«Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

|B ուլտրամանուշակագույն ճառագայթում, Միջինմիջին ալիք

Անընդհատ սպեկտրի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթ է պարունակում մինչև ~<math>\sim 3000 K</math> [[ջերմաստիճան]]ը շիկացած պինդ մարմինների ճառագայթումը։ Ընդ որում որքան բարձր է ջերմաստիճանը, այնքան մեծ է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ինտենսիվությունը։ Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների բնական աղբյուրներ են [[Արեգակ]]ը, աստղերը, միգամածությունները և տիեզերական այլ օբյեկտներ. սակայն դրանց ճառագայթման միայն երկալիքային մասն է հասնում Երկրի մակերևույթ։ Ավելի կարճալիք ճառագայթումը կլանվում է [[մթնոլորտ]]ում, 30-200 կմ բարձրության վրա։

Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցության հիմնԱկանհիմնական թիրախը մաշկն է: Հայտնի է, որ մաշկը կազմված է Էպիդերմայիցէպիդերմայից, դերմայից, և ենթամաշկային բջջանքից: Վերնամաշ կըՎերնամաշկը բազմաշերտ էպիթել է, կազմված է կերատինոցիտներից, որոնք առաջացնում են 5 մակերեսային շերտեր` հիմային, սեպաձև, հատիկավոր, փայլուն և եղջերային: Հիմային բջիջները բաժանվում են և պատասխանատու են վերնամաշկի աճի համար: Հատիկավոր բջիջները հաստացած են և պարունակում են կերատոհիալինի հատիկներ: Եղջերային շերտը կազմված է մահացած հարթ կերատինոցիտներից: Հիմային շերտում գտնվում են մելանոցիտներ, որոնք պարունակում են թիրոզինազ ֆերմենտ, մասնակցում են թիրոզինի վերափոխմանը մելանինի և լույսի ազդեցությամբ կարող են իրենց ձևը փոխել, առաջացնել կեղծ ոտիկներ: Ճակատի մաշկում այդ բջիջները կրկնակի շատ են, քան վերին վերջույթներում: Մաշկի բաց գույն ունեցողների մոտ հատիկավոր բջիջները քիչ են: Մաշկի գույնը պայմանավորված է նրանով, որ բջիջները արտադրում են տարբեր քանակի մելանին: Վերնամաշկի տակ գտնվում է բուն մաշկը, որը կազմված է պտկային և ցանցանման շերտերից: Պտկային շերտը ձևավորվում է փխրուն շարակցական հյուսվածքից, առաձիգ թելե- րիցթելերից, մկանային, նյարդային թելերից և արյունատար անոթներից: Ցանցանման շերտը պարունակում է պարարտ և այլ տիպի բջիջներ: Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները մարդու օրգանիզմում վիտամին <math>D3 </math>-ի սինթեզի գլխավոր գործոնն են: Պրովիտամին <math>D3 </math>-ը սկզբում վերափոխվում է պրեվիտամին <math>D3 </math>-ի, ապա ջերմաստիճանի ազդեցությամբ `ազդեցությամբ՝ վիտամին <math>D3 </math>-ի 370 աստիճան° ջերմաստիճանում: Բջջային մակարդակով ուլտրամանուշակագույն ճառագայթ- ներիճառագայթների համար գոյություն ունի 3 «թիրախ»` ԴՆԹ, սպիտակուցներ, լիպիդներ: ԴՆԹ-ի վնասումը կարևոր դեր ունի ախտաբանության զարգացման մեջ: Ազոտային հիմքերի հետ ֆոտոքիմիական ռեակցիաների արդյունքում կարող են առաջանալ թիմինային դիմերներ, քիմիապես փոխված ազոտային հիմքեր: Դրա հետևանքը կարող են լինել քրոմոսոմային աբերացիաները, մուտացիոն էֆեկտը, կանցե րոգենեզըկանցերոգենեզը: Այդ գործընթացները տեղի են ունենում ոչ միայն մաշկի բջիջներում, այլև ձևավոր տարրերում` լիմֆոցիտներում, որոնք ընկ- նումընկնում են ենթամաշկային մազանոթներ:

1.# Արևայրուքի առաջացում՝ կապված մելանինի հայտնվելու հետ: Մելանինը ընդունակ է կլանելու ֆոտոնները և թուլաց նելութուլացնելու ազդող ճառագայթների ուժգնությունը: Մելանինը մաշկի ճառագայթման դեպքում «որսում է» ազատ ռադիկալները, բացի այդ՝ կապում է երկաթի իոնները, որոնք կատալիզում են օքսիդային սթրեսի գործընթացը և դրանով իսկ ճարպերի գերօքսիդային օքսիդացումը:

* Կ. Վ. Գրիգորյան, Ծ. Ի. Ադամյան << «Մարդու էկոլոգիա և էկոլոգիական ֆիզիոլոգիա>>»