«Մաշկի քաղցկեղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մաշկի քաղցկեղ''', քաղցկեղի տեսակ, որն առաջանում է մաշկից: Դրանք պայմանավորված են ոչ նորմալ բջիջների զարգացմամբ, որոնք կարող են մետաստազներ առաջացնել մարմնի այլ մասերում<ref>{{cite web|title=Defining Cancer|url=http://www.cancer.gov/cancertopics/cancerlibrary/what-is-cancer|website=National Cancer Institute|accessdate=10 June 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625220940/http://www.cancer.gov/cancertopics/cancerlibrary/what-is-cancer|archivedate=25 June 2014|df=dmy-all}}</ref>: Մաշկի քաղցկեղը լինում է երեք տեսակ՝ մաշկի հիմային բջջային քաղցկեղ, մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ և մելանոմա<ref name=NCI2013TxPro>{{cite web|title=Skin Cancer Treatment (PDQ®)|url=http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/skin/HealthProfessional/page1/AllPages|website=NCI|accessdate=30 June 2014|date=2013-10-25|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705234200/http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/skin/HealthProfessional/page1/AllPages|archivedate=5 July 2014|df=dmy-all}}</ref>: Առաջին երկու տեսակը, ինչպես նաև մի շարք քիչ տարածված քաղցկեղներ, հայտնի են որպես ոչ մելանոմային քաղցկեղներ<ref name=Cak2012/><ref name=ABC2008>{{cite book|last1=Marsden|first1=edited by Sajjad Rajpar, Jerry|title=ABC of skin cancer|date=2008|publisher=Blackwell Pub.|location=Malden, Mass.|isbn=9781444312508|pages=5–6|url=https://books.google.com/books?id=aRE_YuXmaFoC&pg=PA5|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160429172638/https://books.google.com/books?id=aRE_YuXmaFoC&pg=PA5|archivedate=29 April 2016|df=dmy-all}}</ref>: Մաշկի հիմային բջջային քաղցկեղը դանդաղ է աճում և կարող է վնասել հյուսվածքը, սակայն չի տարածվում և չի կարող հանգեցնել մահվան<ref name=Cak2012/>: Այն հիմնականում իրենից ներկայացնում է մաշկի անցավ բարձրացած փայլուն հատված, որի վրա երևում են [[Արյունատար անոթներ|մանր արյան անոթներ]] կամ կարող է լինել մաշկի բարձրացած հատված, որի վրա [[Խոց|խոցերխոց]]եր են<ref name="NCI2013TxPro" />: Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղը տարածվելու ավելի մեծ հավանականութոուն ունի<ref name="Cak2012" />: Դրա հետևանքով սովորաբար առաջանում է գունդ՝ եղջերացող գագաթով, ինչի հետևանքով կարող է առաջնալ նաև խոց<ref name="Lyn2011">{{cite book|author1=Lynne M Dunphy|title=Primary Care: The Art and Science of Advanced Practice Nursing|date=2011|publisher=F.A. Davis|isbn=9780803626478|page=242|url=https://books.google.com/books?id=RR1hAQAAQBAJ&pg=PA242|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160520044442/https://books.google.com/books?id=RR1hAQAAQBAJ&pg=PA242|archivedate=20 May 2016|df=dmy-all}}</ref>: Մելանոմաները առավել ագրեսիվ են: Նշանները ներառում են մելանոցիտների առկայութոուն, որոնք ունեն փոփոխված չափ, ձև, գույն, անկանոն եզրեր, բազմագույն են, քոր են առաջաննում և արյունահոոող են<ref name="Mel2014">{{cite web|title=General Information About Melanoma|url=http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/melanoma/Patient/page1/AllPages|website=NCI|accessdate=30 June 2014|date=2014-04-17|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705115020/http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/melanoma/Patient/page1/AllPages|archivedate=5 July 2014|df=dmy-all}}</ref>:

Առաջաման դեպքերի առնվազն 90%-ը արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցութան հետևանքով են<ref name="UV2010">{{cite journal|last1=Gallagher|first1=RP|last2=Lee|first2=TK|last3=Bajdik|first3=CD|last4=Borugian|first4=M|title=Ultraviolet radiation.|journal=Chronic diseases in Canada|date=2010|volume=29 Suppl 1|pages=51–68|pmid=21199599}}</ref>: Այս ազդեցության հետևանքով երեք հիմնական տեսակների վտանգն էլ մեծանում է<ref name="UV2010" />: Օզոնի շերտի բարակեցման պատճառով լույսի ազդեցությունը հետզհետե մեծանում է<ref name="Cak2012" /><ref>{{cite journal |vauthors=Maverakis E, Miyamura Y, Bowen MP, Correa G, Ono Y, Goodarzi H | title = Light, including ultraviolet | journal = J Autoimmun | volume = 34 | issue = 3 | pages = J247-57 | year = 2010 | pmid = 20018479 | doi = 10.1016/j.jaut.2009.11.011 | pmc=2835849}}</ref>: Սոլյարիումները հանդիաանում են ուլտրամանուշակագունն ճառագայթման մեկ այլ պատճառ: Հատկապես վնաաակար է երեխաների շրջանում մաշկի հիմային բջջային քաղցկեղի և մելանոմաների հայտնաբերումը<ref name="WCR2014" />: Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղի հայտնաբերումը, անկախ այն բանից թե երբ է դա տեղի ունենում, կարևոր է<ref name="UV2010" />: Մելանոմաների 20-30%-ը զարգանում են մելանոցիտներից<ref name="WCR2014" />: Մաշկի բաց գույն ունեցող մարդիկ ռիսկային գոտում են<ref name="NCI2013TxPro" /><ref>{{cite journal|last1=Leiter|first1=U|last2=Garbe|first2=C|title=Epidemiology of melanoma and nonmelanoma skin cancer—the role of sunlight.|journal=Advances in Experimental Medicine and Biology|date=2008|volume=624|pages=89–103|pmid=18348450|doi=10.1007/978-0-387-77574-6_8}}</ref>: Ռիսկային գոտում են նաև նրանք, ովքեր ունեն թույլ իմուն համակագ (կարող է պայմանավորված լինել դեղերի ընդունումով) կամ վարակված են [[ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ]]-ով<ref name="Cak2012" /><ref name="Mel2014" /><ref>{{cite journal|last1=Chiao|first1=EY|last2=Krown|first2=SE|title=Update on non-acquired immunodeficiency syndrome-defining malignancies.|journal=Current Opinion in Oncology|date=September 2003|volume=15|issue=5|pages=389–97|pmid=12960522|doi=10.1097/00001622-200309000-00008}}</ref><ref name="Mel2014" />: Ախտորոշումը կատարվում է բիոպսիայի միջոցով<ref name="Mel2014" />:

Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությանը փոքրացումը և արևապաշտպան միջոցների օգտագործումը համարվում են կանխարգելիչ միջոցներ մելանոմայի և տափակ բջջային քաղցկեղի առաջացման համար<ref name="WCR2014" /><ref name="Jou2012">{{cite journal|last1=Jou|first1=PC|last2=Feldman|first2=RJ|last3=Tomecki|first3=KJ|title=UV protection and sunscreens: what to tell patients.|journal=Cleveland Clinic journal of medicine|date=June 2012|volume=79|issue=6|pages=427–36|pmid=22660875|doi=10.3949/ccjm.79a.11110}}</ref>: Արևապաշտպան միջոցների ազդեցությունը հիմային բջջային քաղցկեղի ռիսկի գործոնի վրա պարզաբանված չէ<ref name="Jou2012" />: Մաշկի ոչ մելանոմային քաղցկեղները սովորաբար բուժելի են<ref name="Cak2012" />: Բուժումը գլխավորապես կատարվում է վիրահատական հեռացումով, բայց կարող է ներառել նաև ճառագայթային թերապիա կամ հրատապ օգտագործվող դեղամիջոցներ, օրինակ՝ ֆտորուրացիլ: Մելանոմայի բուժումը կարող է կատարվել վիրահատության, քիմիաթերապիայի, ճառագայթային թերապիայի և targeted(նպատակային?) թերապիայի համատեղությամբ<ref name="NCI2013TxPro" /><ref name="Mel2014" />: Այն հիվանդների մոտ, որոնց հիվանդությունը տարածվել է մարմնի այլ մասեր, պալիատիվ օգնությունը կարող է բարելավել կյանքի որակը<ref name="Mel2014" />: Քաղցկեղի տեսակներից՝ մելանոման ունի ապրելու ամենաբարձր ցուցանիշը. Միացյալ Թագավորությունում բնակվողների ավելի քան 86%-ը և Միացյալ Նահանգներում բնակվողների ավելի քան 90%-ը գոյատևում են ավելի քան հինգ տարի<ref>{{cite web|title=SEER Stat Fact Sheets: Melanoma of the Skin|url=http://seer.cancer.gov/statfacts/html/melan.html|website=NCI|accessdate=18 June 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706134347/http://seer.cancer.gov/statfacts/html/melan.html|archivedate=6 July 2014|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|title=Release: Cancer Survival Rates, Cancer Survival in England, Patients Diagnosed 2005–2009 and Followed up to 2010|url=http://www.ons.gov.uk/ons/publications/re-reference-tables.html?edition=tcm%3A77-239726|website=Office for National Statistics|accessdate=30 June 2014|date=15 November 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141017061743/http://www.ons.gov.uk/ons/publications/re-reference-tables.html?edition=tcm%3A77-239726|archivedate=17 October 2014|df=dmy-all}}</ref>:

| Ընդհանուր տեսքը բնութագրվում է զբաղեցրած ասիմետրիկ տարածքով, անկանոն սահմաններով, գունային բազմազանությամբ, և հաճախ 6 մմ-ից մեծ է:<ref>{{cite web|url=http://emedicine.medscape.com/article/1100753-overview|title=Malignant Melanoma: eMedicine Dermatology|format=|work=|accessdate=|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101007220016/http://emedicine.medscape.com/article/1100753-overview|archivedate=7 October 2010|df=dmy-all}}</ref>։

[[Մաշկի հիմային բջջային քաղցկեղ|Հիմային բջջային քաղցկեղն]] առաջանում է մաշկի՝ արևի կողմից «տեսանելի» հատվածներում, հատկապես՝ դեմքին: Այն հազվադեպ է տարածվում և առաջացնում մահ, հեշտությամբ բուժվում է վիրահատական միջամտությամբ և [[Ճառագայթում|ճառագայթմամբ]]: [[Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ|Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղը]]ը տարածվում է մարմնի այլ մասերին, սակայն համեմատաբար քիչ, քան հիմային բջջայինը: Չնայած դրան տարածման աստիճանը կրկին համարվում է ցածր, բացառությամբ շուրթերի, ականջի և ընկճված իմուն համակարգով մարդկանց մարմնի: [[Մաշկի չարորակ մելանոմա|Մելանոման]] մաշկի քաղցկեղի երեք տեսակներից ամենատարածվածն է: Այն հաճախ է [[Մետաստազ|մետաստազներմետաստազ]]ներ առաջացնում և կարող է մահվան պատճառ դառնալ:

Մաշկի քաղցկեղի քիչ տարածված տեսակներն են` [[դերմատոֆիբրոսարկոմալ ուռուցք]], [[Մերկելի բջջային քաղցկեղ]], [[Կապոսիի սարկոմա|Կապոշի սարկոմա]], [[կերատոականտոմա]], [[բջջային ուռուցքներ]], [[էպիդերմալ քաղցկեղ]], [[Պագետի հիվանդություն|կրծքի Պագետի հիվանդություն]], [[ֆիբրոքսանտոմա]], լ[[եյոմիոսակոմա]] և [[անգիոսարկոմա]]:

Հիմային բջջային քաղցկեղը և տափակ բջջային քաղցկեղը [[Ուլտրամանուշակագույնուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ|ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների]]ի կողմից հաճախ ենթարկվում են մուտացիայի: Չարորակ մելանոման հիմնականում առաջանում է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների A տեսակի վնասակար ազդեցությամբ: ԴՆԹ-ի անուղղակի վնասումը պայմանավորված է [[Ազատ ռադիկալներ|ազատ ռադիկալներիռադիկալներ]]ի և [[Թթվածին|ռեակտիվ թթվածնի]] ազդեցութամբ<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-Hanson-21|[21]]]: Հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ վաթսուն րոպե մաշկի կողմից արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների կլանումը հանգեցնում է ազատ ռադիկալների առաջացման:

Սիմպտոմները մաշկի քաղցկեղի տարբեր տեսակների մոտ տարբեր են: Դրանք ներառում են մաշկի անդարձելի փոփոխութոուններ, [[Խոց|խոցերիխոց]]երի առաջացում, մաշկի գունազրկում և առկա [[Խալ|խալերիխալ]]երի փոփոխություններ, ինչպիսիք են ատամնավոր եզրերի առաջացումը և խալի մեծացումը:

[[Մաշկի հիմային բջջային քաղցկեղ|Մաշկի հիմային բջջային քաղցկեղը]]ը սովորաբար ներկայանում է որպես մեծացած, հարթ, մարգարտյա ուռուցք՝ [[Գլուխ|գլխի]], [[պարանոց|պարանոցի]]ի կամ ուսերի մաշկի վրա: Երբեմն արյան փոքր անոթները տեսանելի են ուռուցքներում (կոչվում է տելեանգիէկտազիա): Ուռուցքի կենտրոնում հաճախակի զարգանում են արյունահոսություններ: Հաճախ այն շփոթում են չբուժվող վերքերի տեսակների հետ: Մաշկի քաղցկեղի այս ձևը ամենաքիչ մահացուն է և պատշաճ բուժման դեպքում այն կարող է վերանալ:

[[Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ|Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղը]]ը սովորաբար կարմիր, եղջերացող, թանձր գոյացություն է: Որոշները ամուր, կոշտ այտուցներ են, կերատոականտոմաների նման գմբեթաձև: Կարող են առաջանալ արյունահոսություններ և վերքը պատվի խոցերով: Եթե տափակ բջջային քաղցկեղը չբուժվի, այն կարող է տարածվել: Երկրորդ ամենատարածված մաշկի քաղցկեղն է: Դա վտանգավոր է, բայց ոչ այնքան, որքան մելանոման:

Մելանոմային բնորոշ են տարբեր գույներ` շագանակագույնից մինչև սև: Մելանոմաների քիչ մասը վարդագույն են, կարմիր կամ մսագույն: Վերջինս կոչվում է ամելանոտիկ մելանոմա և ավելի ագրեսիվ է: Չարորակ մելանոմայի զգուշացման նշաններն են խալի չափի, ձևի, գույնի կամ բարձրության փոփոխությունները: Այլ նշաններից են նոր խալերի առաջացումը հասուն տարքում կամ ցավը, քորը, խոցերի առաջացումը, կարմրությունը կամ այդ տեղամասի արյունահոսությունը: Ամենահաճախ օգտագործվող [[մնեմոնիկա|մնեմոնիկան]]ն է «ABCDE»-ն, որտեղ A-ն(asymmetrical) նշանակում է ասիմետրիկ, B(borders)-եզրավոր C(color)-գունավոր, D(diameter)-մեծ տրամագծով E(evolving)-զարգացող<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-22|[22]]][[:en:Skin_cancer#cite_note-23|[23]]]:

[[Մերկելի բջջային քաղցկեղ|Մերկելի բջջային քաղցկեղը]]ը հաճախ շատ արագ է աճում: Կարմիր, մանուշակագույն կամ մաշկագույն ուռուցքները, որոնք ցավոտ չեն, առաջացնում են քոր: Դրանք հնարավոր է շփոթել քաղցկեղի այլ տեսակների հետ<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-24|[24]]]:

Արևի [[Ուլտրամանուշակագույնուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ|ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները]]ը մաշկի քաղցկեղի առաջացման գլխավոր շրջակա գործոնն են<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-25|[25]]][[:en:Skin_cancer#cite_note-Review05-26|[26]]][[:en:Skin_cancer#cite_note-27|[27]]]: Ռիսկի այլ գործոնները ներառում են՝

*[[Մարդու պապիլոմայի վիրուս|Մարդու պապիլոմայի վիրուսը]]ը տափակ բջջային քաղցկեղի ռիսկի գործոն է<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-Review05-26|[26]]]

*[[Իոնացնող ճառագայթներ]], ինչպիսիք են [[ռենտգենյան ճառագայթներ]]ը, շրջակա միջավայրի [[քաղցկեղածին գործոններ]], արհեստական ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ(օրինակ՝ [[սոլյարիումներ|սոլյարիումները]]ը), ծերացումը, և մաշկի բաց գույնը<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-Review05-26|[26]]]: Ենթադրվում է, որ սոլյարիումները հարյուր հազարավոր հիմային և տափակ բջջային քաղցկեղնրի առաջացման պատճառ են<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-28|[28]]]: Ըստ [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն|Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության]]՝ սոլյարիումներ օգտագործող մարդկանց մոտ քաղցկեղի առաջացման ռիսկը բարձր է<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-29|[29]]]: [[Ալկոհոլ|Ալկոհոլի]]ի օգտագործումը, հատկապես դրա չարաշահումը՝ [[Արևահարություն|արևահարման]] ռիսկի գործոն է<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-30|[30]]]:

*Շատ [[իմունասուպրեսոր դեղամիջոցներ]] մեծացնում են մաշկի քաղցկեղի առաջացման վտանգը: Օրինակ [[ցիկլոսպորին|ցիկլոսպորինը]]՝ը՝ [[կալցինևրին|կալցինևրինի]]ի [[Ինհիբիտորներ|ինհիբիտորը]], մեծացնում է երկու հարյուր անգամ, իսկ [[ազաթիոպրին|ազաթիոպրինը]]՝ը՝ վաթսուն անգամ<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-31|[31]]]:

Չարորակ էպիթելային շերտը, որը հիմնականում առաջանում է [[էպիդերմիս|էպիդերմիսում]]ում, քաղցկեղի լորձաթաղանթում կամ քրոմոսոմային մետապլազիայի շրջանում, կոչվում է տափակ բջջային քաղցկեղ<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-pathologyatlas.ro-32|[32]]]:

Մակրոսկոպիկորեն ուռուցքը արագ բարձրանում է, սնկի նման աճում, առաջացնում է [[Խոց|խոցերխոց]]եր անկանոն սահմաններով: Ուռուցքային բջիջները ոչնչացնում են [[հիմային թաղանթ|հիմային թաղանթը]]ը և ձևավորվում շերտեր կամ կոմպակտ զանգվածներ, որոնք անցնում են [[բուն մաշկ]]: Լավ տարբերակված քաղցկեղի դեպքում ուռուցքային բջիջները պլեոմորֆիկ ատիպիկ են, բայց նմանվում են նորմալ [[կերատինոցիտներ|կերատինոցիտներին]]ին from prickle layer(խոշոր, բազմանկյուն, առատ [[էոզինոֆիլ]](վարդագույն) ցիտոպլազմով և կենտրոնական դասավորությամբ կորիզով)[[:en:Skin_cancer#cite_note-pathologyatlas.ro-32|[32]]]:

Նրանց դասավորությունը նման է նորմալ էպիդերմիսում բջիջների դասավորությանը. ծայրամասում չհասունացած բջիջներն են, իսկ կենտրոնում՝ հասուն: Ուռուցքի բջիջները վերածվում են կերատինացված քաղցկեղային բջիջների և համախմբվում են գեղձերի շուրջը համակենտրոն, թիթեղաձև շերտերով, որոնք կոչվում են «բջջային բներ» կամ «էպիթել-կերատինային մարգարիտներ»: Շրջապատող ստրոման կրճատվում է և պարունակում է բորբոքային ներսփռանք ([[լիմֆոցիտներ]]): Վատ տարբերակված տափակ բջջային քաղցկեղը պարունակում են ավելի շատ պլեոմորֆիկ բջիջներ և չեն պարունակում [[կերատին]][[:en:Skin_cancer#cite_note-pathologyatlas.ro-32|[32]]]:

Ախտորոշումը կատարվում է [[Բիոպսիա|բիոպսիայիբիոպսիա]]յի և [[ախտահյուսվածաբանական հետազոտություն|ախտահյուսվածաբանական հետազոտության]] միջոցով<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-Mel2014-3|[3]]]:

Մաշկի ոչ ինվազիվ քաղցկեղի հայտնաբերման մեթոդները ներառում են լուսանկարումը, [[դերմասկոպիա|դերմասկոպիան]]ն, [[սոնոգրաֆիա|սոնոգրաֆիան]]ն, [[միկրոսկոպիա|միկրոսկոպիան]]ն, [[Սպեկտրասկոպիա|սպեկտրասկոպիանսպեկտրասկոպիա]]ն, ֆլուորեսցենցիալ սպեկտրասկոպիան, տերահերցային սպեկտրոսկոպիան, օպտիկական կոհերենտ [[Տոմոգրաֆիա|տոմոգրաֆիանտոմոգրաֆիա]]ն, մուլտիսպեկտրալ շերտագրման տեխնիկան, թերմոգրաֆիան, էլեկտրական դիմադրությունը, ժապավենագրությունը և համակարգչային վերլուծությունը [[:en:Skin_cancer#cite_note-34|[34]]]:

Արևապաշտպան միջոններն արդյունավետ են, և հետևաբար խորհուրդ է տրվում դրանք օգտագործել մելանոման<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-SunM-35|[35]]] և տափակ բջջային քաղցկեղը կանխարգելելու համար<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-SunS-36|[36]]]: Կա փոքր ապացույց այն բանի, որ դա արդյունավետ է նաև հիմային բջջային քաղցկեղը կանխարգելելու համար: Մաշկի քաղցկեղի առաջացման հավանականությունը նվազեցնելու համար խորհուրդ է տրվում կրել պաշտպանիչ հագուստ, արևային ակնոց, գլխարկ և խուսափել արևի ուղիղ ճառագայթներից<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-38|[38]]]: [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ի]] կանխարգելիչ ծառայությունների ուժերը խորհուրդ են տալիս իննից քաանհինգ տարեկան մարդկանց խուսափել [[Ուլտրամանուշակագույնուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ|ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների]]ի ազդեցությունից<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-39|[39]]]:

Մաշկի քաղցկեղի հայտնաբերման համար քիչ փաստեր կան<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-41|[41]]]: Դրա կանխարգելման համար [[Վիտամին|վիտամինայինվիտամին]]ային և հակաօքսիդանտային հավելումներ չեն հայտնաբերվել<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-42|[42]]]: Դիետիկ միջոցառումներից օգտվելու արդյունավետության ապացույցը նախնական է<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-43|[43]]]:

[[Ցինկի օքսիդ|Ցինկի]] և [[տիտանի օքսիդ|տիտանի օքսիդները]]ները հաճախ օգտագործվում են արևապաշտպան միջոցներում՝ ապահովելով լայն պաշտպանություն ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներից<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-44|[44]]]:

Բարձր ռիսկային ֆիզիկական անձանց մաշկի քաղցկեղի կանխարգելման մետա-վերլուծությունը ցույց է տվել, որ T4N5 [[լիպոսոմներ|լիպոսոմի]] [[Լոսյոն|լոսյոնիլոսյոն]]ի լազերային օգտագործումը [[պիգմենտային քսերոդերմա|պիգմենտային քսերոդերմայով]]յով հիվանդ մարդկանց մոտ նվազեցնում է հիմային բջջային քաղցկեղի հայտնաբերման հաճախականությունը, իսկ բերանային ուղիով տրված [[ացիտրետին|ացիտրետինը]]ը [[երիկամային փոխպատվաստվում |փոխպատվաստված երիկամով]] մարդկանց համար կարող է օգտակար լինել<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-46|[46]]]:

Բազմաթիվ բարդ բժշկական խնդիրներով տարեց խոցելի մարդկանց դեպքում քթի հիմային բջջային քաղցկեղի ակցիզացման դժվարությունը կարելի է հիմնավորել [[ճառագայթային թերապիա|ճառագայթային թերապիայով]]յով (մի փոքր ավելի ցածր մակարդակի բուժում) կամ բուժում չկիրառելով: Հատուկ [[քիմիաթերապիա|քիմիաթերապիան]]ն կարող է կիրառվել մեծ մակերեսային տափակ բջջային քաղցկեղի դեպքում լավ կոսմետիկ արդյունքների համար, մինչդեռ դա կարող է լինել անհամապատասխան ինվազիվ հիմային բջջային կամ տափակ բջջային քաղցկեղների համար: Ընդհանուր առմամբ, մելանոման վատ է արձագանքում ճառագայթմանը կամ քիմիաթերապիային:

Ցածր ռիսկային հիվանդությունների համար ճառագայթային թերապիան (արտաքին ճառագայթային ռադիոթերապիա<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-47|[47]]] կամ բրախիթերապիա), արդի քիմիոթերապիան(իմիքվիմոդ կամ ֆտորուրացիլ) և [[կրիոթերապիա|կրիոթերապիան]]ն(քաղցկեղի սառեցումը) կարող են ապահովել հիվանդության պատշաճ վերահսկումը, սակայն կարող են ունենալ ընդհանուր բուժման ցածր ցուցանիշներ վիրահատությունների այլ տեաակների համեմատ: Բուժման այլ եղանակները, ինչպիսիք են ֆոտոդինամիկ թերապիան, արդի քիմիոթերապիան, էլեկտրական չորացումը կիրառվում են հիմային բջջային քաղցկեղի և տափակ բջջային քաղցկեղի բուժման ժամանակ:

[[Մոհսի միկրոգրաֆիկ վիրաբուժություն|Մոհսի միկրոգրաֆիկ վիրաբուժությունը]]ը այն մեթոդն է, որն օգտագործվում է քաղցկեղի՝ դրան շրջապատող հյուսվածքի հետ միասին հեռացմամբ, որից հետո ստուգվում է մնացած հյուսվածքը պարզելու համար՝ ուռուցք մնացել է թե ոչ:

[[Մետաստազ|Մետաստազներ]]ներ առաջացրած հիվանդության դեպքում կարող են պահանջվել հետագա վիրաբուժական միջամտություններ կամ քիմիաթերապիա<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-isbn0-7817-5626-X-48|[48]]]:

Մետաստատիկ մելանոմայի բուժումը ներառում է կենսաբանական իմունոթերապևտիկ միջոցներ` իպիլիմումաբ, պեմբրոլիզումաբ և նիվոլումաբ, BRAF ինհիբիտորներ, ինչպիսիք են [[վեմուրաֆենիբ|վեմուրաֆենիբը]]ը և [[դաբրաֆենիբ|դաբրաֆենիբը]]ը, և MEK ինհիբիտոր [[թրամեթինիբ|թրամեթինիբը]]ը[[:en:Skin_cancer#cite_note-49|[49]]]:

Եթե մաշկի թերությունները չափերով փոքր են, շատերը կարող են վերականգնվել պարզ եղանակով, որի դեպքում մաշկի ծայրերը մոտեցվում են և փակվում [[Կար|կարերովկար]]երով, առաջանում է գծային սպի: Եթե ​​վերականգնումը կատարվի մաշկի բնական ծալքերի կամ [[Կնճիռներ|կնճիռներիկնճիռներ]]ի երկայնքով, ապա սպին տեսանելի չի լինի:

Հիմային բջջայն և տափակ բջջային քաղցկեղների մահացության ցուցանիշը կազմում է մոտ 0.3%, ինչը ԱՄՆ-ում հանգեցնում է տարեկան 2000 մահվան: Մելանոմայի մահացության մակարդակը 15-20% է, և այն առաջացնում է տարեկան 6500 մահ<ref name=BoringCC>{{cite journal |author1=C. C. Boring |author2=T. S. Squires |author3=T. Tong | title = Cancer statistics, 1991 | journal = SA Cancer Journal for Clinician | volume = 41 | issue = 1 | pages = 19–36 | year = 1991 | pmid = 1984806 | doi = 10.3322/canjclin.41.1.19 }}</ref>: Թեև այն շատ ավելի քիչ է հանդիպում, սակայն հանդիսանում է քաղցկեղից մահացությունների 75%-ի պատճառը<ref name=AAFP>{{cite journal | vauthors = Jerant AF, Johnson JT, Sheridan CD, Caffrey TJ | title = Early Detection and Treatment of Skin Cancer | journal = American Family Physician | volume = 62 | issue = 2 | pages = 357–68, 375–6, 381–2 | date = July 2000 | pmid = 10929700 | doi = | url = http://www.aafp.org/afp/20000715/357.html | deadurl = no | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080724153613/http://www.aafp.org/afp/20000715/357.html | archivedate = 24 July 2008 | df = dmy-all }}</ref>:

Մելանոմայով մարդկանց կենսակայունությունը կախված է այն բանից, թե երբ են սկսել բուժումը: Բուժման արդյունավետությունը շատ բարձր է, երբ մելանոման հայտնաբերվում է վաղ փուլերում և հեշտությամբ կարելի է հեռացնել [[Վիրահատություն|վիրահատական միջամտությամբ]]: Կանխատեսումը այնքան էլ գոհացուցիչ չեն, երբ մելանոման տարածվում է մարմնի այլ մասերի վրա: 2003թ:-ի տվյալների համաձայն հիմային բջիջների հետադարձ կարցինոմայի հինգ ամյա վիրահատական (Մոհի միկրոգրաֆիկ վիրահատություն) բուժման արդյունավետությունը կազմում էր 95%<ref>{{cite web|url=http://www.skincancerjournal.com/melanoma/|title=Malignant Melanoma Cancer|accessdate=2010-07-02|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100323064318/http://www.skincancerjournal.com/melanoma/|archivedate=23 March 2010|df=dmy-all}}</ref>:

Աշխարհում քաղցկեղի ամենաբարձր ցուցանիշը ունեն [[Ավստրալիա|Ավստրալիան]]ն և [[Նոր Զելանդիա|Նոր Զելանդիան]]ն, գրեթե չորս անգամ ավել, քան [[Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]]ում, [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիայում]]յում և [[Կանադա|Կանադայում]]յում: Մոտ 434,000 մարդ բուժում է ստանում ոչ մելանոմային մաշկի քաղցկեղների համար, իսկ 10,300-ը՝ մելանոմային: Ե՛վ Ավստրալիայում, և՛ Նոր Զելանդիայում հիվանդությունը առավել շատ տարածված է 15-44 տարեկան մարդկանց խմբում: Մաշկի քաղցկեղի տարածվածությունը աստիճանաբար աճում է<ref>{{cite web|url=http://www.cancer.org.au/cancersmartlifestyle/SunSmart/Skincancerfactsandfigures.htm|title=Skin Cancer Facts and Figures|accessdate=2013-12-01|quote=From 1982 to 2007 melanoma diagnoses increased by around 50%. From 1998 to 2007, GP consultations to treat non-melanoma skin cancer increased by 14%, to reach 950,000 visits each year.|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120810071104/http://www.cancer.org.au/cancersmartlifestyle/SunSmart/Skincancerfactsandfigures.htm|archivedate=10 August 2012|df=dmy-all}}</ref>: Եվրոպական ծագում ունեցող [[Օքլենդ (Նոր Զելանդիա)|Օքլենդի]] բնակիչների շրջանում 1995 թվականին մելանոմայի տարածվածությունը տարեկան կազմել է 77.7 դեպք 100.000 մարդու հաշվով: 21-րդ դարում կանխատեսվել է հիվանդության ցուցանիշի աճ՝ պայմանավորված [[ստրատոսֆերա|ստրատոսֆերայի]]յի [[Օզոնային շերտի քայքայում|օզոնային շերտի կորստով]] և արևի ազդեցությամբ<ref>{{cite journal | url=http://www.kmc.co.nz/ViewArticle.aspx?id=32744 | title=Incidence of malignant melanoma in Auckland, New Zealand: The highest rates in the world | vauthors=Jones WO, Harman CR, Ng AK, Shaw JH | journal=World Journal of Surgery | year=1999 | volume=23 | issue=7 | pages=732–5 | doi=10.1007/pl00012378 | pmid=10390596 | deadurl=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203031716/http://www.kmc.co.nz/ViewArticle.aspx?id=32744 | archivedate=3 December 2013 | df=dmy-all }}</ref>:

[[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ում]] 2008 թվականին 59,695 մարդու մոտ մելանոմա է ախտորոշվել, իսկ 8,623 մարդ մահացել է դրանից<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-cdc.gov-61|[61]]]: [[Ավստրալիա|Ավստրալիայում]]յում ամեն տարի հայտնաբերվում են ավելի քան 12.500 մելանոմայի նոր դեպքեր, որոնցից ավելի քան 1500-ի ելքը մահացու է: Այնտեղ մելանոման մեկ շնչի հաշվով ամենամեծ տարածումն ունի<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-62|[62]]]:

Մելանոման [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիայում]]յում հինգերորդ ամենատարածված քաղցկեղն է (2011 թվականին մոտ 13,300 մարդու մոտ հայտնաբերվել է մելանոմա), և մելանոման կազմում է քաղցկեղի բոլոր մահվան դեպքերի 1%-ը(2012 թվականին մահացել է շուրջ 2,100 մարդ)[[:en:Skin_cancer#cite_note-64|[64]]]:

Ամեն տարի [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] մոտավորապես 2000 մարդ մահանում է հիմային կամ տափակ բջջային մաշկի քաղցկեղից (ոչ մելանոմային քաղցկեղ): Վերջին տարիներին տարածվածությունը նվազել է: Մահացածների մեծ մասը նախքան հիվանդության զարգացումը բժշկի չայցելած տարեցներ են և [[Իմունայինիմունային համակարգ|իմունային համակարգի]]ի խանգարումներ ունեցող մարդիկ<nowiki/>[[:en:Skin_cancer#cite_note-:0-60|[60]]]: