«Ռուսաստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-եւ +և)
Տող 195.
[[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Միության]] [[Իրավահաջորդություն|իրավահաջորդությունը]] ստանձնելով Ռուսաստանի Դաշնությունը որդեգրել է նաև վերջինիս կողմից [[Մարդու իրավունքներ|մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների]] պաշտպանությանն ուղղված քաղաքականությունը, ինչպես նաև այդ ոլորտին առնչվող [[Միջազգային պայմանագիր|միջազգային պայմանագրերի]], [[Պայմանագիր|դաշնագրերի]] և [[Կոնվենցիա|կոնվենցիաների]] պարտավորությունները։ [[1990-ական թվականներ|1990-ական թվականների]] վերջին [[Ռուսաստանի Դաշնության կառավարություն|Ռուսաստանի կառավարությունը]] վերապահումներով վավերացնում է [[Մարդու իրավունքների Եվրոպական կոնվենցիա|Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան]], իսկ 1998 թվականից ի վեր [[Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան|Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը]] հանդիսանում է Դաշնության [[Ռուսաստանի դատական համակարգ|արդարադատության համակարգի]] բարձրագույն օղակը։ 1993 թվականի դեկտեմբերին ընդունված [[Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրություն|ՌԴ Սահմանադրության]] 15-րդ հոդվածի առաջին մասով [[Միջազգային իրավունք|միջազգային իրավունքի նորմերն ու հիմնարար սկզբունքները]] գերակա են ազգային օրենսդրության նկատմամբ։ Այնուամենայնիվ, [[Վլադիմիր Պուտին|Վլադիմիր Պուտինի]] երկրորդ նախագահության ժամկետից հետո (2004–2008) քանիցս ի հայտ են եկել մարդու իրավունքների խախտումների մասին զեկույցներ և բողոքարկումներ։
 
[[Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր|Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի]] 20-րդ հոդվածը ([[Խոսքի ազատություն]]), որը համընկնում է ՌԴ Սահմանադրության 30-րդ եւև 31-րդ հոդվածների հետ, համարվում է ձևական բնույթ կրող օրենսդրական դրույթ, քանզի բազմիցս սահմանափակվում է կառավարական մարմինների կողմից։ Հարկ է նաև նշել, որ խոսքի ազատության իրավունքը անկասելիորեն ճանաչված է նաև ՌԴ-ի կողմից վավերացված Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 19-րդ հոդվածում<ref>{{cite web|url=https://www.amnesty.org/en/region/russia/report-2009|title=Amnesty International report on Russia|publisher=Amnesty International|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100713010532/http://www.amnesty.org/en/region/russia/report-2009|archivedate=July 13, 2010|accessdate=July 11, 2010}}</ref><ref>Human Rights Watch on Russia and Chechnya [https://www.hrw.org/en/video/2008/04/06/russia-trial HTW.org]</ref>։ 2015 թվականի դեկտեմբերին ընդունվում է նոր օրինագիծ, որով երկրի [[Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարան|Սահմանադրական դատարանին]] հնարավորություն է ընձեռվում որոշելու, թե արդյոք Ռուսաստանի Դաշնությունը կարող է կիրառել կամ անտեսել միջկառավարական մարմինների այնպիսի որոշումներ, ինչպիսիք են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի նախադեպային վճիռները։ Որպես [[Եվրոպայի Խորհրդի անդամ երկրներ|Եվրոպայի խորհրդի անդամ]] և [[Մարդու իրավունքների Եվրոպական կոնվենցիա|Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի]] հավատարմագիր, Ռուսաստանն ունի մի շարք պարտավորություններ մադու իրավունքների հարցերի շուրջ։ 2004 թվականին ԵԽ մարդու իրավունքների հանձնակատարն իր ելույթում նշում է, որ «Ռուսները ԽՍՀՄ-ի փլուզումից տեսանելի փոփոխություններ է արձանագրել»։ 2004–2014 թվականներին ՌԴ Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի նախագահ Վլադիմիր Լուկինը Ռուսաստանում մարդու իրավունքների պաշտպանությունը գնահատում է անբավարար և նշում, որ նմանօրինակ երկրում օրինական պետություն և քաղաքացիական հասարակություն կառուցելը բավականին բարդ և դժվարին գործընթաց է։
 
=== Արտաքին քաղաքականություն ===
Տող 301.
Նախքան [[Խորհրդային Միության փլուզում|Խորհրդային Միության փլուզումը]]՝ [[Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ռուսական ԽՖՍՀ-ի]] բնակչություն է մոտեցել էր 148.689.000-ի շեմին<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/29.htm|title=Demographics|publisher=Library of Congress|accessdate=January 16, 2008}}</ref>։ Թվաքանակի կտրուկ անկում նկատվում է 1990-ականների կեսերից սկսած<ref name="gks">[http://www.gks.ru/free_doc/2010/demo/dem-sit-09.doc Modern demographics of Russia] by Rosstat. Retrieved on October 5, 2010</ref>: Վերջին տարիներին նվազել է մահացության աստիճանը, փոխարենը՝ բարձրացել է ծնելիությունը, որը զուգակցվել է ինտենսիվ ներգաղթի ցուցանիշով։ Ռուսաստանից արտագաղթողների քանակը 2000-ի 359.000-ից 2009 թվականին նվազել է մինչև 32.000։ Ըստ ՄԱԿ-ի տվյալների՝ Ռուսաստանը աշխարհի ամենամեծաքանակ [[Ներգաղթ|միգրանտներ]] ընդունող պետությունն է՝ ավելի քան 11․6 միլիոն ներգաղթյալ ցուցանիշով<ref>{{cite news|first=Ashley|last=Kirk|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/12111108/Mapped-Which-country-has-the-most-immigrants.html|title=Mapped: Which country has the most immigrants?|work=[[The Daily Telegraph]]|date=January 21, 2016}}</ref>։ Միայն 2016 թվականին ՌԴ-ում մշտական բնակություն են հաստատել 196 հազար օտարերկրացիներ՝ հիմնականում նախկին [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|խորհրդային հանրապետություններից]] (այդ թվում և [[Հայաստան|Հայաստանից]]): Չնայած բոլոր այս հանգամանքներին, [[Ռուսական սփյուռք|ՌԴ սահմաններից դուրս բնակվող ռուսների]] թվաքանակը ևս զգալի է: Ըստ վերջին տվյալների՝ [[Ռուսական սփյուռք|ռուսական սփյուռքի]] թվաքանակը հասնում է մինչև 20 միլիոնի։ Վերջիններս հիմնականում բնակվում են [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ նախկին հանրապետություններում]]<ref>{{cite news|title=Russia Wants Immigrants the World Doesn’t|url=https://www.bloomberg.com/news/features/2017-03-14/russia-s-alternative-universe-immigrants-welcome|work=Bloomberg|date=March 14, 2018}}</ref>, մասնավորապես՝ [[Ղազախստան|Ղազախստանում]] և [[Ուկրաինա|Ուկրաինայում]]<ref>{{cite web|url=http://www.fms.gov.ru/about/statistics/data/details/54891/|title=ФМС России|accessdate=February 15, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article728982.ece|title=Putin tries to lure millions of Russian expats home|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100525073623/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article728982.ece|archivedate=May 25, 2010|accessdate=April 25, 2010|deadurl=bot: unknown}} Times Online. February 9, 2006.</ref>։ Ռուսաստանի բնակչության [[Ծնելիության գործակից|ծնելիության մակարդակը]] գերազանցում է եվրոպական երկրների մեծամասնության (զիջում է միայն [[Շվեդիա|Շվեդիային]], [[Իռլանդիա|Իռլանդիային]] և [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիային]]) ցուցանիշներին<ref name="EU crude rates">{{cite web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/web/population-demography-migration-projections/population-data/database?p_p_id=NavTreeportletprod_WAR_NavTreeportletprod_INSTANCE_2pAWwssjV8xq&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-2&p_p_col_pos=1&p_p_col_count=2|title=Demographic balance and crude rates at national level|publisher=Eurostat|accessdate=June 1, 2016}}</ref> (Ըստ 2014 թվականի տվյալների՝ 1000 բնակչի հաշվով 13.3 ծնունդ, [[Եվրոպական Միություն|ԵՄ]] միջին հաշվարկով՝ 1000-ի հաշվով` 10.1 ծնունդ), սակայն մահացությունների մակարդակն այս պետությունում զգալիորեն բարձր է (1000 մարդու հաշվով 13.1 մահ, ԵՄ-ի միջին հաշվարկով` 9.7-ի)<ref>Moya Flynn. [https://books.google.am/books?id=YLeAxHLmgR8C&pg=PA15 Migrant resettlement in the Russian federation: reconstructing 'homes' and 'homelands'], Anthem Press (2004). p. 15. {{ISBN|1-84331-117-8}}</ref>:
 
Ռուսաստանի Առողջապահության և սոցիալական հարցերի նախարարությունը կանխատեսել է, որ 2011 թվականից ի վեր մահացության մակարդակը գրեթե հավասարվել է ծնելիությանը<ref>{{cite web|url=http://sputniknews.com/russia/20080123/97616414.html|title=Russia's birth, mortality rates to equal by 2011–ministry|publisher=RIA Novosti|accessdate=February 10, 2008}}</ref>: Կառավարությունն իրականացնում է մի շարք ծրագրեր, որոնք ուղղված են ծնելիության մակարդակի բարձրացմանը եւև ավելի շատ ներգաղթյալնեի ընդունմանը: Ամսական կտրվածքով կառավարության կողմից երեխայի աջակցության վճարները կրկնապատկվել են մինչեւմինչև 55 ԱՄՆ դոլարի, իսկ 2007 թվականից ի վեր երկրորդ երեխա ունեցող կանանց առաջարկվել է 9200 ԱՄՆ դոլար միանվագ պարգևավճար: 1990 թվականից ի վեր Ռուսաստանում նկատված առաջին ժողովրդագրական աճը գրանցվել է 2012 թվականի օգոստոսին։ Դրան հաջորդեց նախագահ [[Վլադիմիր Պուտին|Վլադիմիր Պուտինի]] հայտարարությունն առ այն, որ 2025 թվականին ՌԴ բնակչությունը կարող է հասնել մինչև 146 միլիոնի՝ մեծապես ներգաղթի հետևանքով<ref>{{cite web|url=http://sputniknews.com/society/20120820/175324629.html|title=Immigration Drives Russian Population Increase|date=August 20, 2012|website=ria.ru}}</ref>։
=== Քաղաքակենտրոնացում ===
{{Հիմնական|Ռուսաստանի քաղաքների ցանկն ըստ բնակչության թվի}}
Տող 473.
[[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնությունը]] [[Միջին մասնագիտական կրթություն (ՄՄԿ)|միջին մասնագիտական]] և [[բարձրագույն կրթություն]] ստացած շրջանավարտների ընդհանուր թվաքանակով աշխարհում գրավում է առաջին տեղը։ Ըստ [[Վիճակագրություն|ազգային վիճակագրական ծառայության]] տվյալների՝ բարձրագույն կամ միջին մասնագիտական կրթություն ունեն երկրի բնակչության կեսից ավելին՝ 54%-ը<ref>Huffington Post: [http://www.huffingtonpost.com/2010/07/22/countries-with-the-most-c_n_655393.html#s117394&title=United_Kingdom_318 Countries With The MOST College Graduates] retrieved September 27, 2013</ref>։ Ռուսաստանն աշխարհի այն եզակի երկրներից է, որն ունի բացարձակապես անվճար [[Կրթություն|կրթական համակարգ]]<ref>David Johnson, ed., ''Politics, Modernisation and Educational Reform in Russia: From Past to Present'' (2010)</ref>, որը [[Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրություն|Սահմանադրությամբ]] երաշխավորվում է բոլոր քաղաքացիների համար։ [[Բարձրագույն կրթություն|Համալսարանական կրթության]] անվճար լինելու հանգամանքն իր հերթին ենթադրում է բարձր ներբուհական բուռն մրցակցային հարաբերություններ<ref>{{cite web|url=http://www.bc.edu/research/cihe.html|title=Bridging the Gap Between Higher and Secondary Education in Russia|accessdate=December 27, 2007|author=Smolentseva, A}}</ref>։ [[Գիտությունը և տեխնոլոգիաները Ռուսաստանում|Գիտության և տեխնոլոգիաների հանդեպ տածած մեծ ուշադրության]] արդյունքում [[Գիտատեխնիկական առաջընթաց|գիտատեխնիկական]], [[Բժշկագիտություն|բժշկագիտական]], [[Բնագիտություն|բնագիտամաթեմատիկական]] և [[Տիեզերք|տիեզերական բոլոր հետազոտություններն]] ավարտվում են մեծ հաջողություններով<ref>{{cite web|url=https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3183.htm|title=Background Note: Russia|publisher=U.S. Department of State|accessdate=January 2, 2008}}</ref>։ [[ԽՍՀՄ փլուզում|ԽՍՀՄ անկումից]] հետո և նախօրեին՝ [[1990-ական թվականներ|1990-ական թվականներին]], տեղի է ունենում տասնամյա կրթական համակարգից անցումը տասնմեկամյայի։ Ըստ [[2010|2010 թվականի]] տվյալների՝ Ռուսաստանում գործում են թվով 59 260 հիմնական դպրոցներ։ Երեխաները որպես կանոն դպրոց հաճախում են վեց կամ յոթ տարեկան հասակում<ref>{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/2007/b07_12/08-10.htm|title=Higher Education Institutions|last=|first=|date=|website=|publisher=Rosstat|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120303145808/http://www.gks.ru/free_doc/2007/b07_12/08-10.htm|archivedate=March 3, 2012|accessdate=January 1, 2008}}</ref>։
 
Դպրոցական առարկայական ուսումնասիրությունների շրջանակների մեջ են մտնում [[Ռուսերեն|ռուսաց լեզուն]] և [[Ռուս գրականություն|գրականությունը]], [[Մաթեմատիկա|մաթեմատիկան]], [[Երկրաչափություն|երկրաչափությունը]], [[Երաժշտություն|երաժշտությունը]], [[Ֆիզիկա|ֆիզիկան]], [[Քիմիա|քիմիան]], [[Կենսաբանություն|կենսաբանությունը]], [[Աշխարհագրություն|աշխարհագրությունը]], ռ<nowiki/>[[Ռուսաստանի պատմություն|ուս ժողովրդի պատմությունը]], [[Պատմություն|համաշխարհային պատմությունը]], [[Ֆիզիկական կուլտուրա|ֆիզկուլտուրան]] և այլն։ Դպրոցական (ինչպես նաև նախադպրոցական) կրթությունը ևս բոլորովին անվճար է։ Ռուսաստանը համալսարանական կրթության առումով առաջատարներ է տարածաշրջանում։ Երկրի գլխավոր բարձրագույն ուսումնական հաստատությունները երկուսն են՝ [[Մոսկվայի պետական համալսարան|Մոսկվայի]] և [[Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարան|Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանները]]։ Երկրի մայր բուհը՝ [[Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարան|Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանը]], ըստ 2018 թվականին անցկացված համալսարանական ուսումնասիրությունների վիճակագրության համարվում է աշխարհի 95-րդ լավագույն բուհը։ ՄՊՀ-ն ներառում է 9 գիտահետազոտական ինստիտուտ, 40 ֆակուլտետ, ավելի քան 300 ամբիոն և մի շարք արտասահմանյան մասնաճյուղեր՝ [[Շվեյցարիա|Շվեյցարիայում]], [[Ղազախստան|Ղազախստանում]], [[Հայաստան|Հայաստանում]], [[Ուզբեկստան|Ուզբեկստանում]], [[Տաջիկստան|Տաջիկստանում]] և [[Ադրբեջանական Հանրապետություն|Ադրբեջանական Հանրապետությունում]]։ [[Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարան|Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանը]] Ռուսաստանի առաջին բարձրագույն ուսումնական հաստատությունն է, որը հիմնադրվել է [[Պետրոս I|Պետրոս I-ի]] ջանքերով։ 2000-ական թվականներին Ռուսաստանի առանձին երկրամասերում առավել որակյալ բարձրագույն կրթական եւև գիտահետազոտական ​​ինստիտուտներ ստեղծելու նպատակով կառավարությունը սկսում է «դաշնային բուհեր» ստեղծելու ծրագիր, որի նպատակը խոշոր տարածաշրջանային բուհերի եւև հետազոտական ​​ինստիտուտների միավորումն էր: Նմանօրինակ հաստատություններ են Հարավային դաշնային համալսարանը, Սիբիրյան դաշնային համալսարանը, Կազանի վոլգյան դաշնային համալսարանը, ՀյուսիսարեւելյանՀյուսիսարևելյան դաշնային համալսարանը և այլն։
 
=== Առողջապահություն ===
[[Պատկեր:Obp 02.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Obp%2002.jpg|մինի|239x239փքս|Հիվանդանոց, պոլիկլինիկա և վիրահատական բաժանմունք ներառող առողջապահական համալիր [[Մոսկվա|Մոսկվայում]]։]]
Ռուսաստանի Դաշնության բոլոր քաղաքացիներն ունեն անվճար, համընդհանուր [[Առողջապահություն|առողջապահական ծառայություններից]] օգտվելու իրավունք<ref>{{cite web|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-03.htm|title=The Constitution of the Russian Federation|website=Article 41|accessdate=December 27, 2007}}</ref>։ Գործնականում, սակայն, բուժօգնության լիաժեք անվճար լինելը մասնակիորեն սահմանափակված է՝ որոշակի հանգամանքներով պայմանավորված<ref>{{cite web|url=http://www.newsru.com/russia/06jun2007/lukin.html|date=June 6, 2007|language=ru|script-title=ru:Российский омбудсмен будет бороться с дискриминацией по "прописке" через суд|trans-title=Russian ombudsman will be fighting discrimination based on passport "registration" in the courts|accessdate=July 23, 2008}}</ref>։ Այսուհանդերձ, մեծաթիվ բժիշկներից, հիվանդանոցներից եւև առողջապահական աշխատողներ բաղկացած առողջապահական համակարգ<ref>{{cite web|url=http://www.justlande/refd.com/english/Russia/Articles/Health/Healthcare-in-Russia|title=Healthcare in Russia&nbsp;– Don't Play Russian Roulette|publisher=justlanded.com|accessdate=October 3, 2010}} {{dead link|date=May 2017|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>։ Քանակական նման անգերազանցելիությունը պայմանավորված է [[Խորհրդային Միության փլուզում|Խորհրդային Միության փլուզման]] արդյունքում Ռուսաստանի բնակչության առողջական վիճակի կտրուկ վատթարացմամբ՝ սոցիալական, տնտեսական և կենսակերպային փոփոխություններով պայմանավորված<ref>{{cite news|author=W. R. Leonard|title=Declining growth status of indigenous Siberian children in post-Soviet Russia|date=April 2002|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3659/is_200204/ai_n9037764|archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20090628122206/http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3659/is_200204/ai_n9037764|archive-date=June 28, 2009|accessdate=December 27, 2007|work=Human Biology|deadurl=yes}}</ref>։ Սակայն վերջին տարիներին ՌԴ բնակչության առողջական վիճակին վերաբերվող ցուցանիշներն ունեն դրական աճի միջում․ օրինակ՝ 2006 թվականից ի վեր տղամարդկանց կյանքի ընդհանուր տևողությունն ավելացել է 5․2, իսկ կանանցը՝ 3 տարով։ 2014 թվականին բռնկված և առ վերջերս շարունակվող ֆինանսական ճգնաժամի հետեւանքովհետևանքով կրճատվել են կառավարության կողմից առողջապահական ոլորտին տրամադրվող գումարները, որի արդյունքում պետական ​​առողջապահական համակարգի սպասարկման որակը կտրուկ անկում է ապրել: Հիմնականում, բժշկական հաստատությունների շուրջ 40% -ն ունի ավելի քիչ աշխատողներ, քան հարկավոր է<ref>{{cite news|title=In Putin’s Russia, Universal Health Care Is for All Who Pay|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-05-13/in-russia-universal-health-care-is-for-all-who-can-afford-it|accessdate=April 24, 2017|work=Bloomberg.com|date=May 13, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.jamestown.org/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=42927&no_cache=1#.V5RZTqIlrIU|title=Putin's Cutbacks in Health Care Send Russian Mortality Rates Back Up – Jamestown|publisher=}}</ref>: Բուժման համար նախատեսված ժամկետներն ավելացել են, որի արդյունքում հիվանդները ստիպված են վճարել նախկինում անվճար հիմունքներով գործող ծառայությունների համար։ 2014 թվականի դրությամբ, Ռուսաստանի Դաշնությունում կյանքի միջին տեւողությունըտևողությունը կազմում է 65,29 տարի տղամարդկանց եւև 76,49 տարի՝ կանանց դեպքում<ref name="demo26data">{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/demo26.xls|date=April 2, 2015|website=Rosstat|script-title=Rank of life in Russian Federation|trans-title=Life expectancy at birth|format=XLS|accessdate=April 26, 2015}}</ref>: Տղամարդկանց կյանքի ցածր կենսամակարդակը մեծապես պայմանավորված է պատկառելի տարիքում աշխատելու գործոնով: Արտաքին միջավայրի ազդեցությամբ մահացությունների դեպքերը հիմնականում լինում են ալկոհոլի թունավորմամբ, ծխելով և ճանապարհատրանսպորտային պատահարներով պայմանավորված: [[Սեռական հարաբերություններ|Սեռական հարաբերությունների]] քանակական ցուցանիշով Ռուսաստանը համարվում է աշխարհի առաջատար երկրներից մեկը։ Այստեղ յուրաքանչյուր կնոջ բաժին է ընկնում 0.859 տղամարդ։
 
== Մշակույթ ==
Տող 486.
Վաղ և նոր շրջանի [[Մանրանկարչություն|մանրանկարչությունը]] ներկայացնում է ռուս ժողովրդի մշակույթի էսթետիկ կողմը։ Ձեռագործ արվեստի պատկերազարդ նմուշներ են դիմկովյան կերամիկե խաղալիքները, խոխլոման և գժելը։ Առանձնահատուկ գեղագիտական կարևորություն ունի [[Պալեխի մանրանկարչություն|Պալեխի մանրանկարչությունը]], որի օգնությամբ նկարազարդվել և մեզ են հասել [[Սրբապատկեր|սրբապատկերներ]], [[Գրականություն|գրական երկեր]], [[Հեքիաթ|հեքիաթներ]], [[Երգ|միջնադարյան երգեր]], ինչպես նաև պատմամշակութային բազում ստեղծագործություններ (այդ թվում ռուսական ազգային դյուցազնավեպի՝ [[Բիլինա|«Բիլինա»]]-յի հերոսների կերպարները): Ցանկացած երկրի մշակույթի կարևորագույն մասնիկն է [[Տարազ|ազգային հագուստը]]։ Ռուսական հագուստներն ու տարազները բազմաթիվ են․ [[Միջնադար|միջնադարյան շրջանում]] իշխանական տոհմերի տղամարդիկ և զինվորականները կրել են [[Կաֆտան|կաֆտաններ]], իսկ ռամիկներն ու աշխատավոր գյուղացիները՝ կոսովորոտկաներ։ Կանանց համար նախատեսված են կոկոշնիկներ և [[Սարաֆան|սարաֆաններ]]։ Հյուսիսային Կովկասի լեռնականներն ու հարավային Ռուսաստանի կազակները ավանդաբար կրել են [[Այծենակաճ|այծենակաշի (յափնջի)]] և [[Գլխարկ|փափախ]]։
 
Ռուսաստանի մեծաքանակ էթնիկ խմբերն ունեն երաժշտության հետ կապված տարբեր ավանդույթներ։ Ավանդական ռուսական երաժշտական գործիքներն են [[Բալալայկա|բալալայկան]], ժալեյկան և հարմոնը (ռուսական իրականության մեջ՝ գարմոշկա): Ժողովրդական երաժշտությունը զգալի ազդեցություն է ունեցել ռուսական դասական կոմպոզիտորների վրա, որի արդյունքում այն ​​ոգեշնչման աղբյուր է հանդիսացել մի շարք ժողովրդական նվագախմբերի համար: Ռուս ժողովրդական մեղեդիները, ինչպես նաեւնաև խորհրդային շրջանի հայրենասիրական երգերը, կազմում են աշխարհահռչակ [[ԽՍՀՄ Զինված ուժեր|Կարմիր բանակի]] երգչախմբի եւև այլ ժողովրդական համույթների ռեպերտուարների մեծ մասը: Ռուսական ժողովրդական ավանդույթների թվին են պատկանում նաև բաղնիքում և սաունայում լոգանք ընդունելու սովորությունները։ Խորհրդային շրջանում ռուսական բազմաթիվ ժողովրդական հեքիաթներ էկրանավորվել են՝ անիմացիոն ֆիլմերի և մուլտֆիլմերի տեսքով։  
 
=== Ճարտարապետություն ===