«Աբրահամ Լինքոլն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Աբրահամ Լինքոլն''' ({{lang-en|Abraham Lincoln}}, {{ԱԾ}}), ամերիկացի քաղաքական գործիչ և իրավաբան, [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] 16-րդ նախագահ 1861 թվականի մարտից մինչև իր սպանությունը՝ 1865 թվականի ապրիլ (առաջին նախագահը [[ԱՄՆ հանրապետական կուսակցություն|Հանրապետական Կուսակցությունից]])։ Նա նախագահել է [[քաղաքացիական պատերազմ]]<nowiki/>ի ժամանակ, որը արյունոտ և թերևս բարոյական, սահմանադրական և քաղաքական ճգնաժամ էր ԱՄՆ համար<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/?id=yyvmcMsNnB4C&pg=PA222|title=Encyclopedia of the Veteran in America|author=William A. Pencak|publisher=ABC-CLIO|year=2009|isbn=978-0-313-08759-2|page=222|access-date=June 27, 2015}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=xJuXT1sVhFcC&pg=PA388|title=Toward a Usable Past: Liberty Under State Constitutions|author1=Paul Finkelman|author2=Stephen E. Gottlieb|publisher=U of Georgia Press|year=2009|isbn=978-0-8203-3496-7|page=388|access-date=June 27, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905115453/https://books.google.am/books?id=xJuXT1sVhFcC&pg=PA388|archive-date=September 5, 2015}}</ref>: Այդ ընթացքում նա կարողացել է ոչ միայն պահպանել Միությունը, այլև ամրապնդել այն և ճանապարհ հարթել դեպի [[Ստրկություն|Ստրկության]] վերացումը, ամրապնդել դաշնային կառավարությունը և արդիականացրել տնտեսությունը:

Թեև փորձեր էին արվում Հյուսիսի և Հարավի միջև եղած տարաձայնությունները հարթելու ուղղությամբ, սակայն Լինքոլնի հաղթանակը դրդում է յոթ հարավային ստրկատիրական նահանգներին առանձնանալ Միացյալ Նահանգներից և ձևավորել [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ]]ը՝ նախքան Լինքոլնի [[Սպիտակ տուն|Սպիտակ Տուն]] տեղափոխվելը: [[Ֆորթ Սամթեր]]ի վրա Համադաշնության հարձակումը ոգեշնչում է Հյուսիսին՝ Միության թիկունքում հանրահավաք անցկացնելու: Քանի որ Լինքոլնը Հանրապետական կուսակցության պահպանողական խմբակցության (ֆրակցիայի) առաջնորդն էր, նրան հակառակվեցին ռադիկալ խմբակցության հանրապետականները, ովքեր պահանջում էին ավելի խիստ քայլեր ձեռնարկել Հարավի դեմ, պատերազմող դեմոկրատները, ովքեր հավաքել էին նախկին հակառակորդների մեծ խմբաքանակ, հակապատերազմող դեմոկրատներիը (որոնց կոչում էին՝ [[Copperheads]]), ովքեր արհամարհում էին Լինքոլնին, ինչպես նաև անհաշտ անջատողականները, ոքեր պլանավորում էին նրա սպանությունը: Լինքոլնը պայքարում էր իր հակառակորդներին միմյանց դեմ հանելով, մանրակրկիտ պլանավորած քաղաքական հովանավորությամբ և դիմելով ամերիկացի ժողովրդին իր հզոր հռետորաբանությամբ<ref>Randall (1947), pp. 65–87.</ref>։ Նրա [[Գեթիսբուրգյան ուղերձ]]ը ազգայնականության, հանրապետականության, հավասար իրավունքների, ազատության և ժողովրդավարության նշանակալի հաստատումն էր: Նա կասեցնում է «<nowiki/>[[հիբեոս կորպուս]]<nowiki/>»-ը (habeas corpus), որը հակասում էր նախկին կուսակցական Մերրիմանի որոշմանը և կանխում է բրիտանական պոտենցիալ միջամտությունը՝ չեզոքացնելով «<nowiki/>[[Թրենթ Ըֆեյըր]]<nowiki/>»-ը (Trent Affair)։ Լինքոլնը անձամբ էր վերահսկում պատերազմական գործողությունները, հատկապես՝ գեներալների որոշումները, այդ թվում նաև իր ամենալավ գեներալի՝ [[Ուլիսս Ս. Գրանտ]]ի: Պատերազմի ռազմավարության մեջ նա շատ կարևոր որոշումներ է կայացնում, որոնցից էր [[նավատորմ]]ի շրջափակումը, ինչը վերջ է դնում Հարավի հետ առևտրին: Շարունակվող պատերազմին զուգահեռ, թեև դժվարությամբ, սակայն Լինքոլնը քայլեր էր ձեռնարկում դեպի Ստրկության արգելումը և 1863 թվականին հրապարակում է Ազատագրման հռչակագիրը: Նա օգտագործում է ԱՄՆ բանակը փախած ստրուկներին պաշտպանելու համար և հորդորում է սահմանամերձ նահանգներին՝ Ստրկությունը համարել օրենքից դուրս: Իսկ 1864 թվականի ապրիլի 8-ին [[Կոնգրես]]ի միջոցով առաջ է քաշում [[Միացյալ Նահանգների սահմանադրության տասներեքերորդ փոփոխություն|Միացյալ Նահանգների Սահմանադրության Տասներեքերորդ փոփոխությունը]], որը մշտապես արգելում է Ստրկատիրությունը։