական Թուրքիայի]] դեմ պայքարելու համար։ Սակայն՝ [[Ֆրանսիա]]<nowiki/>յի կառավարությունը արգելեց Զորավարի մուտքը Կիլիկիա։
 
[[Պատկեր:Monument to General Andranik.jpg|մինի|աջից|Անդրանիկ զորավարի հուշարձան-կոթողը [[Եռաբլուր պանթեոն]]ում]]
Տող 96.
[[Պատկեր:Antranik! Above the crowd.png|left|thumb|202x202px|Անդրանիկը «New York Journal-American» ամսագրի շապիկին ([[1920]])]]
[[Պատկեր:Andranik Ozanian poster.jpg|thumb|224x224px|Պաստառ]]
Անդրանիկն արդեն աչքի է ընկնում հայ գրականության մեջ, երբեմն որպես գեղարվեստական բնույթ է կրում։ Արեվմտահայ գրող [[Սիամանթո]]յի գրել բանաստեղծություն ''«Անդրանիկ»'', խորագրով որը տպագրվել է Ժնևում 1905 թվականին<ref>[[Սիամանթո]] (1905). ''Հայորդիները'' (Հայերեն). ժնև։ Կենտրոնական տպարան։ էջ <nowiki/>[[9:]]</ref>։ Առաջին գիրքը Անդրանիկի մասին լույս է տեսել իր կյանքի ընթացքում։ 1920 թ, Վահան Թոթովենցը լույս է ընծայել գեներալ ''Անդրանիկ և նրա պատերազմները'' գիրքը։ Հայտնի Ամերիկահայ գրող Վիլյամ Սարոյանը գրել է մի կարճ պատմվածք ''Անդրանիկ Հայաստանի'' խորագրով, որը ընդգրկված է նրա ներշնչել եւ արտաշնչել պատմվածքներում(1936)<ref>Հովհաննիսյանը Ռիչարդ Գ. (2008 թ.) Հայոց ցեղասպանությունը . Նյու Բրյունսվիկ, Նյու Ջերսի։ Հրատարակիչների. էջ 156. ISBN 978-1-4128-0891-0.</ref>։ Մեկ այլ ամերիկահայ գրող՝ Համաստեղը, իր «Սպիտակ ձիավորը» վեպում պատմում է Անդրանիկի և մյուս ֆեդայիների մասին։ Հայ հանճարեղ բանաստեղծ Հովհաննես Շիրազն Անդրանիկի մասին գրել է երկու պոեմ՝ «Անդրանիկի մասին» (1963 թվական), և «Արձան Անդրանիկի», որը գրել է 1967 թվականին, բայց լույս է տեսել 1991 թվականին Շիրազի մահից հետո<ref>[http://hayart.net/story/14260/ «Շիրազի երկու ինքնագրերը »:] (Հայերեն): «Հայարտ» Գրական ցանց։ Վերցված է 14 Սեպտեմբերի 2013:</ref>։ Սերո Խանզադյանի ''Անդրանիկ՛՛ վեպը կասեցվել էր տպագրվել 1983-1989 թվականների ընթացքում, և լույս է տեսել 1989 թ., Երբ ամուր Խորհրդային հրապարակումների վերահսկողությունը հանգստացավ<ref>[[Սերո Խանզադյան|Խանզադյան, Սերո]] (1989): «Անդրանիկ» - Երեւան։ Խորհրդային գրող. OCLC [https://www.worldcat.org/oclc/605225665 605225665:]</ref><ref>Բարդակչյան, Գէորգ Բ (2000): Տեղեկանք ուղեցույց ժամանակակից հայ գրականության, 1500-1920: Հետ ներածական Պատմություն. էջ 225: ISBN 978-0-8143-2747-0:</ref>։ 1960-1980-ական թվականներին Սուրեն Սահակյանը հավաքագրել է ժողովրդական պատմություններ Անդրանիկի մասին և այն ավարտել ''Ասք Անդրանիկի մասին'' գրքում։ Այն առաջին անգամ հրատարակվել է Երեւանում 2008 թվականին<ref>[http://blog.ararat-center.org/?p=45 «Ասք Անդրանիկի մասին»:] դյուցազներգական վեպը Գրավոր հավաքվել և Մշակվվել է Սուրեն Սահակյանի կողմից և Խմբագրվել է Լ Սահակյանի կողմից։ «Արարատ» ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի։12 Հունիս 2008: Ստացված 31 Օգոստոս 2013:</ref>։
 
Անդրանիկի հիշատակին արդեն գրվել է բազմաթիվ երգեր։ 1913, Լեոն Տրոցկին նկարագրել է Անդրանիկին որպես «հերոս երգ ու լեգենդ»։ Անդրանիկին մասնի գրվել և կատարել են բազմաթիվ հայկական հայրենասիրական երգեիչներ Ներսիկ Իսպիրյանը, Հարութ Փամբուկչյանը, Սահակ Սահակյանը և ուրիշներ։ Կան տասնյակ երգեր նվիրված նրան, այդ թվում ''Արծիվի պես'' [[Գուսան Շերամ]] 1904<ref>Բախշիան Ջր., Արամ (Ապրիլ 1993): "Անդրանիկ Հայաստանի»: Պատմություն Այսօր 43 (4). ISSN [https://www.worldcat.org/issn/0018-2753 0018-2753:]</ref>, ''Անդրանիկ փաշան'' Գուսան Հայրիկ<ref>Աղաջանյանը, Ալֆրեդ, խմբ. (2009 թ.): Նոստալգիայի երգեր (հայերեն): Լոս Անջելես IndoEuropean հրատարակչական։ էջ 73. ISBN 978-1-60444-046-1:</ref>։
Տող 154.
 
== Հրապարակումներ ==
* ''Մարտական հրահանգներ։ Առաջարկներ, նկատողութիւններ եւ խորհուրդներ։'' Ժնև։ <nowiki/>[[ՀՅԴ]] Հրատարակչություն 1906. OCLC [https://www.worldcat.org/oclc/320038626 320038626:]
* ''Հայկական առանձին հարուածող զօրամասը։'' Բոստոն։ Ազգ։ 1921. OCLC [https://www.worldcat.org/oclc/49525413 49525413]<ref>[http://nla.am/arm/meghapart/Arm/1906.htm «1906»:] (հայերեն): [[Հայաստանի Ազգային գրադարան|Հայաստանի ազգային գրադարան։]] Վերցված է 7 Հոկտեմբեր 2013:</ref>։
* ''Զորավար Անդրանիկը կը խոսի։'' Փարիզ։ ''Աբակա շաբաթերթ''. 1921. OCLC [https://www.worldcat.org/oclc/234085160 234085160:]
Տող 176.
* [[Վարդգես Ահարոնյան]] «Անդրանիկ. մարդը և ռազմիկը», Պոսթըն, 1957, 183 էջ։
* [[Ռուբեն Տեր-Մինասյան|Ռուբէն]], Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Գ., Լօս-Անջելօս, 1952, Պէյրութ, 1979, Թեհրան, 1982, Երեւան, 1990։
* [[Հրաչիկ Սիմոնյան]], [[Բալկանյան պատերազմներ (1912-1913)|1912-1913 թթ. Բալկանյան պատերազմներ]]<nowiki/>ը և հայերը, Երևան, 2014։
* [[Աշոտ Հարությունյան (պատմաբան)|Աշոտ Հարությունյան]], Թուրքական ինտերվենցիան [[Հարավային Կովկաս|Անդրկովկաս]] [[1918 թվական]]<nowiki/>ին և ինքնապաշտպանական կռիվները, Երևան, 1984։
* Անդրանիկ Օզանյան։ Մատենագրություն, Երևան, 1989։
* Հայկական առանձին հարվածող զորամասը։ Ժեներալ Անդրանիկ, Պոսթըն, 1921։
Տող 217.
* [[Խաչիկ Դաշտենց]] «Ռանչպարների կանչը», Երևան, 1979, 512 էջ, Երևան, 1984, 520 էջ։
* [[Ստեփան Կուրտիկյան (գրող)|Ստեփան Կուրտիկյան]] «Իմ կյանքի ճանապարհին», Երևան, 1984, էջ 213-290։
* [[Հայկազ Պողոսյան]] «<nowiki/>[[Սասուն]]<nowiki/>ի պատմություն (1750-1918 թթ.)», Երևան, 1985, 360 էջ։
{{commonscat|Andranik Ozanyan}}
== Արտաքին հղումներ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Անդրանիկ_Օզանյան» էջից