«Հյուսիսային Մակեդոնիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չNo edit summary
մանր մունր
Տող 32.
|calling_code = 389
|}}
'''Հյուսիսային Մակեդոնիա''', պետություն Բալկանյան թերակղզում՝ Հարավարևելյան [[Եվրոպա]]յում։ Այն նախկին Հարավսլավիայի իրավահաջորդ նահագներից մեկն էր, որից հռչակվեց անկախ 1991 թվականին։ Այն դարձել է Եվրամիության անդամ 1993 թվականից, բայց Հունաստանի հետ «Մակեդոնիա» անվան շուրջ անընդհատ վեճի արդյունքում, այն ընդունվեց որպես '''նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն''', երբեմն նաև օգտագործվում է Մակեդոնիա կամ ՆՀՀ Մակեդոնիա տերմինը, որը կիրառվում է այնպիսի միջազգային կազմակերպությունների կողմից ինչպիսիք են [[Եվրամիություն]]ը և [[ՆԱՏՕ]]–ն։ 2018 թվականի հունիսի 17–ին Մակեդոնիան և Հունաստանը ստորագրեցին համաձայնագիր, որը նախատեսում էր փոխել անվանումը ''Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն'' մինչև հարցի վերաբերյալ ազգային հանրաքվե անցկացնելը։ Դեպի ծով ելք չունեցող Մակեդոնիայի Հանրապետությունը հյուսիս–արևմուտքից սահմանակից է [[Կոսովո]]յին, հյուսիսից` [[Սերբիա]]յին, արևելքից` [[Բուլղարիա]]յին, հարավից` [[Հունաստան]]ին և [[Ալբանիա]]յին` արևմուտքից։ Այն կազմում է Մակեդոնիա աշխարհագրական տարածաշրջանի մոտավորապես մեկ երրորդ մասը, որն իր հերթին ներառում է Հունաստանի հյուսիսային, Բուլղարիայի հարավարևմտյան և Ալբանիայի հարավարևելյան հարակից տարածաշրջանները։ Երկիրը աշխարհագրականորեն եզերված է լեռներով, հովիտներով և գետերով։ Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը [[Սկոպյե]]ն մոտավորապես 2.06 միլիոն բնակչությամբ։ Բնակչության մեծ մասը բնիկ մակեդոնացի է կամ ունեն հարավ սլավոնական ծագում։ Ալբանացիները փոքրամասնություն են կազմում, մոտավորապես 25 %, նրանց հաջորդում են թուրքերը, սերբերը, բուլղարացիները։ Տարածաշրջանի պատմությունը սկսվում է հնագույն ժամանակաշրջանից [[Պաենոյա թագավորություն]]ից մինչև [[Թրքո-Իլլյանական]] իշխանությունը։ Մ․թ․ա․ 6-րդ դարի վերջին տարածաշրջանը գրավվում է [[Աքեմենյան պետություն|Աքեմենյան կայսրության]] կողմից, իսկ մ․թ․ա․ 4-րդ դարի վերջին այն միանում է Մակեդոնիայի թագավորությանը։ Ք․ա 2-րդ դարում տարածաշրջանը գրավվում է հռոմիացիների կողմից և դառնում է Մակոդոնիայի ամենամեծ նահանգը։ Տարածաշրջանը եղել է [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] մաս և Ք․հ․ 6-րդ դարի սկզբին հաճախ ենթարկվել է հարձակումների և բնակեցվել սլավոնական ցեղերով։ Հաջորդող դարերին Բուլղարական, Բյուզանդական և [[սերբական կայսրություն]]ների միջև պայքարի արդյունքում այն տասնչորսերորդ դարից աստիճանաբար հայտնվեց [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան տիրապետության]] տակ։ 19-րդ դարի վերջին և 20–րդ դարի սկզբին [[Մակեդոնիայի ինքնիշխանություն]]ը հաստատվեց, չնայած 1912 թվականից մինչև 1913 թվականը [[Առաջին Բալկանյան պատերազմ]]ի ընթացքում Մակեդոնիայի ժամանակակաից տարածքը հայտնվեց Սերբիայի տիրապետության տակ։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի հետևանքով (1914-1918) այն ներառվեց [[Սերբիայի թագավորություն|Սերբիայի թագավորության]] մեջ, որը [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո վերահիմնադրվեց որպես հանրապետություն (1945 թվական), իսկ 1963 թվականին դարձավ [[Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]]։ Մակեդոնիան եղել է [[Հարավսլավիա]]յի կազմում [[սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]] մինչև 1991 թվականի խաղաղ անկախացումը։
Մակեդոնիան [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] և [[Եվրոպայի խորհուրդ|Եվրոպայի խորհրդի]] անդամ է։ 2005 թվականից սկսած այն եղել է [[Եվրամիությանն անդամակցելու թեկնածու]] և միևնույն ժամանակ անդամակցել է [[ՆԱՏՕ]]–ին։ Չնայած լինլով Եվրոպայի ամենաաղքատ երկրներից մեկը, այն մեծ առաջխաղացում է ունեցել բաց շուկայական հարաբերությունների զարգացման մեջ: Երկրի մայրաքաղաքը Սկոպյեն է՝ 506,926 բնակչությամբ։ Խոշոր քաղաքներից են Բիտոլա՝ 95,385 բն., Կումանովո՝ 70,842 բն., Պրիլեպ՝ 66,246 բն., Տետովո՝ 52,915 բն., Օխրիդ՝ 42,003 բն., և այլն։
 
== Ծագումնաբանություն ==
Պետության անունը ծագում է հունարեն Μακεδονία (Մակեդոնիա) [[թագավորություն]] (ավելի ուշ [[ռեգիոն]]), [[հին Մակոդոնացիների]] անունով։ Հունական ծագմամբ Μακεδνός (makednós) բառը նշանակում է «բարձրահասակ, կոնաձև» , այն ունի նույն արմատը ինչ μακρός (''makrós'') ածականը, որը Հին հունարենով նշանակում է «Երկար, բարձր, ուժեղ»<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dmakro%2Fs1 μακρός], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus</ref>։ Ի սկզբանե անունը նշանակելու էր կամ բարձրահարկ կամ բարձրահասակներ, մարդկանց հավանական բնութագիր<ref name="Macedonia"/><ref>Eugene N. Borza, ''Makedonika'', Regina Books, {{ISBN|0-941690-65-2}}, p.114: The "highlanders" or "Makedones" of the mountainous regions of western Macedonia are derived from northwest Greek stock; they were akin both to those who at an earlier time may have migrated south to become the historical "Dorians".</ref><ref>Nigel Guy Wilson, ''Encyclopedia of Ancient Greece'', Routledge, 2009, p.439: The latest archaeological findings have confirmed that Macedonia took its name from a tribe of tall, Greek-speaking people, the Makednoi.</ref>։ Այնուամենայնիվ, [[Ռոբերտ Ս. Բ. Բեկես]]ը հավաստիացնում է, որ երկու տերմիններն էլ նախապատմական ծագում ունեն և չեն կարող մեկնաբանվել Հնդեվրոպական մորֆոլոգիայի տեսանկյունից։<ref>{{citation |first=Robert |last=Beekes |author-link=Pre-Greek substrate |title=Etymological Dictionary of Greek |volume=II |page=894 |publisher=Brill |year=2010 |location=Leiden, Boston}}</ref>։
 
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Հին Մակեդոնիայի ու Հունաստանի քարտեզ.gif|մինի]]
Մակեդոնիայի Հանրապետությունը աշխարհագրականորեն համապատասխանում է [[Պաոնիանայի թագավորություն|Պաոնիանայի թագավորությանը]], որը ամիջապես գտնվում է Հին Մակեդոնիայի Թագավորության հյուսիսում։ Պաոնյանը բնակեցված է եղել պաոնյաններով, [[թրքական ժողովուրդներով]], մինչդեռ հյուսիսարևմտյան հատվածը բնակեցված է եղել [[Տրոյա|դարդանիացինորով]], հարավարևմտյան հատվածը բնակեցված է եղել պատմականորեն հայտնի այնպիսի ցեղերով, ինչպիսիք են՝ [[Էնգելլե]], [[Պելագոններ]] և [[Լինսեստի]]․ վերջին երկուսը աստիճանաբար վերածվեեցին Հունաստանի հյուսիսարևմտյան հատվածի [[Մալոսյան]] ցեղերի, մինչդեռ առաջին երկուսը համարվել են [[Իլլյան]] ցեղեր։
 
Ք․ա․ 6–րդ դարի վերջին Աքեմենյան պարսիկները Դարեհ Մեծի գլխավորությամբ գրավեցին Պաոնյանները՝ ներառելով այն, ինչ այսօր Մակեդոնիայի Հանրապետությունը ունի իր ընդարձակ տարածքում։ Ք․ա․ 479թվականին՝479 թվականին՝ [[Հունաստան]]ի դեմ պարսկական երկրորդ ներխուժման արդյունքում, պարսիկները աստիճանաբար հեռացան եվրոպական տարածաշրջաններից՝ ներառելով Մակեդոնիայի Հանրապետության ժամանակակից տարածքները։
[[Պատկեր:BASA-237K-1-351-217-Štip.jpg|ձախից|մինի|Մակեդոնիա]]
Ք․ա. 356 թվականին [[Ֆիլիպ Երկրորդ Մակեդոնացի]]ն նվաճեց և Մակեդոնիայի թագավորությանը միացրեց [[Վերին Մակեդոնիա]]յի երկու շրջանները՝ [[Լինկեստիս]]ն ու [[Պելագոնիա]]ն և [[Պաոնիանա]]յի (Դիրիփոուս) հարավային հատվածները։ Ֆիլիպի որդին՝ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]]ն, գրավեց մնացյալ տարածքները և ներառեց իր կայսրության մեջ՝ հասնելով մինչև [[Սկոփի]], սակայն քաղաքը և շրջակայքը մնացին [[Դարանդա]]յի տարածքում։
 
Ք․ա․ 146 թվականին [[հռոմիացիներ]]ը հաստատվեցին Մակեդոնիայի տարածքում։ [[Դիոկղետիանոս]]ի թագավորման ժամանակաշրջանում երկիրը բաժանվեց երկու մասի՝ ''Մակեդոնիա Պրիմա'' (Առաջին Մակեդոնիա)՝ հարավային հատվածում՝ ընդգրկելով Մակեդոնիայի Թագավորության մեծ մասը, և ''Մակեդոնիա Սալյուտերիս''(հայտնի որպես Երկրորդ Մակեդոնիա)՝ հյուսիսային հատվածում՝ ընդգրկելով Դարդանիայի մի մասը և ամբողջ Պաոնիանան․ երկրի ժամանակակից սահմանները ընդարձակվեցին վերջերս՝ ներառելով նաև [[Ստոբի]] քաղաքը՝ որպես պետության մայրաքաղաք։ Դոմետիանոսը (81-96 թվականներ) թագավորության ժամանակաշրջանում հռոմիացիները գրավեցին Սկոպիեն՝ ընդգրկելով այն [[Մուեզիայի նահանգ]]ում։ Մինչդեռ, Հռոմեական կայսրությունում հունարենը շարունակում էր տիրող լեզու մնալ, լատիներենը որոշ չափով տարածվում էր Մակեդոնիայում։
Տող 50.
== Միջնադարյան և Օսմանյան շրջան ==
[[Պատկեր:Marko's Monastery Skopje Macedonia.JPG|մինի|Սուրբ Մարկոս եկեղեցին]]
6–րդ դարի վերջին [[սլավոնական ցեղերը]] հաստատվեցին Բալկանյան տարածաշրջաններում ներառելով Մակեդոնիան։ Պատմական արձանագրությունները վկայում են, որ 680 թվականին բուլղարական, սլավոնական և բյուզանդական ժողովուրդների առանձին խմբեր, որոնց առաջնորդում էր [[Բուլղարիան]], կոչվում էին [[Կուբեր]], հաստատվել էին Կերամիզյան հարթավայրում՝ [[Բիտոլա]] քաղաքի կենտրոնում։ [[Պրեսիանսի]] իշխանությունը համընկնում էր Բուլղարայի կողմից սլավոնական ցեղերի և Մակեդոնիայի վերահսկողության հետ։ Սլավոնական ժողովուրդները, որոնք հաստատվել էին Մակեդոնիայի տարածքում 9–րդ դարում Բուլղարիայի [[Ցար Բորիս I]]-ի կառավարման ժամանակածրջանում ընդունում են քրիստոնեությունը։
 
1014 թվականին Բյուզանդիայի [[կայսր Բասիլ Երկրորդը]] հաղթում է Բուլղարիայի [[Ցար Սամուելի]] զորքերին և չորս տարվա ընթացքում՝ 7–րդ դարից սկսած, Բյուզանդիան առաջին անգամ վերականգնում է իր իշխանությունը Բալկանյան տարածաշրջանում (ներառյալ Մակեդոնիան)։ 12–րդ դարի վերջին Բյուզանդիան անկում ապրես տարբեչ քաղաքական կառույցների մրցակցության արդյունքում՝ ներառելով Նորման 1080-ական թվականներին։
Տող 66.
== Սոցիալիստական Հարավսլավիայի ժամանակաշրջան ==
[[Պատկեր:Elvis Presley, Delbert Sonny West, and Jerry Schilling meeting Richard Nixon.jpg|մինի|Ռիչարդ Նիխոն Սպիտակ տանը]]
1944թ․ [[Մակեդոնիայի ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը]] Մակեդոնիայի ժողովրդավարական հանրապետությունը հռչակվեց Հարավսլավիայի ժողովրդական դաշնային հանրապետության մի մաս։Ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը շարունակեց մնալ գործող կառավարություն միննչ պատերազմի ավարտը։Մակեդոնիայի այբբուբենը լեզվաբանների կողմից ենթարկվեց փոփոխությունների,այն հիմնված էր ''Վուկ Ստեֆանովիչը Կարաջիչիի'' հնչյունական այբբուբենի և [[Կրեստե Պետկովի Միսկրովի]] օրենքների վրա։
 
Այն դարձավ Յուգոսլավ ֆեդերացիայի վեց հանրապետություններից մեկը։1963թ․մեկը։ 1963 թ․ ֆեդերացիան վերանվանվեց [[Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն,]] Մակեդոնիայի հանրապետությունը նույնպես վերանվանվեց, դառնալով [[Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն]]։1946–1949թթ։ 1946–1949 թթ Հունաստանում [[քաղաքացիական պայքարի]] ընթացքում Մակեդոնիայի կոմունիստ ապստամբները աջակցում էին Հունաստանի կոմունիստներին։շատկոմունիստներին։ շատ փախստականներ հենց այստեղից են ներգաղթել Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն։1991թ․հանրապետություն։ 1991 թ․ երբ Մակեդոնիան վերջնականապես անջատվեց Հարավսլավիայից , հանվեց «սոցիալիստական» տերմինը։
 
== Անկախության հռչակում ==
[[Պատկեր:Monitorul Oficial al României 1878-10-14, nr. 229.pdf|ձախից|մինի|Անկախության հռչակագիրը]]
Հարավսլավիայից անկախության հռչակման հանրաքվեի կապակցությամբ Մակեդոնիայի հանրապետությունը պետականորեն հռչակեց իր անկախությունը 1991թ․ սեպտեմբերի 8–համաձայնագիրով և օրինականացրեց մասնակցությունը [[Հարավսլավիայի նախկին պետությունների]] հետագա միավորմանը: Իլինի ապստամբության օրը՝օգոստոսիօրը՝ օգոստոսի 2–ը նույպես տոնվում է պետական մակարդակով որպես [[պետականության հռչակման օր]]։
 
Ռոբերտ Բադինտերը, որպես [[Հարավսլավիայի Խաղաղության կոնֆերանսի արբիտրաժային հանձնաժողովի]] ղեկավար 1992թ․1992 թ․ հունվարին առաջարկեց ԵՀ ճանաչում։
 
1990-ականների սկզբին [[Յուգոսլավյան պատերազմներ]]<nowiki/>ի միջոցով Մակեդոնիան պահպանում էր իր խաղաղությունը։Մակեդոնիայիխաղաղությունը։ Մակեդոնիայի և Հարավսլավիայի միջև աննշան սահմանային փոփոխություննրը տեղի են ունեցել երկու երկրների համաձայնությամբ։Այնուամենայնիվհամաձայնությամբ։ 1999թԱյնուամենայնիվ 1999 թ ․ [[Կոովոյի պատերազմից]] հետո, երբ 360,000 [[ալբանացի փախստականներ]] Կոսովայից ներգաղթեցին Մակեդոնիա, երկրի սահմանները ենթարկվեցին փոփոխությունների։Այնուամենայնիվփոփոխությունների։ Այնուամենայնիվ պատերազմից հետո նրանք վերադարձան և հիմնեցին բանակ սահամների եկու կողմում՝ հռչակելով իրենց անկախությունը կամ պաինքնավարությունը։
 
տերազմից հետո նրանք վերադարձան և հիմնեցին բանակ սահամների եկու կողմում՝ հռչակելով իրենց անկախությունը կամ ինքնավարությունը։
 
=== 2001 թ․ ապստամբություն ===
[[Կոնֆլիկտը]] տեղի է ունեցել 2001 2001թ թ փետրվարից մինչև օգոստոս երկրրի հյուսիսային և արևմտյան սամաններին ալբանացի փախստականների և կառավարության միջև։Պատերազմըմիջև։ Պատերազմը ավարտվել է [[ՆԱՏՕ]]–ի հրադադարի պահպանման ռեժիմի միջամտությամբ։<nowiki/> [[Օհրիդ համաձայնագրով]] կառավարությունը համաձայնվեց դադարեցնել քաղաքական պայքարը և ընդունել Ալբանիայի փոքրամասնությանը։Ալբանականփոքրամասնությանը։ Ալբանական կողմը համաձայնվեց հրաժարվել անջատողական պահանջներից և ընդունեց Մակեդոնիայի սահմանները ամբողջությամբ։Բացիամբողջությամբ։ Բացի դրանից մակեդոնական բանակը պետք է զինաթափվեր և հանձներ ՆԱՏՕ–ին։
 
2012թ․2012 թ․ Մակեդոնիայում [[միջմշակութային լարվածություն]] առաջացավ ալբանացիների և մակեդոնացիների միջև , որը ուղեկցվեց բռնության տարբեր դեպքերով։
 
=== Պրեսպայի համաձայնագիր ===
Պրեսպայի համաձայնագիրը, որը փոխարինում է 1995թ․1995 թ․ ստորագրված ժամանակավոր համաձայնագրին,ստորագրվել է 2018թ․2018 թ․ հունիսի 17–ին Հունասատանում [[Պրեսպա գետի]] վրա գտնվող [[Պսարադես]] գյուղում երկու երկրների նախագահների՝ Նիկոլա Դմիտրիովի և Նիկոս Կոթսիանի կողմից, ինչպես նաև երկու վարչապետներիվարչապետների՝ ՝ԶորանԶորան Զաևի և Ալեքսիս Ցիպրասի ներկայությամբ։Հանդիպմանըներկայությամբ։ Հանդիպմանը ներկա էին [[ՄԱԿ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Մեթյու Նիմեթը]], [[քաղաքական հարցերով գլխավոր քարտուղարի պաշտոնակատար Ռոզմարի Դի Կարլոն]], [[ԵՄ-ի Արտաքին գործերի եւ անվտանգության քաղաքականության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինին]] և [[Եվրոպական ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատարը Յոհաննես Հանը]] և ուրիշներ։Հանդիսությունիցուրիշներ։ Հանդիսությունից հետո Ցիպրասը իր մակեֆոնացի գործընկերների հետ [[Օտեսեվա]] գյուղում ճաշելու համար անցնում է Մակեդոնիայի սահմնան, այս նշանակալից քայլը գնահատվում է որպես 1991թ․1991 թ․ անկախության հռչալումից հետո Հունաստանի վարչապետի առաջին այց Մակեդոնիայի հանրապետություն։ Հունական վետոյի դուրս բերումը հանգեցրեց նրան, որ [[Եվրոպական միությունը]] հունիսի 27–ին սկսեց [[բանակցությունններ վարել Մակեդոնիայի հետ միանալու]] համար, նախատեսվում է, որ այն կիրականանա 2019թ․՝պայմանով2019 թ․՝ պայմանով, որ Պրեսպայի համաձայնագիրը կիրագործվի և Մակեդոնիայի սահմանադրական անվանումը կփոխվի է Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետության։
 
Հուլիսի 5–ին Մակեդոնիայի հանրապետության կողմից ձայների մեծամասնությամբ Պրեսպայի հմանաձայնագիրը կրկին վավաերացվեց։
Տող 92 ⟶ 90՝
Հուլիսի 11–ին [[ՆԱՏՕ]]–ն հրավիրում է Մակդեդոնիային միանալու և դառնալու Եվրոատլանտյան դաշինքի 30–րդ անդամը։
 
Հուլիսի 30–ին Մակեդոնիայի հանրապետությաւնը [[հավանություն է տալիս երկրի անունը փոխելու ծրագրին]], որը տեղի էր ունենալու սեպտեմբերի 30–ին։
 
== Աշխարհագրական տվյալներ ==
[[Պատկեր:Corfu topographic map-en.svg|մինի]]
Մակեդոնիայի ամբողջ տարածքը կազմում է 25,713 կմ²։ Այն գտնվում է աշխարհագրական լայնության [[40°– 43°]]–ի և աշխարհագրական երկարության [[20° – 23°]] սահմաններում։ Հյուսիսում Մակեդոնիայի հետ [[Սերբիայի]] ունեցած սամհանի երկարությունը 748 կմ է, հյուսիսարևմտյան հատվածում [[Կոսովոյի]] հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 159 կմ է, արևելյան հատվածում [[Բուլղարիայի]] հետ ունեցած սահմանը 148 կմ է, հարավում [[Հունստանի]] հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 228 կմ և արևմուտքում [[Ալբանիայի]] հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 151։
 
Մակեդոնիան դեպի [[ծով ելք չունեցով երկիր]] է, այն ձևավորվել է հարթավայրում՝ Վարդար գետի հովտում, երկիրը շրջապատված է լեռնաշղթաններով։ Այն գտնվում է [[Շար]] և [[Օսկոովոն լեռների]] միջև՝ [[Վարդար գետ]]ի հովտին։ Հարավային կողմում Ալբանիայի և Հունաստանի սահմանին գտնվում են երեք խոշոր լճերը՝ [[Օհրի, Պեսպա և Դեժրանի]] լճերը։ Օհրինը համարվում է ամենահին լիճը աշխարհում։ Մակեդոնիան ունի սեյսմիկ ակտիվ տարածք, այտեղ տեղի են ունեցել բազմաթիվ երկրաշարժներ, սիկ վերջերս 1963 թ․ Սկոպեյում տեղի ունեցած երկրաշարժը մեծ ավերվածությունների պատճառ դարձավ սպանելով ավելի քան 1,000 մարդու։
Տող 106 ⟶ 104՝
Սև Դրինը, որը ձևավաևում է Ադրիատիքի ավազանը զբաղեցնում է մոտավորապես 3,320 կմ² տարածք կամ տարածաշրջանի 13%–ը։ Այն ջուր է ստանում Պրեսպա և Օհրիդ լճերից։
 
Սև ծովի ավազանը ամենափոքրն է՝ 37կմ37 կմ²։ Այն զբաղեցնում է Սկոպսկա Քրնա Գորա լեռան հյուսիսային հատվածը։ Այն Բինաչկա Մորավա գետի աղբյուրն է հանդիսանում, որն էլ իր հերթին ընդգրկում է Մորավա գետը, իսկ ավելի Դանուբը, որը հոսում է Սև ծով։
 
Մակեդոնիան ունի մոտ հիսուն ջրամբարներ և երեք լիճ՝ [[Օհրիդ, Պրեսպա]] և [[Դոջրան]]։
Տող 122 ⟶ 120՝
Բիթոլայում գտնվող [[Փելիստերայի|Փելիսթեր ազգային պարկը]] հայտնի է Մակեդոնիայի էնդեմիկ բուսատեսակների առկայությամբ՝ 88 բուսատեսակներից մոտավորապես 30 տոկոսը էնդեմիկ բույսեր են։ [[Փելիստերայի]] մակեդոնական սոճիների անտառները հիմնականում բաժանվում են երկու տարածաշրջանների՝ գիհու անտառներ և սոճիների անտառների։
 
Մակեդոնիայի սահմանափակ անտառները ներառում են նաև կաղնիների տեսակներ, թեղիներ․ սիկամորը, ուռենիներ, բարդիներ, կեռասները։ [[Շար լեռան]] շրջանում, [[Բիստրայում, Մավրովոյում]] գտնվող հարուստ արոտավայրերի հարևանությամբ տարածված են վայրի կակաչները։
 
Մակեդոնիայի անտառներում գերակշռում են արջեր, գայլեր, աղվես, սկյուռներ, ծղոտներ և եղնիկներ։ Լուսաններ շատ հազվադեպ են հանդիպում Մակեդոնիայի արևմտյան անտառներում, մինչդեռ եղնիկներ հանդիպում են [[Դիջիր Կամբիջայի]] տարածաշրջաններում, թռչուններից հանդիպում են կարմրափորիկ, արտույտ, արծիվ և [[բու]]։
[[Պատկեր:Lynx lynx poing.jpg|մինի|աջից|լուսան]]
 
Տարածաշրջանի երեք արհեստական լճերը ներկայացնում են ֆաունայի առանձին զոննաներ։ Դեռևս հնագույն ժամանակաշրջաններից [[Օհրիդ]] լճի ֆաունան հայտնի են եղել իշխան, սիգ ձկնատեսակով, [[ուտիճներով]], ինչպես նաև 30 միլիոն տարվա սերունդ ունեցող խխունջների հատուկ տեսակներով․ նմանատիպ խխունջներ հանդիպում են նաև Բայկալ լճում։ [[Օհրիդ]] լճի ֆաունան հայտնի է նաև օձաձկներով, որոնք զարմանալիորեն արագ են վերաարտադրվում։ Դրանք հիմնականում [[Օհրիդ]] լիճ են լցվում [[Սարգասո]] ծովից և ապրում են լճի խորություններում ավելի քան տաս տարի։ Աշնանը բեղմնավորման ժամանակ օձաձկները բնազդաբար վերադառնում են իրենց ծննդավայրերը, որտեղ նրանք ձվադրում և մահանում են թողնելով իրենց սերունդը [[Օհրիդ]] լճում։
 
[[Պատկեր:Sardog.jpg|մինի|Գարավսլավիայի Հովվաշուն]]
Շար լեռները հայտնի [[Շարփլանինեք|Հարավսավիական Հովվաշուն (Շարփլանինեք)]] ցեղատեսակով։ Շների հասակը մոտավորապես 60 սանտիմետր է, դրանք համարձակ են և կատաղի ու կարող են կռվել արջերի կամ գայլերի հետ հոտը հսկելու և պաշտպանելու ժամանակ։ [[Շարփլանինեք]]ը առաջացել է [[Շարփլանինեք|Հարավսավիական Հովվաշնից]] և համարվում է նրա միակ պահպանված ցեղատեսակը, որը 1939 թ․–ից սկսած կոչվել է [[Իլյյան հովվաշուն]] մինչև 1956 թ․, երբ դրանք հայտնի դարձան [[Շարփլանինեք]]ը անունով։
 
== Քաղաքականություն ==
Մակեդոնիան [[պառլամենտական]] [[դեմոկրատական]] հանրապետություն է գործադիր իշխանությամբ,որը բաղկացած է [[օրենսդիր]] մարմնից և անկախ դատական համակարգից։խորհուրդը ունի է 120 տեղ և անդամները ընտրվում են ամեն չորս տարին մեկ։Երկրիմեկ։ Երկրի նախագահի դերը հիմանակնում ձևական է, քանի որ երկրի հիմանակնում կառավարում է վարչապետը։Նախագահըվարչապետը։ Նախագահը ընտրվում է հինգ տարին մեկ և կարող է վերընտրվել։Վերջինվերընտրվել։ Վերջին [[Նախագահական ընտրություններ Ֆրանսիայում (2017)|նախագահական ընտրությունները]] տեղի են ունեցել 2009թ2009 թ ապրիլի 5–ին և Մակեդոնիայի Հանրապետության նախագահ է ընտրվել Ջորջե Իվանովը։
 
2005թ2005 թ տեղի ունեցած ընտրությունների և նոր օրենքների հիման վրա տեղական կառավարության գործառույթները բաժանվում են 78 համայնքների։Մայրաքաղաքհամայնքների։ Մայրաքաղաք Սկոպիեն ներառում է տասն համայնքհամայնք։ ։ՄակեդոնիայիՄակեդոնիայի համայնքները տեղական ինքնակառավարման միավորներ են։Հարևան համայնքները կարող են համատեղ գործունեություն իրականացնել։
 
Երկրի քաղաքական տարաձայնությունները կապված են մակեդոնական էթնիկ խմբերի մեծամասնության և ալբանական էթնիկ խմբերի փոքրամասնության հետ։Հավասարությանհետ։ Հավասարության հաստատման համար երկու տարածաշրջանների միջև մղվող պայքարը հանգեցրեց պատերազմի 2001թ2001 թ, որին հաջորդեց համաձայնագրի կնքումը։2004թկնքումը։ 2004 թ օգոստոսին Մակեդոնիայի կառավարությունը վերանայում է օրենսդրությունը և ավելի մեծ ինքնավարություն է տալիս ալբանացիներին, հատկապես այն տարածքներում, որտեղ նրանք գերակշռում են։
 
Նախընտրական քարոզարշավից հետո, 2006թ2006 թ հուլիսի 5–ին Մակեդոնիայում տեղի ունեցան խաղաղ և ժողովրդավար ընտրություններընտրություններ։ ։ԸնտրություններիԸնտրությունների վերջնական հաղթանակը նշվեց մեծ հանդիսավորությամբ [[Ներքին Մակեդոնական հեղափոխական կազմակերպության]] կողմից, որը ղեկավարում էր [[Նիկոլա Գրուեվսկին|Նիկոլա Գրուևսկին]]։Նրա։ Նրա որոշմամբ ձայների մեծամասնությամբ ընտրված [[Ինտեգրման դեմոկրատական միության|ինտեգրման ժողովրդական միության]] փոխարեն կառավարությունում ներգրավվեց [[Ալբանիայի դեմոկրատական կուսակցությունը]]։Այնուամենայնիվ։ Այնուամենայնիվ երկու կուսակցությունները սկսեցին բանակցություններ վարել երկու տարածաշրջանների միջև առկա խնդիրների քննարկան և Եվրոպայի ու ՆԱՏՕ–ի անդամ երկրների հետ համագործակցման համար։
 
Վերջին պառլամենտական ընտրությունների ժամանակ Մակեդոնիայի [[ներքին հեղափոխական կազմակերպությունը]] և [[ինտեգրման դեմոկրատական միությունը]] Մակեդոնիայում ձևավորեցին գործող կոալիցիա։
 
2009թ2009 թ երկրում տեղի ունեցած նախագահական և տեղական ընտրություննները կարևոր նշանակություն ունեցան Մակեդոնիայի Եվրամիության մեջ ընդգրկվելու համար։Ներքինհամար։ Ներքին Մակեդոնական հեղափոխական կուսակցությունը հաղթեց տեղական ընտրություններում և կուսակցության աջակցության արդյունքում նոր նախագահ է ընտրվում Ջորջի Իվանովը։
 
2017թ2017 թ մայիսի 31 -ին Մակեդոնիայի վարչապետ ընտրվեց Զորան Զաևը, ով նաև գլխավորում էր Մակեդոնիայի սոցիալ-դեմոկրատական միությունը, իսկ կառավարության ներկայիս նախագահը Թալաթ Իքսհաֆերին է։Վերջինիսէ։ Վերջինիս ընտրությունը չընդունվեց կուսակցության կողմից և երկրում սկսված քաղաքական ընդվզումները կանխվեցին ոստիկանության կողմից։
 
== Կառավարություն ==
Մակեդոնիայի գործադիր իշխանությունը կառավարությունն է, իսկ վարչապետը հանդիսանում է գլխավոր քաղաքական ուժը։Կառավարությունըուժը։ Կառավարությունը երկրի [[օրենսդիր մարմինն]] է, այն առաջարկում և հաստատում է օրենքներ, իսկ [[սահմանադրությունը]] գործել է մինչև 1993թ1993 թ, երբ ձևավորվեց նոր պետականություն։Այնպետականություն։ Այն սահմանափակեց կառավարութան իրավունքները։ իրավունքները։ՍահմանադրությամբՍահմանադրությամբ սահմանափակվեցին նաև ոստիկանության իրավունքները։Սահմանադրությամբիրավունքները։ Սահմանադրությամբ Մակեդոնիան հռչակվեց [[անկախ սոցիալիստական պետություն]], իսկ [[Մանիլո Սկոպինյո|Սկոպիեն]] դարձավ մայրաքաղաք։120մայրաքաղաք։ 120 անդամներ ընտրվեցին և ստանձնեցին մանդատը չորս տարի ժամկերով։Յուրաքանչյուրժամկերով։ Յուրաքանչյուր 18 տարին լրացած չափահաս անձ կարող է ընտրել միայն մեկ կուսակցության։Կառավարությանկուսակցության։ Կառավարության ներկայիս նախագահը Թալաթ Իքսհաֆերին է։
 
Կառավարության անդամները ընտրվում են վարչապետի կողմից , իսկ յուրաքանչյուր ոլորտ կառավարվում է նախարարների կողմից։Գոյությունկողմից։ Գոյություն ունեն տնտեսական, ֆինանսական, հասարակական, տեղեկատվական-տեխնոլոգիական, ներքին և արտաքին գործերի նախարարություններ։Կառավարությաննախարարություններ։ Կառավարության անդամները ընտրվում են 4 տարի ժամկետով։Ներկայիսժամկետով։ Ներկայիս վարչապետը Զորան Զաևն է։
 
=== իրավունք և դատարան ===
Դատական համակարգը իր գործունեւոթյունըգործունեությունը իրականացնում է դատարանների միջոցով, այն բաղկացած է Վճռաբեկ, Վերաքննիչ և Առաջին ատյանի դատարաններից, իսկ դատավորները ընտրվում են օրենսդրական ժողովների միջոցով։
 
[[Պատկեր:Zoran Zaev and Theresa May in Skopje.jpg|մինի|Զորան Զաև և Թերեզա Մեյ]]
=== Արտաքին հարաբերություններ ===
Հարավսլավիայից անկախանալուց 18 ամիս հետոհետո՝ ՝1993 1993թթ, ապրիլի 8-ին Մակեդոնիան դարձավ ՄԱԿ-ի անդամ։
 
Երկրի միակ նպատակը ներգրավվում է եվրոպական և անդրատլանտյան ինտեգրման գործընթացներին։Երկրիգործընթացներին։ Երկրի քաղաքական հարաբերություններում առաջնահերթ են՝
 
1, Սկսել բանակցություններ Եվրամիության լիիրավ անդամ դառնալու նպատակով
 
2, ՆԱՏՕ-ի անդամակցումը
 
3, Բանակցություններ վարել Հունաստանի հետ երկրի անվանակոչման խնդրիների լուծման ուղղությամբ
 
4, Ամրապնդել դիվանագիտական հարաբերությունները տնտեսական և հասարակական ոլորտներում
 
5․Մակեդոնացիներին վիզայի տրամադրման ռեժիմի վերացում
 
Մակեդոնիան անդամակցում է հետևյալ համաշխարհային և տարածաշրջանային կազմակերպություններին՝ [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ]] սկսած 1992թ,[[Առողջապահության միջազգային կազմակերպություն]] 1993թ1993 թ,Վ<nowiki/> [[երակառուցմանՎերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկին]] 1993թ1993 թ, [[Եվրոպական խորհրդին]] 1995թ1995 թ, [[Անվտանգության և համագործակցության միջազգային կազմակերպություն]]1996թ 1996 թ, [[Առևտրի միջազգային կազմակերպությանը]] 2003թ․2003 թ․ [[Կենտրոնական Եվրոպայի ազատ առևտրի համաձայնագիր]] 2006թ2006 թ, [[Ֆրանկաֆոնիային]] 2001թ2001 թ, սկսած։
 
2005թ․2005 թ․ երկիրը պաշտոնապես ճանաչվեց Եվրամիության անդամ։
 
2008թ2008 թ, ՆԱՏՕ-ին Մակեդոնիայի անդամակցությունը ձախողվում է, որի հիմնական պատճառը Հունաստանի հետ ունեցած վեճերն էին, որոնք կապված էին երկրի անվան հետ։ԱՄՆհետ։ ԱՄՆ-ն փորձեց անջակցել անդամագրմանը, սակայն խորհուրդը որոշեց միայն ընդունել անդամակցությունը Հունաստանի հետ վեճերը կարգավորելուց հետո։
 
2009թ․2009 թ․ մարտին Եվրոխորհրդարանը աջակցեց Մակեդոնիային ԵՄ անդամ դառնալու համար ինչպես նաև արագացնրեց մակեդոնացիներին վիզայի տրամադրման ռեժիմի վերացումը։ՆԱՏՕ–նվերացումը։ ՆԱՏՕ–ն ինչպես և Եվրախորհուրդը Մակեդոնիայի անվանակոչման խնդիրը պատճառ ընդունեցին բանակցությյունների վերսկսման համար։
 
2012թ2012 թ, հոկտեմբերին ԵՄ հանձնակատար [[Շթեֆան Ֆուլը]] սկսեց չորրորդ անգամ բանակցություններ իրականացնել ԵՄ անդամ դառնալու ուղղությամբ քանի որ նախկին երեք բանակցությունները ձախողվել էին Հունաստանի հետ ունեցած խնդիրների պատճառով։Նաայցելեցպատճառով։ Նաայցելեց Բուլղարիա հստակեցնելու Մակեդոնիայի նկատմամբ նրանց դիրքորոշումը։Բուլղարիանդիրքորոշումը։ Բուլղարիան այն դիրքորոշմանն էր, որ Սկոպիեն չի կարող դառնալ Եմ անդամ երկիր, որն էլ պատճառ հանդիսացավ երկու երկրների միջև թշնամական հարաբերություների։
 
=== Անվանակոչման խնդիր ===
[[Պատկեր:Flag proposal of Macedonia - 6.svg|մինի|Մակեդոնիայի դրոշ 1995թ]]
1991թ․1991 թ․ Յագոսլավիայի կործանումից հետո Մակեդոնիայի անվան խնդիրը դարձավ Հունաստանի հետ վիճաբանության հիմնական պատճառ։<nowiki/> [[Պատմական և տարածաշրջանային առումով]] Մակեդոնիայի Հանրապետության մի մասը գտնվում է Հունաստանի կազմում, այդ իսկ պատճառով Հունաստանը դեմ էր Մակեդոնիա անվան հաստատմանը առաջարկելով [[Հարավային Մակեդոնիա]] անվանումը։Քանիանվանումը։ Քանի որ միլիոնավոր հույներ իրենց համարում էին մակեդոնացի և կապված չէին սլավոնական ժողովուրդների հետ որոնք միավորվել էին Մակեդոնայի կազմում Հունաստանը ստիպված եղավ ընդունել Մակեդոնիա անվան կիրառումը։Մակեդոնիայիկիրառումը։ Մակեդոնիայի Հանրապետությունը մեղադրվում է հունական մշակույթի մի շարք հերոսների և խորհրդանիշների յուրացման համար՝Ալեքսանդր Մակեդոնացի,[[Վերջինիա արևը]] և մի շարք խորհրդանիշներ, որոնք կապված են հին մակեդոնական թագավորության հետ։Միացյալհետ։ Միացյալ Մակեդոնիայի կոնցեպտը ներառելու էր այնպիսի տարածաշրջաններ ինչպիսիք էին [[ՍերբիանՍերբիա]]ն, Բուլղարիան, Հունաստանը և Ալբանիան[[Ալբանիա]]։ն։
[[Պատկեր:Flag of North Macedonia (1946–1992).svg|մինի|Մակեդոնիայի դրոշ 1946–1992թթ]]
 
1992–1995թթ1992–1995 թթ, երկու երկրները սկսեցին բանակցությունները կապված Մակեդոնայի դրոշի ընդունման հետ, որը ներառելու էր [[Վերջինիա արևը]]։Այս։ Այս վիճաբանությունը կարգավորվեց, երբ երկու երկրների միջև կնքվեց համաձայնագիր 1995 1995թթ, հոկտեմերին որի արդյունքում դրոշի խորհրդանիշը փոխվեց ։փոխվեց։
 
1993թ1993 թ, երբ Մակեդոնիան դարձավ ՄԱԿ–ի անդամ, կազմակերպությունը ժամանակավորապես ընդունեց [[ՆախկինՀարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն]] անվանումը։Միանվանումը։ Մի շարք համաշխարհային կազմակերպություններ ինչպիսիք են [[Եվրախորհուրդը, Եվրոպական հեռարձակողների միություն, Օլիմպիական միջազգային]] կոմիտեն նույնպես ընդունեցին այդ կոնցեպցիան։ՆԱՏՕ–նկոնցեպցիան։ ՆԱՏՕ–ն պետական փաստաթղթերում օգտագործեց այդ կոնցեպցիան, բայց միևնույն ժամանակ ավելացրեց բացառություն ըստ որի անդամ երկրները պետք է կիրառեն սահմանադրությամբ հաստատված անվանումը։
 
Այնուամենայնիվ [[ՄԱԿ]]–ի անդամ երկրները ընդունեցին ժամանակավոր անվանումը և երկիրը ճանաչվեց որպես Մակեդոնիայի Հանրապետություն։Այն ընդգրում էր ՄԱԿԻ–ի անվտանգության խորհրդի հինգ մշտական անդամներից չորսը՝ ԱՄՆ, Ռուսաստան, Անգլիան և Չինաստան, Եվրախորհրդի մեջ մտնող որոշ երկրներ՝<nowiki/> [[ԲուլղարիանԲուլղարիա]]ն, Սլովենիան,Լեհաստանը [[Լեհաստան]]ը և [[ՄԱԿԻ–ի անդամ]] ավելի քանի 100 երկիր։ՄԱԿ–ըերկիր։ ՄԱԿ–ը [[Մեթյու Նիմեցի]] միջնորդությամբ բանակցային գործընթացներ է սկսում երկու երկրների՝ Մակեդոնիայի և Հունաստանի միջև խնդիրների կարգավորման համար։Իհամար։ Ի սկզբանե [[Եվրոպական խորհուրդը]] առաջադրել էր հետևյալ հայեցակարգը, որ Մակեդոնաի անվան օգտագործումը չպետք է ենթադրի որևէ տարածքային պահանջ, չնայած խորհրդի այս որոշմանը Հունաստանը շարունակում էր դեմ լինել խորհրդի և հանրապետության միջև հարաբերությունների հաստատմանը։
 
2006թ․2006 թ․ իշխանության գալուց հետո, իսկ 2008 2008թ․թ․ ՆԱՏՕ անդամ դառնալուց հետո՝ Ներքին Մակեդոնական Հեղափոխական կազմակերպությունը սկսեց [[Անթիկ մշակութային|անթիկ–մշակութային]] քաղաքականությամբ ճնշում գործադրել Հունաստանի վրա ներքին ինքնավարության հաստատման համար։<nowiki/> [[Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] և [[Ֆիլիպ Մակեդոնացու]] արձանները կանգնեցվեցին հանրապետության մի քանի քաղաքներում։Նրանցքաղաքներում։ Նրանց անունով կոչվեցին այպիսի հասարակակն ենթակառուցվածքներ ինչպիսիք էին օդանավակայանները, մայրուղիները և մարզադաշտերը։Այնմարզադաշտերը։ Այն գործողությունները կանխամտածված սադրանքներ էին Հունաստանի դեմ խորացնելու վեճև, իսկ հետագայում դադարեցնելու համագործակցությունը ԵՄ–ի և ՆԱՏՕ–ի հետ։Այսհետ։ Այս քաղաքականությունը քննադատվում է ԵՄ դիվանագետների կողմից։
 
2008թ․2008 թ․ նոյեմբերին Մակեդոնիան դիմեց [[Վճռաբեկ դատարան]] և դատական գործ հարուցեց Հունաստանի դեմ 1995 թ․ կնքված [[Միջանկյալ համաձայնագրի]] պայմանների խախտման համար, որը խոչընդոտ հանդիսացավ Մակեդոնիայի ՆԱՏՕ–ին անդամակցությանը։Դատարանըանդամակցությանը։ Դատարանը պահանջեց Հունաստանին պահպանել [[Միջանյալ համաձայնագրի]] պայմանները, որոնք պարտադիր են երկու երկրնեի համար։ՄԱԿ–իհամար։ ՄԱԿ–ի արդարադատության միջազգային դատարանը որոշեց, որ Հունաստանը խախտել է Միջանկյալ համաձայնագրի 11–րդ հոդվածը արգելելով Մակեդոնիային անդամակցել [[ՆԱՏՕ]]–ին 2008թ [[Բուխարեստում կայացած գագաթնաժողովում։գագաթնաժողովում]]։ Այնուամենայնիվ դատարանը կարևորություն չտվեց Մակեդոնիայի պահանջին և զգուշացրեց Հունաստանին ապագայում զերծ մնալ նմանատիպ գործողություններից։
 
2018թ2018 թ հունիսի 17թ–ին17 թ–ին Մակեդոնիայի և Հունաստանի միջև կնքվեց համաձայնագիր, որի արդյունքում Մակեդոնիան վերաանվանվեց Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն։ՀաձայնագիրըՀանրապետություն։ Հաձայնագիրը մինչև այսօր պահանջում է վավերացում երկու երկրների խորհրդարանների կողմից, իսկ Մակեդոնիան նախատեսում է մինչև 2018թ2018 կազմակերպելթ կազմակերպել [[հանրաքվե]] սահմանադրական փոփոխություններ իրականացնելու համար։Բանակցություններըհամար։ Բանակցությունները ավարտին հասցնելու համար նախատեսվում էր, որ մինչև 2018 թ. հունիսին երկու երկրների կառավարությունները պետք է հաղթահարեն իրենց երկրներում գորություն ունեցող քաղաքական հակասությունները ։հակասությունները։
 
== Տնտեսություն ==
2009թ․Մակեդոնիան2009 թ․ Մակեդոնիան Համաշխարհային բանկի կողմից 178 երկրների շարքում ճանաչվել է որպես «լավագույն բարեփոխումներ կատարած» չորրորդ երկիիրը։Մակեդոնիաներկիիրը։ Մակեդոնիան իրականացրել է զգալի տնտեսական բարեփոխումներ անկախացումից հետո։Երկիրըհետո։ Երկիրը զարգացրել է բաց տնտեսական հարաբերությունները, որը կազմել է ՀՆԱ–ի 90%–ը։1996թ․–ը։ 1996 թ․ սկսած երկիրը ունեցել է դանդաղ, սակայն կայուն տնտեսական զարգացում և 2005թ․2005 թ․ ՀՆԱ–ն աճել է 3.1%–ով։Այս–ով։ Այս ցուցանիշը 2006-2010 թթ․ ընթացքում աճել է 5.2%–ով։Կառավարությունը–ով։ Կառավարությունը արդարացրել է իր ջանքերը գնաճի դեմ պայքարում, որը 2006թ․2006 թ․ կազմել է 3%, իսկ 2007թ․22007 թ․ 2%, երկիրը իրականացրել է քաղաքականությունը, որը ուղված է եղել օտարերկրյա ներդրումների ներգրավմանը, ինչպես նաև փոքր և միջին ձեռնարկությունների զարգացմանը։Կառավարությունըզարգացմանը։ Կառավարությունը ներկայացրել է նաև նոր բնակարանային եկամտահարկի համակարգը, որը երկիրը օտարերկրյա ներդրողների համար առավել գրավիչ կլինի։Բնակարանայինկլինի։ Բնակարանային հարկի դրույքաչափը 2007 թ.-ին կազմել է 12%, իսկ 2008 թ.-ին նվազել է հասնելով 10% -ի: Չնայած այս բարեփոխումներին, 2005 թ.-ի դրությամբ Մակեդոնիայի գործազրկության մակարդակը կազմել է 37,2%, իսկ 2006 թ. աղքատության մակարդակը եղել է 22%։ Այնուամենայնիվ, մի շարք գործողություններ, ինպիսիք էին միջազգային կազմակերպությունների կողմից իրականացրած ներդրումները հանգեցրեցին երկրում գործազրկության կրճատմանը, որը 2015թ․2015 թ․ կազմում էր 27.3% ըստ Մակեդոնիայի վիճակագրական գրասենյակի։Կառավարությանգրասենյակի։ Կառավարության քաղաքականություն ու ջանքերը ուղված օտարերկրյա ներդրումների ներգրավմանը հանգեցրեցին երկում կայուն, առաջատար արդյունաբերական ընկերությունների ստեղծմանը, հատկապես ավտոմոբիլային արտադրության զանգացմանը․այդպիսինզանգացմանը․ են՝Ջոնսոնայդպիսին են՝ Ջոնսոն ընկերությունը, Վան Հուլ ընկերությունը, Ջոնսոն Մեթին, Լիր կորպորացիան, Վիսթոն կորպորացիան, Կրոմբերգ և Շուբերթ ընկերությունը ևն։
 
Մակեդոնիայում բնակչության 72% –ը գտնվում են ֆինանսական ծանր վիճակում, բնակչությունը մեծ դժվարությամբ է վաստակում եկամուտ, Արևմտյան Բալկաններում Մակեդոնիան և խորվաթիան միակ երկրներն են, որ վիճակագրական աճ չեն գրացում։Կոռուպցիանգրացում։ Կոռուպցիան և անարդյունավետ իրավական համակարգը նույնպես բացասական ազդեցություն են ունենում տնտեսության զարգացման վրա։Բնակչությանվրա։ Բնակչության մեկ շնչին բաժին հասնող ցուցանիշով Մակեդոնիան շարունակում է մնալ ամենացածր մակարդակում։Ավելինմակարդակում։ Ավելին երկրի «մոխրագույն շուկան»կազմում է ՀՆԱ–ի 20%–ը։
 
2013թ․տվյալներով2013 թ․ տվյալներով ՀՆԱ–ի կառուցվածքում ամենամեծ բաժինը կազմել է արդյունաբերությունը ներառելով հանքաարդյունաբերությունը և շինարարությունը, որոնք կազմել են ՀՆԱ–ի 21.4%–ը մինչեռ 2012թ2012 թ այն կազմել է 21.1%–ը։Առևտրային–ը։ Առևտրային, տրանսպորտային և հյուրանոցային ոլորտը 2013թ․2013 թ․ կազմել են ՀՆԱ–ի 18.2%–ը, իսկ գյուղատնտեսությունը կազմում է ՀՆԱ–ի 9.6%–ը նախորդ տարվա համեմատ աճելով 9.1%–ից։
 
Միջազգային առևտրում ամենամեծ բաժինը կազմում են քիմիական նյութերի և ապրանքների արտահանումը 21.4%–ը 2014թ․–ի2014 թ․–ի տվյալներով, դրան հաջորդում է մեքենաների և սարքավորումների արտահանումը 21.1%–ը։Մակեդոնիայի–ը։ Մակեդոնիայի հիմնական ներմուծման ոլորտները 2014 թ.-ին կազմել են «մեքենաներ եւև տրանսպորտային միջոցներ» 34,2%–ը, «հանքային վառելիք, քսանյութեր և հարակից նյութեր» 18,7%–ը: 2014 թ.-ին նույնիսկ արտաքին առևտրի 68.8% -ը կատարվել է ԵՄ-ի հետ, որը համարվում է Մակեդոնիայի ամենախոշոր առևտրային գործընկերը (Գերմանիայի հետ 23.3%, Մեծ Բրիտանիայի հետ ` 7.9%, Հունաստանի հետ` 7.3%, Իտալիայի հետ `6.2% և այլն): ): 2014 թ.-ին ընդհանուր արտաքին առևտրի շուրջ 12% -ը կատարվել է Արևմտյան Բալկանյան երկրների հետ: Մակեդոնիան թույլ զարգացած երկիր է և ունի ավելի փոքր տնտեսություն քան Հարավսլավիայի նախկին պետությունները։
 
=== ենթակառուցվածք ===
Մակեդոնիան (Չերնոգորիայի, Բոսնիայի և Հերցեգովինայի , Կոսովոյի հետ միասին) պատկանում են նախկին Հարավսլավիայի թույլ զարգացած նահանգների շարքին: Անկախության հռչակումից հետո այն անցել է տնտեսության զարգացման դժվարին ուղի, քանի որ Հարավսլավիայի ներքին շուկան փլուզվում է, իսկ Բելգրադից դրամական օժանդակությունը դադարեցվում է: Բացի այդ, երկիրը բախվեց շուկայական տնտեսությանն անցում կատարելու բազմաթիվ խնդիրներին և դժվարություններին,որոնք ծառացել էին նաև Արևելյան Եվրոպայի մի շարք պետությունների առջև: Միակ հենարանը դա Սերբիայի տարածքով երկաթուղու միջոցով բանջարեղենի արտահանումն էր դեպի Գերմանիա, սակայն տրանզիտային ծախսերի բարձրացման հետևանքով , այն բացասական ազդեցություն է ունենում, հանգեցնելով եկամուտների նվազմանը բանջարեղենի արտահանման շուկայում։
 
==== Առևտուր և ներդրումներ ====
Հարավսլավիայի պատերազմից հետո Սերբիայի և Մոնտենեգրոյի վրա կիրառվող սանկցիաները բացասական ազդեցություն ունեցան երկրի տնտեսության վրա։1994–95թթ․վրա։ 1994–95 թթ․ Հունաստանը առևտրային վետո սահմանեց ինչի արդյունքում երկրի տնտեսությունը կրկին անկում ապրեց։Հունաստանիապրեց։ Հունաստանի վրա դրված սանկցիաները վենանում են 1995թ․ Բոսնիայի պատերազմից հետո, սակայն է 1999–2001թթ․1999–2001 թթ․ Ալբանիայում առաջացած ճգնաժամը պատճառ է դառնում հետագա ապակայունացման։
 
Նախքան Հունաստանի դեմ սանկցիաների կիրառմանը Հունաստանը եղել է Մակեդոնիայի հիմնական գործընկերը։Հունականգործընկերը։ Հունական շատ կազմակերպություններ Մակեդոմիայում գնել են բազմաթիվ պետական կազմակերպություններ, այդպիսիք են Օթքա նավթավերամշակման գործարանը, Ժիտո Լյուքս խմորեղենի գործարանը, Պրիլեպի մարմարե հանքավայրը, Բիթոլա տեքստիլ գործարանը և զբաղվածությամբ ապահովել են ավելի քան 20,000 մարդու։Հունաստանիմարդու։ Հունաստանի և Մակեդոնիայի միջև միջսահմանային առևտուրը հանգեցրեց նրան, որ Հունաստանի հազարավոր քաղաքացիներ կարողանում էին ձեռք բերել տեղական ապրանքները ավելի մատչելի գներով։Նավթավերամշակմանգներով։ Նավթավերամշակման արդյունաբերության տեղափոխումը Մակեդոնիա մեծացրեց նավթային բիզնեսում Հունաստանի դերը։
 
Մակեդոնիայի մյուս գործընկերներն էին Իտալիան, Գերմանիան, ԱՄՆ, Սլովենիան,Ավստրիան ևն։և Ավստրիան։
 
=== Զբոսաշրջություն ===
Զբոսաշրջությունը Մակեդոնիայի տնտեսության գերակա ճյուղ է համարվում։Բնականհամարվում։ Բնական և պատմամշակութային ռեսուրսների հարստությունը երկիրը վերածել է զբոսաշրջային կարևորագույն դեստինացիայի։Ամեն տարի երկիր այցելում է 700,000 զբոսաշրջիկ։
 
=== Տրանսպորտ ===
Գտնվելով Բալկանյան թերակղզում Մակեդոնիայի Հանրապետությունը մայրցամաքային ճանապարհով կապված է բալկանյան մյուս երկրների հետ։Հատկապեսհետ։ Հատկապես կարևոր է հյուսիս–հարավ Վարդար հովիտով կապը, որը կապում է Հունաստանը Եվրոպայի մյուս հատվածի հետ։Մակեդոնիայիհետ։ Մակեդոնիայի տարածքում երկաթուղու ամբողջ երկարությունը 699կմ699 կմ է։ է։ԱմենիցԱմենից կարևոր երկաթուղային կապը Սերբիայի սահմանագծում է ` Կումանովո - Սկոպյե - Վելես - Գեվգելիա երկաթգիծը։2001թ․երկաթգիծը։ 2001 թ․ սկսվում է Բելջակովիչի երկաթուղային գծի կառուցումը, որը ուղիղ կապ էր ստեղծելու Սկոպյեի և Սոֆիայի միջև։Ամենակարևորմիջև։ Ամենակարևոր երկաթուղային հանգույցները Սկոպյեում են, նաև Վելեսում և Կումանովում։
 
Մակեդոնիայի փոստը Մակեդոնիայում ստեղծված պետական կազմակերպություն է, որը իրանանացնում է նամակների փոխադրումները։Այնփոխադրումները։ Այն հիմնադրվել է 1992թ․։1993թ․1992 թ․։ 1993 թ․ այն ընդգրկվել է համաշխարհային փոստային միության մեջ։Այնմեջ։ Այն բաժանվում է Մակեդոնիայի թելեքոմ–ի և Մակեդոնիայի փոստի։Ինչփոստի։ Ինչ վերաբերվում է ջրային տրանսպորտին այն իրականցվում է Օհրիդ և Պրեսպան լճերի միջոցով և բարելավվում է հիմնականում զբոսաշրջային նպատակներով։
 
Մակեդոնիայի Հանրապետությունում պաշտոնապես գործում է 17 օդանավակայան:Դրանցօդակայան։ Դրանց թվում կան միջազգային երկու օդանավակայաններօդակայաններ, դրանք են Սկոպյեի IATA միջազգային օդանավակայանը օդակայանը և Օհրիդի «Սուրբ Պողոս Առաքյալ» օդանավակայանը։օդակայանը։
 
== ժողովրդագրություն ==
2002թ․2002 թ․ մարդահամարի տվյալներով բնակչության 2,022,547–ը տեղաբնիկներ են։ 2009թ․2009 թ․ պաշտոնական վիճակագրական տվյալներով բնակչության կազմը էական փոփոխություններ չի կրել և կազմել է 2,050,671։Վերջին671։ Վերջին մարդահամարի տվյալներով բնակչության կազմում ամենամեծ [[էթնիկ խումբը]] կազմում են [[մակեդոնացիները]], իսկ երկրորդ մեծ էթնիկ խումբը [[ալբանացիներն]] են, որոնք գերակշռում են երկրի հյուսիսարևմտյան հատվածում։Նրանցհատվածում։ Նրանց հաջորդում են [[թուրքերը]]՝երրորդ՝ երրորդ ամենամեծ էթնիկ խումբը, ըստ պաշտոնական մարդահամարի տվյանլենորվ կազմում են 80,000 հազ․հազար իսկ ոչ պաշտոնական տվյալներով նրաց թիվը տատանվում է 170,000–200,000–ի սահմաններում։Որոշսահմաններում։ Որոշ ոչ պաշտոնական տվյալների համաձայն Մակեդոնիայում ապրում են ավելի քան 260,000 [[հռոմիացիներ]]։
 
=== կրոն ===
Մակեդոնիայի բնակչության 64.7%-ը [[Ուղղափառ Քրիստոնեության|ուղղափառ քրիստոնեության]] հետևորդներ են, որոնց ճնշող մեծամասնությունը պատկանում է [[Մակեդոնական Ուղղափառ Եկեղեցուն|Մակեդոնական ուղղափառ եկեղեցուն]]։ 33.3%-ը մուսուլմաններ են (ալբանացիներ, թուրքեր, գնչուներ, մակեդոնացիներ)։ Մակեդոնիան Եվրոպական երկրների շարքում 4-րդն է [[Կոսովոյից]], [[Ալբանիայի]]ց և [[Բոսնիա-Հերցոգովինիայից]] հետո իսլամադավան բնակչության բարձր տոկոսով։
 
Երկրում հաշվվում են 1,842 եկեղեցիներ և 580 մզկիթներ։ Մայրաքաղաք Սկոպյեում գործում են ուղղափառ և մուսուլմանական համայնքներին պատկանող կրոնական միջնակարգ դպրոցներ, ուղղափառ աստվածաբանական քոլեջը։Մակեդոնականքոլեջը։ Մակեդոնական ուղղափառ եկեղեցին տարածված և իրավասու է 10 նահանգներում, որոնցից յոթը երկրի ներսում են, իսկ երեքը արտասահմանում։Եկեղեցինարտասահմանում։ Եկեղեցին ունի տաս եպիսկոպոսներ և 350 քահանաներ։ քահանաներ։ՏարեկանՏարեկան ամբողջ նահանգներում ավելի քան 30,000 մարդ է մկրտվում։Մակեդոնիայիմկրտվում։ Մակեդոնիայի ուղղափառ եկեղեցու գործունեությունը չի ճանաչվել ահլ ուղղափառ եկեղեցիների կողմից, իսկ [[Սերբիայի ուղղափառ եկեղեցին]] պնդում է, որ [[Մակեդոնիայի եկեղեցական իրավասությունները]] շարունակում են մնալ քաղաքականապես լարված , հատկապես այն իրադարձությունից հետո, երբ [[Ջովան Վրանիկովսկին]] 2002թ․2002 թ․ սեպտեմբերին նշանակվում է արքեպիսկոպոս։
 
Մակեդոնիայի ուղղափառ եկեղեցու հիմնական նպատակն է դադարեցնել հարաբերությունները Օհրիդի արքեպիսկոպոսի հետ և կանխել [[Սերբիայի ուղղափառ եկեղեցու]] եպիսկոպոսի մուտքը Մակեդոնիա։<nowiki/> [[Ջովան Վրանիկովսկին|Ջովան]] եպիսկոպոսը տասնութ ամսով ենթարկվեց ազատազրկման Մակեդոնիայի ուղղափառ եկեղեցու գործունեությունը զրպարտելու և տեղաբնիկների կրոնական զգացմունքները վասելու համար՝ տարածելով [[Սերբիայի ուղղափառ եկեղեցու]] օրացույցն ու կանոները։
 
Մակեդոնիայի բյուզանդական կաթոլիկ եկեղեցին ունի ավելի քան 11,000 հետևորդ Մակեդոնիայում։ԵկեղեցինՄակեդոնիայում։ Եկեղեցին հիմնադրվել է 1918թ․1918 թ․ և հիմնականում կազմված է կաթոլիկներից և նրանց հետևորդներից։
 
Երկրում կա նաև փոքր բողաքական համայնք։Ամենահայտնիհամայնք։ Ամենահայտնի բողոքականը վերջին նախագահ Բորիս Տրայկովսկին է։Նաէ։ Նա Մեթոդիստ համայնքից էր, որը19–րդորը 19–րդ դարից սկսած հավարվում է հանրապետությունում ամենամեծ բողաքական համայնքը։1980թ․համայնքը։ 1980 թ․ սկսած բողաքական համայնքը սկսում է ընդարձակվել, որը հիմնականում պայմանավորված էր արտաքին ուժերի օժանդակությամբ։
 
Մակեդոնիայում [[հրեական համայնքը]] նախքան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը կազմում էր 7,200 մարդ, իսկ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ամբողջությամբ համայնքը ամբողջությամբ ոչնչացվում է։<nowiki/> [[Մակեդոնիայի հրեաների միայն 2% է]] փրկվում [[հոլոքոստից]]։Նախքան։ Նախքան հրեաների ազատագրումը և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը հրեաների մեծ մասը արտագաղթում են Իսրայել։ՆերկայումսԻսրայել։ Ներկայումս երկրի հրեական համայնքը կազմված է 200 հրեաներից, ովքեր հիմնականում ապրում են Սկոպյեում։ՄակեդոնիայիՍկոպյեում։ Մակեդոնիայի հրեաների մեծ մասը [[սեֆարդիչներ]] են – 15րդ դարում [[Պորտուգալիայից]], [[Կաստիլինից]], [[Արագոնից]] եկած փախստականների ժառանգորդներ։
 
=== Լեզուներ ===