|
[[Պատկեր:Two Druids.PNG|thumb|"Երկու դրուիդ", 19th19-centuryրդ engravingդարի basedփորագրություն` onհիմնված aԲեռնարդ 1719դը illustrationՄոնթֆոսոնի by1719թ. [[Bernardնկարազարդման de Montfaucon]].վրա<ref>''Antiquitas explanatione et schematibus illustrata'' vol. ii, part ii, book v. (p. 436). Montfaucon claims that he is reproducing a bas-relief found at [[Autun]], Burgundy.</ref>:]]
'''ԴրուիդըԴրուիդ''' ( {{lang-en|Druid}}) [[կելտեր]]ի `, ովքեր մեր թվարկության 1-ին դարում բնակեցնում էին [[Գալիա]]ն, [[Իռլանդիա]]ն և [[Մեծ Բրիտանիա (կղզի)|Բրիտանիա]]ն, առավել կրթված և բարձր դասի ներկայացուցիչ է։ներկայացուցիչ։ Թեև ավելի հայտնի են դրուիդ- կրոնական առաջնորդները, դրուիդների դասի ներկայացուցիչներ էին նաև բժիշկները, պոետները և այլ մասնագիտության տեր մարդիկ։ Դրուիդների մասին շատ քիչ տեղեկություններ կան։ Նրանք իրենց մասին որևէ գրավոր տեղեկություն չեն թողել. միակ տեղեկությունները թողել են հույն և հռոմեացի գրողները, որոշ նկարագրություններ էլ թողել են իռլանդացի միջնադարյան գրողները։ Հնագիտական պեղումների արդյունքում հոգևոր ծիսակատարությունների բազմաթիվ նկարներներ նմուշներ են հայտնաբերվել, որոնք կապված են դրուիդների գործունեության հետ։ Հունա-հռոմեական մի շարք աղբյուրներ նշում են, որ դրուիդները կենդանիներ և անգամ մարդկանց էին զոհաբերում, հավատում էին վերամարմնավորմանը ({{lang-en|[[reincarnation]]}} ) և գալլական հասարակության մեջ բարձր դիրք էին գրավում։ Գրեթե ոչինչ հայտի չէ նրանց կրոնական ծեսերից, բացի կաղնու և մղամուրճի արարողությունը ({{lang-en|ritual of oak and mistletoe}}), որը նկարագրել է Պլինիոս Ավագը ({{lang-en|Pliny the Elder}}):
Առաջին գրավոր արձանագրությունը թվագրվում է մ.թ.ա. 200 թ., սակայն դրուիդների նկարագրությունն առաջին անգամ տվել է [[Հուլիոս Կեսար]]ն իր «Գալլիական պատերազմ "» ({{lang-lat| Commentarii de Bello Gallico}}) աշխատության մեջ, որը թվագրվում է մ.թ.ա. 50 թ.։ Հետագայում մի շարք հեղինակներ, ինչպիսիք են [[Ցիցերոն]]ը ({{lang-lat|Cicero}}), Տակիտուսը ({{lang-lat|Tacitus}}) և [[Պլինիոս Ավագ]]ը ({{lang-en|Pliny the Elder}}), նույնպես նկարագրել են դրուիդներին։ Այն բանից հետո, երբ հռոմեացիները գրավեցին Գալլիան, հռոմեացի կայսրեր Տիբերիուսը ({{lang-lat|Tiberius}}) և Կլաուդիուսը ({{lang-lat|Claudius}}) կասեցրին դրուիդների գործունեությունը մ.թ. 1-ին դարում, և դրա մասին գրավոր տեղեկություններն ավարտվել են մինչև 2-րդ դարը։ 750-ական թթ. "«դրուիդ "» բառին հանդիպում ենք Բլաֆմաքի պոեմներում։ Հետագայում դրուիդների հանդիպում ենք նաև արդեն քրիստոնեություն ընդունած իռլանդացիների միջնադարում գրված հեքիաթներից մի քանիսում, որտեղ նրանք պատկերվել են որպես կախարդներ, ովքեր դիմադրում էին քրիստոնեության տարածմանը։ 18-19-րդ դարերում՝ Կելտական վերածննդի շրջանում, հատուկ խմբեր են ձևավորվում, ովքեր հիմք են դնում Նոր-դրուիդիզմին։ ▼
Առաջին գրավոր արձանագրությունը թվագրվում է մ.թ.ա. 200 թ., սակայն դրուիդների նկարագրությունն առաջին անգամ տվել է [[Հուլիոս Կեսար]]ն իր "Գալլիական
▲պատերազմ" ({{lang-lat| Commentarii de Bello Gallico}}) աշխատության մեջ, որը թվագրվում է մ.թ.ա. 50 թ.։ Հետագայում մի շարք հեղինակներ, ինչպիսիք են [[Ցիցերոն]]ը({{lang-lat|Cicero}}), Տակիտուսը({{lang-lat|Tacitus}}) և [[Պլինիոս Ավագ]]ը ({{lang-en|Pliny the Elder}}), նույնպես նկարագրել են դրուիդներին։ Այն բանից հետո, երբ հռոմեացիները գրավեցին Գալլիան, հռոմեացի կայսրեր Տիբերիուսը ({{lang-lat|Tiberius}}) և Կլաուդիուսը ({{lang-lat|Claudius}}) կասեցրին դրուիդների գործունեությունը մ.թ. 1-ին դարում, և դրա մասին գրավոր տեղեկություններն ավարտվել են մինչև 2-րդ դարը։ 750-ական թթ. "դրուիդ" բառին հանդիպում ենք Բլաֆմաքի պոեմներում։ Հետագայում դրուիդների հանդիպում ենք նաև արդեն քրիստոնեություն ընդունած իռլանդացիների միջնադարում գրված հեքիաթներից մի քանիսում, որտեղ նրանք պատկերվել են որպես կախարդներ, ովքեր դիմադրում էին քրիստոնեության տարածմանը։ 18-19-րդ դարերում՝ Կելտական վերածննդի շրջանում, հատուկ խմբեր են ձևավորվում, ովքեր հիմք են դնում Նոր-դրուիդիզմին։
== Ստուգաբանություն ==
[[Պատկեր:An Arch Druid in His Judicial Habit.jpg|thumb| ImaginativeԵրևակայական illustrationնկարազարդում` of«Արք 'AnԴրուիդը Archիր Druidդատական inվարքի Hisմեջ»` JudicialՄեյրիկի Habit',և fromՍմիթի "The(1815թ.) Costume«Բրիտանական ofկղզիների theարմատական Originalբնակչության Inhabitantsհագուստը» of the British Islands" by S.R. Meyrick and C.H. Smith (1815)նկարազարդումից, theոսկե goldվզնոցը gorgetվերցված copyingէ Irishիռլանդական [[Bronzeբրոնզի Age]] examples.դարից<ref>There are 9 surviving gorget collars, 7 in the [[National Museum of Ireland]], all dating from the late Bronze Age, 800–700 BCE. Wallace, Patrick F., O'Floinn, Raghnall eds. ''Treasures of the National Museum of Ireland: Irish Antiquities'', 2002, Gill & Macmillan, Dublin, ISBN 0-7171-2829-6, pp. 88–89, 100–101.</ref>:]]
Ժամանակակից անգլերեն ''druid'' բառը ծագում է լատիներեն ''druides'' (արտասանվում է {{IPA|[druˈides]}}) բառից, որն էլ իր հերթին կելտական ծագում ունի։
== Պրակտիկա և ուսմունքներ ==
Ըստ պատմաբան [[Ռոնալդ Հաթթոնի]] "«... մենք իրականում ոչ մի ստույգ բան չենք կարող իմանալ անտիկ դրուիդների մասին, չնայած նրանք իսկապես գոյություն են ունեցել։ Ինչ-որ տեղ նրանք լեգենդար անձիք են եղել։ Այնուամենայնիվ, անտիկ և միջնադարյան գրողների տեղեկությունները, գումարած հնագիտական գտածոները կարող են օգնել մեզ պատկերացում կազմել նրանց, ինչպես նաև նրանց կրոնական ծեսերի մասին։մասին»։
=== Հասարակական դերը ===
=== Զոհաբերություններ ===
[[Պատկեր:WickerManIllustration.jpg|thumb|18-րդ դարի նկարազարդում` «Հյուսած մարդ», մահապատժի տեսակ, որը Կեսարը ենթադրում էր, որ դրուիդները օգտագործել են մարդկանց տանջելու համար: «Կեսարի մեկնաբանությունների» «Դունկան Կեսար, Թոնսոն, Դրայպեր և Դոդսլի» հրատարակությունը` թարգմանված Ուիլյամ Դունկանի կողմից 1753թ.]]
[[Պատկեր:WickerManIllustration.jpg|thumb|An 18th century illustration of a [[wicker man]], the form of execution that Caesar alleged the druids used for human sacrifice. From the "Duncan Caesar", Tonson, Draper, and Dodsley edition of the Commentaries of Caesar translated by William Duncan published in 1753.<!-- Having written that I'm suddenly not so sure, it's similar to Duncan Caesar but might be later imitation. -->]]
Հույն և հռոմեացի գրողները դրուիդների կրոնական ծեսերի մասին խոսելիս շեշտում են նրանց` մարդկային զոհաբերություններ կատարելը, մի արարողություն, որ նրանք խիստ բարբարոսական են համարում։ Կեսարը նշում էր, որ հիմնականում զոհաբերում էին հանցագործներին, բայց անմեղները նույնպես կարող էին "«օգտագործվել"», և որ նրանք ողջակիզվում էին փայտյա մեծ կաղապարների մեջ։ Դիոդորոս Սիկուլոսը պնդում է, որ կելտերի աստնածների համար ընդունելի են համարվում միայն այն զոհաբերությունները, որ անում են դրուիդները, քանի որ նրանք միջնորդ են աստվածների և մարդկանց միջև։ Նա դիտողություն է արել դրուիդների ծիսակարգում մարգարեությունների դերի մասին։
[[Դիոդորոս Սիկուլոս]]ը պնդում է, որ կելտերի աստնածների համար ընդունելի են համարվում միայն այն զոհաբերությունները, որ անում են դրուիդները, քանի որ նրանք միջնորդ են աստվածների և մարդկանց միջև։ Նա դիտողություն է արել դրուիդների ծիսակարգում մարգարեությունների դերի մասին։
:"{{մեջբերում|Այս մարդիկ ապագան կանխատեսում էին դիտելով թռչունների թռիչքը, լսելով նրանց ձայները և ողջ կենդանիներին զոհաբերելով։ Իշխանությունը նրանց ձեռքում է.. և անհրաժեշտության դեպքում նրանք կարող են մարդկային զոհաբերություն կատարել։ Խրելով դաշույնը զոհի կրծքավանդակ և դիտելով, թե ինչպես են ցնցվում նրա վերջույթները ընկնելուց հետո և ինչպես է հեղվում արյունը, նրանք կարող են կանխատեսել ապագան։"}}
Ըստ հնագիտական պեղումների արդյունքների պարզվել է, որ մարդկային զոհաբերություններ կատարել են Երկաթե դարի կելտերը։ Գալիայի տարածքում (այժմյան Ֆրանսիայի հյուսիս-արևելքում) հայտնաբերվել են զանգվածային գերեզմաններ։ Հնագետ Ժան Լուի Բռունոն{{lang-fr|[[Jean-Louis Brunaux]]}}Բրունոն, ով զբաղվում է պեղումներով այդ տարածքում, համարում է, որ այդ տեղերում զոհաբերություններ են կատարվել ռազմի աստծուն, որպես ծիսակատարության մաս։ Մեկ այլ հնագետ՝ Մարտին Բռաունը{{lang-en|Martin Brown}},Բրաունը հակադրվում է այս կարծիքին և համոզմունք հայտնում, որ դրանք սրբատեղիներ են, որտեղ թաղված են ոչ թե զոհաբերված, այլ կռվում հերոսաբար ընկած ռազմիկներ։
== Գրականություն ==
[[Կատեգորիա:Կելտական դիցաբանություն]]
[[Կատեգորիա:Հեթանոսություն]]
[[Կատեգորիա:Քրմություն]]
|
