«Ուտոպիա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
|||
Տող 4.
Գրականության մեջ XX—XXI դարերի ուտոպիան, ինչպես նաև հակաուտոպիաները, նայվում են գիտական ֆանտաստիկայի ժանրում<ref>эскапистские</ref>: Կ. Ռյոմերն առաջարկում է հետևյալ դասակարգումը գրական ժանրերի: Ուտոպիան դա ենթադրյալ մշակույթի մանրամասն նկարագրությունն է, որն ընթերցողին ներկայացնում է ալտերնատիվ իրականության պատկեր սեփական ժամանակակիցության և ինտելեկտուալ էմոցիոնալ դիրքերի: Եթե հեղինակը կամ ընթերցողը ընդունում են նկարագրվող իրականությունը իբրև գոյություն ունեցող իրականությանը գերազանցող, դա ուտոպիա է`ավելի կոնկրետ`իսկակական ուտոպիա: Եթե նկարագրվող իրականությունը տխուր է և զգալիորեն զիջում է օբյեկտիվին, այդ դիստոպիա է կամ անտիուտոպիա<ref>Claeys, 2010, K. M. Roemer. Paradise transformed: varieties of nineteenth-century utopias, p. 79.</ref>:
Ընդունված է ուտոպիան բաժանել «վերակառուցող ուտոպիայի», որը առաջարկում է հասարակության ռադիկալ վերափոխում, ինչպես նաև «փախուստի ուտոպիա» սոցիալական իրականությունից<ref>Грицанов, 2003, с. 1073—1074.</ref><ref>Араб-Оглы, 2010, с. 152.</ref><ref name="Claeys, 2010, p. 4">Claeys, 2010, p. 4.</ref>: Ուտոպիան ինչպես
Ժամանակակաից փիլիսոփայական և հանրային գիտություններում ընդունված է տարանջատել ուտոպիան ուտոպիզմից: Ուտոպիզմը գիտակցության ձև է, ինչպես երևում է ներունակ է մարդկային բնությանը և արտահայտված է երազանքների տարբեր ձևերով ներկայի կամ ապագայի իդեալական աշխարհի` ներառելով դրախտը, Կոկանը — «կաթնային գետերով և թթվաշ ափերով երկիրը», և այլն), բայց ավելի հաճախ չունի պոզիտիվ իրացում: Ուտոպիան իբրև գեղարվեստական ժանր և սոցիալ քաղաքական ծրագրավորում ծագում է նոր ժամանակ, մարդկանց`պատմությունը ընդունելու փոփոխության հետ կապված Ուտոպիան կապված է առաջընթացի հետ, բայց կարող է վերաբերվել նաև, ուղղված լինել անցյալին (օրինակ «նախնադարյան կոմունիզմը» կամ «կորուսված դրախտը»): Ուտոպիական հասարակության կերպարը կապված է ապագայի ձևի հետ, ուստի կարող է ազդել սոցիալական զարգացման վրա: XIX դարից հասարակական գիտակցության և սոցիալական գիտությունների մեջ «ուտոպիա» հասկացությունը և «սսոցիալիզմը» դարձել են մեծ մասամբ միմյանց հետ կապված Ուտոպիական պրոյեկտները (անիրագործելի) պատմության մոդերն պրոյեկտներ են սոցիալական շատ փիլիսոփաների կողմից, այդ թվում` մարքսիզմը այդ թվում` մարքսիստները, իրագործման ընթացքում պարզվեց ֆաշիստական, տոտալիտար են<ref>Jameson, 2005, p. 193—194.</ref> Սովետական Միությունում ստալինյան ռեժիմը, օրինակ, ասոցացվում է «իշխանության ուտոպիա»<ref>Геллер М., Некрич А. Утопия у власти. — М.: МИК, 2000. — 856 с. — ISBN 5-87902-020-7</ref>: Այդ պատճառով ուտոպիան հաճախ կապվում է տոտալիտարիզմի և իշխանության հետ իբրև այդպիսին Ուտոպիական գիտակցությունը հիմնված է ռուսսոյակն նախադրյալների, ամբողջական մարդու` հնարավորության հանդեպ ունեցած հավատի, որի բնույթը օգուտն է, իսկ լավ հասարակությունը տալիս է բոլոր հնարավորությունները մաքսիմալ լիարժեք հնարավորություն բոլոր ընդունակությունների բացահայտման համար Ժամանակակից աշխարհում ուտոպիայի տեղը զբաղեցնում են էսկապիկ աշխարհները մասսայական կուլտուրայի և ֆանտաստիկ գրականության: Կարծիք է արտահայտվում, որ ժամանակակից գլոբալիզացման պրոեկտը, ինչպես նախապատմական լիբերալիզմն ինքն իրենով ուտոպիական է:
Տող 26.
* Ուտոպիան ապրելով իր ստեղծողի, հեղինակի գիտակցության մեջ, ենթադրում իրացում, ռեալիզացում, որը տարբերում է նրան անպտուղ երազանքներից միայնակների և տարբեր ծագման լուսանցքային մտածողներ (''dysfunctional thinkers'')
* Ուտոպիստ մտածողը առաջարկում է մարդկային էության ճկունություն Ռացիօնալ և հոգեբանական դաստիարակության, ինչպես նաև վերակառուցում հիմնաված ողջ հասարակության օրենքների վրա և պետությունը բավական է իրերի, երևույթների աստիճանական կամ վայրկենական փոփոխության համար ուտոպիան իրենից ներկայացնում է կոնկրետ պլան կամ մոդել (որը հիմնված է հավատքի հիմքի վրա, մտածողության կամ գիտության) Եթե մոդելն օգտագործել ճիշտ ժամանակին, նա հնարավորություն կտա բարձր ալտերնատիվության իրապես նրանց համար, ով կհետևի իրեն Քաղաքականության տեսանկյունից ուտոպիական մոդելը կարող է լինել օլիգարխիկ, արիստոկրատիկ, տեոկրատիկ կամ դեմոկրատիկ, բայց ցանկացած դեպքում նա խոստանում է խաղաղություն և արդարություն նրանց հմամար, ում վրա տարածվում է Սոցիալական տեսանկյունից ուտոպիզմն ենթադրում է ընտանիքի կատարելագործված մոդել, որը հիմնված է գոյություն ունեցող հարազատության մոդելի վրա, բայց զուրկ է դասերի և գենդերային անտագոնիզմից, բոլոր հարաբերություններում ապահովում է հավասարություն էկոնոմիկայի տեսանկյունից ուտոպիկ մոդելը խոստանում է հավասարություն, ապահովում միասնական ջանքերի ընդհանուր նպատակին հասնելու համար և արդարություն հանրային օգուտի համար ուտոպիան կարող է լինել նաև նեգատիվ`դիսուտոպիա, այդ դեպքում նա քննադատում ուտոպիական գաղափարները և սխեմաները`ցույց տալով ոչ կենսունակությունը և անպետքությունը պրակտիկ իրագործման, ինչպես նաև դժբախտությունը ողջ մարդկության համար,եթե իրագործվեն ուտոպպիական իդեալները
* Ուտոպիան — ոչ մի դեպքում էսկապիզմ չէ և ոչ էլ, միջոց միասնական և հաճելի ժամանցի համար Ուտոպիան ենթադրում է ռեֆորմիզմ փոփոխականություն, այսինքն այս կամ այն սֆերաների փոփոխություն`
== Ծանոթագրություններ ==
| |||