Վիքիպեդիա

«Գալակտիկական կենտրոն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
Հաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Նոր էջ «Պատկեր:Milky_Way_Galaxy_center_Chandra.jpg|աջից|մինի|400x400փքս|Նկարը 400-ից 900 լուսատարի չափի է, բաղկացած է Chandra աստղա...»:
 
Տող 1.
[[Պատկեր:Milky_Way_Galaxy_center_Chandra.jpg|աջից|մինի|400x400փքս|Նկարը 400-ից 900 լուսատարի չափի է, բաղկացած է Chandra աստղադիտակի մի քանի լուսանկարներից։ Հարյուրավոր սպիտակ գաճաճ և նեյտրոնային աստղերով և սև խոռոչներով։Դրանքխոռոչներով։ Դրանք գազի ամպերի մեջ են, որոնց մասնիկների էներգիաները համապատասխանում են միլիոնավոր աստիճան ցելսիուսների։ Ենթադրվում է, որ գալակտիկական կենտրոնի պայծառության շուրջը գտնվում է գերզանգվածեղ սև խոռոչը(ռադիո աղբյուր Աղեղնավոր A*)։ Պատկերի գույները համապատասխանում են ռենտգենյան էներգիայի միջակայքում `կարմիր (ցածր), կանաչ (միջին) և կապույտ (բարձր):]]
'''Գալակտիկական կենտրոն,''' համեմատաբար ոչ մեծ տիրույթ մեր [[Գալակտիկաներ|Գալակտիկայի]] կենտրոնում, որի շառավիղը կազմում է մոտավորապես 1000 [[պարսեկ]] և նրա հատկությունները կտրուկ տարբերվում են մնացած մասերի հատկություններից։ Պատկերավոր ասած՝ գալակտիկական կենտրոնը, դա տիեզերական լաբորատորիա է, որտեղ դեռևս տեղի են ունենում աստղերի առաջացման պրոցեսներըպրոցեսներ, որում տեղադրված է այն միջուկը, որը ժամանակաինժամանակային մեր աստղային համակարգի խտացման սկիզբն է դրել։
 
== Տեղակայում ==
Տող 13.
[[Պատկեր:Infrared-visible_light_comparison_of_VISTA’s_gigapixel_view_of_the_centre_of_the_Milky_Way.ogv|ձախից|մինի|Այս տեսանյութը հնարավորություն է տալիս ավելի մանրամասն դիտել Ծիր Կաթինի հսկայական կենտրոնական հատվածները, ESO VISTA աստղադիտակով ստացված հազարավոր պատկերները միացնելով և համեմատել այն տեսանելի լույսով ստացված պատկերի հետ։ VISTA- ն ունի տեսախցիկ, որը աշխատում է ինֆրակարմիր ճառագայթման միջոցով, իսկ տեսանելի լույսի դեպքում տեսանելիությունը կանխում է փոշու մեծ մասը, չնայած որ այս լուսանկարում հստակ տեսանելի են փոշու շատ անթափանց շերտերը:]]
 
== Գալակտիկական կենտրոնի կազմըկազմ ==
Գալակտիկական կենտրոնի ամենամեծ առանձնահատկությունը հանդիսանում է այնտեղ գտնվող պտտման էլիպսոիդի տեսք ունեցող աստղային կուտակումը (աստղային բալջ), որի մեծ կիսաառանցքը ընկած է Գալակտիկայի հարթության մեջ, իսկ փոքրը՝ նրա (Գալակտիկայի) առանցքի վրա։
 
Բալջ (от {{lang-en|bulge}} — «փքում»), պարուրաձև գալակտիկայի ներքին, պայծառ, սֆերիկ բաղադրիչ մաս։մաս է։ Նրա չափերը տատանվում են հարյուրավոր պարսեկներից մինչև կիլոպարսեկներ։ Այն բաղկացած է հիմնականում ծեր աստղերից, որոնք շարժվում են ձգված ուղեծրերով։ Կիսաառանցքների հարաբերությունը 0,4 է։ Մոտավորապես կիլոպարսեկ հեռավորության վրա աստղերի ուղեծրային արագությունը մոտ 270 կմ/վ է, իսկ [[Պտտման պարբերություն|պտտման պարբերությունը]] մոտ՝ 24 մլն տարի։ Դրանից ելնելով կարելի է ասել, որ կենտրոնական կուտակման զանգվածը մոտ 10 մլրդ արեգակնային զանգված է։ Կենտրոնին մոտեցմանը զուգընթաց [[Կոնցենտրացիա (այլ կիրառումներ)|կոնցենտրացիան]] կտրուկ մեծանում է։ Աստղային խտությունը փոփոխվում է R<sup>−1,8</sup> (R -հեռավորությունը կենտրոնից) համեմատականությամբ։ ՄատավորապեսՄոտավորապես կիլոպարսեկ հեռավորության վրա կազմում է մի քանի արեգակնային զանգված մեկ խորանարդ [[Պարսեկ|պարսեկում]], կենտրոնում՝ 300 հազար արեգակնային զանգված մեկ խորանարդ պարսեկում (համեմատության համար ․[[Արեգակ|Արեգակի]] մոտակայքում աստղային խտությունը կազմում է 0,07 արեգակնային զանգված խորանարդ պարսեկում),
 
կուտակման տեղից դուրս են գալիս գազային թևեր, որոնք ձգվում են մինչև 3-4,5 պարսեկ։ Նրանք պտտվում են գալակտիկական կենտրոնի շուրջը և միաժամանակ 50կմ50 կմ/վ արագությամբ հեռանում են նրանից։ Շարժման կինետիկ էներգիան 10<sup>55</sup> էրգ է։ Կուտակման ներսում հայտնաբերվել է գազային սկավառակ, որի շառավիղը մոտ 700 պարսեկ է, իսկ զանգվածը 100 մլն արեգակնային զանգված։ Սավառակի ներսում գտնվում է ասղագոյացման տիրույթը։
 
Կենտրոնին մոտ գտնվում է մոլեկուլային ջրածնից կազմված, պտտվող և ընդարձակվող օղակ, որի զանգվածը 100000 արեգակնային զանգված է, իսկ շառավիղը՝ մոտ 150 պարսեկ։ Օղակի պտտման արագությունը 50 կմ/վ է, իսկ ընդարձակման արագությունը՝ 140 կմ/վ։ Պտտման հարթությունը թեքված է Գալակտիկայի հարթության նկատմամաբ 10 աստիճանով։ Ամենայն հավանականությամբ, այդ ընդարձակումը, 12 մլրդ տարի առաջ կենտրոնում տեղի ունեցած պայթյունի հետևանք է։
[[Պատկեր:Galactic_Cntr_full_cropped.jpg|ձախից|մինի|391x391փքս|Ծիր Կաթին գալակտիկայի կենտրոնը ինֆրակարմիր տիրույթում]]
Օղակում գազը տեղակայված է անհավասարաչափ և ահռելի գազափոշային ամպ է առաջացնում։ Ամենամեծ ամպ է համարվում Աղեղնավոր B2 համակարգը, որը գտնվում է կենտրոնից 120 պարսեկ հեռավորության վրա։ Տրամագիծը՝ 30 պարսեկ, զանգվածը՝ մոտ 30 մլն արեգակնային զանգված։ Այս ամպերում հայտնաբերվել են բոլոր մոլեկուլային միացությունները, որոնցից հանդիպում են տիեզերքում։ Կենտրոնին ավելի մոտ գտնվում է մոտ 15 պարսեկ շառավղով կենտրոնական փոշու ամպը։ Այդ ամպի մեջ պարբերաբար նկատվում են ճառագայթման բռնկումներ, ինչը հոիշումհուշում է նրանում տեղի ունեցող ակտիվ երևույթների մասին։
 
Գործնականորեն կենտրոնում գտնվում է ոչ ջերմային ճառագայթման աղբյուր [[Աղեղնավոր]] A*, որի շառավիղը կազմում է 0,0001 պարսեկ(մոտ 20,6 ա․մ), իսկ պայծառության ջերմստիճանը՝ 10 մլն աստիճան։ Այդ աղբյուրի ռադիոճառագայթումը սինխրոտրոնային բնույթ ունի։ Ժամանակ առ ժամանակ նկատվում է ժառագայթման հոսքի փոփոխություն։ Գալակտիկայի այլ տիրույթներում նման ճառագայթում չի հայտնաբերվել, բայց նման բան հայտնաբերվում այլ գալակատիկաների կենտրոններում։ Ամենայն հավանականությամբ հենց կենտրոնում գտնվող միջուկում գտնվում է գերզանգվածեղ [[սև խոռոչ]] (4,31 ± 0,36){{e|6}} արեգակնային զանգվածին հավասար զանգվածով, ինչի մասին հուշում են մոտակա աստղերի ուսումնասիրությունները<ref>[http://www.astro.ucla.edu/~ghezgroup/gc/pictures/orbitsOverImage04.shtml UCLA Galactic Center Group<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref><ref name="2009_Gillessen">{{статья|автор=Gillessen, S.; Eisenhauer, F.; Trippe, S.; Alexander, T.; Genzel, R.; Martins, F.; Ott, T.|заглавие=Monitoring Stellar Orbits Around the Massive Black Hole in the Galactic Center|ссылка=http://adsabs.harvard.edu/abs/2009ApJ...692.1075G|издание=The Astrophysical Journal|тип=|место=|издательство=|год=2009|volume=692|номер=|страницы=1075—1109}}</ref>։
 
2016 թվականին ճապոնացի գիտնականները հայտնեցին երկրորդ մեծ սև խոռոչի մասին, որը գտնվում է կենտրոնից 200 լուսատարի հեռավորության վրա։ Նրա զանգվածը 100 հազար արեգակնային զանգվածի է հավասար, բայց դեռևս նրա սև խոռոչ լինենըլինելը հաստատված չէ<ref>[http://www.sciencemag.org/news/2016/01/astronomers-spot-another-giant-black-hole-our-backyard Astronomers spot another giant black hole in our backyard | Science | AAAS<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։
[[Պատկեր:Artist_impression_of_a_supermassive_black_hole_at_the_centre_of_a_galaxy.jpg|աջից|մինի|Գալակտիկայի կենտրոնում գերղանգվածային սև խոռոչի մասին նկարչի տպավորությունը<ref>{{cite news|title=ALMA Reveals Intense Magnetic Field Close to Supermassive Black Hole|url=http://www.eso.org/public/news/eso1515/|access-date=21 April 2015|work=ESO Press Release|agency=European Southern Observatory}}</ref>]]
[[Պատկեր:Simulation_of_the_X-shaped_bulge_of_the_Milky_Way.ogv|մինի|Ծիր Կաթին գալակտիկայի տիպի շտրիխավորված գալակտիկայի անիմացիա,որը ցույց է տալիս ուռուցիկությունը։]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Գալակտիկական_կենտրոն» էջից