«Շամախի»–ի խմբագրումների տարբերություն

 

== Բնակչություն ==

Շամախի քաղաքը հայտնի է եղել իր բարձրորակ [[Հայկական գորգ|գորգերով]], բարդ ու պարզ եղանակներով գործվող կարպետներով և [[Մետաքսագործություն|մետաքսագործությամբ]]: Շամախի քաղաքին և նրա բնակչության կազմին անդրադարձել է [[Մակար Բարխուդարյան|Մակար եպիսկոպոս Բարխուդարյանց]]ը իր «Աղվանց երկիր ու Դրացիք» ստեղծագործությունում: Այդ գրքում Բարխուդարյանցը նշում է, որ Շամախի քաղաքի բնակչության մեծ մասը գաղթել են [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Արցախի]] գավառներից: Բնակչությունը զբաղվել է վաճառականությամբ և տարբեր արհեստներով: Զարգացած է եղել հատկապես մետաքսագործությունը: Շամախի գյուղերի մեծ մասը եղել են հայաբնակ, որտեղ բնակչության հիմնական զբաղմունքը գորգագործությունն էր:

 

 

Շամախին հին ու բարեշեն քաղաք է, ունի 1300 շեն գյուղեր: 19-րդ դարում Շամախին դադարում է միջազգային կարևոր կենտրոն լինելուց: Սակայն հայ բնակիչները շարունակում էին զբաղվել արհեստներով և առևտրով<ref>{{Cite book|title=ԺԴ-ԺԵ դարերի հայկական գյուղական համայնքի մասին|last=Խաչիկյան|first=Լևոն|publisher=|year=1950|isbn=|location=|pages=}}</ref>:

 

== Արվեստ ==

=== Գորգագործություն ===

 

Ըստ օտար հեղինակների Շիրվան գորգերի երկրաչափական զարդաձևեր կրկնում են «Ղազաղ» (Գարդման, Տավուշ) խմբին դասվող գորգերի զարդաձևերին: «Շիրվան »գորգերին բնորոշ են բուսական և ծաղկային մոտիվները և կարմիր գույնի գերակշռությունը, որոնք հատկապես բնորոշ են արցախյան գորգերին: Դա պայմանավորված է նրանով, որ դեռևս 19-րդ դարի վերջում ինչպես նշվեց վերևում  Շամախիի շատ գաավառներում բնակվել են բացառապես հայեր: Միայն նշենք, որ 17-18-րդ դարերի սկզբին Շամախին Պարսկաստանից դեպի Ռուսաստան տանող առևտրական գլխավոր ճանապարհի  կարևոր կայաններից էր:  Արցախյան գորգերում հանդիպող բազմաթիվ զարդային մոտիվներ, նախշեր հանդիպում են շամախիի գորգերի վրա նույնպես: Այդ գորգերից են թագ գորգերը, մեդալյոնավոր գորգերը, արծվագորգերը, արև գորգերը, որոնց բնորոշ շատ դետալներ հանդիպում են հենց Շամախի գորգերի վրա:  Ընդհանրապես Ղարաբաղյան գորգերի գեղազարդման համակարգում մեծ տեղ ունեն երկրաչափական՝ բազմանիստ, քառակուսի, ուղղանկյուն ձևերի հորինվածքները: Սրանք աչքի են ընկնում առանձին տարրերի բազմազանությամբ, ինչպես նաև ոճավորված կենդանապատկերների ու երկրաչափականացված բուսածաղկային նախշերի ներկայությամբ: Այդօրինակ հորինվածքներին բնորոշ է նաև գաղափարա-իմաստային որոշակի բովանդակություն, որով էլ դրանք նույնպես մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում ուսումնասիրողների շրջանում: Հորինվածքային ու իմաստային տարաբնույթ արտահայտություններով հանդերձ, դրանք աղերսվում են երկրաչափական ձևերի ընդհանրություններով: Իսկ գորգանկարի  մնացած  հատվածները  հագեցված  են,  զարդագոտիների  սղոցատամ  տերևազարդերով,  կեռազարդ  շուշանաձևերով  և  չորս  խոյանշանների  համադրմամբ  ձևավորվող  վարդյակներով: Տարբերվում  են  իրենց  գունային  լուծումներով: Կենտրոնական դաշտը հիմնականում լինում է կարմիր, երբեմն կապույտ, իսկ զարդագորիների մեջ հիմնականում հանդիպում են կապույտը, սպիտակը, դարչնագույնը և այլն: