Վիքիպեդիա

«Մաքս Բոռն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չNo edit summary
չ կետադրական նշանը ծանոթագրությունից հետո oգտվելով ԱՎԲ
Տող 30.
 
[[Պատկեր:Göttingen-Grave.of.Max.Born.jpg|thumb|right|upright|Բոռնի գերեզմանաքարը Գյոթինգենում:]]
1933 թվականի հունվարին Գերմանիայում իշխանության եկավ [[Նացիոնալ-սոցիալիստական ​​գերմանական բանվորական կուսակցություն|Նացիոնալ-սոցիալիստական ​​գերմանական բանվորական կուսակցությունը]]։ը։ Մայիսին Բոռնը դարձավ Գյոթինգենի այն վեց հրեա պրոֆեսորներից, որոնց աշխատավարձը կասեցվեց, Ջեյմս Ֆրենկը արդեն հրաժարական էր տվել։ Տասներկու տարիների ընթացքում նրանք Գյոթինգենը դարձրել էին աշխարհի առաջատար ֆիզիկայի կենտրոններից{{sfn|Greenspan|2005|pp=174–177}}։ Բոռնը սկսեց նոր աշխատանք փնտրել՝ գրելով Մարիա Գյոպերտ-Մայերին ([[Ջոնս Հոպկինսի համալսարան]]) և Ռուդի Լադենբուրգին ([[Փրինսթոնի համալսարան]])։ Առաջարկները չուշացան, և Բոռնը ընդունեց [[Սուրբ Ջոնի քոլեջ (Կալիֆոռնիա)|Սուրբ Ջոնի քոլեջի]] առաջարկը{{sfn|Greenspan|2005|pp=180-184}}։ Քեմբրիջում նա գրեց հայտնի գիտական «Անհանգիստ տիեզերքը» ({{Lang-en|The Restless Universe}}) գիրքը և «Ատոմային ֆիզիկա» ({{Lang-en|Atomic Physics}}) ձեռնարկը, որը հետագայում հրատարակվեց յոթ անգամ։ Շուտով նրա ընտանիքը հաստատվեց Անգլիայում, իր դուստրերով՝ Իրենով և Գրիտլիով սկսեցին հետաքրքրվել համապատասխանաբար ուելսցի Բրինլի Նյուտոն-Ջոնը (Օլիվիա Նյուտոն-Ջոնի ծնողները. Բոռնը Օլիվիայի պապիկն է, Իրենը՝ մայրը) և անգլիացի Մորիս Փարյսը{{sfn|Kemmer|Schlapp|1971|p=22}}{{sfn|Greenspan|2005|pp=200–201}}։
Քեմբրիջում նա աշխատեց երեք տարի<ref>{{Cite web|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1954/born-bio.html|title=Max Born - Biographical|website=www.nobelprize.org|accessdate=2016-07-25}}</ref>։ Հետո ընդունեց [[Չանդրասեկհարա Վենկատա Ռաման|Չանդրասեկհարա Վենկատա Ռամանի]]ի առաջարկը և 1935 թվականին տեղափոխվեց [[Բենգալուրու]]{{sfn|Greenspan|2005|p=199}}։ Բոռնը ցանկանում էր մշտական պաշտոն զբաղեցնել այնտեղ, սակայն Գիտությունների հնդկական ինստիտուտը իր համար լրացուցիչ աթոռ չստեղծեց{{sfn|Greenspan|2005|pp=205–208}}։ 1935 թվականի նոյեմբերին Բոռների ընտանիքը զրկվեց Գերմանիայի քաղաքացիությունից: Շաբաթներ անց Գյոթինգենը չեղյալ հայտարարեց Բոռնի դոկտորականը{{sfn|Greenspan|2005|p=224}}։ Բոռնը ընդունեց [[Պյոտր Կապիցա|Պյոտր Կապիցայի]]յի առաջարկը Մոսկվայից, և սկսեց ռուսերենի պարապմունքները Ռուդոլֆ Պայերլսի կնոջ մոտ։ Բայց Չարլզ Գալթոն Դարվինը խնդրեց Բոռնին տեղափոխվել Էդինբուրգի համալսարան և փոխարինել իրեն, առաջարկը Բոռնը անհապաղ ընդունեց{{sfn|Greenspan|2005|pp=210–211}} և զբաղեցրեց պաշտոնը 1936 թվականի հոկտեմբերին{{sfn|Kemmer|Schlapp|1971|p=22}}։
Էդինբուրգում Բոռնը նպաստել է մաթեմատիկական ֆիզիկայի ուսուցմանը։ Նա ուներ երկու գերմանացի ասիստենտներ` Քլաուս Ֆուքսը և Ե. Վալթեր Քելերմանը։ Նրանք միասին շարունակում են հետազոտել [[Էլեկտրոններ|էլեկտրոններիէլեկտրոններ]]ի վարքագիծը{{sfn|Greenspan|2005|pp=218-220}}։ 1937 թվականին Բոռնը դարձավ Էդինբուրգի թագավորական ընկերության, իսկ 1939 թվականի մարտին Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ։ Բոռնը և իր ընտանքը ստացել է Բրիտանիայի քաղաքացիություն նախքան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկիզբը<ref name="BornFamily">{{статья|автор= G. V. R. Born. |заглавие= The wide–ranging family history of Max Born |ссылка= http://dx.doi.org/10.1098/rsnr.2002.0180 |издание= Notes and Records of the Royal Society |год= 2002 |volume= 56 |pages= 219—262}}</ref>։<!--During 1939, he got as many of his remaining friends and relatives still in Germany as he could out of the country, including his sister Käthe, in-laws Kurt and Marga, and the daughters of his friend Heinrich Rausch von Traubenberg. Hedi ran a domestic bureau, placing young Jewish women in jobs. Born received his certificate of naturalisation as a [[British subject]] on 31 August 1939, one day before the [[Second World War]] broke out in Europe.{{sfn|Greenspan|2005|pp=225–226}} -->
Բոռնը մնացել է Էդինբուրգում մինչև 1952 թվականը, երբ 70 տարեկան հասակում պաշտոնաթող եղավ։ 1954 թվականին տեղափոխվում է Արևմտյան Գերմանիա՝ Բադ Պիրմոնթ{{sfn|Kemmer|Schlapp|1971|pp=23–24}}։ Նույն թվականի հոկտեմբերին ստացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ։ Ֆրենկն ու Ֆերմին 1947 և 1948 թվականներին նրա թեկնածությունն առաջարկել էին բյուրեղային ցանցերի վերաբերյալ իր աշխատանքների համար, նրա թեկնածությունը նաև առաջադրվել է քվանտային մեխանիկայի, պինդ վիճակի և այլ բնագավառների իր աշխատանքների համար{{sfn|Greenspan|2005|p=299}}։ 1954 թվականին ստացել է մրցանակը՝ Քվանտային մեխանիկայում իր հիմնարար հետազոտությունների, հատկապես ալիքային ֆունկցիայի վիճակագրական մեկնաբանման համար»<ref name="Nobel Prize">{{cite web |url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1954/ |title=The Nobel Prize in Physics 1954 |publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|accessdate=10 March 2013 }}</ref>։
Տող 53.
*''Briefwechsel 1916–1955, kommentiert von Max Born'' Հեդվիգ Բոռնի և Ալբերտ Այնշտայնի հետ (Nymphenburger, 1969)
* {{книга|автор= M. Born. |заглавие= Dynamik der Kristallgitter |место= Leipzig |издательство= Teubner |год= 1915}}<ref name="Greenspan, 2005, p. 352">Greenspan, 2005, p. 352.</ref> – Սրա հրատարակումից հետո ֆիզիկոս Արնոլդ Սոմմերֆելդը խնդրեց Բոռնին դրա վերաբերյալ հոդված գրել՝ «Մաթեմատիկական հանրագիտարանի» ({{lang-en|Mathematical Encyclopedia}}) համար։ Առաջին համաշխարհային պատերազմը հետաձգեց հոդվածի վրա աշխատանքների սկիզբը, սակայն այն վերսկսվել է 1919 թվականին և ավարտվել 1922-ին։ Այս հրատարակվել է վերանայված հրատարակություն՝ «Մինդ վիճակի ատոմային տեսություն» ({{lang-en|Atomic Theory of Solid States}}) անվամբ<ref>Greenspan, 2005, pp. 66, 110, and 115.</ref>
* {{книга|автор= M. Born. |заглавие= Die Relativitätstheorie Einsteins und ihre physikalischen Grundlagen |место= Berlin |издательство= Springer |год= 1920}}Հիմնված Ֆրանկֆուրտի համալսարանում Բոռնի դասախոսությունների վրա։վրա<ref>Greenspan, 2005, p. 100.</ref>։
* {{книга|автор= M. Born. |заглавие= Der Aufbau der Materie |место= Berlin |издательство=|год= 1920}}
* {{книга|автор= M. Born. |заглавие= Atomtheorie des festen Zustandes |место= Leipzig |издательство=|год= 1923}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մաքս_Բոռն» էջից