«Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Աղթամար)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Եկեղեցին կառուցվել է 915-921 թվականներին ճարտարապետ [[Մանուել Ճարտարապետ|Մանուելի]] կողմից։ [[1113]] թվականին դառնում է [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] Աղթամարի կաթողիկոսարանի կենտրոն։կենտրոն<ref name="Travels">Austen Henry Layard, Layard Austen Henry «Discoveries in the Ruins of Nineveh and Babylon: With Travels in Armenia, Kurdistan and the Desert: Being the Result of a Second Expedition Undertaken for the Trustees of the British Museum», 2010 թ. հատոր 1, 114-115</ref>։ Այդ իրականացվել է 5 եպիսկոպոսների և երիտասարդ պատրիարք Գրիգոր III Պահլավունու ընդհանուր համաձայնությամբ։համաձայնությամբ<ref name="pravenc">{{cite web|url=http://www.pravenc.ru/text/77218.html |title=Ахтамар, 2002, том =4, страницы = 216-217 |date= |accessdate=}}</ref>։

Մոնղոլական տիրապետության ժամանակաշրջանում Աղթամարի կաթողիկոսներն ընտրվում էին Արծրունիների տոհմից։ Այդ ժամանակվանից էլ այդ տիտղոսը դարձավ ժառանգական։ [[Կարա-Կոյունլուներ|Կարա Կոյունլու]] [[Շահ Ջահան|Ջահան շահի]] հովանավորությունից օգտվելով Զաքարիա III կաթողիկոսը կարողացավ որոշ ժամանակով միավորել Աղթամարի և Էջմիածնի կաթողիկոսությունները։ [[XVIII դար]]ում երկու կաթողիկոսարանների իրավազորության սահմանափակումների երկարատև վեճերի արդյունքում գլխավոր ճանաչվեց [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Էջմիածնի]] կաթողիկոսարանը։ Արդեն [[XIX դար]]ում Աղթամարյան կաթողիկոսարանն ուներ 2 թեմ՝ 302 եկեղեցիներով և 58 վանքերով։ [[1895]] թվականին թեմերն անցան Հայկական եկեղեցու պատրիարքության իրավասության տակ։ Վանական համալիրն ամայացավ [[1915]] թվականի [[Մեծ եղեռն|Մեծ եղեռնի]]ի ժամանակ։<ref name="pravenc"/>

Ենթադրվում է, որ եկեղեցու որմնանկարները արվել են ճարտարապետ և քանդակագործ Մանուելի անմիջական ղեկավարության տակ։տակ<ref name="Azaryan">Л. Р. Азарян «Фресковая живопись», 1976 թ. том 3, страницы 406-409</ref>։ Աղթամարն այն եզակի կառույցներից է, որտեղ որմնանկարները համեմատաբար ամբողջական են պահպանվել և հնարավորություն են ընձեռնում ընդհանուր կարծիք կազմել այդ դարաշրջանի գեղարվեստի և ոճական հատկությունների մասին։<ref name="Azaryan"/> Պահպանվել է որմնանկարների 2 շերտ։<ref name="pravenc"/>