«Խաղող»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տաքսոտուփ2|Վիքիդատա=այո}}'''Խաղող''', [[խաղողազգիներ]]ի<ref>{{Cite web|url=https://plants.usda.gov/core/profile?symbol=VITIS|title=Vitis L.grape|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> ընտանիքին պատկանող 79 բույսերից<ref name="PlantList">{{cite web|url=http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Vitaceae/Vitis/|title=The Plant List: ''Vitis''|last=|first=|date=|website=|publisher=Royal Botanic Gardens, Kew|accessdate=}}</ref> մեկը, փաթաթվող ցողունով բույս։ Պտուղը հիմնականում աճում է հյուսիսային կիսագնդում։ Տնտեսապես կարևոր է թե՛ որպես խաղողազգիների տեսակի բուծում, թե՛ որպես գինու խմորման և արտադրման հումք։ Խաղողի մշակման մասին գիտությունը և խաղողազգիների աճեցումն ընդհանրապես ներկայացվում են մեկ ընդհանուր անվան ներքո՝ խաղողագործություն։ Խաղողազգիների տեսակների մեծանասնությունը փոշոտվում է քամու միջոցով՝ [[Հերմաֆրոդիտիզմ|հերմաֆրոդ]] ծաղիկների միջոցով, որոնք ունեն արական և իգական սեռերի վերարտադրողական օրգաններ։ Այս ծաղիկները խմբավորված են բույլերում, որոնք կոչվում են [[ծաղկաբույլ]]եր։ Առանձին տեսակների մոտ, այնպիսիների, ինչպիսին է ''Vitis vinifera''-ն, յուրաքանչյուր հաջող փոշոտված ծաղիկ դառնում է խաղողի հատապտուղ, որը հետագայում դառնում է խաղողի ողկույզ։ Չնայած որթատունկերի ծաղիկները սովորաբար շատ մանր են, պտուղները հաճախ խոշոր են և ունեն վառ գունավորում, քաղցրաբույր են, ինչով գրավում են թռչուններին և այլ [[Կենդանիներ|կենդանիներին]], իսկ դա նպաստում է սերմերի տարածմանը, որոնք առկա են դրանց հատապտուղներում<ref name="WSET">Wine & Spirits Education Trust ''"Wine and Spirits: Understanding Wine Quality"'' pgs 2-5, Second Revised Edition (2012), London, ISBN 9781905819157</ref>։
{{Արևմտահայերեն|Խաղող (արեւմտահայերէն) }}
{{Taxobox
| name = Խաղող
| image file = Wine grapes04.jpg
| image title = Խաղող
| image descr =Խաղող
| regnum = Բույսեր
| divisio = [[Ծածկասերմեր]]
| classis = [[Երկշաքիլավորներ]]
| familia = [[Խաղողազգիներ]]
| genus = '''Խաղող'''
| latin = {{btname|Vitis|[[L.]]}}
| wikispecies = Vitis
| commons = Category:Vitis
| itis = 28606
| ncbi = 3603
}}
'''Խաղող''', [[խաղողազգիներ]]ի<ref>{{Cite web|url=https://plants.usda.gov/core/profile?symbol=VITIS|title=Vitis L.grape|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> ընտանիքին պատկանող 79 բույսերից<ref name="PlantList">{{cite web|url=http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Vitaceae/Vitis/|title=The Plant List: ''Vitis''|last=|first=|date=|website=|publisher=Royal Botanic Gardens, Kew|accessdate=}}</ref> մեկը, փաթաթվող ցողունով բույս։ Պտուղը հիմնականում աճում է հյուսիսային կիսագնդում։ Տնտեսապես կարևոր է թե՛ որպես խաղողազգիների տեսակի բուծում, թե՛ որպես գինու խմորման և արտադրման հումք։ Խաղողի մշակման մասին գիտությունը և խաղողազգիների աճեցումն ընդհանրապես ներկայացվում են մեկ ընդհանուր անվան ներքո՝ խաղողագործություն։ Խաղողազգիների տեսակների մեծանասնությունը փոշոտվում է քամու միջոցով՝ [[Հերմաֆրոդիտիզմ|հերմաֆրոդ]] ծաղիկների միջոցով, որոնք ունեն արական և իգական սեռերի վերարտադրողական օրգաններ։ Այս ծաղիկները խմբավորված են բույլերում, որոնք կոչվում են [[ծաղկաբույլ]]եր։ Առանձին տեսակների մոտ, այնպիսիների, ինչպիսին է ''Vitis vinifera''-ն, յուրաքանչյուր հաջող փոշոտված ծաղիկ դառնում է խաղողի հատապտուղ, որը հետագայում դառնում է խաղողի ողկույզ։ Չնայած որթատունկերի ծաղիկները սովորաբար շատ մանր են, պտուղները հաճախ խոշոր են և ունեն վառ գունավորում, քաղցրաբույր են, ինչով գրավում են թռչուններին և այլ [[Կենդանիներ|կենդանիներին]], իսկ դա նպաստում է սերմերի տարածմանը, որոնք առկա են դրանց հատապտուղներում<ref name="WSET">Wine & Spirits Education Trust ''"Wine and Spirits: Understanding Wine Quality"'' pgs 2-5, Second Revised Edition (2012), London, ISBN 9781905819157</ref>։
 
Խաղողի որթատունկերը սովորաբար արտադրում են պտուղներ, որոնք գտնվում են նախորդ վեգետացիոն շրջանում ծլած բողբոջներից առաջացած շիվերի վրա։ Խաղողագործության մեջ սա մշտական բերքատվություն ապահովող հիմնական սկզբունքներից է (միամյա ծառը ներառում է ձմռանը՝ բերքահավաքից հետո աճած շիվերը)։ Այս որթատունկերը 8-15 բողբոջ կրող թփերից ամբողջութամբ են կտրվում, իսկ 2-3 բողբոջ ունեցող թփերից՝ փոքր կտրվածքով<ref name="WSET"/>։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Խաղող» էջից